M

Ł

ODY

TECHNIK

6/2004

3

30

0

Jedn¹ z najbardziej ludzkich, spoœród wielu
charakterystycznych dla cz³owieka cech, jest
c

ciie

ek

ka

aw

wo

oœ

Ͼ

æ

. W po³¹czeniu z uporem, pracowitoœ-

ci¹ i dociekliwoœci¹ czêsto by³a ona Ÿród³em od-
kryæ - zarówno tych popychaj¹cych cywilizacjê
do przodu, jak i tych, które na lata pogr¹¿a³y j¹
w mrokach.
Nic lepiej nie wp³ywa na rozwój techniki, jak
wojna, niestety! Do pogr¹¿ania w mroku, jak
dowodzi historia, znacznie lepiej s³u¿y³y klêski
g³odu, najazdy barbarzyñców i religie, które
w czasach pokoju mia³y czas zaj¹æ siê skutecz-
nie indywidualnymi grzesznikami i paleniem
ich dzie³ oraz ich samych. W staro¿ytnych Chi-
nach bardzo efektywnemu „zakrywaniu” od-
kryæ (np. Ameryki) s³u¿y³a rada mandarynów.
Obecnie wiele patentów jest utajnianych „ze
wzglêdu na kluczowe znaczenie dla bezpie-
czeñstwa obronnego” kraju lub wykupywa-
nych przez wielkie koncerny, które nastêpnie
zamykaj¹ wynalazki w sejfach, gdy¿ nie zaro-
bi³y jeszcze wystarczaj¹co du¿o na „starych”,
ju¿ wdro¿onych rozwi¹zaniach.
Jaka jest historia wynalazków i odkryæ, sk¹d
siê bra³y, kto i gdzie ich dokonywa³, jaki by³ ich
dalszy los i wp³yw na cywilizacje?

SYGNA£Y I INFORMACJE

Jedn¹ z definicji w³adzy jest „mo¿liwoœæ podej-
mowania decyzji”. Zaœ nieodzownym sk³adni-
kiem, rzec by mo¿na „po¿ywk¹” dla samej de-
cyzji jest informacja. To ona wp³ywa, jeœli nie de-
cyduje o tym, jak¹ decyzjê nale¿y w danych oko-
licznoœciach podj¹æ, by osi¹gn¹æ zamierzony cel.
Fakt zdobywania i posiadania wiedzy by³ od za-
rania dziejów jednym z g³ównych mechanizmów
w³adzy. Mechanizmy te ods³ania Boles³aw Prus,
ukazuj¹c staro¿ytny Egipt, gdzie kap³ani, by
ujarzmiæ wzburzone t³umy popieraj¹ce m³odego
faraona, który chcia³ reformowaæ pañstwo, u¿yli
wiedzy na temat astronomii (zaæmienia S³oñca)
i w ten sposób zachowali w³adzê.
Jednak samo posiadanie informacji, bez mo¿-
liwoœci jej u¿ycia, mo¿e wprawdzie dawaæ satys-
fakcjê intelektualistom, ale z punktu widzenia
w³adzy czy korzyœci grupy jest niewystarczaj¹ce.
Dopiero informacja wraz z mo¿liwoœci¹ jej
przekazania stanow¹ tandem, który pozwala
w pe³ni korzystaæ z jej si³y.

cz. 3

MASZ

WIADOMOή

PRZEKAZYWANIE
SYGNA£ÓW I INFORMACJI

c.d. na stronie 34

P i o t r K a w a l e r o w i c z

Australopitek i Homo habilis - cz³owiek pierwotny

Homo sapiens - cz³owiek rozumny

Pierwsze wyraŸne przejawy tzw. kultury rolnej -

uprawy, co poci¹ga za sob¹ pocz¹tki osiad³ego trybu

¿ycia (Mezopotamia, Azja Wschodnia, Meksyk, Peru)

Pomiêdzy Eufratem i Tygrysem (obecnie - Irak)

powstaj¹ pierwsze ufortyfikowane miasta. W tym

okresie Sumerowie zak³adaj¹ w po³udniowej Mezo-

potamii, nad rzek¹ Eufrat miasto Ur.

