Język bengalski

1

Język bengalski

বাংলা (bangla)

Obszar

Indie, Bangladesz i inne

Liczba mówiących

ok. 181 mln jako pierwszy język[1]

Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie

Języki indoirańskie

Języki indoaryjskie

Język bengalski

Pismo

bengalskie

Status oficjalny

język urzędowy

Bangladesz, Indie (Bengal Zachodni, Tripura)

Regulowany przez

Bangla Academy

Kody języka

ISO 639-1

bn

ISO 639-2

ben

ISO 639-3

ben

W Wikipedii

Zobacz też: język, języki świata

Wikipedia w języku bengalskim

W Wikisłowniku: Słownik języka bengalskiego

Język bengalski

2

Zasięg geograficzny języka bengalskiego.

Zasięg języka bengalskiego na terenie Bangladeszu.

Język bengalski (bengalski: বাংলা bangla, ang.:
Bengali) - język z grupy indoaryjskiej języków

indoeuropejskich, którym posługuje się jako językiem

ojczystym ponad 180 mln mówiących, głównie w

Bangladeszu (120 mln) i Indiach (60 mln)

[1]

. Jest on

jednocześnie językiem urzędowym w tych dwóch

państwach (w Indiach w stanach Bengal Zachodni i

Tripura ). Liczba osób używających bengalskiego jako

drugiego języka wynosi około 70 mln

[1]

.

Do jego zapisu używa się pisma bengalskiego.

Odmiany lokalne

Poza standardowym bengalskim używa się kilku odmian

tego języka:

• dialektu চাটগাঁইয়া বুলি Chaţgãia buli (ang.

Chittagonian) - ok. 14 mln., używanego w

południowo-wschodnim Bangladeszu, traktowanego

niekiedy jako odrębny język

[2]

,

• sylheti w północno-wschodnim Bangladeszu (ok. 5

mln)

• czakma w okolicach miasta Ćottogram (250 tys.).

Gramatyka

Zaimki osobowe

Bengalski system zaimków osobowych jest bardzo

skomplikowany, obejmuje różne ich warianty w

zależności od stopnia zażyłości, statusu rozmówcy,

fizycznej lokalizacji itp. Poniższa tabelka przedstawia

zaimki osobowe w mianowniku.

Język bengalski

3

Spółgłoski alfabetu bengalskiego

Gazeta bengalska Ananda Bazar Patrika

Język bengalski

4

Zaimki osobowe (w mianowniku)

Osoba

Bliskość

Stopień uprzejmości

Liczba poj.

Liczba mnoga

1

ami (ja)

amra (my)

2

intymne

tui (ty)

tora (wy)

poufałe

tumi (ty)

tomra (wy)

uprzejme

apni (pan/pani) apnara (pan/pani/państwo)

3

bliżej

poufałe

e (on/ona)

era (oni/one)

uprzejme

ini (on/ona)

ẽra (oni/one)

dalej

poufałe

o (on/ona)

ora (oni/one)

uprzejme

uni (on/ona)

őra (oni/one)

gdzie indziej

poufałe

she (on/ona)

tara (oni/one)

uprzejme

tini (on/ona)

tãra (oni/one)

Rzeczownik

Rzeczowniki bengalskie zachowały częściowo fleksję, odziedziczoną z sanskrytu. Istnieją cztery przypadki

gramatyczne:

Ożywione Nieożywione

Mianownik

ছাত্রটা
chhatro-ţa

studen

জুতাটা
juta-ţa

but

Biernik

ছাত্রটাকে
chhatro-ţa-ke

studenta

জুতাটা
juta-ţa

but

Dopełniacz

ছাত্রটার
chhatro-ţa-r

studenta

জুতাটার
juta-ţa-r

buta

Miejscownik -

জুতাটায়
juta-ţa-(t)e

on/w bucie

Ożywione

Nieożywione

Mianownik

ছাত্ররা
chhatro-ra

studenci

জুতাগুলা
juta-gula

buty

Biernik

ছাত্রদের(কে)
chhatro-der(ke)

studentów

জুতাগুলা
juta-gula

buty

Dopełniacz

ছাত্রদের
chhatro-der

studentów

জুতাগুলার
juta-gula-r

butów

Miejscownik -

জুতাগুলাতে
juta-gula-te

on/w butach

|+Liczba pojedyncza

|+Liczba mnoga

Postpozycje

Polskim przyimkom odpowiadają w języku bengalskim tzw. postpozycje ("poimki") stojące po rzeczowniku w

określonym przypadku:

