„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Renata Kacperska

Zakładanie gospodarstwa ogrodniczego
321[03].Z4.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr Tomasz Kałuski

mgr inż. Maria Pajestka

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Renata Kacperska

Konsultacja:

mgr inż. Marek Rudziński

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[03].Z4.01,

„Zakładanie gospodarstwa ogrodniczego”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik ogrodnik.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Zasady zakładania gospodarstwa i przedsiębiorstwa ogrodniczego

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

10

4.1.3. Ćwiczenia

11

4.1.4. Sprawdzian postępów

13

4.2. Środki do produkcji ogrodniczej

14

4.2.1. Materiał nauczania

14

4.2.2. Pytania sprawdzające

17

4.2.3. Ćwiczenia

17

4.2.4. Sprawdzian postępów

20

4.3. Źródła finansowania gospodarstwa ogrodniczego

21

4.3.1. Materiał nauczania

21

4.3.2. Pytania sprawdzające

23

4.3.3. Ćwiczenia

23

4.3.4. Sprawdzian postępów

24

4.4. Zasady sporządzania biznesplanu

25

4.4.1. Materiał nauczania

25

4.4.2. Pytania sprawdzające

26

4.4.3. Ćwiczenia

27

4.4.4. Sprawdzian postępów

29

5. Sprawdzian osiągnięć

30

6. Literatura

35

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zakładaniu gospodarstwa

ogrodniczego.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania, „pigułkę” wiadomości teoretycznych niezbędnych do opanowania
treści jednostki modułowej,

−

zestaw pytań przydatnych do sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści,

−

ć

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów, który pozwoli Ci określić zakres poznanej wiedzy. Pozytywny
wynik sprawdzianu potwierdzi Twoją wiedzę i umiejętności z tej jednostki modułowej.
Wynik negatywny będzie wskazaniem, że powinieneś powtórzyć wiadomości i poprawić
umiejętności z pomocą nauczyciela,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw pytań testowych, który pozwoli Ci sprawdzić,
czy opanowałeś materiał w stopniu umożliwiającym zaliczenie całej jednostki modułowej,

−

wykaz literatury uzupełniającej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[03].Z4

Ekonomika i zarządzanie w produkcji

ogrodniczej

321[03].Z4.02

Zastosowanie przepisów prawa

rolnego

321[03].Z4.01

Zakładanie gospodarstwa

ogrodniczego

321[03].Z4.03

Prowadzenie rachunkowości

321[03].Z4.04

Zarządzanie gospodarstwem

ogrodniczym

321[03].Z4.05

Organizacja zbytu produktów

ogrodniczych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,

−

posługiwać się podstawową terminologią dotyczącą ekonomiki rolnictwa,

−

korzystać z ustawodawstwa prawnego,

−

charakteryzować czynniki klimatyczno-glebowe,

−

planować zabiegi uprawowe,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

analizować dane statystyczne,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

korzystać z technologii informacyjnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić i zastosować procedury związane z zakładaniem gospodarstwa ogrodniczego,

−

sporządzić dokumenty konieczne do zarejestrowania działalności gospodarczej,

−

dokonać analizy rynku dotyczącej zbytu planowanej produkcji ogrodniczej,

−

określić rodzaj działalności gospodarczej dla zakładanego gospodarstwa ogrodniczego,

−

opracować biznesplan dla gospodarstwa ogrodniczego,

−

określić i zaplanować wyposażenie gospodarstwa ogrodniczego w środki produkcji,

−

określić i zaplanować poziom zatrudnienia w gospodarstwie ogrodniczym,

−

określić źródła finansowania działalności gospodarczej,

−

przygotować dokumenty do pozyskania środków finansowych na planowaną działalność
gospodarczą,

−

przygotować dokumenty do prowadzenia działalności gospodarstwa ogrodniczego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady

zakładania

gospodarstwa

i

przedsiębiorstwa

ogrodniczego

4.1.1. Materiał nauczania

Ogrodnictwo jest gałęzią rolnictwa zajmującą się produkcją:

−

owoców (sadownictwo),

−

warzyw (warzywnictwo),

−

kwiatów (kwiaciarstwo),

−

drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych (szkółkarstwo),

−

nasion, cebul, bulw i kłączy roślin ogrodniczych (nasiennictwo).
Produkcja ogrodnicza prowadzona jest w gospodarstwach ogrodniczych bądź

przedsiębiorstwach ogrodniczych.

Gospodarstwo ogrodnicze jest jednostką produkcyjną wyodrębnioną pod względem

organizacyjnym (posiada wydzieloną ziemię, środki produkcji i pracę) i nastawioną
na wytwarzanie produktów rolniczych i ogrodniczych.

Przedsiębiorstwo ogrodnicze jest jednostką gospodarczą wyodrębnioną pod względem

organizacyjnym, ekonomicznym (przedsiębiorstwo dysponuje wydzielonym majątkiem
i pokrywa wydatki przychodami z działalności gospodarczej) i prawnym (przedsiębiorstwo
posiada określone prawa i obowiązki, wpisane jest do rejestru przedsiębiorców, nastawioną
na wytwarzanie produktów i usług ogrodniczych, rolniczych w celu ich sprzedaży [16, s. 2].

Działalność rolnicza to produkcja roślinna i zwierzęca, w tym produkcja materiału

siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza,
roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwo, hodowla i produkcja materiału
zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu
przemysłowego fermowego oraz chów i hodowla ryb [9].

Działalność gospodarcza to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,

usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Definicja ta nie
dotyczy działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu
i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także
wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia
w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów [11].

Rodzaje działalności

gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa ogrodnicze:

−

produkcyjna (w procesie produkcji biorą udział czynniki wytwórcze

−

ziemia, praca

kapitał),

−

usługowa (obsługa procesu produkcyjnego w gospodarstwach ogrodniczych, remonty,
naprawy, konserwacje, transport),

−

handlowa.
Ponadto działalność ogrodnicza może być prowadzona w ramach działów specjalnych

produkcji rolnej, do których zalicza się między innymi uprawy w szklarniach i ogrzewanych
tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", gdzie rozmiary
produkcji nie powinny przekraczać ustalonych wielkości.

Rodzaje działalności gospodarczej zamieszczone są w Polskiej Klasyfikacji Działalności

(Tabela 1), która jest uporządkowanym podziałem wszystkich rodzajów działalności
wykonywanej w gospodarce przez przedsiębiorstwa i inne jednostki organizacyjne [3, s. 72].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Tabela 1. Fragment Polskiej Klasyfikacji Działalności [7]

DZIAŁ

GRUPA KLASA PODKLASA NAZWA GRUPOWANIA

Sekcja A

ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO

1

ROLNICTWO,

ŁOWIECTWO,

WŁĄCZAJĄC

DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ

01.1

Uprawy rolne; ogrodnictwo, włączając warzywnictwo.

01.11

Uprawa zbóż i pozostałe uprawy rolne, gdzie indziej
niesklasyfikowane.

01.11.A

Uprawa zbóż.

01.11.B

Uprawa ziemniaków, roślin okopowych o dużej zawartości
skrobi i inuliny.

01.11.C

Uprawa roślin przemysłowych i pozostałe uprawy rolne, gdzie
indziej niesklasyfikowane.

01.12

Uprawa

warzyw,

specjalnych

roślin

ogrodniczych

i produktów szkółkarskich.

01.12.A

Uprawa warzyw.

01.12.B

Uprawa grzybów, kwiatów i ozdobnych roślin ogrodniczych;
szkółkarstwo roślin sadowniczych i ozdobnych.

