Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

1

Moduł 4

Programowanie wsparcia dla ucznia

w oparciu o opini

ę

poradni

psychologiczno- pedagogicznej lub/ i

rozpoznanie dokonane na terenie szkoły

Wiesława Machul

Po wykonaniu diagnozy i analizie opinii/ orzeczenia poradni psychologiczno-

pedagogicznej - istotnym elementem pracy z dzieckiem z trudno

ś

ciami w czytaniu

i pisaniu jest umiej

ę

tno

ść

zaplanowania działa

ń

, sporz

ą

dzania wła

ś

ciwego,

adekwatnego do potrzeb programu terapii. Poni

ż

ej dokonana zostanie próba

opisania sposobu wykorzystania informacji z diagnozy i analizy dokumentów

w oparciu o konkretny przykład.

Spróbujmy zaplanowa

ć

prac

ę

z dzieckiem czyli do zrobi

ć

przed rozpocz

ę

ciem

pisania programu wsparcia i jak pisa

ć

program?

Oczywi

ś

cie zanim podejmiemy prac

ę

z dzieckiem musimy:

•

przeprowadzi

ć

sprawdziany wst

ę

pne (czytania i pisania, o których była

mowa we wcze

ś

niejszych modułach kursu)

•

dokona

ć

analizy

opinii

poradni

psychologiczno-

pedagogicznej,

ewentualnie orzeczenia (je

ś

li takowe posiadamy)

Je

ś

li ju

ż

wykonamy to zadanie- zaczynamy planowa

ć

prac

ę

z dzieckiem. Omówimy

kolejne etapy planowania pracy na konkretnym przykładzie. B

ę

dzie to chłopiec

z klasy IV szkoły podstawowej. Jest to Piotr T.

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

2

Wyobra

ź

my sobie,

ż

e nasze dziecko w klasie IV- Piotru

ś

- napisało ze słuchu

i wykonało sprawdzian znajomo

ś

ci liter pisanych w nast

ę

puj

ą

cy sposób:

Powy

ż

ej znajduje si

ę

przykład autentycznej pracy chłopca z klasy IV. Napisał on za

słuchu nast

ę

puj

ą

ce zdanie: „Mały Ja

ś

ś

pi, a ptaki

ć

wierkaj

ą

mu pod oknem”.

Nast

ę

pnie pisał ze słuchu dyktowane litery małe: o, e, u, a, m, i, t, k, d, l, s, r, b, p, n,

c, w, f, g, ł, z, j, ó. Pod nimi zapisywał odpowiadaj

ą

ce im wielkie litery. Zrezygnowano

z dyktowania dwuznaków i zmi

ę

kcze

ń

- chłopiec ich ani nie odczytuje, ani nie

zapisuje, ani nie rozpoznaje (nawet drukowanych).

Analizuj

ą

c zawarte powy

ż

ej dyktando stwierdzamy:

•

kłopoty ze stosowaniem zasady pisowni wielkiej litery na pocz

ą

tku zdania i

w nazwach własnych (2 bł

ę

dy)

•

brak drobnych znaków graficznych np. pisanie „s” zamiast „

ś

” (2 bł

ę

dy)

•

trudno

ś

ci z ró

ż

nicowaniem i- j (2 bł

ę

dy)

•

gubienie liter (samogłosek oraz spółgłosek w zbiegu), sylab (3 bł

ę

dy)

•

mylenie

ć

-

ś

(1 bł

ą

d)

•

brak rozdzielania wyrazów (pisanie ł

ą

czne wyrazów bez odpowiedniego

odst

ę

pu) – 3 bł

ę

dy

•

bł

ę

dne ró

ż

nicowanie ó- u (1 bł

ą

d)

•

nieprawidłowe ró

ż

nicowanie i- y (1 bł

ą

d)

•

mylenie m- n (1 bł

ą

d)

•

mylenie a- o (1 bł

ą

d)

•

opuszczanie wyrazów (1 bł

ą

d)

•

Przestawianie liter (1 bł

ą

d)

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

3

Analiza sprawdzianu znajomo

ś

ci liter wskazuje na:

•

Mylenie 3- E

•

Brak znajomo

ś

ci wielkich liter: L, I, B, Ł, J

Co jeszcze wiemy o Pawle?

