pano

rama

© 2003 MBARI (

na gór

ze

); © 2003 GREG ROUSE (

wstawka

); PHOTOSTOCK/WSIP (

na dole

)

Praca naukowca wymaga niekiedy silnych
nerwów. Kiedy badacze z Monterey Bay
Aquarium Research Institute w Kalifor-
nii przeszukiwali dno morskie, na g∏´bo-
koÊci 3000 m zobaczyli makabryczny wi-
dok: szkielet wieloryba pokryty ˝erujàcymi
robakami. Okaza∏o si´, ˝e odkryli dwa no-
we gatunki zwierzàt, tak bardzo ró˝niàce
si´ od wszystkich znanych do tej pory, ˝e
opisali je w lipcowym wydaniu Science
pod nowà nazwà rodzajowà Osedax, czy-
li „po˝eracz koÊci”. Oba gatunki ˝ywià si´
opad∏ymi na dno martwymi waleniami,
jednak nie to jest najbardziej w nich nie-
samowite. W ich organizmach ˝yjà bakterie pomagajàce im trawiç t∏uszcze pobierane z po-
karmem. Taka symbioza oznacza najprawdopodobniej, ˝e mamy do czynienia z zupe∏nie no-
wym typem metabolizmu. Rozwój organizmów jest równie˝ nietypowy: o tym, czy z larwalnej
formy rozwinie si´ samica czy samiec, decyduje miejsce làdowania p∏ywajàcej swobodnie
larwy. Je˝eli znajdzie wolne miejsce na szkielecie walenia, stanie si´ samicà, je˝eli wylàduje
na ˝erujàcej samicy – nie ma innego wyjÊcia, jak wykszta∏ciç m´skie narzàdy p∏ciowe i do∏à-
czyç do „haremu” mikroskopijnych samców na sta∏e zwiàzanych z partnerkà.

A.P.-W.

Latem ch∏odniej, w zimie cieplej? Mo-
˝e nied∏ugo zamiast specjalnych szyb,
które blokujà promieniowanie pod-
czerwone niezale˝nie od temperatu-
ry, w oknach b´dà szyby bardziej in-
teligentne. Chemicy z University
College London opracowali materia∏
do pokrywania szk∏a, który przepusz-
cza podczerwieƒ, gdy jest ch∏odno,
a odbija, gdy robi si´ goràco. Jest nim
pó∏przewodnik – ditlenek wanadu
domieszkowany wolframem. W ma-
teriale tym powy˝ej 29°C zwi´ksza
si´ liczba swobodnych noÊników ∏a-

dunku, dlatego zaczyna on odbijaç promieniowanie pod-
czerwone. Ivan P. Parkin, szef zespo∏u, szacuje, ˝e w porów-
naniu ze zwyk∏à szybà nowa mo˝e w s∏oneczne lato
zmniejszyç nagrzewanie si´ pomieszczeƒ nawet o po∏ow´.
Obiecujàca jest te˝ metoda nak∏adania warstwy – naukow-
cy w Journal of Materials Chemistry z 11 sierpnia podajà, ˝e
mo˝na b´dzie jà zastosowaç w produkcji seryjnej, poniewa˝
ca∏y proces naparowywania przeprowadza si´ na goràcym
jeszcze szkle pod ciÊnieniem atmosferycznym. Niestety, cien-
ka warstewka ditlenku wanadu domieszkowanego wolfra-
mem nadaje szybom niezbyt przyjazny ˝ó∏tozielony kolor
oraz doÊç ∏atwo si´ Êciera. Badacze, by temu zaradziç, po
pierwsze, zamierzajà dodaç do niej niebieskiego barwnika,
a po drugie, pokryç materia∏ drugà, ochronnà warstwà szk∏a.
Na razie jednak koszty produkcji takich szyb sà tak wysokie,
˝e taniej jest zainstalowaç klimatyzacj´.

P.S.

MATERIA¸Y

Zmienna szybka

ZOOLOGIA

Horror w g∏´binach

OFICYNA EDUKACYJNA

KRZYSZTOF PAZDRO Sp. z o.o.

og∏asza

pierwszà edycj´ Konkursu Autorskiego

na program nauczania

i podr´cznik fizyki do gimnazjum

N

N

N

N

a

a

a

a

g

g

g

g

rr

rr

o

o

o

o

d

d

d

d

a

a

a

a

1

1

1

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

zz

zz

∏∏

∏∏

o

o

o

o

tt

tt

y

y

y

y

cc

cc

h

h

h

h

niezale˝na od honorariów autorskich!

zabezpieczona przed dewaluacjà!

Regulamin Konkursu: www.pazdro.com.pl

CIA¸O SAMICY

Osedax sk∏ada si´

z centralnej rurkowatej cz´Êci,
która zielonymi korzeniopodobnymi
wypustkami wrasta w koÊç,
wysysajàc z niej cenne sk∏adniki.
Z drugiego koƒca rurki sterczà
wiotkie ró˝owe wyrostki,
prawdopodobnie odgrywajàce
rol´ skrzeli. Mikroskopijne samce
gromadnie okupujà Êrodkowà
cz´Êç rurki.