01.13

01.13.Z

Uprawa drzew i krzewów owocowych, roślin jagodowych
i orzechów oraz uprawa roślin wykorzystywanych do
produkcji napojów i przypraw.

01.2

Chów i hodowla zwierząt.

01.21

01.21.Z

Chów i hodowla bydła.

01.22

01.22.Z

Chów i hodowla owiec, kóz, koni, osłów, mułów
i osłomułów.

01.23

01.23.Z

Chów i hodowla świń.

01.24

01.24.Z

Chów i hodowla drobiu.

01.25

01.25.Z

Chów i hodowla zwierząt pozostałych.

01.3

01.30

01.30.Z

Uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt
(działalność mieszana).

01.4

Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi, chowem
i

hodowlą

zwierząt,

z

wyłączeniem

działalności

weterynaryjnej; zagospodarowanie terenów zieleni.

01.41

Działalność usługowa związana z produkcją roślinną;
zagospodarowanie terenów zieleni.

01.41.A

Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi.

01.41.B

Działalność

usługowa

związana

z zagospodarowaniem

terenów zieleni

01.42

01.42.Z

Działalność usługowa związana z chowem i hodowlą
zwierząt, z wyłączeniem działalności weterynaryjnej

01.5

01.50

01.50.Z

Gospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt
łownych, włączając działalność usługową.

W zależności od formy prawnej, wyróżnia się następujące rodzaje przedsiębiorstw:

−

przedsiębiorstwo osoby fizycznej, jest to działalność indywidualna osób fizycznych,
którą prowadzi się pod własnym nazwiskiem i na własny rachunek,

−

spółki osobowe (cywilna, jawna, komandytowa), podstawą ich funkcjonowania są osoby
i ich praca wniesiona do spółki. Spółka nie posiada osobowości prawnej, reprezentowana
jest przez wspólników, za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie wszyscy
wspólnicy majątkiem spółki i swoim własnym. W spółkach osobowych prowadzona jest
uproszczona księgowość,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

−

spółki kapitałowe (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna), podstawą ich
funkcjonowania jest wniesiony kapitał przez wspólników – akcjonariuszy i udziałowców.
Spółka posiada osobowość prawną, reprezentowana jest przez Zarząd spółki, ponadto
organami spółki są Walne Zgromadzenie (w spółce akcyjnej) Zgromadzenie Wspólników
(w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością), Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna.
Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionego
wkładu, nie musza świadczyć pracy na rzecz spółki. W spółkach kapitałowych
prowadzona jest pełna księgowość,

−

spółdzielnie są dobrowolnym zrzeszeniem osób powołanym do prowadzenia działalności
gospodarczej. Ze względu na charakter działalności spółdzielni wyróżnia się między
innymi spółdzielnie handlowe (spożywców, zaopatrzenia, zbytu), przetwórczo-handlowe
(ogrodniczo-warzywnicze).
Ponadto w aspekcie dostosowywania się polskiego rolnictwa do wymogów gospodarki

rynkowej ważna jest organizacja rynku produktów rolnych i dostosowanie produkcji
do wymagań odbiorcy pod względem jakości, ilości i asortymentu. W związku ze słabą
pozycją rolnika na rynku, szansą jest utworzenie przez rolników grupy producentów rolnych.
Grupy producentów rolnych mogą funkcjonować jako stowarzyszenie, zrzeszenie,
spółdzielnia, spółka cywilna lub spółka prawa handlowego.

W zależności od rodzaju prowadzonej działalności (rolniczej, gospodarczej) oraz od

formy prawnej przedsiębiorstw, procedura legalizacji działalności jest zróżnicowana.
Poszczególne etapy legalizacji działalności gospodarczej oraz działalności rolniczej,
przedstawiają rysunki 1 i 2.

Wpis do ewidencji działalności gospodarczej dla osób

fizycznych lub spółek cywilnych.

Wpis do rejestru przedsiębiorców.

Spółki kapitałowe

Wpis do rejestru sądowego.

Wpis do rejestru przedsiębiorców.

Rejestracja w systemie REGON w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym

Wykonanie pieczątki firmowej

Otwarcie rachunku bankowego

Rejestracja działalności gospodarczej w urzędzie skarbowym

Zgłoszenie w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w ZUS

Dokonanie ubezpieczenia osobowego i majątkowego

Powiadomienie o uruchomieniu działalności Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, Państwowej Inspekcji

Pracy, Komendy Straży Pożarnej, Inspektoratu Ochrony Środowiska

Rys. 1. Etapy procedury rejestracji działalności gospodarczej [3, s. 128]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Osoby fizyczne – złożenie formularza informacji o gruntach do organu podatkowego (wójt, burmistrz,

prezydent miasta)

Osoby prawne, jednostki organizacyjne – złożenie deklaracji na podatek rolny do organu podatkowego

(wójt, burmistrz, prezydent miasta)

Zgłoszenie w zakresie ubezpieczania społecznego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

Dokonanie ubezpieczenia osobowego i majątkowego

Zgłoszenie identyfikacyjne w Urzędzie Skarbowym w celu nadania NIP

Zgłoszenie rejestracyjne w Urzędzie Skarbowym w przypadku rolnika rozliczającego się na zasadach

ogólnych

Zgłoszenie rejestracyjne do krajowego systemu ewidencji gospodarstw rolnych i zwierząt gospodarskich w

Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Otwarcie rachunku bankowego

Rys. 2. Etapy procedury rejestracji działalności rolniczej [opracowanie własne]

Tabela 2. Przykładowe rodzaje i rozmiary działów specjalnych produkcji rolnej oraz normy szacunkowe

rocznego dochodu [15]

Rodzaje upraw i produkcji

Jednostka powierzchni

upraw lub rodzajów

produkcji

Norma szacunkowa

rocznego dochodu

(w zł)

Uprawy w szklarniach ogrzewanych powyżej 25 m

2

:

−

rośliny ozdobne

−

pozostałe

1 m

2

1 m

2

7,00
2,60

Uprawy w szklarniach nie ogrzewanych
powyżej 25 m

2

1 m

2

1,60

Uprawy w tunelach foliowych ogrzewanych powyżej
50 m

2

:

−

rośliny ozdobne

−

pozostałe

1 m

2

1 m

2

5,20
3,20

Uprawy grzybów i ich grzybni - powyżej 25 m

2

powierzchni uprawowej

1 m

2

3,00

Uprawy roślin in vitro - powierzchnia półek

1 m

2

120,00

Osoby fizyczne prowadzące działy specjalne produkcji rolnej zobligowane

są do zgłoszenia w urzędzie skarbowym rodzaju i rozmiaru prowadzonej produkcji
oraz zadeklarować wysokość dochodu osiąganego z tytułu prowadzonej produkcji. Wysokość
osiąganego dochodu ustala się na podstawie norm szacunkowych lub według rzeczywistych
przychodów

i

kosztów.

Osoby

fizyczne

mają

możliwość

wyboru

formy

opodatkowania [8, s. 458]. W celu dopełnienia formalności w zakresie ubezpieczenia
społecznego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, osoby fizyczne przedstawiają
zaświadczenie

urzędu

skarbowego

o

rodzaju,

rozmiarze

prowadzonej

produkcji oraz zadeklarowanej wysokości dochodu osiąganego z tytułu prowadzonej
produkcji.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1. Jak rozumiesz pojęcie gospodarstwa ogrodniczego i przedsiębiorstwa ogrodniczego?
2. Jak rozumiesz pojęcie działalności rolniczej i gospodarczej?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

3. Jakie znasz rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa?
4. Jakie rodzaje produkcji zaliczane są do działów specjalnych produkcji rolnej?
5. Jakie znasz rodzaje przedsiębiorstw według formy prawnej przedsiębiorstwa?
6. Jaka jest procedura legalizowania działalności gospodarczej?
7. Jakie są etapy legalizowania działalności gospodarstwa rolnego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj porównania spółek i przedsiębiorstwa osoby fizycznej. Jaka forma prawna

przedsiębiorstwa będzie najbardziej odpowiednia w przypadku dwóch osób fizycznych
produkujących skrzynki drewniane do warzyw na rynek lokalny?