Postpozycje wymagające dopełniacza

• oi pare 'przez': nodi-r oi pare 'przez rzekę'

• kachhe 'obok': janala-r kachhe 'obok okna'

• jonno 'dla': shikkhôk-er jonno 'dla nauczyciela'

• shôngge 'z': am-ar shôngge 'ze mną'

• shômmondhe 'o': itihash-er shômmondhe 'o historii'

• shathe 'z': ma-er shathe 'z matką'

Język bengalski

5

• shamne 'przed': gaŗi-r shamne 'przed samochodem'

Postpozycje wymagające biernika

• kore 'za pomocą': ţêksi kore 'taksówką'

• theke 'z' (miejsca): Bangladesh theke 'z Bangladeszu'

• porjonto 'aż do': dôshţa porjonto 'do dziesiątej'

Postpozycje wymagające miejscownika

• bina 'bez': bina onumoti-te 'bez pozwolenia' (wyjątkowo jest to prepozycja)

Czasownik

Język bengalski posiada dziesięć czasów gramatycznych.

Przykłady odmiany czasowników

• czas teraźniejszy:

Czasownik

1

2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)

bôla

ami boli

tui bolish

tumi bôlo

she bôle

apni bôlen

বলা

আমি বলি

তুই বলিস

তুমি বলো

সে বলে

আপনি বলেন

khola

ami khuli

tui khulish

tumi kholo

she khole

apni kholen

খোলা

আমি খুলি

তুই খুলিস

তুমি খোলো

সে খোলে

আপনি খোলেন

khêla

ami kheli

tui khelish

tumi khêlo

she khêle

apni khêlen

খেলা

আমি খেলি তুই খেলিস

তুমি খেলো

সে খেলে

আপনি খেলেন

chena

ami chini

tui chinish

tumi cheno

she chene

apni chenen

চেনা

আমি চিনি

তুই চিনিস

তুমি চেনো

সে চেনে

আপনি চেনেন

jana

ami jani

tui janish

tumi jano

she jane

apni janen

জানা

আমি জানি তুই জানিস

তুমি জানো

সে জানে

আপনি জানেন

hôoa

ami hoi

tui hosh

tumi hôo

she hôe

apni hôn

হওয়া

আমি হই

তুই হোস

তুমি হও

সে হয়

আপনি হন

dhoa

ami dhui

tui dhush

tumi dhoo

she dhoe

apni dhon

ধোয়া

আমি ধুই

তুই ধুস

তুমি ধোও

সে ধোয়

আপনি ধোন

khaoa

ami khai

tui khash

tumi khao

she khae

apni khan

খাওয়া

আমি খাই

তুই খাস

তুমি খাও

সে খায়

আপনি খান

deoa

ami dii

tui dish

tumi dao

she dêe

apni dên

দেওয়া

আমি দিই

তুই দিস

তুমি দাও

সে দেয়

আপনি দেন

• czas przeszły dokonany

Język bengalski

6

Czasownik

1

2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)

bôla

ami bollam

tui bolli

tumi bolle

she bollo

apni bollen

বলা

আমি বললাম

তুই বললি

তুমি বললে

সে বললো

আপনি বললেন

khola

ami khullam

tui khulli

tumi khulle

she khullo

apni khullen

খোলা

আমি খুললাম

তুই খুললি

তুমি খুললে

সে খুললো

আপনি খুললেন

khêla

ami khellam

tui khelli

tumi khelle

she khello

apni khellen

খেলে

আমি খেললাম তুই খেললি

তুমি খেললে সে খেললো

আপনি খেললেন

chena

ami chinlam

tui chinli

tumi chinle

she chinlo

apni chinlen

চেনা

আমি চিনলাম

তুই চিনলি

তুমি চিনলে

সে চিনলো

আপনি চিনলেন

jana

ami janlam

tui janli

tumi janle

she janlo

apni janlen

জানা

আমি জানলাম তুই জানলি

তুমি জানলে সে জানলে

আপনি জানলেন

hôoa

ami holam

tui holi

tumi hole

she holo

apni holen

হওয়া

আমি হলাম

তুই হলি

তুমি হলে

সে হল

আপনি হলেন

dhoa

ami dhulam

tui dhuli

tumi dhule

she dhulo

apni dhulen

ধোওয়া

আমি ধুলাম

তুই ধুলি

তুমি ধুলে

সে ধুলো

আপনি ধুলেন

khaoa

ami khelam

tui kheli

tumi khele

she khelo

apni khelen

খাওয়া

আমি খেলাম

তুই খেলি

তুমি খেলে

সে খেলো

আপনি খেলেন

dêoa

ami dilam

tui dili

tumi dile

she dilo

apni dilen

দেওয়া

আমি দিলাম

তুই দিলি

তুমি দিলে

সে দিলো

আপনি দিলেন

• czas przeszły dokonany

Czasownik

1

2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)