W ci

ą

gu 1 minuty przeczytał 5 wyrazów. Czyta po literkach, wielokrotnie odczytuje te

same wyrazy, czyta wolno, nierytmicznie, koncentruje si

ę

na technice czytania. Nie

rozumie czytanego tekstu. W trakcie czytania bardzo si

ę

denerwuje.

Wyniki bada

ń

wykonanych w poradni psychologiczno- pedagogicznej wskazuj

ą

na

przeci

ę

tny (pełna norma wiekowa) iloraz inteligencji. W rozwoju chłopca wyst

ę

puj

ą

liczne dysharmonie. Lepiej rozwini

ę

ta jest sfera niewerbalna. Piotr ma powa

ż

ne

dysfunkcje percepcji słuchowej (dokonuje analizy głoskowej tylko 3- 4- literowych,

łatwych, znanych wyrazów, ma du

ż

e problemy z syntez

ą

głoskow

ą

, nieco lepiej radzi

sobie z analiz

ą

i syntez

ą

sylabow

ą

, ma trudno

ś

ci z ró

ż

nicowaniem głosek

opozycyjnych) oraz zaburzenia percepcji wzrokowej (słaba pami

ęć

wzrokowa,

obni

ż

ona koordynacja wzrokowo- ruchowa i analiza wzrokowa). U Pawła obni

ż

ona

jest równie

ż

sprawno

ść

grafomotoryczna. Mowa prawidłowa. Wypowiada si

ę

zdaniami.

Chłopiec ma nisk

ą

motywacj

ę

do nauki.

Dysponuj

ą

c tak

ą

wiedz

ą

o dziecku przyst

ę

pujemy do sporz

ą

dzenia programu.

Zanim to nast

ą

pi uzupełnimy najpierw

Arkusz post

ę

pów

. Ułatwi to nam planowanie

działa

ń

.

.
Aby uzyska

ć

pełniejsz

ą

wiedz

ę

o rodzajach popełnianych bł

ę

dów w pisaniu

nale

ż

y jeszcze dokona

ć

analizy bł

ę

dów popełnianych w zeszytach

. My w

naszych rozwa

ż

aniach pomin

ę

li

ś

my ten etap, dlatego nasza analiza na

ograniczony charakter.

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

4

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

5

ARKUSZ POST

Ę

PÓW W CZYTANIU I PISANIU

Rok szkolny 2012/2013

Piotr T……

PISANIE- analiza bł

ę

dów:

Rodzaje popełnianych błędów w pisaniu

Rodzaj
sprawdzia
nu

nie
zna
lite
r

Myli
liter
y

Dodaj
e
litery,
sylab
y

Przes
t.
litery,
sylab
y,
wyraz
y

Opusz
-cza
litery,
sylab
y,
wyraz
y

Przestaw
ia litery,
sylaby,
wyrazy

Błędn
y
zapis
dwu-
znakó
w

Błędy w
pisowni
zmiękcz
eń

Pisownia
wyrazów z
utratą
dźwięczno
ści

i
-
j

ó
-
u

rz
-ż

ch
-h

ą-
on
-
o
m,
e-
en
-
em

Pisowni
a
wyrażeń
przyimk
o-wych

Pisown
ia “nie”

Pisown
ia “-by”

Pisown
ia
wielką
literą

Inter-
punkc
ja

Inne
błędy

Ogółe
m
liczba
błędó
w

Sprawdzian

początkowy

L, I,

B,

Ł, J

i- y 1

m-n

1

a-o 1

3-E

1

-

1

3 litery,

sylaby

+ 1

wyrazy

-

Nie zna

ś-ć 1

-

2

1

-

-

-

-

-

-

2

-

2 brak

drobnych

znaków

3 brak

rozdziela

nia

wyrazów

25

Sprawdzian

końcowy

Uwagi odno

ś

nie planowania

ć

wicze

ń

w pisaniu:

Tabelka pokazuje kolejno

ść

planowania

ć

wicze

ń

w pisaniu- rozpoczynamy od strony lewej do prawej.