Tabela do ćwiczenia 1

Wyszczególnienie

Przedsiębiorstwo

osoby fizycznej

Spółka

cywilna

Spółka

jawna

Spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością

Spółka

akcyjna

1. Powstanie spółki/
przedsiębiorstwa

2. Prawa i obowiązki
wspólników

3. Organy spółki

4. Odpowiedzialność
za zobowiązania

5. Rodzaj księgowości

6. Udział wspólników
w zysku

7. Rozwiązanie
i likwidacja spółki

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z poradnika,
2) przeanalizować fragment kodeksu cywilnego i kodeksu spółek handlowych dotyczącego

funkcjonowania spółek,

3) wpisać w tabeli cechy charakterystyczne przedsiębiorstwa osoby fizycznej, spółki

cywilnej, jawnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej według wymienionych
punktów (1–7),

4) porównać spółki i przedsiębiorstwo osoby fizycznej zgodnie z punktami w tabeli,
5) określić, która z tych form prawnych będzie najbardziej odpowiednia w przypadku dwóch

osób fizycznych produkujących skrzynki drewniane do warzyw na rynek lokalny.
Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kodeks cywilny,

−

kodeks spółek handlowych,

−

wzór tabeli.

Ćwiczenie 2

Jesteś osobą fizyczną zamierzającą rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej.

W tym celu powinieneś wypełnić odpowiednie formularze w celu rejestracji tej działalności:

−

zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

−

wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców wraz z odpowiednimi
załącznikami do tego wniosku,

−

wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej,

−

zgłoszenie identyfikacyjne osoby fizycznej prowadzącej samodzielnie działalność
gospodarczą,

−

wniosek o otwarcie rachunku bankowego,

−

zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług,

−

zgłoszenie do ubezpieczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z poradnika,
2) wypełnić zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej,
3) wypełnić wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców wraz

z odpowiednimi załącznikami do tego wniosku,

4) wypełnić wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki

narodowej,

5) wypełnić zgłoszenie identyfikacyjne osoby fizycznej prowadzącej samodzielnie

działalność gospodarczą,

6) wypełnić wniosek o otwarcie rachunku bankowego,
7) wypełnić zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług,
8) wypełnić zgłoszenie do ubezpieczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

wzór zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej,

−

wzór wniosku o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców wraz z odpowiednimi
załącznikami do tego wniosku,

−

wzór wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej,

−

wzór zgłoszenia identyfikacyjnego osoby fizycznej prowadzącej samodzielnie działalność
gospodarczą,

−

wzór wniosku o otwarcie rachunku bankowego,

−

wzór zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług,

−

wzór zgłoszenia do ubezpieczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 3

Mając dane gospodarstwa rolnego, wypełnij formularze w celu rejestracji tego

gospodarstwa:

−

informacyjny o gruntach do organu podatkowego,

−

zgłoszenia w zakresie ubezpieczania społecznego do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego,

−

zgłoszenia identyfikacyjne do Urzędu Skarbowego w celu nadania NIP,

−

zgłoszenia rejestracyjnego do krajowego systemu ewidencji gospodarstw rolnych
do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z poradnika,
2) wypełnić formularz informacyjny o gruntach do organu podatkowego,
3) wypełnić zgłoszenie w zakresie ubezpieczania społecznego do Kasy Rolniczego

Ubezpieczenia Społecznego,

4) wypełnić zgłoszenie identyfikacyjne do Urzędu Skarbowego w celu nadania NIP,
5) wypełnić zgłoszenie rejestracyjne do krajowego systemu ewidencji gospodarstw rolnych

w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

wzór formularza informacyjnego o gruntach do organu podatkowego,

−

wzór zgłoszenia w zakresie ubezpieczania społecznego,

−

wzór zgłoszenia identyfikacyjnego w celu nadania NIP,

−

wzór zgłoszenia rejestracyjnego do krajowego systemu ewidencji gospodarstw rolnych.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić

pojęcie

gospodarstwa

ogrodniczego

i

przedsiębiorstwa

ogrodniczego?

2) wyjaśnić pojęcie działalności rolniczej i gospodarczej?

3) wymienić rodzaje działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa?

4) wskazać rodzaje produkcji, zaliczane do działów specjalnej produkcji

rolnej?

5) wymienić

rodzaje

przedsiębiorstw

według

formy

prawnej

przedsiębiorstwa?

6) wymienić etapy legalizacji gospodarstwa rolnego?

7) wymienić etapy legalizacji przedsiębiorstwa?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

4.2. Środki do produkcji ogrodniczej

4.2.1. Materiał nauczania

Produkcja ogrodnicza jest rezultatem połączenia w procesie wytwórczym pracy, ziemi

i kapitału, które stanowią środki produkcji w gospodarstwie ogrodniczym.

Praca jest to celowe wydatkowanie fizycznej i umysłowej energii ludzi w procesie

wytwarzania produktów. Siłę roboczą w gospodarstwie stanowi rolnik oraz członkowie jego
rodziny. Nie zawsze liczba osób decyduje o potencjale pracy. W celu określenia
rzeczywistych zasobów siły roboczej należy posłużyć się jednostką przeliczeniową tzw.
jednostką pełnosprawną siły roboczej. Dla osób w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku
18–60 lat, mężczyźni w wieku 18–65 lat) współczynnik wynosi 1, dla osób w wieku
przedprodukcyjnym (16–18 lat) współczynnik wynosi 0,5, natomiast dla osób w wieku
poprodukcyjnym (powyżej 60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni) współczynnik wynosi 0,4.
Zasoby siły roboczej w gospodarstwie wyraża się liczbą jednostek pełnosprawnych na 100 ha
użytków rolnych lub liczbą ha użytków rolnych na jedną jednostkę. Istotną rolę odgrywa
jakość siły roboczej, a więc umiejętności fachowe i organizacyjne [16, s. 43].

Pełnosprawne jednostki siły roboczej = 1 x a+0,5 x b+0,4 x c

[15, s. 43]

gdzie:
a – liczba osób w wieku produkcyjnym,
b – liczba osób w wieku przedprodukcyjnym,
c – liczba osób w wieku poprodukcyjnym.

W celu określenia zapotrzebowania na siłę roboczą należy sporządzić bilans siły roboczej.

Najczęściej

stosowana

metoda

planowania

zapotrzebowania

na

siłę

roboczą

w gospodarstwach wielkoobszarowych to metoda normatywna. Podstawą ustalenia
zapotrzebowania jest powierzchnia uprawy poszczególnych roślin oraz normatywy
zapotrzebowania na pracę na 1ha każdej z tych roślin. W bilansie siły roboczej należy
podzielić rok na sześć okresów agrotechnicznych [5, s. 72].

Do określenia zasobów siły roboczej w przeliczeniu na normatywny czas pracy w roku

służy kategoria osób pełnozatrudnionych (pracujących w pełnym wymiarze godzin).

K

x

L

x

M

Liczba pełnozatrudnionych

=

N

[5, s. 28]

gdzie:
K – liczba osób w grupie,
L – liczba faktycznych godzin pracy 1 osoby w roku,
M – współczynnik przeliczeniowy na 1 pełnosprawną jednostkę siły roboczej,
N – normatywna liczba godzin pracy 1 pełnosprawnej jednostki siły roboczej.