Grecki wódz Agamemnon telegrafem przes³a³ swo-

jej ¿onie Klitajmestrze za pomoc¹ ³añcucha ogni sygna-

lizacyjnych wiadomoœæ o upadku Troi. Ta „linia telegraficzna” (od Troi

w Azji Mniejszej do Argos na Peloponezie) mia³a d³ugoœæ wed³ug ró¿nych

przekazów od ok. 454 km do 800 km. Poszczególne „stacje” umieszczone by³y

na wzniesieniach w zasiêgu wzroku. Wiadomoœæ przekazywano od jednej

stacji do kolejnych za pomoc¹ sygna³ów dymnych. Tego typu telegraf by³

stosowany ju¿ od dawna, ale nigdy nie wspomniano, ¿e mia³by przekazywaæ

dowolnie formu³owane treœci. Jest to pierwsza informacja w Ÿród³ach pisa-

nych o takim przekazywaniu wiadomoœci (gr. poeta Ajschylos w dramacie

„Agamemnon”).

Pitagorejczycy (Hikietas

i Ekfanos z Syrakuz) nauczaj¹,

¿e Ziemia jest okr¹g³a i obraca

siê wokó³ swojej osi.

W Imperium Rzymskim dzia³a sieæ

telegrafu dymnego o zasiêgu

3000 mil rzymskich (ok. 4500 km).

Sieæ ta funkcjonuje w oparciu o sys-

tem ustalonych sygna³ów, nie ma

natomiast mo¿liwoœci przekazywa-

nia dowolnie formu³owanych infor-

macji. Sk³ada³a siê z du¿ej liczby wie¿ telegraficznych ustawionych, wzd³u¿

linii telegraficznej, w granicach widocznoœci i pracuj¹cych w obu kierunkach.

Wewn¹trz wie¿y znajdowa³a siê za³oga odpowiedzialna za wytwarzanie dymu,

który nastêpnie by³ wypuszczany przez rurê.

Umiera Leonardo da Vinci, pozostawiaj¹c po sobie ok. 7000 stron notatek

zawieraj¹cych pomys³y i wynalazki.

Wykorzystywano kod „flag sygna³owych” na morzu, sygna³y bêbnowe

w Afryce, równie¿ sygna³y bêbno-

we stosowano w wojsku w Europie.

We Francji bracia Claude i Ignace

Urbain Chappe wraz z in¿ynierami

Delaunayem i Breguetem rozwijaj¹

optyczny system telegraficzny.

W 1798 r. stworzona przez nich

przestrzeñ semaforowa miêdzy

Pary¿em a Strasburgiem liczy 534

stacje semaforowe i ³¹czy 29 miast

francuskich. Podobne rozwi¹zania stosuje siê w ca³ej Europie,

g³ównie w Niemczech i Anglii.

Gustaw Theodor Fechner zbudowa³ telegraf elektryczny

o 24 ig³ach i 48 drutach.

Uruchomiono pierwszy w Polsce telegraf

optyczny Warszawa-Modlin.

Pawe³ Schilling, rosyjski dyplomata,

konstruuje telegraf ig³owy (wiele igie³),

w którym pr¹d elektryczny przep³ywa³ przez

szpulê magnetyczn¹, powoduj¹c ruch ig³y magne-

tycznej bêd¹cy znakiem sygna³owym.

Warto poznaæ

Telegrafia

Telegrafia, „zdalne pismo”
(z greckiego tele - daleko,
gráphein

- pisaæ) - przeka-

zywanie informacji na
odleg³oœæ.

Informacja

Informacja (³ac. informatio
- wyobra¿enie, pojêcie) to
pojêcie o wielu definicjach
w ró¿nych dziedzinach.

W teorii informacji

jest ni¹ prawdopodobieñ-
stwo zajœcia zdarzenia.
Zdarzenia mniej prawdo-
podobne daj¹ wiêcej infor-
macji. Dok³adny wzór to:

I = –log

2

(p) bit

Podstawowa jed-

nostka informacji - bit, jest
to iloϾ informacji potrzeb-
na do zakodowania, które
z dwóch równie prawdo-
podobnych zdarzeñ alter-
natywnych naprawdê za-
sz³o. Bit odpowiada iloœci
informacji zawartej w od-
powiedzi na pytanie, na
które mo¿na odpowiedzieæ
tak lub nie. Wartoœci bitu
przyjê³o siê oznaczaæ cy-
frami dwójkowymi 0 i 1.
Mog¹ istnieæ u³amkowe
iloœci informacji - np. w zaj-
œciu zdarzenia, którego
szansa wynosi³a 90% za-
wiera siê 0,152 bitów. W³a-
snoϾ ta jest wykorzysty-
wana w niektórych algo-
rytmach kompresji, takich
jak kodowanie arytmety-
czne.

