1

Proces tworzenia UGW po 1989 roku.

Poszczególne etapy integracji.

26.04.2012

2

Trójfazowy scenariusz osiągnięcia Unii
Gospodarczej i Walutowej:

Etap pierwszy obejmował okres od 1
lipca 1990 roku do 31 grudnia 1993 roku;

Etap drugi obejmował okres od 1
stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998
roku;

Etap trzeci obejmował okres od 1
stycznia 1999 roku do 31 grudnia 2001
roku;

3

dokonać pełnej liberalizacji rynków
kapitałowych,

usunąć bariery integracji finansowej

zacieśnić współpracę w obszarze polityki
monetarnej.

Podpisano i ratyfikowano Traktat o Unii
Europejskiej.

Podczas etapu pierwszego
(01.07.1990-31.12.1993) założono:

4

kraje aspirujące do strefy euro musiały dokonać
niezbędnych reform i procesów

dostosowawczych,

ogłoszono bilateralne sztywne kursy wymiany

pomiędzy walutami tworzącymi strefę euro,

podjęto rezolucję w sprawie

Paktu Stabilizacji i

Wzrostu

,

utworzono ramy instytucjonalno-prawne do

powołania Europejskiego Instytutu Walutowego,

podsumowano drugiego okresu w postaci Raportu

o konweregencji.

Podczas etapu drugiego
(01.01.1994-31.12.1998):

2

5

Kursy walut państw strefy euro na dzień
31 grudnia 1998 roku

1 ECU

1,9558 DM

6,5596 FFR

13,7603 ATS

1936,27 ITL

2,2037 NLG

40,3399 BEF

166,386 ESP

200,482 PTE

0,7876 IEP

5,9457 FIM

Państwa

członkowskie

UE

Inflacja (w %)

Saldo budżetowe

(w % PKB)

Dług publiczny

(w % PKB)

Długoterminowa stopa

procentowa

b

1994

1997

1994

1997

1994

1997

1994

1997

Belgia

2,6

1,4

-5,5

-2,1

140,1

122,2

7,0

5,7

Dania

1,4

1,9

-4,3

0,7

78,0

65,1

8,2

6,2

Niemcy

3,9

1,4

-2,9

-2,7

51,0

61,3

6,1

5,6

Grecja

13,4

5,2

-14,1

-4,0

121,3

108,7

-

9,8

Hiszpania

4,8

1,8

-7,0

-2,6

63,5

68,8

9,2

6,3

Francja

2,0

1,2

-5,6

-3,0

50,4

58,0

6,5

5,5

Irlandia

1,4

1,2

-2,4

0,9

89,0

66,3

7,2

6,2

Włochy

4,4

1,8

-9,6

-2,7

123,7

121,6

10,3

6,7

Luksemburg

3,3

1,4

1,3

1,7

9,2

6,7

6,7

5,6

Holandia

2,7

1,8

-3,8

-1,4

78,8

72,1

6,5

5,5

Austria

c

-

1,1

-

-2,5

-

66,1

5,6

Portugalia

6,0

1,8

-6,2

-2,5

70,4

62,0

11,6

6,2

Finlandia

c

-

1,3

-

-0,9

-

55,8

-

5,9

Szwecja

c

-

1,9

-

-0,8

-

76,7

-

6,5

Wielka Brytania

1,7

1,8

-

-1,9

50,4

53,4

7,4

7,0

Realizacja kryteriów zbieżności przez kraje Unii Europejskiej w 1994
i 1997 roku

7

nieodwracalnie usztywniono kursy walut,

przekazano kompetencje w zakresie
kształtowania polityki monetarnej na
szczebel UE,

wprowadzono euro w formie
bezgotówkowej (od 1.01.1999 r.).

Podczas etapu trzeciego
(01.01.1999-31.12.2001):

8

W teorii (i praktyce) istnieją trzy koncepcje

przystąpienia do unii walutowej:

Metoda „tradycyjna”

System izby walutowej

(currency board)

Jednostronna euroizacja

3

9

Jednostronna euroizacja

(dolaryzacja)

– polega

na zastąpieniu
wyznaczonego dnia danej
waluty przez euro.
Warunkiem takiej operacji
jest posiadanie
odpowiedniej ilości rezerw
walutowych, które byłyby
w stanie „pokryć” bazę
monetarną, która byłaby
zastąpiona przez euro.