Zapotrzebowanie na siłę roboczą w ciągu roku w ogrodnictwie, nie jest równomierne

w poszczególnych okresach agrotechnicznych. Dla zbilansowania zapotrzebowania na siłę
roboczą w okresach, gdzie występuje spiętrzenie prac, zatrudniani są dodatkowo pracownicy
na określony sezon.

Ziemia, jako czynnik produkcji, jest mierzona powierzchnią wyrażoną w hektarach (ha).

Wyróżnia się powierzchnię gospodarstwa ogólną, użytków rolnych (UR), użytków
nierolniczych i nieużytków. Do użytków rolnych zalicza się grunty orne, łąki, pastwiska oraz
sady.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Jakość ziemi jest kolejnym czynnikiem decydującym o możliwościach produkcyjnych

gospodarstwa. Podstawę oceny jakości gleb pod względem ich wartości użytkowej,
uwzględniającej żyzność gleby, stosunki wodne w glebie, stopień kultury gleby i trudność
uprawy w powiązaniu z agroklimatem, rzeźbą terenu oraz niektórymi elementami stosunków
gospodarczych stanowią klasy bonitacyjne gleb.

Dla porównania gleb o różnych klasach bonitacyjnych służy hektar przeliczeniowy

−

umowna jednostka powierzchni gruntu, która jest równa 1 ha gruntów klasy IV przyjętej
za podstawę do przeliczania powierzchni innych klas gruntów. Współczynniki do obliczenia
ha przeliczeniowych dla wszystkich klas bonitacyjnych przedstawia tabela 3.

Ilość ha przeliczeniowych

=

Współczynnik

przeliczeniowy

x

liczba ha

fizycznych

w danej klasie

bonitacyjnej

Tabela 3. Współczynniki do ustalania hektarów przeliczeniowych [9]

Rodzaje użytków rolnych

Grunty orne

Łąki i pastwiska

Okręgi podatkowe

I

II

III

IV

I

II

III

IV

Klasy użytków rolnych

Przeliczniki

I

1,95

1,80

1,65

1,45

1,75

1,60

1,45

1,35

II

1,80

1,65

1,50

1,35

1,45

1,35

1,25

1,10

IIIa

1,65

1,50

1,40

1,25

-

-

-

-

III

-

-

-

-

1,25

1,15

1,05

0,95

IIIb

1,35

1,25

1,15

1,00

-

-

-

-

IVa

1,10

1,00

0,90

0,80

-

-

-

-

IV

-

-

-

-

0,75

0,70

0,60

0,55

IVb

0,80

0,75

0,65

0,60

-

-

-

-

V

0,35

0,30

0,25

0,20

0,20

0,25

0,15

0,15

VI

0,20

0,15

0,10

0,05

0,15

0,15

0,10

0,05

Sady przeliczane są na hektary przeliczeniowe według przeliczników określonych dla
gruntów ornych, z tym, że do sadów klasy III i IV stosuje się odpowiednio przeliczniki dla
klasy IIIa i IVa [9].

Dla porównania jakości gleb wykorzystywany jest wskaźnik bonitacji gleb.

Ilość ha przeliczeniowych

Wskaźnik bonitacji gleb =

Ilość ha fizycznych

Tabela 4. Wartości wskaźnika bonitacji gleb [15, s. 31]

Jakość gleb

Wartość wskaźnika bonitacji gleb

Słabe

Do 0,8

Ś

rednie

0,81-1,20

Dobre

1,21-1,60

Bardzo dobre

Powyżej 1,61

Oprócz jakości gleb ważny jest rozłóg gospodarstwa, oraz kompleksy przydatności

rolniczej gleb (Tabela 5).

Rozłóg gospodarstwa określany jest jako kształt powierzchni gospodarstwa

oraz lokalizację ośrodka gospodarczego w stosunku do pól. Rozłożenie pól w stosunku do
ośrodka gospodarczego ma wpływ na poziom ponoszonych kosztów wykonywania prac
i transportu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Kompleks przydatności rolniczej gleb, to wyodrębniona powierzchnia gruntów

o przydatności do uprawy określonych grup roślin [16, s. 47].

Tabela 5. Kompleksy przydatności rolniczej gleb [6, s. 50]

Kompleks

Nazwa

Najczęściej

występujące

klasy

bonitacyjne

Charakterystyka

1.

pszenny
bardzo
dobry

I, II

odczyn obojętny, zasobność bardzo wysoka i wysoka, duża
zawartość próchnicy, uregulowane stosunki wodne,
czarnoziemy, mady, lessy

2.

pszenny
dobry

IIIa, IIIb

mogą być nieco zwięźlejsze i cięższe do uprawy, wahania wody
gruntowej

3.

pszenny
wadliwy

IIIb, IVa,
rzadziej IVb

pszenne, średnio zwięzłe i zwięzłe, okresowo mogą być za
suche, mogą to być cięższe gleby, leżące na lżejszych lub na
zboczach, przedwczesne dojrzewanie roślin w lata suche

4.

ż

ytni

bardzo
dobry

IIIa, IVb

piaski gliniaste mocne i piaski gliniaste na zwięzłym podłożu,
dobry poziom próchniczny, łatwe w uprawie

5.

ż

ytni

dobry

IVa, IVb

piaski gliniaste lekkie lub całkowite na mocniejszym podłożu

6.

ż

ytni

słaby

IVb, V

piaski słabogliniaste całkowite lub piaski luźne na cięższych
podłożach, ubogie w składniki pokarmowe

7.

ż

ytni

bardzo
słaby

VI

piaski luźne i słabogliniaste, ubogie, trwale za suche

8.

zbożowop
astewny
mocny

IIIb, IVa,
IVb

gleby średnio zwięzłe ciężkie i bardzo ciężkie, za długo
nadmiernie uwilgotnione, w latach suchych lub po melioracji
odpowiadają kompleksom pszennemu dobremu lub żytniemu
bardzo dobremu

9.

zbożowop
astewny
słaby

IVa, IVb, V,
VI

wytworzony z piasków, okresowo podmokłe, trudne wysiewy
wiosenne, często piasek na ciężkiej glebie, latem wysychają
nawet do suszy glebowej

Kapitał oznacza w ekonomice rolnictwa wszystkie elementy pracy uprzedmiotowionej,
biorące udział w procesie produkcji. Do kapitału w gospodarstwie rolnym zalicza się
obrotowe i trwałe środki produkcji [2, s. 29].

Ś

rodki obrotowe są to środki, które zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym i całą

swoją wartość przekazują na nowo wytworzony produkt. Zalicza się do nich np:
– nasiona,
– nawozy,
– środki ochrony roślin,
– paliwo.

Ś

rodki trwałe są to środki, które mogą być wielokrotnie używane w procesach produkcji

i zużywają się stopniowo przez wiele lat, przekazując swoją wartość wytwarzanym
produktom. Zalicza się do nich:
– budynki i budowle,
– maszyny i narzędzia,
– siłę pociągową,
– melioracje,
– plantacje wieloletnie.

W zależności od rodzaju produkcji ogrodniczej, należy określić, jakie i ile środków

trwałych jest potrzebne do sprawnego funkcjonowania gospodarstwa. Ponadto należy
określić, jakie i ile środków obrotowych jest potrzebnych do osiągnięcia zamierzonych
plonów. Do określenia zapotrzebowania na nawozy organiczne i mineralne, środki ochrony

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

roślin, ilość nasion, sadzonek, niezbędna jest wiedza na temat wymagań pokarmowych roślin,
ilości wysiewu, rozstawy, chorób i szkodników występujących na roślinach.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1. Jakie znasz czynniki produkcji w ogrodnictwie?
2. Co to są pełnosprawne jednostki siły roboczej?
3. Na czym polega metoda normatywna wykorzystywana w planowaniu siły roboczej?
4. W jaki sposób ocenia się jakość ziemi?
5. Jakie znaczenie ma rozłóg gospodarstwa?
6. Jakie środki trwałe i obrotowe są niezbędne do prowadzenia działalności ogrodniczej?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zapotrzebowanie na siłę roboczą i pociągową na założenie 4,5 ha sadu

jabłoniowego.