Informacja jest te¿

czasem uwa¿ana za jeden
z „towarów” na rynku, po-
dobny do dóbr material-
nych czy energii. Do jakie-
go jednak stopnia ta analo-
gia jest w³aœciwa i do ja-
kiego stopnia w³asnoœci
informacji i innych towa-
rów s¹ podobne, jest spra-
w¹ dyskusyjn¹.

/Wikipedia - wolna

encyklopedia/

3

31

1

M

Ł

ODY

TECHNIK

6/2004

3 mln lat p.n.e.

2 ÷ 1,5 mln lat p.n.e.

350 ÷ 250 tys. lat p.n.e.

ok. 10 000 lat p.n.e.

ok. 8 000 p.n.e.
ok. 4 000 p.n.e.

ok. 3000 ÷ 2900 r. p.n.e.

ok. 2882 r. p.n.e

ok. 1184 r. p.n.e.

ok. 450 r. p.n.e.

360 r. p.n.e.

ok. 250 r. p.n.e

ok. 150 r. p.n.e.

Ok. 968 r. n.e.

V 1519 r.

1579 r.

XVII w.

1792 r.
1809 r.

1816 r.

1829 r.

1830 r.

1832 r.
1833 r.

Homo erectus tzw. cz³owiek wyprostowany

Cz³owiek z Cromagnon

Pojawia siê: pismo, ko³o, ¿agiel, wytop metali z rud

Rozpoczêto budowê Babilonu - pomieszanie jêzyków
przy okazji budowy wie¿y Babel. Pierwszy opisany
przypadek niekompatybilnoœci protokó³ów w przeka-
zie informacji.
Grecy, Kleoksenos i Demoklitos, wynajduj¹ telegrafiê, „zdalne pismo” (z grec-
kiego tele - daleko, graf - pisaæ). Zastosowali oni nastêpuj¹cy mechanizm:
podzielili alfabet na 5 grup po 5 liter ka¿da i przekazuj¹ je w dwóch nastêpuj¹-
cych po sobie fazach - poprzez piêæ znaków dymnych lub ogniowych ka¿da.
Nowy sposób telegrafii pozwala na przekazywanie (wpraw-
dzie powoli) dowolnie sformu³owanych informacji. Do tej
pory mo¿liwe by³o tylko potwierdzenie wczeœniej omówio-
nych informacji b¹dŸ ich negowanie.
Eneasz - Taktyk opisuje w ksi¹¿ce „O sztuce oblegania”
swój wynalazek: optyczno-hydrauliczny telegraf. Pomys³
polega na utrwalaniu sygna³ów przekazywanych przez
telegrafy pochodniowe, autor ustawia na obu stacjach tele-
grafu jednakowej wielkoœci naczynia na wodê, zaopatrzone
w jednakowe kurki (zapewnia to jednakowy ubytek wody
w obu naczyniach). Znaki do otwarcia kurków dawane s¹
pochodni¹ - w tym czasie poziom wody opada do odpo-
wiednich znaków, którym przypisano wczeœniej
ustalone wiadomoœci. Pozwala to na szybsze
przekazywanie wiadomoœci, choæ wci¹¿ nie ma
mo¿liwoœci przesy³ania dowolnych treœci.

