I N F L A C J A

Przez inflację rozumie się pewien proces, charakteryzujący się ruchem wielu

ważnych kategorii ekonomicznych, to jest cen produktów, kosztów wytwarzania, płac,
stopy procentowej, ilości pieniądza w obiegu. W efekcie proces inflacji doprowadza do

zmian proporcji między tymi kategoriami. W wąskim zakresie termin inflacja wzrost
poziomu cen towarów i usług, stopy procentowej itp.

1

Inflacja przedstawia sytuację, w której ceny nieustannie rosną. Nie oznacza to, że

wszystkie ceny zmieniają się w takim stopniu, ani nawet w tym samym kierunku.

Niektóre ceny mogą rosnąć bardzo gwałtownie, inne mogą rosnąć bardzo mało, a
niektóre nawet spadać. Z inflacją mamy do czynienia, gdy przeciętne ceny rosną. Inflacja

może również być określona jako sytuacja, w której wartość pieniądza maleje. Kiedy
rosną ceny, to siła nabywcza pieniądza maleje.

Najczęstszą przyczyną inflacji jest wzrost emisji pieniądza bez równoczesnego

zwiększania masy towarów i usług lub zmniejszenie masy towarowej , która może być

spowodowana zniszczeniami wojennymi , nieurodzajem , zmniejszeniem się produkcji.
Niekiedy inflacja wynika z nadmiaru kredytów udzielanych przez banki i jest to tzw.

inflacja kredytowa. Korzyści z inflacji osiąga głównie państwo , które pokrywa swoje
zobowiązania emisją pieniędzy.

Jakkolwiek istnieje wiele jej odmian, nie ulega wątpliwości że każda odmiana nosi

wspólne cechy, permanentnie związane z mechanizmem inflacji. Wskazać tutaj można

przede wszystkim na wzrostową tendencję ogólnego poziomu cen, redystrybucję
majątku i dochodów, spadek siły nabywczej pieniądza oraz wzrost jego podaży.

2

Proces inflacji jest niezwykle złożony ze względu na mnogość jej przyczyn,

przejawów i skutków. Z punktu widzenia przyczyn wyróżnia się następujące rodzaje:
inflację popytową (ciągnioną przez popyt), kosztową (pchaną przez koszty) i strukturalną.

Inflacja popytowa jest wynikiem nadmiernej ilości pieniądza w obiegu. Nazywa się ją
także inflacją pieniężną. Występuje , gdy globalny popyt wzrasta szybciej niż wielkość

produkcji. Inflacja ta może pochodzić od przedsiębiorstw, gospodarstw domowych,
budżetu państwa Przedsiębiorstwa przy pomyślnej koniunkturze rozwijają produkcje i

inwestują. Wzrasta popyt przewyższający dochody wynikające z bieżącej produkcji. Popyt
ten jest finansowany z wcześniej nagromadzonych rezerw i kredytów. Gospodarstwa

domowe zwiększają popyt na rynku konsumpcyjnym, który jest finansowany dzięki
pożyczkom, pomniejszonym oszczędnością. Budżet państwa zwiększa popyt przez

roszczenia wydatków na realizacje programów socjalno- gospodarczych, należą tutaj

1

Urbaniak P.: Ekonomia. Wydawnictwo eMPi, Łódź 1991, str.21.

2

Pollok A.: Inflacja w teorii ekonomii: pomocnicze materiały dydaktyczne. PWN, Warszawa 1998, str. 43.

między innymi wydatki rządowe na zasiłki, emerytury, zbrojenia, administrację
przekraczają dochody budżetowe państwo finansuje za pomocą pożyczek lub

dodatkowych emisji pieniędzy.
Inflacja kosztowa (dostawców) związana jest ze wzrostem kosztów produkcji.

Pojawia się wtedy gdy są ograniczenia w podaży jednego lub kilku zasobów oraz
występuje wzrost cen na te zasoby np. odcięcie dostaw ropy naftowej z importu z powodu

wojen, czy ograniczenie dostaw surowców rolnych z powodu nieurodzaju powodują ,że
fizycznie jest mniejsza ilość zasobów do produkcji oraz wzrastają ich ceny. Następną

przyczyną mogą być podwyżki płac niepokryte wzrostem wydajności pracy, ponieważ, na
wzrost kosztów robocizny na jednostkę wyrobu powodują w konsekwencji wzrost cen.

