1

Leszek Kalinowski

Zakład Medycznej Diagnostyki Laboratoryjnej

Akademia Medyczna w Gdańsku

Patobiochemia i farmakoterapia

śródbłonka naczyń krwionośnych

Siły mechaniczne

Siły mechaniczne

(

(

Shear Stress

Shear Stress

)

)

H

H

ypoksja

ypoksja

Medi

Medi

atory

atory

(

(

t

t

rombin

rombin

a

a

,

,

h

h

istamin

istamin

a

a

,

,

Ach,

Ach,

b

b

radykinin

radykinin

a

a

, 5

, 5

-

-

HT,

HT,

Adrenalin

Adrenalin

a

a

,

,

PTHrP

PTHrP

, ATP, AA)

, ATP, AA)

Endoto

Endoto

ksyny

ksyny

,

,

Cytokin

Cytokin

y

y

(e.g. IL

(e.g. IL

-

-

1, IL

1, IL

-

-

2, T

2, T

N

N

F)

F)

L

L

-

-

Arginin

Arginin

a

a

L

L

-

-

C

C

y

y

trulin

trulin

a

a

Fosfolipidy

Fosfolipidy

błonowe

błonowe

?

?

NO

NO

Prostacy

Prostacy

k

k

lin

lin

a

a

Syntaza

Syntaza

tlenku azotu

tlenku azotu

EDHF

EDHF

Rozkurcz komórek mięśniówki gładkiej

Rozkurcz komórek mięśniówki gładkiej

Hyperpolaryzacja

Hyperpolaryzacja

błony komórkowej

błony komórkowej

cAMP

cAMP

cGMP

cGMP

Aktywacja

Aktywacja

kinazy

kinazy

białkowej

białkowej

Defosforylacja

Defosforylacja

miozyny

miozyny

↓

NO

upośledzenie rozkurczu naczyń

upośledzenie rozkurczu naczyń

zależne od

zależne od

śródbłonka

śródbłonka

nadciśnienie

nadciśnienie

miażdżyca

miażdżyca

cukrzyca

cukrzyca

niewydolność serca

niewydolność serca

„Zaburzenie czynności śródbłonka”

2

Rola tlenku azotu w naczyniu krwionośnym

hamowanie ekspresji

białek adhezyjnych

hamowanie

agregacii płytek

hamowanie

adhezji leukocytów

NO

NO

PGI

PGI

2

2

NO

NO

NO

NO

cGMP (rozkurcz)

hamowanie proliferacji

komórek mięśniówki gładkiej

nitrozobiałka

↑

↑

wolne rodniki tlenowe (ROS)

wolne rodniki tlenowe (ROS)

(O

(O

2

2

-

-

i wtórne rodniki tlenowe)

i wtórne rodniki tlenowe)

↑ peroksydacja lipidów

↑

↑ proliferacja mięśniówki

gładkiej

↑ niestabilność blaszki

miażdżycowej

↑ ekspresja genów

białek prozapalnych

↓NO

Czynniki ryzyka chorób układu krążenia

NO

O

2

-

OONO

-

SOD

H

2

O

2

eNOS

O

2

-

+ O

2

-

O

2

+ H

2

O

2

2x10

9

mol/s

SOD

O

2

-

+ NO

OONO

-

→→ OH

•

, NO

2

•

, NO

2

+

6.7x10

9

mol/s

Śródbłonkowy stres oksydacyjny w miażdżycy

3

NO

O

2

-

OONO

-

?

komórki śródbłonka

Czynniki ryzyka chorób układu krążenia

nadciśnienie tętnicze
cukrzyca
miażdżyca
hipercholesterolemia
hiperhomocysteinemia
otyłość
palenie papierosów
brach ruchu fizycznego

rasa
płeć

starzenie

modyfikowalne

nie modyfikowalne

NO

O

2

-

OONO

-

predyspozycja

jawna niedoczynność

schorzenia z zaburzeniami

czynności śródbłonka

komórki śródbłonka

Równowaga wydzielania NO/O

2

-

/ONOO

-

w śródbłonku

Leki

NO

O

2

-

OONO

-

?

komórki śródbłonka

β-blokery

inhibitory ACE

blokery AT1 ang II

statyny

nifedipina

cikletanina

β-blokery

inhibitory ACE

blokery AT1 ang II

statyny

nifedipina

cikletanina

4

Etapy rozwoju miażdżycy naczyń