Chiñczycy poznali sposób przekazywania

dŸwiêku za pomoc¹ napiêtego w³ókna. By³ to
prototyp telefonu, sk³ada³ siê on z dwóch pude³
rezonansowych po³¹czonych ze sob¹ mocno
napiêtym d³ugim w³óknem. Pude³ka te spe³nia³y
rolê mikrofonu i g³oœnika.
W³oski architekt Giacomo della Porta proponuje, aby ludzki g³os przesy³aæ na
du¿e odleg³oœci za pomoc¹ metalowych rur. Telegraf ten mo¿na nazwaæ „aku-
stycznym”, dŸwiêk jest przenoszony we wnêtrzu rury, ale równie¿, co istotniej-
sze, fala dŸwiêkowa przenoszona jest po œciankach
rur jako tzw. dŸwiêk materia³owy.
Samuel Thomas von Sömmerring skonstruowa³
w Monachium elektryczny telegraf, za pomoc¹ które-
go zdo³a³ przesy³aæ wiadomoœci na wiêkszy dystans.
Urz¹dzenie to potrzebuje osobnego drutu dla prze-
kazywania ka¿dej pojedynczej litery.
René Theophile Hyacinthe Laennec - francuski
lekarz, wynalaz³ stetoskop i dziêki niemu stworzy³
precyzyjn¹ metodê diagnostyki chorób serca i p³uc. Motywacj¹ by³a tu wstydli-
woœæ - nie mia³ on mianowicie odwagi przy³o¿yæ ucha do obna¿onej piersi pew-
nej niewiasty, aby pos³uchaæ bicia jej serca - u¿y³
wiêc jako „utrzymywacza dystansu” papierowej rur-
ki. Zaskoczony stwierdzi³, ¿e rurka ta akustycznie
wzmocni³a dŸwiêki.

Telegraf ig³owy Gaussa i Webera, dziêki nowym
rozwi¹zaniom urz¹dzenie potrzebowa³o tylko
dwóch drutów w odró¿nieniu od telegrafu gal-
wanicznego z 1809 r.

Karl August Steinheil, pracuj¹cy w Wiedniu, rozwin¹³ przesy³anie pisma

za pomoc¹ telegrafów - tzw. „alfabet Steinheila”.

William

Cooke

i Charles

Wheatstone

opatentowali

telegraf

piêcioig³owy.

Szkocki zegarmistrz i elektryk Aleksander Bain wynajduje

taœmê perforowan¹ do szybkiego przekazywania informacji

w telegrafach elektrochemicznych.

Niemiecki przedsiêbiorca Werner von Siemens projektuje i buduje

maszynê do powlekania gutaperk¹ przewodów elektrycznych,

która stanowi ich izolacjê. Uzyskuje równie¿ pozwolenie rz¹du pruskiego

na po³o¿enie pierwszego kabla ziemnego pomiêdzy Berlinem a Grossen,

nastêpnie prowadzi na nim liczne badania i obserwacje dotycz¹ce

eksploatacji kabli, które przyczyni¹ siê do dalszego rozwoju telegrafii.

J.H. Wilkins dokonuje prób z telegrafem bezprzewodowym.

W Berlinie wprowadzone zostaj¹ telegraficzne sygnalizatory po¿arowe.

Buduje je firma Siemens & Halske.

Austriacki fizyk Julius Wilhelm Gintl pokazuje w Wiedniu,

¿e jest mo¿liwe jednoczesne nadawanie wielu wiadomo-

œci (telegramów) jednym przewodem telegraficznym

i to w przeciwnych kierunkach (komunikacja obustronna).

Werner von Siemens, wspó³w³aœciciel Zak³adu Budowy

Telegrafów Siemens & Halske, skonstruowa³,

korzystaj¹c z wynalazków swoich braci, magnetyczno-

indukcyjny telegraf wskazówkowy, który jeszcze

w tym samym roku znajduje zastosowanie

w Bawarskich Kolejach Pañstwowych.

Niemiecki nauczyciel Johann Philipp Reis prezentuje,

na posiedzeniu Towarzystwa Fizycznego we Frankfurcie

nad Menem, swój wynalazek - telefon magnetyczny.

Zakoñczono uk³adanie drugiego kabla

telegraficznego na dnie Atlantyku (poprzednio

u³o¿ony kabel zosta³ uszkodzony).

Thomas Alva Edison opracowa³ metodê

przesy³ania wielu rozmów telefonicznych za pomoc¹

kabla telegraficznego.

Amerykanie Elisha Gray z Chicago

i Alexander Bell zg³aszaj¹, niezale¿nie od siebie,

patenty na telefon.

Tomas Alva Edison konstruuje fonograf.

