5.14. Ścisłe wyrównanie sieci kątowo-liniowej z wykorzystaniem programu

komputerowego

B. Przykłady

W prezentowanym przykładzie należy wyznaczyć współrzędne płaskie trzech

punktów (1201, 1202 i 1203) sieci kątowo-liniowej nawiązanej do trzech punktów (1001,

1002 i 1003) traktowanych jako bezbłędne (rys. 5.46). Dane są współrzędne punktów

nawiązania – tabela 5.33, zredukowane długości boków wraz z błędami (liczonymi z

równania dalmierza) – tabela 5.34 oraz kierunki i średnie błędy – tabela 5.35. Błąd dla

kierunków przyjęto jako wartość średnią z błędów wyliczonych w wyrównaniu

stacyjnym.

Rys. 5.46. Szkic sieci kątowo-liniowej

Nr

X [m]

Y [m]

1001

5406466.10

4553637.15

1002

5405901.58

4553061.64

1003

5405772.45

4553903.80

Tab. 5.33. Współrzędne punktów nawiązania

Początek

Koniec

Długość d [m]

Błąd m

d

[m]

1

1001

1202

406.240

0.007

1001

1201

341.142

0.006

1002

1201

529.291

0.008

1002

1202

862.903

0.009

1002

1203

438.089

0.007

1003

1201

841.542

0.009

1003

1202

375.061

0.007

1003

1203

463.401

0.007

1201

1203

689.120

0.008

1202

1203

633.167

0.008

Tab. 5.34. Zredukowane długości boków wraz z błędami

Stanowisko

Cel

Kierunek K [

g

]

Błąd m

k

[

g

]

1202

0.0000

0.0009

1002

93.1513

0.0009

1001

1201

124.1424

0.0009

1201

0.0000

0.0009

1001

19.4999

0.0009

1202

50.5108

0.0009

1002

1203

100.3901

0.0009

1203

0.0000

0.0009

1201

61.0418

0.0009

1003

1202

108.3541

0.0009

1001

0.0000

0.0009

1003

68.5445

0.0009

1203

105.6528

0.0009

1201

1002

149.5110

0.0009

1003

0.0000

0.0009

1203

51.6846

0.0009

1002

84.1601

0.0009

1202

1001

159.9983

0.0009

1002

0.0000

0.0009

1201

55.7544

0.0009

1202

117.6451

0.0009

1203

1003

157.6046

0.0009

Tab. 5.35. Kierunki wraz z błędami

2

Realizacja przykładu

Prace rozpoczynamy od wprowadzenia do bazy danych współrzędnych punktów

nawiązania (rys. 5.47).

Rys. 5.47. Współrzędne punktów nawiązania wprowadzone do bazy

Następnie wybieramy z menu Wyrównanie – Kierunki i wprowadzamy do

poszczególnych okien wartości kierunków wraz z błędami dla wszystkich stanowisk.

Jeżeli pomierzone kierunki zostały w wyniku transmisji zaimportowane z instrumentu do

programu WinKalk i znajdują się w menu Rejestrator, wówczas możemy przenieść je

bezpośrednio do wyrównania poprzez funkcję

. W menu

Edycja Kierunków mamy możliwość wydrukowania raportu z wprowadzonych

kierunków, założenia nowego stanowiska oraz przejścia pomiędzy istniejącymi

stanowiskami za pomocą przycisków

. Możemy także wybrać, czy

wprowadzamy w tym oknie tylko kierunki, czy także długości poszczególnych celowych

wraz z błędami. Na rysunku 5.48 zaprezentowano wygląd okna dialogowego Edycja

Kierunków wraz z wprowadzonymi danymi dla stanowiska 1002.

3

Rys. 5.48. Edycja kierunków – kierunki wraz z błędami dla stanowiska 1002

Chcąc wprowadzić długości boków, wybieramy z menu Wyrównanie – boki i wpisujemy

długości wraz z błędami do otwartego okna (rys. 5.49).

Rys. 5.49. Edycja pomiarów – długości wraz z błędami

W tym momencie mamy wprowadzone do programu wszystkie dane wyjściowe i

możemy przystąpić do obliczeń. Do wyrównania potrzebujemy jeszcze współrzędnych

przybliżonych punktów wyznaczanych, które możemy obliczyć na kilka sposobów.

Często stosowane są obliczenia przybliżonych współrzędnych punktów łączonych w

system ciągu poligonowego lub wyznaczanie współrzędnych pojedynczych punktów

wcięciami. Jeżeli dysponujemy dużą liczbą obserwacji nadliczbowych w sieci, możliwe

jest także wyznaczenie współrzędnych przybliżonych szukanych punktów poprzez

skorzystanie z funkcji Wyrównanie – Współrzędne przybliżone. Wybieramy tą funkcję

dla naszego przykładu i dysponując już wszystkimi danymi możemy przystąpić do

4

pierwszej iteracji wyrównania. Z menu wybieramy Wyrównanie – Obliczenia (sieć

płaska); program przygotowuje i rozwiązuje układy równań oraz charakterystykę m

0

i

prosi o potwierdzenie, czy wykonać obliczenia charakterystyk dokładności. Na

zakończenie procesu pojawi się okno z komunikatami oraz panel Wyniki Wyrównania i

Charakterystyka Dokładnościowa (rys. 5.50). W tym oknie wyświetlane są współrzędne

wyrównane, poprawki dx i dy oraz błędy współrzędnych. Możliwa jest także prezentacja

elementów elips błędów. Wyrównane współrzędne możemy zapisać do bazy danych jako

punkty stałe (jeżeli jesteśmy usatysfakcjonowani wynikami wyrównania) lub przybliżone

(jeżeli chcemy wykonać koleją iterację) korzystając z przycisku

. W

prezentowanym przykładzie druga iteracja nie wpłynęła na wyrównane wartości.

Rys. 5.50. Okno dialogowe Wyniki Wyrównania i Charakterystyka Dokładnościowa

wraz z Komunikatami

Po wykonaniu wyrównania istnieje możliwość podglądu i wydruku szkicu sieci wraz z

naniesionymi elipsami błędów w skali (Wyrównanie – Szkic sieci) oraz analiza

poprawionych wartości kierunków (kątów) i długości. Pomocnym narzędziem jest

zestawienie w kolumnach wartości poprawek do obserwowanych wielkości i błędów tych

poprawek a także ich wzajemnego stosunku (rys. 5.51). Ostania kolumna pozwala nam w

5

szybki sposób zidentyfikować obserwacje, dla których wartość poprawki w znaczny

sposób przekracza jej błąd, czyli identyfikować błędy grube w obliczeniach.

Rys. 5.51. Kierunki i boki wraz z poprawkami i błędami

6