Tabela do ćwiczenia 1

Nakłady

Czynność

siły roboczej

w rbh/ha

siły pociągowej

w cnh/ha

siły roboczej w rbh

na 4,5 ha

siły pociągowej
w cnh na 4,5 ha

przygotowanie gleby

Nawożenie

Ustawienie
rusztowań

sadzenie drzew ze
ś

widrem

przywiązywanie
drzew

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) wyszukać w normach wielkość nakładów siły roboczej w rbh/ha i siły pociągowej

w cnh/ha,

3) obliczyć nakłady siły roboczej na 4,5 ha sadu,
4) obliczyć nakłady siły pociągowej na 4,5ha sadu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

wzór tabeli,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6.

Ćwiczenie 2

Oblicz roczne zapotrzebowanie na siłę roboczą w sadzie jabłoniowym o powierzchni 4,5 ha.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Tabela 1 do ćwiczenia 2.

Roczne nakłady w okresie inwestycyjnym

Czynność

siły roboczej

w rbh/ha

siły pociągowej

w cnh/ha

siły roboczej w rbh

na 4,5 ha

siły pociągowej
w cnh na 4,5 ha

Nawożenie

koszenie

ochrona chemiczna

formowanie koron

Tabela 2 do ćwiczenia 2.

Roczne nakłady w okresie owocowania

Czynność

siły roboczej

w rbh/ha

siły pociągowej

w cnh/ha

siły roboczej w rbh

na 4,5 ha

siły pociągowej
w cnh na 4,5 ha

nawożenie

koszenie

ochrona chemiczna

cięcie zimowe

cięcie letnie

usuwanie gałęzi

przerzedzanie
zawiązków

zbiór jabłek

transport owoców do
przechowalni

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) wyszukać w normach wielkość nakładów siły roboczej w rbh/ha i siły pociągowej

w cnh/ha w okresie inwestycyjnym i w okresie owocowania,

3) obliczyć nakłady siły roboczej na 4,5 ha sadu, mając podane wielkości normatywne

dla 1 ha,

4) obliczyć nakłady siły pociągowej na 4,5 ha sadu, mając podane wielkości normatywne

dla 1 ha,

5) obliczyć nakłady siły roboczej na 4,5 ha sadu, mając podane wielkości normatywne

dla 1 ha,

6) obliczyć nakłady siły pociągowej na 4,5 ha sadu, mając podane wielkości normatywne

dla 1 ha.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

wzory tabel,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6.

Ćwiczenie 3

Mając dawki czystego składnika nawozów mineralnych na 1 ha, oblicz zapotrzebowanie

na nawożenie mineralne 3 letniego intensywnego sadu jabłoniowego o powierzchni 4,5 ha.
Dobierz odpowiednie rodzaje nawozów mineralnych (azotowych, potasowych, magnezowych
i fosforowych) oraz określ zapotrzebowanie na poszczególne nawozy. Oblicz koszt zakupu
nawozów mineralnych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Tabela do ćwiczenia 3.

Dawka czystego składnika w kg/ha

Wiek sadu

N

K

2

O

MgO

P

2

O

5

przed założeniem
sadu

x

do 200

x

do 200

sad młody (1–3)

10-20 (g/m

2

pod drzewko)

x

6–12 (g/m

2

pod drzewko)

x

sad owocujący (>4
lat)

60

−

100

60

−

120

wg analizy

20 co 2

lata

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika dla ucznia,
2) obliczyć dawki czystego składnika na 4,5 ha sadu jabłoniowego,
3) dobrać odpowiednie rodzaje nawozów mineralnych,
4) obliczyć zapotrzebowanie na nawozy mineralne, uwzględniając zawartość czystego

składnika w poszczególnych nawozach mineralnych,

5) obliczyć koszt zakupu nawozów mineralnych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

norma dawki czystego składnika nawozów mineralnych na 1 ha,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6,

−

cennik nawozów mineralnych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 4

Oblicz zapotrzebowanie na zakup drzewek jabłoni odmiany Idared w celu założenia sadu

o powierzchni 4,5 ha, jeżeli na 1 ha potrzeba 2850

−

3570 drzewek. Określ koszt zakupu

drzewek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika dla ucznia,
2) obliczyć zapotrzebowanie na ilość drzewek potrzebnych do obsadzenia 4,5 ha sadu,
3) obliczyć koszt zakupu drzewek.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6,

−

cennik drzewek.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić czynniki produkcji w ogrodnictwie?

2) wyjaśnić pojęcie pełnosprawnej jednostki siły roboczej?

3) wyjaśnić na czym polega metoda normatywna wykorzystywana

w planowaniu siły roboczej?

4) wyjaśnić w jaki sposób ocenia się jakość ziemi?

5) wyjaśnić jakie znaczenie ma rozłóg gospodarstwa?

6) wymienić środki trwałe i obrotowe niezbędne do prowadzenia działalności

ogrodniczej?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4.3.

Źródła finansowania gospodarstwa ogrodniczego

4.4.3. Materiał nauczania

Działalność gospodarstwa może być finansowana z dwóch źródeł: ze środków własnych

lub obcych. Często z braku środków własnych na realizację inwestycji, rolnik / przedsiębiorca
korzysta ze źródeł obcych finansowania.

W przypadku źródeł obcych finansowania, najczęstszą formą, z jakiej korzystają

producenci rolni są kredyty. Kredyt jest to stosunek ekonomiczny wynikający z odstąpienia
przez jedną ze stron (wierzyciela) drugiej stronie (dłużnikowi) określonej wartości wyrażonej
w pieniądzu, na warunkach zwrotu równowartości w ustalonym terminie wraz z należnymi
odsetkami [5, s. 156].

Warunkiem udzielenia kredytu jest posiadanie przez kredytobiorcę (dłużnika) zdolności

kredytowej, czyli zdolności do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z ustalonymi odsetkami
w określonym terminie. Ponadto, kredytodawca (wierzyciel) w celu zapewnienia sobie spłaty
pożyczonej kwoty kredytu wraz z odsetkami, może żądać zabezpieczenia spłaty tego kredytu,
w formie [4, s. 75]:
– hipoteki, która polega na obciążeniu nieruchomości dłużnika prawem, na mocy którego

bank będzie mógł dysponować tą nieruchomością w celu odzyskania wartości pożyczonej
kwoty wraz z odsetkami,

– poręczenia, która polega na wyrażeniu zgody przez osobę trzecią (poręczyciela)

na spłacenie należności wobec banku, na wypadek, gdy kredytobiorca nie wywiąże się ze
zobowiązania wobec tego banku,

– zastawu, polega na obciążeniu ruchomości dłużnika prawem, na mocy którego bank

będzie mógł dysponować tą ruchomością w celu odzyskania wartości pożyczonej kwoty
wraz z odsetkami,

– cesja należności, polega na przeniesieniu na rzecz banku swoich wierzytelności wobec

osób trzecich,

– ubezpieczenie kredytu,
– blokada środków pieniężnych przez bank na rachunku bankowym dłużnika.