Julian Ochorowicz, polski filozof i psycholog, formu³u-

je zasadê dzia³ania telewizji monochromatycznej. Ste-

wierdza, ¿e transmisja obrazu by³aby mo¿liwa, gdyby

znaleŸæ metodê jednoznacznego przekszta³cania pro-

mieni œwietlnych na sygna³y elektryczne o ró¿nym natê¿eniu, znaleŸæ

metodê na transmisjê takich pr¹dów do stacji odbiorczej, a nastêpnie zna-

leŸæ metodê ich ponownej zamiany na uk³ad promieni œwietlnych.

Miêdzymiastowa linia telefoniczna ³¹czy Berlin i Hamburg.

Alfabet optycznego systemu
telegrafów braci Chappe.

Klawisz, tzw. klucz telegrafu skonstruowanego
przez Morse’a

Jeden z pierwszych telegrafów
Chappego umieszczony
na dachu Luwru (Francja),
ok. 1793 r.

A a B b

C c

D d

E e

F

f

G

g

H h

i

I

K k

L

l

M m

N n O o

P

p

Q q

R r

S

s

T

t

U u

V

v

W w Z

z

A a

. . . .

J

j O

o

. . . .

u

U

..

..

Ch ch

Sch sch

? !

.

..

(

)

1 2

3 4

5

6

7 8

9

0

Kod znaków alfabetu Morse’a

M

Ł

ODY

TECHNIK

6/2004

3

32

2

Inżynierowie układający linie
telegraficzne, 1858 r.

Telegraf dwuigłowy
z 1840 r.

Telegraf Wheastone’a

a • –

b – •••

c – • – •

d – ••

e •

f •• – •

g – – •

h ••••

i ••

j •– – –

k – • –

l • – • •

m – –

n – •

o – – –

p • – – •

q – – • –

r • – •

s •••

t –

u • • –

v • • • –

w • – –

x – ••–

y – • – –

z – – ••

ź – –

ż – – ••–

ą • – • –

ć – • – ••

ę •• – ••

ł • – •• – –

ń – – • – –

ó – – – •

ś ••• – •••

Czy wiesz, ¿e...

Szybkoœæ dŸwiêku w cia³ach sta-

³ych jest o wiele wiêksza ni¿ w powie-
trzu (np. 5100 m/s w ¿elazie, w porów-
naniu do oko³o 332 m/s w powietrzu).

Z przymru¿eniem oka

Zagadka dla Czytelników:

Jaka jest wzglêdna ró¿nica

(w czasie) przekazywania wiadomoœci
dobrej i z³ej?

– ta pierwsza zwykle przychodzi

z opóŸnieniem, ta druga - niespodzie-
wanie...

3

33

3

M

Ł

ODY

TECHNIK

6/2004

Transmisja wielokana

łowa

Biegograf

W

iadomo

ść

biegnie po drutach

Fizyk Charles G. Page w Massa-
chusetts (USA) stwierdzi³, ¿e prze-
p³yw pr¹du elektrycznego przez
metalowe p³ytki mo¿e wywo³aæ
powstanie dŸwiêku. By³ to pierw-
szy krok do wynalezienia wspó³-
czesnego telefonu.
Uruchomiono telegraf optyczny
Warszawa-Moskwa.
Amerykañski artysta malarz
Samuel Finley Breeze Morse
w sposób decyduj¹cy usprawni³
telegrafiê elektryczn¹ poprzez
stworzenie alfabetu telegraficz-
nego. Wygra³ on konkurs na
telegraf mechaniczno-optyczny
rozpisany w 1837 r. przez Kon-
gres amerykañski.

Anglik David Edward
Hughes wynajduje elektryczny czcion-
kowy telegraf drukuj¹cy. Poszczególne
litery (czcionki) s¹ umieszczone na
obwodzie ko³a, które stale siê obraca
- urz¹dzenie pozwala wydrukowaæ
do 180 znaków na minutê.
Ukoñczono pierwsze po³¹czenie
kablowe przez Atlantyk pomiêdzy
Angli¹ a Ameryk¹ o ³¹cznej d³ugoœci
3745 km.

Brytyjski fizyk Charles Wheastone
wprowadza do u¿ycia telegraf z per-
forowan¹ taœm¹. Pozwala on na zako-
dowanie informacji alfabetem Morse’a
za pomoc¹ dziurek w papierowej
taœmie, która jest mechanicznie odczy-
tywana przez nadajnik - pozwala³o to
na przes³anie wiadomoœci z szybkoœci¹
nawet 100 s³ów na minutê.

