Odpowiada prof. Micha∏ Ró˝yczka z Centrum Astronomiczne-
go im. Miko∏aja Kopernika PAN, redaktor Âwiata Nauki:

Zacznijmy od sprostowania: galaktyki znikàd i od nicze-

go nie uciekajà, lecz tkwià w „p´czniejàcej” (ekspandujàcej)
przestrzeni. Jak to sobie uzmys∏owiç? Popatrzmy na wyra-
stajàce ciasto z rodzynkami. ˚aden z nich nie przesuwa si´
wzgl´dem ciasta – wszystkie tkwià w nim nieruchomo, choç
jednoczeÊnie ka˝dy oddala si´ od pozosta∏ych. Podobnie,
tyle ˝e w dwóch, a nie w trzech wymiarach, zachowujà si´
kropki na nadmuchiwanym baloniku. Gdy jego pow∏oka
si´ rozciàga, kropki oddalajà si´ od siebie, zawsze jednak
tkwià w tym samym miejscu balonika.

Zastàpmy kropki ma∏ymi magnesikami, które mogà prze-

mieszczaç si´ po pow∏oce balonika, przyciàgajàc si´ lub
odpychajàc. Natychmiast zauwa˝ymy, ˝e ka˝dy z nich wy-
konuje dwa ruchy: „kosmiczny”, zwiàzany z rozciàganiem
pow∏oki, oraz „w∏asny”, zwiàzany z przemieszczaniem si´
po pow∏oce. We WszechÊwiecie dok∏adnie tak samo zacho-
wujà si´ galaktyki (jedyna ró˝nica polega na tym, ˝e od-

dzia∏ujà na siebie nie magnetycznie, lecz grawitacyjnie).
Jak widaç, ich zderzenia sà nie tylko mo˝liwe, lecz nawet
ca∏kiem prawdopodobne. Dochodzi do nich tym cz´Êciej, im
mniejsza jest Êrednia odleg∏oÊç mi´dzy galaktykami. Mo˝-
na przypuszczaç, ˝e w dalekiej przesz∏oÊci, gdy Wszech-
Êwiat by∏ znacznie mniej rozd´ty ni˝ obecnie, zderzenia nie
by∏y w ˝yciu galaktyk niczym nadzwyczajnym.

Czy taki wniosek mo˝na zweryfikowaç? OczywiÊcie.

Patrzàc na obiekty odleg∏e od nas o miliardy lat Êwietl-
nych, widzimy je w takim stanie, w jakim znajdowa∏y si´
miliardy lat temu. Obserwacje przeprowadzone w ostat-
nich latach za pomocà Kosmicznego Teleskopu Hubble’a
i wielkich teleskopów naziemnych nie pozostawiajà cienia
wàtpliwoÊci: w m∏odym WszechÊwiecie galaktyki zderza-
∏y si´ du˝o cz´Êciej ni˝ obecnie.

n

JAK

I DLACZEGO?

?

Dlaczego niektóre galaktyki zderzajà si´ ze sobà,
skoro wszystkie uciekajà z tego samego punktu?

D

AMIAN

P

ELC Z

B

IA¸EJ

104

ÂWIAT NAUKI PAèDZIERNIK 2004

MIROS¸

A

W GRY¡

Pytania prosimy kierowaç na adres redakcji: Âwiat Nauki,
Al. Jerozolimskie 136, p. poczt. nr 9, 00-965 Warszawa, lub
e-mailem: [e-mail]