Kredyty udzielane rolnikom mogą mieć charakter komercyjny (przyznawane na ogólnych

zasadach) oraz charakter preferencyjny. Kredyty preferencyjne są stosowane w celu
wyrównywania, rekompensaty trudnych warunków funkcjonowania gospodarstw rolnych
w warunkach gospodarki rynkowej. Rekompensata polega na dopłacaniu przez Agencję
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oprocentowania kredytów, przez co rolnik ma
dostępny kredyt o niższym oprocentowaniu. W ramach kredytów preferencyjnych, z których
może skorzystać producent rolny funkcjonują m. in. linie kredytowe [www.arimr.gov.pl]:
1) preferencyjne kredyty inwestycyjne:

– na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-

spożywczym i usługach dla rolnictwa,

– na zakup gruntów rolnych,
– na utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez osoby, które nie

przekroczyły 40 roku życia,

– kredyt w ramach “Branżowego programu wspólnego użytkowania maszyn i urządzeń

rolniczych”,

– na utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w ramach realizacji

zaakceptowanego przez Ministrów Rolnictwa i Gospodarki śywnościowej
oraz Finansów programu osadnictwa rolniczego na gruntach Skarbu Państwa,

– na realizację inwestycji w zakresie nowych technologii produkcji zapewniających

wysoką jakość produktu,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

– na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-

spożywczym i usługach dla rolnictwa przez grupy producentów rolnych powstałe
na mocy ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich
związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 983),

– na zakup nieruchomości rolnych przeznaczonych na utworzenie lub urządzenie

gospodarstwa rodzinnego w rozumieniu ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r.
o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592),

2) preferencyjne kredyty klęskowe:

– kredyt inwestycyjny,
– kredyt obrotowy,

3) poręczenia i gwarancje spłaty kredytów preferencyjnych,
4) poręczenia spłaty kredytów studenckich,
5) pomoc finansową dla grup producentów rolnych ze środków krajowych.

W celu otrzymania kredytu preferencyjnego, należy:
– spełniać wymagania określone dla danej linii kredytowej,
– opracować plan przedsięwzięcia,
– złożyć wniosek do banku,
– w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku – podpisanie umowy kredytowej.

Inną metodą kredytowania jest leasing (z ang. to lease – wypożyczyć lub wydzierżawić)

polega on na użytkowaniu rzeczy za umówioną odpłatnością i na określonych warunkach.
Korzystający z tej formy kredytowania otrzymuje do dyspozycji środki produkcji lub inne
dobra trwałe [4, s. 74].

W ramach pomocy krajowej na wsparcie finansowe mogą liczyć grupy producentów

rolnych. Wspólna organizacja rynków rolnych obejmuje rynek świeżych owoców i warzyw
oraz rynek przetworów owocowych i warzywnych. Pomoc finansowa udzielana jest dla
wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw oraz uznanych organizacji
producentów owoców i warzyw.
Wstępnie uznana grupa producentów owoców i warzyw może otrzymać wsparcie finansowe:
– na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem

działalności administracyjnej,

– na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie

dochodzenia do uznania.

Uznana organizacja producentów owoców i warzyw może korzystać z dwóch rodzajów
pomocy wspólnotowej w ramach rynku owoców i warzyw świeżych:
– z dofinansowania funduszu operacyjnego przeznaczonego na realizację zatwierdzonego

programu operacyjnego,

– z pomocy finansowej z tytułu nieprzeznaczenia owoców i warzyw do sprzedaży.
W ramach rynku owoców i warzyw przetworzonych pomoc kierowana jest do producentów
dostarczających pomidory do przetwórstwa za pośrednictwem wstępnie uznanej grupy
producentów lub uznanej organizacji producentów owoców i warzyw.

Istnieje możliwość finansowania podejmowanych przedsięwzięć w gospodarstwie

i przedsiębiorstwie ogrodniczym ze środków finansowych Unii Europejskiej. W ramach
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 dostępne są środki np.:
1) dla młodych rolników rozpoczynających działalność rolniczą,
2) na wsparcie inwestycyjne gospodarstw rolnych, związane z modernizacją technicznej

infrastruktury produkcyjnej, które ma na celu poprawę konkurencyjności gospodarstw
rolnych, dostosowanie warunków produkcji do wymogów dotyczących ochrony
ś

rodowiska naturalnego, higieny produkcji, bezpieczeństwa i higieny pracy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

3) na wsparcie inwestycji w zakresie przetwórstwa i obrotu artykułami rolnymi i wpływa na

poprawę konkurencyjności sektora rolno –żywnościowego,

4) na uczestnictwo rolników w systemach ochrony jakości żywności (System Chronionych

Nazw Pochodzenia, Chronionych Oznaczeń Geograficznych i Gwarantowanych
Tradycyjnych Specjalności, produkcja integrowana),

5) dla grup producentów rolnych w pierwszym okresie ich funkcjonowania,
6) na prowadzenie rolnictwa ekologicznego w ramach programu rolnośrodowiskowego,
7) na tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1. Jakie znasz źródła finansowania działalności rolniczej?
2. Jak rozumiesz pojęcie kredytu?
3. Jakie znasz rodzaje zabezpieczeń spłaty kredytu?
4. Co to są kredyty preferencyjne?
5. Jakie znasz rodzaje kredytów preferencyjnych?
6. Jak rozumiesz pojęcie leasingu?
7. Jakie znasz możliwości finansowania działalności rolniczej ze środków Unii

Europejskiej?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj linie kredytowe kredytów inwestycyjnych i określ, jakie wymagania

powinien spełnić kredytobiorca, aby móc ubiegać się o otrzymanie kredytu oraz cel, na jaki
mogą być przeznaczone środki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować ofertę kredytów preferencyjnych ARiMR,
3) sporządzić wykaz wymagań dla kredytobiorców w ramach poszczególnych linii

kredytowych,

4) sporządzić wykaz celów, na jakie mogą być przeznaczone środki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– poradnik dla ucznia,
– komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Wypełnij wniosek kredytowy o przyznanie kredytu na zakup gruntów rolnych w ramach

preferencyjnego kredytu inwestycyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować opis wymagań dla linii kredytowej na zakup gruntów rolnych,
3) przeanalizować druk wniosku o przyznanie kredytu,
4) wypełnić druk wniosku kredytowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

druk wniosku,

−

opis wymagań dla linii kredytowej na zakup gruntów rolnych,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

W ramach, jakiego działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich rolnik może

otrzymać pomoc finansową na założenie sadu. Określ, jakie warunki należy spełnić, jakie
dokumenty przygotować, jaką kwotę można otrzymać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować opis działań w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich,
3) określić działanie, w ramach którego można otrzymać wsparcie finansowe na założenie

sadu,

4) przeanalizować opis działania,
5) określić, jakie warunki należy spełnić,
6) określić, jakie dokumenty należy przygotować,
7) określić, jaką kwotę można otrzymać na realizację przedsięwzięcia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić źródła finansowania działalności rolniczej?

2) wyjaśnić pojęcie kredytu?

3) wymienić i scharakteryzować rodzaje zabezpieczeń spłaty kredytu?

4) wyjaśnić pojęcie kredytu preferencyjnego?

5) wyjaśnić pojęcie leasingu?