Oznacza to,

ż

e kolejno

ść

pracy nad opanowaniem umiej

ę

tno

ś

ci pisania b

ę

dzie nast

ę

puj

ą

ca:

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

6

1. opanowanie znajomo

ś

ci liter (wielkie litery L, I, B, Ł, J)

2. utrwalanie znajomo

ś

ci liter, praca nad literami, które s

ą

mylone (ró

ż

nicowanie

a-o), ( i- y- ró

ż

nicowanie słuchowe), (3-E), (ró

ż

nicowanie m- n), (ró

ż

nicowanie

ś

-

ć

), (w tym przypadku nale

ż

y dobrze utrwali

ć

jedn

ą

z mylonych liter poprzez

ró

ż

ne techniki wielozmysłowego uczenia si

ę

- przykłady b

ę

d

ą

opisane

w module 6 kursu)

3. utrwalanie znajomo

ś

ci dwuznaków

4. ró

ż

nicowanie i- j

5. ró

ż

nicowanie ó- u

6. pisownia wielk

ą

liter

ą

Uwaga: wskazane w tabelce inne bł

ę

dy: pomijanie drobnych znaków graficznych

oraz brak rozdzielania wyrazów (

ć

wiczenia w tym zakresie b

ę

dziemy prowadzi

ć

w dowolnych momentach pracy).

Jeszcze jedna uwaga-

nie powinna decydowa

ć

o kolejno

ś

ci pracy

z dzieckiem ilo

ść

bł

ę

dów, ale ich rodzaj.

W analogiczny sposób mo

ż

emy dokonywa

ć

analizy poziomu graficznego pisma.

Poni

ż

ej znajduje si

ę

na naszym przykładzie taka analiza.

Zaburzony

Tempo

Rodzaj
sprawdzi
anu

Bez
zastrzeż
eń

Wadli

wy

kształt

Brak

propor

cji

Brak

łączenia

lub

niewłaści

we

połączeni

a

Nierów

ne

pochyle

nie

Mało

czytel

ne

Inne
cech
y
pis
ma

Bardz

o

szybk

ie

Szybk

ie

Przecięt

ne

Wol

ne

Bard

zo

woln

e

początko
wy

X

X

X

końcowy

Ale najpierw, aby pisa

ć

program musimy jeszcze dokona

ć

analizy umiej

ę

tno

ś

ci

czytania

.

To wła

ś

ciwie poziom czytania wyznaczy kolejno

ść

pracy.

Dokonajmy wi

ę

c analizy wyników sprawdzianów czytania.

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

7

Analiza czytania:

Sprawdzian

Technika cztania

Błędy w czytaniu

Tempo

Rozumienie czytanego tekstu

Płynnie,
całościo
-
wo

Całościo-
wo, bez
płynnośc
i

Sylabam
i (z
syntezą,
bez
syntezy)

Głoskam
i (z
syntezą,
bez
syntezy)

Metod
miesza
-
ną

Nie
czyta
/ nie
zna
liter

Nie zna liter

Myli
liter
y

Zmienia
kolejność
, gubi się

Zgaduje,
przekręc
a

Dodaj
e
litery,
sylaby

Ilość
błędów
w
czytani
u

Ilość
wyrazów
prze-
czytanyc
h w ciągu
1 min.