W Friedrichsbergu, ko³o Berlina,
zostaje otwarty pierwszy niemiecki
urz¹d telegraficzny.
Amerykañski fizyk Trowbridge w Cam-
bridge w USA uzyskuje telegraficzne
po³¹czenie bezprzewodowe na odle-
g³oœæ 1600 m. Dokonuje tego na bazie
transmisji (indukcji) energii elektrycznej drog¹ powietrzn¹.

Przepływ informacji był
tak istotny, że telegraf
został objęty ochroną
prawną - tabliczka na
słupie z 1860 r. Napis
głosi: „Osoby rzucają-
ce kamieniami w tele-
graf będą ścigane
przez prawo”.

Telegraf z perforowaną
taśmą z 1872 r.

Sieć telegraficzna w Europie.

W roku 1848 przesłanie z Londynu do
Bombaju wiadomości i uzyskanie na nią
odpowiedzi
trwało 10 ty-
godni. W 1874
można to było
zrobić w ciągu
czterech minut.

1836 r.
1837 r.

1837 r.

1838 r.

1840 r.

1846 r.

1847 r.

1849 r.
1851 r.

1853 r.

1855 r.

1856 r.

5 VIII 1858 r.

26 X 1861 r.

1866 r.
1867 r.

1874 r.

14 II 1876 r.

1877 r.
1877 r.

12 XI 1877 r.

1880 r.

1887 r.

Telegraf czteroigłowy z 1837 r.

Klucz telegrafu skonstruowane-
go przez Morse’a

M

Ł

ODY

TECHNIK

6/2004

3

34

4

Almon Brown konstruuje urz¹dzenie pozwalaj¹ce na automatyczne po³¹czenia

telefoniczne. Jest to krok ku automatycznym centralom zastêpuj¹cym panie

„przek³adaj¹ce wtyczki”.

Guglielmo Merchese Marconi demonstruje radiote-

legrafiê - w obecnoœci króla w³oskiego przesy³a bez-

przewodowo, na odleg³oœæ 16 km, wiadomoœæ

ze stoczni w La Spezia do pancernika „San Marino”.

W brytyjskiej i niemieckiej marynarce zosta³y

wprowadzone pierwsze radiostacje.

Telegram obiega kule ziemsk¹ w 6 godzin.

Paryskie czasopismo „Temps” nada³o telegram,

który mia³ obiec kulê ziemsk¹,

pokonuj¹c odleg³oœæ ok.

60 000 km. By³o to mo¿liwe

dziêki istniej¹cej sieci po³¹czeñ

kablami podmorskimi.

W firmie Bell Telephone (USA)

opracowano elektromechaniczny

system telewizyjny. Za jego

pomoc¹ przes³ano, przewodem

telefonicznym, obraz przedstawia-

j¹cy wystêp tancerki w nowojor-

skim wysokoœciowcu.

W Berlinie Mangfred von Ardenne i Sigmunt Loewe przeprowadzili

pierwsze udane eksperymenty z przesy³aniem obrazu.

W Niemczech pojawia siê „Volksempfanger”, radio „dla ka¿dego”

odbieraj¹ce krótkie fale.

Umieszczony zosta³ na orbicie Telstar - pierwszy aktywny satelita.

Odbiera on sygna³y przes³ane do niego z jednej stacji naziemnej, wzmacnia

je i przekazuje wzmocnione sygna³y do innej stacji naziemnej. Telstar prze-

prowadza³ pionierskie przekazy transatlantyckie, transmituj¹c programy tele-

wizyjne na ¿ywo. Niestety znajdowa³ siê na zbyt niskiej orbicie. Dopiero dwa

lata póŸniej pierwszy satelita zosta³ umieszczony na orbicie geostacjonarnej,

dziêki czemu zosta³ „zamocowany” na niebie.

Pocz¹tki INTERNETU. Powstaje ARPAnet, sieæ czterech komputerów

stworzona przez amerykañsk¹ agencjê rz¹dow¹ ARPA. W 1971 sieæ ta liczy³a

sobie 13 wêz³ów, a w 1973 roku - ju¿ 35. Sieæ ARPAnet z miejsca zostaje

wykorzystana do komunikacji miêdzy naukowcami, przesy³ania listów elek-

tronicznych i wspólnej pracy nad projek-

tami.