10

Stosunek władz UE do jednostronnej
euroizacji

Komisja Europejska, EBC, Rada Ecofin, Rada
Europejska;

Koncepcja przystąpienia do UGW jest całkowicie

sprzeczna z obowiązującym prawem:

-

narusza reguły równego i sprawiedliwego traktowania

obecnych oraz przyszłych członków UGW,

-

jest niezgodna z normami procesu integracji (z logiką

procesu integracji),

-

może naruszyć wiarygodność wspólnego pieniądza,

-

brak jest wiarygodnych badań odnośnie wpływu tego

rodzaju integracji na obszar walutowy.

11

Currency board (urząd walutowy, izba

walutowa

)

- podstawowa idea systemu

urzędu walutowego polega na
zakotwiczeniu stałego kursu nominalnego w
stosunku do waluty wiodącej i istnienie
całkowitej oraz nieskrępowanej
wymienialności pieniądza danego kraju na
tę właśnie walutę. Dodatkowo, władze
monetarne w danym państwie deklarują, że
baza monetarna będzie w co najmniej 100%
pokryta rezerwami waluty wiodącej.

12

1.

Uzyskanie członkostwa w Unii
Europejskiej

2.

Dwuletni udział danego kraju w systemie
kursowym ERM II

3.

Przyjęcie euro po spełnieniu pozostały
warunków traktatu z Maastricht

Tradycyjna ścieżka

uzyskania

członkostwa w strefie euro:

4

13

Kryteria z Maastricht
(nominalne kryteria konwergencji)

1.

Kryterium inflacyjne

2.

Kryterium stopy procentowej

3.

Kryterium kursu walutowego

4.

Kryterium deficytu budżetowego

5.

Kryterium długu publicznego

6.

Kryterium niezależności banku centralnego

14

Roczna stopa inflacji w roku

poprzedzającym spełnienie kryteriów

konwergencji nie może przekroczyć o

więcej niż 1,5 pkt. proc. średniego

poziomu inflacji w trzech krajach UE, gdzie

jest ona najniższa. Inflacja ma być

mierzona przy użyciu porównywalnych

indeksów cen konsumpcyjnych oraz ma

obejmować okres jednego roku

bezpośrednio poprzedzający moment

kwalifikowania danego kraju do Unii

Gospodarczej i Walutowej.

Kryterium inflacyjne

15

Wysokość długoterminowych stóp
procentowych nie może być wyższa
niż 2 pkt. proc. od średniego
poziomu tych stóp procentowych w
trzech krajach UE o najniższej stopie
inflacji w ciągu roku poprzedzającego
moment kwalifikowania kandydatów
do Unii Gospodarczej i Walutowej.

Kryterium stopy procentowej:

16

Waluta kraju aspirującego do Unii
Gospodarczej i Walutowej przez co
najmniej dwa lata, przed okresem
poprzedzającym moment kwalifikacji do
Eurolandu, musi uczestniczyć
w Europejskim Mechanizmie Kursowym –
ERM II, określającym, że kurs tej waluty
wobec euro może wahać się w zwykłych
granicach tj. +/-15 proc. wokół
wyznaczonego parytetu.

Kryterium kursu walutowego

5

17

Kryterium dopuszczalnego poziomu deficytu
budżetowego:

Wielkość deficytu budżetowego, w
stosunku do produktu krajowego brutto,
nie może przekroczyć poziomu 3% w
ciągu roku.

18

Kryterium dopuszczalnego długu publicznego

Poziom długu publicznego nie może być
wyższy, w relacji do produktu krajowego
brutto, więcej niż 60%.

19

Podstawową zasadą funkcjonowania
Europejskiego Systemu Banków Centralnych
i Europejskiego Banku Centralnego jest

niezależność

tych instytucji. Postanowienia

Traktatu z Maastricht i statut ESBC nadają
mu jeden z najszerszych na świecie
zakresów autonomii.