bôla

ami boltam

tui boltish

tumi bolte

she bolto

apni bolten

khola

ami khultam tui khultish

tumi khulte

she khulto

apni khulten

khêla

ami kheltam tui kheltish

tumi khelte

she khelto

apni khelten

chena

ami chintam tui chintish

tumi chinte

she chinto

apni chinten

jana

ami jantam

tui jantish

tumi jante

she janto

apni janten

hôoa

ami hotam

tui hotish

tumi hote

she hoto

apni hoten

dhoa

ami dhutam tui dhutish

tumi dhute

she dhuto

apni dhuten

khaoa

ami khetam

tui khetish

tumi khete

she kheto

apni kheten

dêoa

ami ditam

tui ditish

tumi dite

she dito

apni diten

• czas przyszły

Język bengalski

7

Czasownik

1

2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)

bôla

ami bolbo

tui bolbi

tumi bolbe

she bolbe

apni bolben

khola

ami khulbo tui khulbi

tumi khulbe

she khulbe

apni khulben

khêla

ami khelbo tui khelbi

tumi khelbe

she khelbe

apni khelben

chena

ami chinbo tui chinbi

tumi chinbe

she chinbe

apni chinben

jana

ami janbo

tui janbi

tumi janbe

she janbe

apni janben

hôoa

ami hôbo

tui hobi

tumi hôbe

she hôbe

apni hôben

dhoa

ami dhubo tui dhubi

tumi dhube

she dhube

apni dhuben

khaoa

ami khabo

tui khabi

tumi khabe

she khabe

apni khaben

dêoa

ami debo

tui dibi

tumi debe

she debe

apni deben

Bibliografia

• Elżbieta Walter: Gramatyka języka bengalskiego, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2008 ,ISBN

978-83-61203-06-3

• Bimal Maity: Bengali Phrasebook Lonely Planet Publications, 1996 ,ISBN 0-86442-312-8

• Bidhu Bhusan Das Gupta: Learn Bengali Yourself Das Gupta Prakashan, Calcutta 1985

Zobacz też

• Języki urzędowe Indii

• Pismo bengalskie

• Języki indoaryjskie

• Języki Indii

Przypisy

[1] Ethnologue report for language code: ben (http:/

/

www.

ethnologue.

com/

show_language.

asp?code=ben)

[2] cit has been changed (http:/

/

www.

ethnologue.

com/

show_language.

asp?code=cit)

Linki zewnętrzne

• Alfabet bengalski (http:/

/

www.

omniglot.

com/

writing/

bengali.

htm)

• Dane Ethnologue dla języka bengalskiego (http:/

/

www.

ethnologue.

com/

show_language.

asp?code=ben)

rue:Бенґальскый язык

Źródła i autorzy artykułu

8

Źródła i autorzy artykułu

Język bengalski  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=25126322  Autorzy: Aotearoa, Bacus15, Buldożer, Derbeth, Equadus, Gautamma, Gdarin, Hippietrail, Indu, Mzopw, OTB,
PG, PiotrekSzwecja, Quiser, Qurqa, Saforrest, Sławojar, TAMM, Trinanjon, Wicki, conversion script, 5 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Wikipedia-logo.png  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wikipedia-logo.png  Licencja: logo  Autorzy: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle, Kwj2772,
Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89

Plik:Logo Wikisłownika.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Logo_Wikisłownika.svg  Licencja: logo  Autorzy: User:ABX, user:tsca

Plik:Bengalispeaking region.png  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bengalispeaking_region.png  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:Trinanjon

Plik:Languages of Bangladesh map.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Languages_of_Bangladesh_map.svg  Licencja: Creative Commons Attribution 3.0  Autorzy:
User:MapMaster

Plik:Bengali alphabets.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bengali_alphabets.svg  Licencja: Creative Commons Attribution 3.0  Autorzy: User:Jayantanth

Plik:Anandabazarsnap1.JPG  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Anandabazarsnap1.JPG  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5  Autorzy: Original
uploader was Dwaipayanc at en.wikipedia

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/