Bezrobocie

Wprowadzenie

Bezrobocie to jeden z najbardziej palących problemów wielu państw.

Oddziałuje ono na wiele sfer, m.in.: gospodarczą, ekonomiczną i społeczną. W

niniejszej pracy postaram się w ogólnym zarysie przybliżyć i scharakteryzować to

zjawisko. Omówię jego rodzaje, przyczyny i skutki. Dokładniejszej analizie

poddam bezrobocie w Polsce. Przedstawię proponowane metody zwalczania i

zapobiegania bezrobociu.

T. Buczyńska w Makroekonomii podaje następującą definicję bezrobocia:

Bezrobocie to zjawisko ekonomiczne występujące, w mniejszym lub większym

stopniu, w gospodarce każdego państwa. Oznacza sytuację, w której popyt na siłę

roboczą jest mniejszy od jej podaży

1

. Innymi słowy, istnieje pewna część ludności

w wieku produkcyjnym, zdolnych i przejawiających chęci do pracy, która nie

może znaleźć zatrudnienia.

W świetle polskiego prawa bezrobotna jest osoba, która: jest pełnoletnia,

ale nie ukończyła 60 (kobiety) bądź 65 (mężczyźni) roku życia, nie pracuje, mimo

starań nie udało jej się znaleźć pracy, nie uczy się, nie posiada gruntów rolnych o

powierzchni powyżej 2ha, nie pobiera na renty socjalnej lub zasiłku stałego, nie

jest niepełnosprawna ani tymczasowo aresztowana, przebywa legalnie na terenie

Polski.

Narzędziem statystycznym stosowanym w celu badania zmian nasilenia

bezrobocia jest tak zwana stopa bezrobocia. Oblicza się ją, dzieląc liczbę osób

bezrobotnych przez liczbę osób aktywnych ekonomicznie (wszystkich osób

zdolnych do pracy). Najczęściej obliczając stopę bezrobocia pod uwagę bierze się

liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędach Pracy, co jest łatwiejsze do

wykonania, jednak nie koniecznie miarodajne, gdyż w rzeczywistości dużo więcej

osób może pozostawać bez pracy.

Rodzaje bezrobocia

1

T. Buczy

ńska, Makroekonomia, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa-Łódź 2000, s. 40.

1

Bezrobocie nie jest zjawiskiem jednolitym. Według tradycyjnego podziału

(pod względem przyczyn i skutków bezrobocia) wyróżniamy następujące jego

rodzaje:

−

frykcyjne – związane z przepływem pracowników. Wynika z tego, że

ludzie zmieniają miejsca zamieszkania, poszukują lepszej pracy itd. Jest naturalne

dla każdej gospodarki i nie stanowi dla niej zagrożenia. Najczęściej jest

krótkookresowe (do 3 miesięcy).

−

Sezonowe – dotyczy niektórych gałęzi przemysłu, które charakteryzują się

tym, że przez pewien okres w roku jest zastój produkcyjny, np. w rolnictwie.

−

Strukturalne – wynika z niedopasowania rynku pracy do możliwości

produkcyjnych potencjalnych pracowników lub na odwrót. Może też wynikać z

czynników geograficznych: miejsca pracy są zlokalizowane gdzie indziej niż

potencjalni pracownicy.

−

Koniunkturalne – ma charakter cykliczny. Pojawia się wówczas, gdy

następuje spadek aktywności gospodarczej, popytu i produkcji.

Wśród innych rodzajów bezrobocia warto wspomnieć również bezrobocie:

−

jawne – bezrobotni zarejestrowani w Urzędach Pracy,

−

utajone – bezrobotni niezarejestrowani w Urzędzie Pracy, ich liczba jest

niemożliwa do ustalenia.

−

Dobrowolne – ma miejsce wówczas, gdy ludzie świadomie decydują się na

pozostawanie bez pracy, mimo iż możliwości i umiejętności pozwoliłyby im na

znalezienie zatrudnienia. Może to wynikać niesatysfakcjonujących warunków

pracy i zarobków.

−

Fikcyjne – gdy osoba jest zarejestrowana w Urzędzie Pracy jako

bezrobotna , mimo iż w w rzeczywistości ma pracę i pobiera zarobki. Takie osoby

tworzą tak zwaną szarą strefę.

Ze względu na długość trwania okresu, w którym osoba nie może znaleźć

pracy wyróżnia się bezrobocie:

−

krótkookresowe – do 3 miesiecy

−

średniookresowe – od 3 miesięcy do roku

2

−

długookresowe – powyżej roku. Ten rodzaj jest najbardziej niebezpieczny,

ponieważ osoba traci swoje kwalifikacje, a także, wg modelu psychologicznego

Jahody i Lazarsfelda, motywację i chęć znalezienia pracy, co drastycznie

zmniejsza możliwości tej osoby na ponowne podjęcie pracy.

Specyficznym rodzajem bezrobocia jest to dotykające absolwentów szkół

wyższych w pierwszych latach po zakończeniu studiów (patrz: Bezrobocie w

Polsce). Ich umiejętności i wiedza nie korespondują z oczekiwaniami

pracodawców, którzy najczęściej wymagają kilkuletniego doświadczenia w

branży

Przyczyny bezrobocia

Przyczyn bezrobocia w Polsce upatruje się w przemianach ustrojowych

jakie miały miejsce po 1990 roku. Restrukturyzacja gospodarki doprowadziła do

recesji i spadku produkcji. Było to wynikiem między innymi pogorszenia się

stosunków handlowych z byłym Związkiem Radzieckim, likwidacji bezrobocia

ukrytego (w czasach Polski Ludowej oficjalnie problem bezrobocia nie istniał).

Ważnym czynnikiem było (i nadal jest) niedostosowanie systemu kształcenia do

potrzeb gospodarki. Poza tym, Polska dysponowała przestarzałymi środkami

produkcji, przez co nie mogła konkurować z innymi krajami europejskimi.

Ponadto, gwałtowny wzrost bezrobocia w Polsce na początku lat

dziewięćdziesiątych był konsekwencją zbyt łagodnej polityki względem importu,

co skutkowało niedostateczną ochroną rynku wewnętrznego i obniżeniem ceł.

Inną z przyczyn bezrobocia (dotyczy ona wszystkich krajów rozwiniętych) jest

rozwój technologii. Ludzie stają się zbędni na kolejnych etapach produkcji, gdyż

zautomatyzowana produkcja często jest bardziej opłacalna dla przedsiębiorców.

Technicyzacja jest szczególnie niebezpieczna dla osób starszych (ciężej jest im się

przystosować do nowych warunków pracy i nauczyć obsługi maszyn) oraz tych o

niskich kwalifikacjach.

Skutki bezrobocia

Skutki bezrobocia możemy podzielić, ze względu na obszar ich

3

http://notatek.pl/referat-o-bezrobociu?notatka