Nie

rozumi

e

Rozumi

e ogólny

sens

Wskaże
związki

przy-

czynowo

-

skutkow

e

Zapamię

-

tuje

istotny

sens

wraz ze

szczegó+

łami

Wyciąg

a

wnioski

na

podsta-

wie

tekstu

początkow
y

-

-

-

gł. z

syntezą

-

-

Dwuznaki,

zmiękczeni

a

a-o,

m-n,

b-d

-

X

-

7

5

X

-

-

-

-

końcowy

Wiemy ju

ż

,

ż

e Piotr czyta bardzo wolno, nierytmicznie, w bardzo wolnym tempie- wi

ę

c

prac

ę

z nim rozpoczniemy od nauki

czytania, równolegle b

ę

dziemy prowadzi

ć

ć

wiczenia w pisaniu.

Przykładowy program pracy z Piotrem zamieszczamy poni

ż

ej:

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

Oprac. Wiesława Machul

PROGRAM

zaj

ęć

korekcyjno- kompensacyjnych

Imi

ę

i nazwisko dziecka: Piotr T.

Szkoła, klasa: Szkoła Podstawowa w X, klasa IV

Cele programu: po zako

ń

czeniu zaj

ęć

dziecko:

o

zna i poprawnie odczytuje wszystkie litery drukowane,

o

zna i poprawnie zapisuje wszystkie litery pisane,

o

odczytuje poprawnie wyrazy zawieraj

ą

ce,

o

zapisuje poprawnie wyrazy bez gubienia i mylenia liter,

o

umie odczyta

ć

zapisane przez siebie wyrazy,

Dział

programu

Czas

realizac

ji

Tre

ść

programu

Wyrównywanie deficytów i zaburze

ń

rozwojowych

o

Ć

wiczenia sprawno

ś

ci manualnej

- techniki przestrzenne (układanki, dobieranki, lepienie,
wycinanie, nawlekanie koralików, konstrukcje z klocków)
- techniki płaskie (malowanie, rysowanie, wydzieranie,
stemplowanie, wyszywanie)

o

Ć

wiczenia graficzne (rysowanie po

ś

ladzie, labirynty,

kalkowanie)

o

Kształtowanie percepcji wzrokowej (w tym analizy i syntezy

wzrokowej) na obrazkach, figurach, konturach, obrazkach
tematycznych, literach i kształtach literopodobnych.
- rozpoznawanie tre

ś

ci obrazka, dobieranie par obrazków,

figur, konturów, liter, sylab, wyrazów
- segregowanie w grupy tematyczne
- wyszukiwanie w wi

ę

kszej cało

ś

ci elementów- wzorów,

kształtów, liter, sylab, wyrazów
- wyszukiwanie ró

ż

nic i podobie

ń

stw

- dobieranie cz

ęś

ci do cało

ś

ci

- układanie z cz

ęś

ci (z wzorem, z pami

ę

ci, bez wzoru)

o

Usprawnianie pami

ę

ci wzrokowej

- odtwarzanie z pami

ę

ci obrazków, figur i wzorów, rytmów

a) usprawnianie

motoryki oraz

funkcji

kinestetyczno-

ruchowych i

sprawno

ś

ci

manualnej

b) usprawnianie

funkcji

W

t

o

k

u

k

a

ż

d

y

c

h

z

a

j

ę

ć

o

Wzbogacanie słownictwa (ko

ń

czenie zda

ń

, rozwijanie zda

ń

,

budowanie zda

ń

, tworzenie wypowiedzi na podany temat itp.)

o

Wdra

ż

anie

do

słuchania

i

wykonywania

polece

ń

(wykonywanie polece

ń

zgodnie z usłyszan

ą

instrukcj

ą

)