Niezależność narodowych banków
centralnych

20

Można wyróżnić cztery aspekty związane z
niezależnością ESBC, EBC i narodowych
banków centralnych:

Niezależność funkcjonalną,

Niezależność instytucjonalną,

Niezależność personalną (osobistą),

Niezależność finansową.

6

21

Niezależność funkcjonalna

mówi o tym,

że ustawowe cele narodowych banków
centralnych mają być zgodne z celami
wyznaczonymi przez Europejski System
Banków Centralnych tzn. utrzymaniem
stabilności cen.

W związku z tym, ustawy dotyczące
narodowych banków centralnych w
poszczególnych państwach, muszą
zawierać jednoznaczne zapisy związane z
realizacją celu inflacyjnego.

22

Niezależność instytucjonalna

dotyczy

zakazu wydawania przez osoby trzecie
instrukcji narodowym bankom centralnym
i organom decyzyjnym, aprobowania,
zawieszania, odraczania decyzji
narodowych banków centralnych,
uczestniczenia w organach decyzyjnych
narodowych banków centralnych z
prawem głosu oraz zasięgania ich opinii
w zakresie decyzji podejmowanych przez
narodowe banki centralne.

23

Niezależność personalna

mówi, że

członkowie kierownictwa banku
centralnego muszą być odpowiedzialni
wyłącznie za wyznaczone cele polityki
pieniężnej. Nie może zachodzić żaden
konflikt interesów tzn. nie mogą oni pełnić
funkcji w rządzie, być członkami
parlamentu lub zajmować kierowniczych
stanowisk w sektorze bankowym.

24

Niezależność finansowa

to możliwość i

swoboda w podejmowaniu decyzji
dotyczących wykorzystania środków
finansowych potrzebnych do prowadzenia
polityki pieniężnej w ramach ESBC (w tym
kontroli finansowej, dokonywanej przez
niezależne podmioty a nie rząd). Oznacza
to, że ani parlament, ani rząd, nie mogą
wywierać wpływu na finanse banku
centralnego kraju członkowskiego.

7

25

Został powołany do życia 1.06.1998 r.

Statutową działalność rozpoczął

1.01.1999 r.

Europejski Bank Centralny zastąpił

Europejski Instytut Walutowy.

Europejski System Banków Centralnych (ESBC) i
Europejski Bank Centralny (ECB)

26

EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH

Č

eská národní banka

Banca Nagionale a României

Danmarks Nationalbank

Narodowy Bank Polski

Bułgarska Narodna Banka

Bank of England

Magyar Nemzeti Bank

Sveriges Riksbank

Latvijas Banka
Lietuvos bankas

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

Banque Nationale de Belgique

Banca d`Italia

Deutsche Bundesbank

Banque centrale du Luxembourg

Bank of Greece

De Nederlandsche Bank

Banco de Espana

Osterreichische Nationalbank

Banque de France

Banco de Portugal

Central Bank of Ireland

Suomen Pankki

Central Bank of Malta

Central Bank of Cyprus

Banka Slovenije

Národná banka Slovenska

Eesti Pank

27

Banknoty euro

W swojej szacie graficznej, przedstawiają z jednej strony
elementy architektury, a z drugiej kontury mostów i

kontynent europejski. Ich wygląd, z założenia, unika

skojarzeń z konkretnym krajem członkowskim strefy euro.

Banknoty euro mają osiem nominałów: 5, 10, 20, 50, 100,
200 i 500. Rola narodowych banków centralnych przy ich

produkcji i dystrybucji ograniczona jest wyłącznie do strony

technicznej oraz wykonywania decyzji podejmowanych
przez kierownictwo EBC.

Banknoty euro

Willem F. Duisenberg

Jean-Claude Trichet

Mario Draghi

8

29

Monety euro

Monety euro mają natomiast
odniesienie do poszczególnych
państw Unii Europejskiej. Jedna
strona jest wspólna, druga zawiera
symbole narodowe poszczególnych
krajów. Mimo różnicy w
oznaczeniach, cyrkulują one po
całym obszarze płatniczym Unii
Gospodarczej i Walutowej. Moneta
euro składa się ze 100
eurocentów. Jest osiem monet:
1, 2, 5, 10, 20, 50 eurocentów
oraz 1 i 2 euro.