Wprowadzona zostaje technologia

tzw. „szerokiego pasma” - dziêki czemu

w znacz¹cy sposób zwiêksza siê mo¿li-

woϾ przekazywania informacji, trans-

misji danych, umo¿liwia to m.in. komu-

nikacjê miêdzy komputerami.

Tim Berners-Lee tworzy World Wide

Web, system pozwalaj¹cy autorom na

po³¹czenie s³ów, zdjêæ i dŸwiêku,

pocz¹tkowo pomyœlany dla wsparcia

naukowców zajmuj¹cych siê fizyk¹

w CERN. Projekt World Wide Web

powstaje na komputerze NeXT, w pierw-

szej ods³onie umo¿liwia jednoczesne

przegl¹danie i edycjê hipertekstowych

dokumentów. W rok póŸniej zostaje

zainstalowany na serwerach CERN, a

z nich rozpowszechnia siê na ca³y œwiat.

St¹d, oprócz samego zdobywania informacji, to
w³aœnie umiejêtnoœæ jej szybkiego przekazywa-
nia sta³a siê wyzwaniem dla cz³owieka i jego
pomys³owoœci.
Zdobycie umiejêtnoœci komunikowania siê po-
zwala³o lepiej przygotowaæ siê do zagro¿eñ np.
inwazji wroga, lub zapewniæ sobie po¿ywienie.
Sygna³y dymne pozwala³y Indianom wspólnie
organizowaæ polowania na bizony - dziêki czemu
mogli zdobyæ po¿ywienie oraz skóry i przetrwaæ
zimê, Rzymianie za pomoc¹ sieci telegrafu
przekazywali informacje o nadchodz¹cych wojs-
kach przeciwnika dziêki czemu mogli w porê
przeciwdzia³aæ zagro¿eniom i optymalnie wy-
korzystywaæ si³y swych wojsk - co pozwala³o
utrzymaæ imperium.
Obecnie swobodny i rzetelny (jak nam mówi¹)
przep³yw informacji pozwala œledziæ (na ¿ywo)
ró¿ne wydarzenia, które maj¹ miejsce nawet w
odleg³ych zak¹tkach Ziemi. Internet i interaktyw-
na telewizja umo¿liwiaj¹ samokszta³cenie po-
przez swobodny dostêp do olbrzymich zasobów
wiedzy. Taki jest wiek XXI, pe³en zgie³ku, mo¿na
by rzec - wiek nadmiaru informacji. Sta³o siê to
mo¿liwe dziêki rozwiniêtym systemom komuni-
kacji. Ale tak nie by³o od „zawsze”, dlatego war-
to przeœledziæ, jak cz³owiek, na przestrzeni lat,
doskonali³ sposoby przekazywania sygna³ów
i informacji.

Telegraf

Wynalezienie i wprowadzenie przez Wernera von
Siemensa w latach czterdziestych XIX w. kabli
elektrycznych z izolacj¹ wykonan¹ z gutaperki
spowodowa³o d³ugofalowy, gwa³towny rozwój
telegrafii elektrycznej, która w przeci¹gu nieca-
³ych 30 lat ca³kowicie wypar³a, stosowan¹ po-
wszechnie w XVIII w., star¹ sieæ telegrafii
optycznej. Do 1875 r. kulê ziemsk¹ opleciono ok.
400 000 km kabli telegraficznych. W roku 1905
by³o ich ju¿ trzy razy wiêcej! Sieæ telegraficzna
umo¿liwia³a pocz¹tkowo tylko przekazywanie
wiadomoœci kodowanych za pomoc¹ alfabetu
Morse’a, dopiero w roku 1861 Philipp Reis wy-
nalaz³ telefon, który nied³ugo potem zosta³ udos-
konalony przez Alexandra Grahama Bella i przez
zak³ady Siemensa, umo¿liwiaj¹c bezpoœrednie
komunikowanie siê na odleg³oœæ za pomoc¹ s³ów.
Po 1899 r. w wyniku wynalezienia przez Mihajlo
Pupina cewki kompensacyjnej sta³a siê mo¿liwa
³¹cznoœæ telefoniczna równie¿ na d³u¿sze od-
leg³oœci. Pod koniec XIX., kiedy pojawia³y siê
pierwsze automatyczne centrale telefoniczne,
telefon sta³ siê narzêdziem masowej komunikacji.