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

Oprac. Wiesława Machul

wzrokowych i

orientacji w

kierunkach

c) usprawnianie

funkcji

słuchowych oraz

mowy

o

Ć

wiczenia wra

ż

liwo

ś

ci słuchowej: ró

ż

nicowanie d

ź

wi

ę

ków z

otoczenia, ró

ż

nicowanie usłyszanych d

ź

wi

ę

ków instrumentów

muzycznych, ró

ż

nicowanie d

ź

wi

ę

ków wysokich i niskich,

d

ź

wi

ę

ków krótkich i długich, d

ź

wi

ę

ków gło

ś

nych i cichych,

odtwarzanie struktur d

ź

wi

ę

kowych. Odtwarzanie rytmu

o

Ć

wiczenia słuchu fonematycznego

- ró

ż

nicowanie (b-p, t-d, k-g, w-f, p-pi, b-bi, n-ni, k-ki itp.)-

prowadzenie

ć

wicze

ń

na głoskach w izolacji, na sylabach,

wyrazach i zdaniach

o

Usprawnianie analizy i syntezy słuchowej

- analiza i synteza wyrazowa zda

ń

(liczenie wyrazów w

zdaniach,

układanie

zda

ń

z

usłyszanych

wyrazów,

korygowanie usłyszanych zda

ń

)

- analiza sylabowa wyrazów (liczenie sylab w wyrazach,
lokalizacja sylab)
- analiza i synteza głoskowa wyrazów (wysłuchiwanie głoski
na pocz

ą

tku wyrazu, na ko

ń

cu wyrazu, składanie wyrazów z

usłyszanych głosek, wydzielanie poszczególnych głosek w
usłyszanych wyrazach)
- tworzenie wyrazów poprzez dodanie, odj

ę

cie, zamian

ę

głoski

w wyrazie
- rozpoznawanie powtarzaj

ą

cej si

ę

głoski w wyrazie

- wskazywanie ró

ż

nic w parach usłyszanych wyrazów

- wskazywanie powtarzaj

ą

cej si

ę

głoski w usłyszanych

wyrazach
-

wyszukiwanie

wyrazów

krótszych

ukrytych

w

wypowiadanych słowach
- tworzenie i rozpoznawanie rymów

o

Ć

wiczenie pami

ę

ci słuchowej

- powtarzanie zda

ń

, sylab, wyrazów, cyfr itp.

o

Ć

wiczenie integracji wzrokowo- słuchowej –

ć

wiczenia z

rytmem, muzyk

ą

. Odtwarzanie usłyszanego rytmu układem

graficznym. Odtwarzanie widzianego graficznego układu
odpowiednim rytmem.

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

Oprac. Wiesława Machul

Rozwijanie

umiej

ę

tno

ś

ci

czytania

W

t

o

k

u

k

a

ż

d

y

c

h

z

a

j

ę

ć

o

Rozpoznawanie kształtu liter, utrwalanie liter: a, o, b, d, m, n

oraz dwuznaków i zmi

ę

kcze

ń

. Dobieranie liter małych i

du

ż

ych, liter pisanych i drukowanych. Ró

ż

nicowanie liter

podobnych kształtem.

o

Tworzenie, czytanie i pisanie sylab dwuliterowych otwartych

o

Tworzenie, czytanie i pisanie wyrazów zło

ż

onych z sylab

dwuliterowych otwartych

o

Tworzenie, czytanie i pisanie sylab trzyliterowych zamkni

ę

tych

o

Czytanie i pisanie wyrazów dwusylabowych (sylaba otwarta

+ zamkni

ę

ta, zamkni

ę

ta + otwarta, zamkni

ę

ta + zamkni

ę

ta)

o

Czytanie i pisanie wyrazów dwusylabowych ze zbiegiem

spółgłosek

o

Czytanie i pisanie wyrazów wielosylabowych

o

Czytanie i pisanie wyrazów o zró

ż

nicowanej strukturze

o

Czytanie i pisanie wyrazów z dwuznakami

o

Doskonalenie płynno

ś

ci i poprawno

ś

ci czytania poprzez

ró

ż

norodne formy czytania (naprzemienne, z przesłon

ą

,

wska

ź

nikiem, tekstów z lukami, czytanie selektywne itp.)

o

Kształcenia nastawienia na rozumienie tekstu.