6) wymienić źródła finansowania działalności rolniczej ze środków Unii

Europejskiej?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

4.4. Zasady sporządzania biznesplanu

4.4.3. Materiał nauczania

Biznesplan

to

plan

funkcjonowania

przedsiębiorstwa,

gospodarstwa

rolnego

lub wprowadzenia do niego nowych przedsięwzięć, zawierający cele, środki, warunki
i metody działania oraz przewidywane wyniki ekonomiczne i skutki finansowe [5, s. 133].
Biznesplan może być opracowywany dla celów:
1) wewnętrznych, do których należą [16, s. 179]:

−

sformułowanie celów i kierunków działania przedsiębiorstwa,

−

określenie wewnętrznej organizacji przedsiębiorstwa,

−

określenie strategii działania na rynku,

−

analiza ekonomiczna,

−

kontrola skuteczności zarządzania i ocena uzyskiwanych wyników produkcyjnych
i ekonomicznych,

2) zewnętrznych, które sprowadza się do bardziej interesującego przedstawienia

przedsięwzięcia i przedsiębiorstwa w oczach potencjalnych inwestorów w celu
zdobywania środków zewnętrznych na finansowanie planowanych zamierzeń.
W gospodarstwie rolnym najczęstszą przyczyną sporządzania biznesplanu jest staranie się

o kredyt w banku lub pozyskiwanie pomocy finansowej w ramach funduszy strukturalnych.

Biznesplan powinien być starannie opracowany, możliwie krótki, mieć prostą konstrukcję

i uczciwie przedstawiać sytuację przedsiębiorstwa. Funkcjonują gotowe, stabelaryzowane
wersje biznesplanów gospodarstw rolnych w przypadku starania się przez producenta rolnego
o pomoc finansową z funduszy strukturalnych.
Elementy biznesplanu [5, s. 136]:

−

strona tytułowa,

−

streszczenie,

−

charakterystyka gospodarstwa /przedsiębiorstwa,

−

charakterystyka przedsięwzięcia,

−

organizacja produkcji,

−

kadry, załoga, zarządzanie,

−

analiza rynku i otoczenia gospodarstwa / przedsiębiorstwa,

−

analiza finansowa,

−

czynniki ryzyka,

−

harmonogram rozwoju gospodarstwa / przedsiębiorstwa,

−

aneks.

Strona tytułowa powinna zwierać:

−

pełną nazwę przedsiębiorstwa,

−

adres i kontakt przedsiębiorstwa,

−

nazwisko autora biznesplanu,

−

adresata biznesplanu,

−

podpis wnioskodawcy i pieczęć firmy,

−

podpis i pieczęć osoby przyjmującej

−

data złożenia biznesplanu.
Charakterystyka

przedsiębiorstwa

ma

na

celu

szczegółowe

przedstawienie

przedsiębiorstwa, jego sytuacji prawnej, posiadanych nieruchomości, wyposażenia
technicznego, organizacji gospodarstwa, struktur produkcji, jakości ziemi.

Charakterystyka przedsięwzięcia powinna przybliżyć czytelnikowi kierunki rozwoju

przedsiębiorstwa, cele jego działania (poprawa efektywności gospodarowania, zwiększenie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

dochodów jednostki, lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów), zadania do wykonania,
a także niezbędne środki finansowe potrzebne do rozpoczęcia działania.

Organizacja produkcji – ta część biznesplanu powinna zawierać opis organizacji produkcji

lub usług po wdrożeniu przedsięwzięcia. Powinny być określone zalety i wady danej
technologii, źródła surowców, wpływ na środowisko naturalne. Opis ten jednak nie powinien
być zbyt szczegółowy.

Kadry, załoga, zarządzanie. W tej części powinny być uwzględnione umiejętności

członków rodziny (w przypadku gospodarstw indywidualnych), załogi i kadry kierowniczej
(w przypadku przedsiębiorstw).

Analiza rynku i otoczenia przedsiębiorstwa. Do wnikliwej analizy pomocne mogą być

pytania:

−

jakie produkty lub usługi będą mogły być sprzedawane w ciągu najbliższych lat,

−

czy są w rejonie zakłady przetwórcze, hurtownie, sklepy detaliczne,

−

jakie są potrzeby ilościowe i jakościowe odbiorców,

−

ilu jest i jak silnych konkurentów,

−

czy jest możliwe, aby produkować po niższych kosztach niż konkurencja,

−

czy występują na rynku luki w zaopatrzeniu (nisze rynkowe), które można wypełnić.

W biznesplanie należy określić miejsce przedsiębiorstwa na rynku, jego pozycję, zamierzenia
związane z promocją przedsiębiorstwa.
Analiza finansowa. Typowe elementy, jakie mogą być zawarte w tej części to:

−

prognoza sprzedaży,

−

zestawienie wpływów i wydatków,

−

rachunek wyników,

−

bilans,

−

finansowanie (udział środków własnych, inne źródła finansowania).
Czynnik ryzyka. Należy uwzględnić niebezpieczeństwa, jakie mogą grozić ze strony

konkurencji, zmian technologii, klęsk żywiołowych, zmian polityki gospodarczej państwa,
rynku światowego. Jednym z przydatnych sposobów badania wrażliwości przedsiębiorstwa
jest badanie zmian jego płynności, poprzez zestawienie przepływów pieniężnych i określenie
granicy zadłużenia przedsiębiorstwa.
Harmonogram rozwoju przedsiębiorstwa zawiera terminy:

−

rozpoczęcia produkcji i dokonania pierwszej sprzedaży,

−

okresy rozwoju produkcji i sprzedaży,

−

zakończenia inwestycji,

−

spłaty zadłużenia.

Aneks zawiera dokumenty i zestawienia tabelaryczne, które stanowią uzupełnienie opisów
w biznesplanie, np.:

−

schemat procesu technologicznego,

−

schemat organizacyjny przedsiębiorstwa,

−

wyniki badań rynkowych,

−

wycena majątku,

−

zezwolenia,

−

umowy z dostawcami i odbiorcami produktów.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1. Jak rozumiesz pojęcie biznesplanu?
2. W jakich celach może być opracowany biznesplan?
3. Jakie elementy powinny być zawarte w biznesplanie?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4. Na czym polega analiza rynku dotycząca zbytu planowanej produkcji?
5. Jakie są ogólne wymagania, co do opracowania biznesplanu?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ charakterystykę gospodarstwa fikcyjnego lub funkcjonującego, jako elementu

składowego biznesplanu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować działalność gospodarstwa,
3) scharakteryzować działalność gospodarstwa,
4) zaprezentować opracowanie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6,

−

folie i pisaki do folii.

Ćwiczenie 2

Na podstawie gospodarstwa opisywanego w ćwiczeniu 1, scharakteryzuj przedsięwzięcie,

jakie to gospodarstwo podejmuje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować działalność gospodarstwa,
3) scharakteryzować przedsięwzięcie,
4) zaprezentować opracowanie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6,

−

folie i pisaki do folii.

Ćwiczenie 3

Na podstawie gospodarstwa opisywanego w ćwiczeniu 1, scharakteryzuj organizację

produkcji w gospodarstwie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować działalność gospodarstwa,
3) scharakteryzować organizację produkcji,
4) zaprezentować opracowanie na forum grupy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6,

−

folie i pisaki do folii.

Ćwiczenie 4

Na podstawie gospodarstwa opisywanego w ćwiczeniu 1, dokonaj analizy rynku zbytu

planowanej produkcji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować działalność gospodarstwa,
3) przeanalizować otoczenie gospodarstwa,
4) opracować analizy rynku zbytu produkcji,
5) zaprezentować opracowanie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6,

−

folie i pisaki do folii.

Ćwiczenie 5

Na podstawie gospodarstwa opisywanego w ćwiczeniu 1, opracuj analizę finansową

gospodarstwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować działalność gospodarstwa,
3) opracować analizę finansową,
4) zaprezentować opracowanie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6,

−

folie i pisaki do folii.