W praktyce występuje najczęściej inflacja popytowo - kosztowa. Zazwyczaj obydwa
rodzaje inflacji występują równocześnie. Mechanizm inflacji przejawia się w występowaniu

tzw. spirali inflacyjnej, polegającej na
wzajemnym wspomaganiu się ruchów cen, dochodów i kosztów, z których jedne są raz

przyczyną, a innym razem skutkiem zmian pozostałych. Wśród wielu płaszczyzn spirali
inflacyjnej wymienia się konkurencyjne ceny - płace, płace - płace (wzrost płac w jednych

dziedzinach gospodarki staje się przyczyną nacisków na wzrost płac w innych
dziedzinach), płace - świadczenia społeczne (żądania waloryzacji świadczeń społecznych

w ślad za wzrostem płac), ceny - ceny (wzrost jednych towarów skłania producentów
innych towarów do podwyżek cen w celu zachowania ukształtowanych wcześniej proporcji

cenowych), ceny - stopa procentowa itp.
Inflacja popytowo -kosztowa może być tylko przejawem trzeciego rodzaju inflacji, Inflacji

strukturalnej pojawiającej się wówczas, gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić
struktury produkcji w związku ze zmianami struktury gospodarki w kraju, a braku

określonych towarów na rynku nie można szybko pokryć niezbędnym importem. Zmiana
struktury gospodarczej pociąga za sobą koszty finansowe, przykładowo zakup nowych

technologii, zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry, koszty te znajdują swoje
odbicie w podniesieniu cen przynajmniej w pewnym okresie czasu.

Istnieją klasyfikacje inflacji według odmiennych kryteriów. Inflacja otwarta

(jawna) wyraża się wzrostem cen, natomiast inflację tłumioną (ukrytą) charakteryzują

przymusowe oszczędności, wywołane podażą niedostateczną w stosunku do efektywnego
popytu (tzw. Luką inflacyjną). Określona jest przez potencjalny wzrost cen tj. taki jaki

nastąpiłby ,gdyby nie działały ograniczenia administracyjne cen przez stosowanie
interwencjonizmu państwowego np. wprowadzenie cen urzędowych, zamrożenie cen.

Początkowo procesy inflacyjne występowały tylko w okresach ożywienia

koniunktury gospodarczej. Współcześnie towarzyszą one każdej fazie cyklu

gospodarczego. Pojawiły się w związku z tym nowe pojęcia: stagflacja (występuje przy
stałym poziomie produkcji) i slumpflacja (występuje przy spadku produkcji i handlu).

W zależności od poziomu stopy inflacji czyli ze względu na natężenie rozróżniamy:

1) inflację pełzającą (do kilku procent w skali rocznej), nie powodującą zakłóceń w
przebiegu procesów gospodarczych, poddającą się kontroli.

2) inflację kroczącą (z reguły do kilkunastu procent rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne
wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy

czym zaczyna się ona wymykać kontroli.
3) inflację galopującą (powyżej 20%), powodującą narastające zakłócenia w przebiegu

procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie
zahamowanie wzrostu gospodarczego.

4) hiperinflację, gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne
gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego,

planowania działań gospodarczych, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co
prowadzi do anarchizacji życia społecznego.

Inflacja ma skutki redystrybucyjne. Tracą na niej ci, którzy przez długi czas

przechowują znaczne kwoty w gotówce. Zyskuje publiczny emitent, czyli wszyscy
obywatele. To jakby jeden z podatków pośrednich. Inflacja jako podatek ma poważne

zalety. Nie ma problemów ze ściągalnością podatek inflacyjny jest płacony bezwiednie.
Płacą go ci, którzy mogą, bo mają gotówkę. Ponadto inflacja to erozja niektórych

należności gotówkowych, o ile nie ma zastosowania kar umownych, odsetek ustawowych
ani rewaloryzacji

Inflacja socjalistyczna - braki i niedobory rynkowe w sytuacji cen ustalanych lub

przynajmniej regulowanych przez państwo - przeszkadzała wszystkim oprócz

uprzywilejowanych, których te braki nie dotyczyły. Taka inflacja miała negatywny wpływ
na jakość życia obywateli. Szkodziła także procesom gospodarczym.

Inflacja, jak każdy podatek, powoduje zmniejszenie opłacalności działalności
gospodarczej. Jeżeli jest nadmiernie wysoka, jak każdy zbyt wysoki podatek, może

szkodzić procesom gospodarczym. Wysokie podatki powodują poszerzenie szarej strefy
gospodarczej (działalności nie objętej ewidencją podatkową lub wręcz nielegalnej).

Natomiast nadmierna inflacja powoduje poszerzenie czarnego rynku ( wymianę "towar za
towar").

Monetarystyczna teoria inflacji Wywodzi się z ilościowej teorii pieniądza, która

wartość pieniądza, jak i ogólny poziom cen, uzależnia od ilości pieniądza w obiegu. Na
gruncie tej teorii próbowano tłumaczyć zjawiska inflacyjne od osiemnastego wieku co

najmniej.

W swej najbardziej rygorystycznej wersji zakładała ona, że ceny zmieniają się

wprost proporcjonalnie do zmian ilości cyrkulującego pieniądza.

Odrodzenie teoria ta zawdzięcza laureatowi Nagrody Nobla w 1976 roku Miltonowi

Friedmanowi - ekonomiście z Hoover Institution w Stanford University. Dokonał on

http://notatek.pl/inflacja?notatka