Ć

wiczenia

cichego czytania ze zrozumieniem

Rozwijanie

umiej

ę

tno

ś

ci

pisania

W

t

o

k

u

k

a

ż

d

y

c

h

z

a

j

ę

ć

o

Opanowanie liter pisanych wielkich: L, I, B, Ł, J

o

Ró

ż

nicowanie mylonych liter a-o, m-n,

o

Prowadzenie

ć

wicze

ń

w pisaniu równolegle do

ć

wicze

ń

w

czytaniu

o

Koncentracja na prawidłowym zapisie wyrazów ( bez gubienia,

dodawania, powtarzania liter, sylab)- pisanie naprzemienne z
wykorzystaniem dwóch kolorów (zaznaczanie na przemian
sylab innym kolorem). Uzupełnianie tekstów z lukami (teksty z
brakuj

ą

cymi sylabami, teksty z brakuj

ą

cymi literami)

o

Pisownia dwuznaków (sz, cz, szcz, dz, d

ż

, d

ź

)

o

Pisownia zmi

ę

kcze

ń

i ró

ż

nicowanie

ś

-si,

ć

-ci, n-ni,

ź

-zi, d

ź

-dzi

przed samogłosk

ą

i spółgłosk

ą

, pisownia zmi

ę

kcze

ń

na ko

ń

cu

wyrazu

Kurs:

Wsparcie dla uczniów z trudnościami w uczeniu się

Oprac. Wiesława Machul

Zamierzenia

wychowawcze

W

m

ia

r

ę

p

o

tr

z

e

b

o

Zintensyfikowa

ć

zadania maj

ą

ce charakter zabaw i gier

o

Wprowadza

ć

zach

ę

ty, pochwały opisowe, docenia

ć

wkład

pracy

o

Organizowa

ć

sytuacje umo

ż

liwiaj

ą

ce doprowadzanie zada

ń

do ko

ń

ca

o

Uczy

ć

odporno

ś

ci na sytuacje trudne

o

Zapewni

ć

aktywny udział w zaj

ę

ciach, kształtowa

ć

wła

ś

ciw

ą

motywacj

ę

o

Wykorzystanie elementów zabaw, gier dydaktycznych, bajek

sprzyjaj

ą

cych odreagowaniu napi

ęć

emocjonalnych

Współpraca z

rodzicami

W

m

ia

r

ę

p

o

tr

z

e

b

,

w

t

ra

k

c

ie

u

d

z

ia

łu

r

o

d

z

ic

ó

w

w

z

a

j

ę

c

ia

c

h

,

w

t

ra

k

c

ie

r

o

z

m

ó

w

i

n

d

y

w

id

u

a

ln

y

c

h

,

s

p

o

tk

a

ń

g

ru

p

o

w

y

c

h

d

la

ro

d

z

ic

ó

w

o

Pokaz

ć

wicze

ń

do wykonywania przez rodziców w domu

o

Nauczenie rodziców sposobów doskonal

ą

cych w oparciu o

metod

ę

: czytanie naprzemienne sukcesywnie utrudniane

1

o

Pokaz dla rodziców, w jaki sposób nale

ż

y korygowa

ć

bł

ę

dy w

pisaniu

o

Konsultacje i rozmowy z rodzicami zmierzaj

ą

ce do zmiany

postaw wychowawczych- podkre

ś

lanie mocnych stron,

stosowanie skutecznych pochwał opisowych

o

Współpraca z rodzicami w zakresie zapewnienia wła

ś

ciwej

frekwencji

na

zaj

ę

ciach

(monitorowanie

frekwencji

i

informowanie rodziców w razie potrzeby)

o

Zapoznanie rodziców z realizowanym programem i z jego

celami

o

Ustalenie form i zasad kontaktu z rodzicami (cz

ę

stotliwo

ść

,

forma kontaktu- telefoniczna, pisemna itp.)

1

Ten sposób nauki czytania zostanie omówiony podczas przedostatniego modułu.