Ćwiczenie 6

Opracuj biznesplan dla gospodarstwa, wykorzystując opracowania z ćwiczeń 1–5.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać podrozdział poradnika,
2) przeanalizować rozwiązania ćwiczeń 1-5,
3) opracować biznesplan gospodarstwa,
4) zaprezentować opracowanie na forum grupy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6,

−

folie i pisaki do folii.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie biznesplanu?

2) wymienić cele opracowania biznesplanu?

3) wymienić elementy składowe biznesplanu?

4) wyjaśnić na czym polega analiza rynku dotycząca zbytu planowanej

produkcji?

5) wyjaśnić ogólne wymagania, co do opracowania biznesplanu?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości

odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz działalność

zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, to
a) działalność rolnicza.
b) działalność ogrodnicza.
c) działalność gospodarcza.
d) działy specjalne produkcji rolnej.

2. Spółka nieposiadająca osobowości prawnej, której podstawą funkcjonowania są osoby

i ich praca, a za zobowiązania spółki odpowiadają wspólnicy również swoim majątkiem,
to jest to
a) spółka cywilna.
b) spółka akcyjna.
c) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
d) przedsiębiorstwo osoby fizycznej.

3. Producent rolny zgłasza na formularzu informacje o gruntach swojego gospodarstwa do

a) urzędu skarbowego.
b) Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
c) wójta.
d) Agencji Nieruchomości Rolnej.

4. Wniosek o wpis do krajowego urzędu podmiotów gospodarki narodowej, należy złożyć w

a) Urzędzie Statystycznym.
b) Urzędzie Skarbowym.
c) Urzędzie Gminy.
d) Urzędzie Miasta.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

5. W przypadku działów specjalnych produkcji rolnej, wysokość osiąganego dochodu

a) ustala się wyłącznie na podstawie norm szacunkowych.
b) ustala się wyłącznie według rzeczywistych przychodów i kosztów.
c) ustala się na podstawie norm szacunkowych lub rzeczywistych przychodów i kosztów.
d) nie jest koniczna do przedstawienia w Urzędzie Skarbowym.

6. Umowna jednostka powierzchni gruntu, to

a) hektar fizyczny.
b) hektar przeliczeniowy.
c) wskaźnik bonitacji gleb.
d) kompleksy przydatności rolniczej gleb.

7. Podstawą ustalenia zapotrzebowania na siłę roboczą metodą normatywną, jest

a) iloczyn powierzchni uprawy roślin i normatywu zapotrzebowania na 1 ha uprawy.
b) tylko normatyw zapotrzebowania na 1 ha uprawy.
c) tylko powierzchnia uprawy roślin.
d) wielkość zapotrzebowania na siłę roboczą.

8. Poziom kosztów wykonywanych prac i transportu jest uzależniony od

a) rozłogu gospodarstwa.
b) kompleksów przydatności rolniczej gleb.
c) wskaźnika bonitacji gleb.
d) klasy gleby.

9. Do środków obrotowych gospodarstwa, zalicza się

a) plantacje wieloletnie.
b) melioracje.
c) budowle.
d) nasiona.

10. Stosunek ekonomiczny wynikający z odstąpienia przez jedną ze stron drugiej stronie

określonej wartości wyrażonej w pieniądzu, na warunkach zwrotu równowartości
w ustalonym terminie wraz z należnymi odsetkami, to
a) hipoteka.
b) leasing.
c) kredyt.
d) cesja należności.

11. Użytkowanie rzeczy za umówioną odpłatnością i na określonych warunkach, to

a) hipoteka.
b) leasing.
c) kredyt.
d) cesja należności.

12. Jednym z warunków otrzymania kredytu preferencyjnego jest

a) wpłacenie vadium.
b) spełnienie wymagań określonych dla danej linii kredytowej.
c) wpłacenie zaliczki.
d) podpisanie umowy przedwstępnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

13. Podczas ubiegania się o kredyt inwestycyjny, przygotowanie planu przedsięwzięcia

a) jest wymagane.
b) nie jest wymagane.
c) jest wymagane tylko w przypadku podpisania umowy przedwstępnej.
d) nie jest wymagane w przypadku wcześniejszego ubiegania się o kredyt w ramach

innej linii kredytowej.

14. Obciążenie nieruchomości dłużnika prawem, na mocy, którego bank będzie mógł

dysponować tą nieruchomością w celu odzyskania wartości pożyczonej kwoty wraz
z odsetkami, to:
a) cesja należności.
b) blokada środków na rachunku bankowym.
c) zastaw.
d) hipoteka.

15. Zgoda osoby trzeciej na spłacenie należności wobec banku na wypadek,

gdy kredytobiorca nie wywiąże się ze zobowiązania wobec tego banku, to
a) leasing.
b) zastaw.
c) poręczenie.
d) cesja należności.

16. Plan funkcjonowania przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego lub wprowadzenia do niego

nowych przedsięwzięć, zawierający cele, środki, warunki i metody działania
oraz przewidywane wyniki ekonomiczne i skutki finansowe, to
a) biznesplan.
b) analiza finansowa.
c) leasing.
d) analiza ekonomiczna.

17. Celem zewnętrznym, dla którego opracowywany jest biznesplan, to

a) analiza ekonomiczna.
b) kontrola skuteczności zarządzania.
c) zdobycie środków zewnętrznych na finansowanie planowanych zamierzeń.
d) określenie strategii działania na rynku.

18. Charakterystyka przedsiębiorstwa w biznesplanie polega na

a) określeniu posiadanych nieruchomości, wyposażenia technicznego, struktura

produkcji.

b) opisie organizacji produkcji.
c) wskazaniu zalet i wad stosowanej technologii.
d) określeniu prognozy sprzedaży produktu.

19. Analiza rynku zbytu produktów w biznesplanie, polega na

a) określeniu ilości zakładów, hurtowni oraz konkurencji.
b) uwzględnieniu zmian technologii, klęsk żywiołowych.
c) badaniu płynności środków pieniężnych.
d) określeniu granicy zadłużenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

20. Biznesplan powinien być

a) starannie opracowany, bardzo szczegółowy.
b) starannie opracowany, możliwie krótki.
c) bardzo obszerny ze szczegółowo przedstawioną sytuacją przedsiębiorstwa.
d) bardzo krótki i przedstawiający tylko opis planowanego przedsięwzięcia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

..........................................................................................

Zakładanie gospodarstwa ogrodniczego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

6. LITERATURA

1. Filar E., Skrzypek J.: Biznesplan. Poltext, Warszawa 2000
2. Grabowski S., Kowalski A. Adamowicz M.: Ekonomika rolnictwa i polityka rolna.

FAPA, Warszawa 1998

3. Guzera K.: Ekonomika przedsiębiorstw cz. 3. Difin, Warszawa 2006
4. Jaska E.: Organizacja gospodarstw rolniczych. WSiP, Warszawa 1997
5. Klepacki B.: Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa 1999
6. Pruszek P. (red.): Poradnik PROW. CDR, Brwinów 2006
7. Rozporządzenie Rady Ministrów z 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji

Działalności (Dz. U. nr 33, poz. 289)

8. Stelmachowski A. (red.): Prawo rolne. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006
9. Ustawa z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. 93, nr 94, poz. 431)
10. Ustawa z 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000, nr 94, poz. 1037

ze zm.)

11. Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004, nr 173,

poz. 1807 ze zm.)

12. Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U. 1964, nr 16, poz. 93 ze zm.)
13. Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników

i płatników (Dz.U. 1995 Nr 142 poz. 702)

14. Ustawa z dnia 25 lipca 2001 r. O krajowym systemie ewidencji gospodarstw rolnych

i zwierząt gospodarskich oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001, nr 125, poz.
1363)

15. Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz. U. 2000 nr 14,

poz. 176

16. Ziętara W.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa rolniczego. FAPA, Warszawa 1998