Do przygotowania kalendarium
wykorzystano materia³y Ÿród³owe:
„Nauka, Technika i Wynalazki” Raymond L. Francis.
wyd. AMBER
„Kronika Techniki” - Praca zbiorowa,
wyd. WEP PWN,

Część patentu - sche-
matyczny rysunek
pierwszego detektora
bezprzewodowego
z zastosowaniem lampy.

Schemat obrazujący planowane rozmiesz-
czenie sieci satelitów Irydium na orbicie.
Satelity umieszczono na niskiej orbicie
Ziemi i stanowią one część światowego
systemu przenośnej komunikacji. Docelo-
wo miał się on składać z 66 satelitów na 6
oddzielnych orbitach o wysokości 780 km.

Angielski in¿ynier Wiliam Preece dokonuje odkrycia, ¿e mo¿li-
we jest bezprzewodowe telegrafowanie wykorzystuj¹ce zjawi-
sko indukcji elektrycznej. Udaje mu siê uzyskaæ takie po³¹cze-
nie na odleg³oœæ 8 km.
Duñski in¿ynier elektryk Valdemar Pulsen i jego wspó³pracow-
nik Pedersen po³aczyli fonograf z telefonem i nazwali to urz¹-
dzenie telegrafonem b¹dŸ telefonografem.
Urz¹dzenie to pozwala na automatyczny zapis rozmowy
telefonicznej.
John Ambrose Fleming konstruuje lampê elektronow¹,
która umo¿liwia rozwój telegrafii radiowej.
Kanadyjski fizyk Reginald Aubrey Fessenden przekazuje
bez rzewodowo tekst mówiony. Stacja radiowa w Massachu-
setts emituje audycjê.
W USA opatentowano tzw.
„Crossbar” (prze³¹cznicê krzy-
¿ow¹) - urz¹dzenie to pozwala
na realizowanie wielu po³¹-
czeñ jednoczeœnie.
W USA American Telephone
and Telegraph Company
wprowadza pierwsz¹ sieæ
dalekopisów dla odbiorców
prywatnych.

IBM (Niemcy) przedstawia
metodê „teleprocessingu”,
przekazywania danych przez telefon. Dane te s¹ przetwarzane
przez komputer. Do ³¹czenia komputerów u¿yto modemu -
urz¹dzenia pozwalaj¹cego na przesy³anie danych przez tele-
fon. Jest to krok w kierunku tworzenia rozleg³ych sieci prze-
twarzania danych.
Niemiecka firma Grundig opracowuje sposób przesy³ania obra-
zu za pomoc¹ przewodu telefonicznego - metoda ta pozwala
na uzyskanie obrazu jako rysunku fotograficznego.
Wprowadzono tzw. „czasowy system transmisyjny” w przesy-
³aniu sygna³u na du¿¹ odleg³oœæ. Pozwala on na przes³anie
wiêkszej iloœci informacji poprzez podzielenie sygna³ów na
„paczki” (pakiety).

W Wielkiej Brytanii, Szwecji i na obszarze niemiecko-jezycz-
nym wprowadzony zostaje teletekst - cyfrowy, b. szybki, sys-
tem przekazywania
informacji oparty na
nowej szerokopasmowej
komunikacji. Teletekst
pozwala na przesy³anie
informacji z szybkoœci¹
ok. 1200 bitów/s.
Program IRYDIUM -
globalna ³¹cznoœæ sateli-
tarna
TPSA wycofuje telegram
- us³ugê opart¹ na prze-
kazie telegraficznym

1889 r.
1893 r.

1897 r.

1898 r.

1902 r.

11 VII 1903 r.

1904 r.

1906 r.

1915 r.
1927 r.

1931 r.

1931 r.

1933 r.
1961 r.
1962 r.

1968 r.
1969 r.

1970 r.

1980 r.
1982 r.

1990 r.

1996 r.

2003 r.

14-15 VI 1919 r. - telegram o pierw-
szym przelocie (non-stop) nad Atlan-
tykiem, którego dokonali John
Alcock i Arthur Whitten Brown.

Spojrzenie z góry na trójkątny korpus sateli-
ty Irydium z widokiem na wszystkie trzy
anteny główne.