Paêdziernik 2004

Nr 10 (158)

Numer specjalny

26

Dziedzictwo
berneƒskiego referenta

GARY STIX

Rozwa˝ania skromnego urz´dnika

zmieni∏y naszà wizj´ Êwiata.

WST¢P

TECHNIKI I TECHNOLOGIE

SZCZEGÓLNA TEORIA WZGL¢DNOÂCI

72

W poszukiwaniu granic
teorii wzgl´dnoÊci

ALAN KOSTELECKY

∑

Szukajàc drogi do teorii uniwersalnej,

naukowcy wypatrujà zjawisk sprzecznych

z teorià wzgl´dnoÊci.

GENIUSZ W REDAKCJI

82

Wszystkie oddzia∏ywania
Êwiata, ∏àczcie si´!

GEORGE MUSSER

W 1950 roku Einstein przedstawi∏ w Scientific

American zarys uniwersalnej teorii fizycznej,

która nie by∏a ani uniwersalna, ani prawdziwa.

ESEJ

84

Einstein i Newton:
pojedynek tytanów

ALAN LIGHTMAN

Dwaj wybitni fizycy mieli podobny temperament.

POLSKI WÑTEK

86

Babie lato
Alberta Einsteina

ERYK INFELD

W jednym z ostatnich wielkich osiàgni´ç

Einsteina niema∏y udzia∏ mia∏

polski fizyk Leopold Infeld.

Z ¸ AMÓW SCIENTIFIC AMERICAN

94

Stulecie Einsteina

DANIEL C. SCHLENOFF

Pierwsze wzmianki

o rewolucyjnych

ideach Einsteina.

MECHANIKA KWANTOWA

68

Czy Einstein mia∏ racj´?

GEORGE MUSSER

Einstein uwa˝a∏, ˝e mechanika kwantowa jest iluzjà.

DziÊ niektórzy fizycy sk∏onni sà przyznaç mu racj´.

ELEKTRONIKA U˚YTKOWA

32

Einstein na co dzieƒ

PHILIP YAM

U˝ywasz GPS i poziomicy laserowej,

robisz kserokopie? Podzi´kuj Einsteinowi.

38

Atomowe propozycje
na wiek XXI

W. WAYT GIBBS

Teorie Einsteina znajdujà zastosowanie

w komputerach, urzàdzeniach medycznych

i okr´tach podwodnych.

EKSPERYMENTY

46

Kompas Einsteina

PETER GALISON

Teoria magnetyzmu pociàga∏a go bardziej

ni˝ teoria wzgl´dnoÊci.

OGÓLNA TEORIA WZGL¢DNOÂCI

50

Kosmiczna zagadka

LAWRENCE M. KRAUSS i MICHAEL S. TURNER

Nowe wcielenie sta∏ej kosmologicznej Einsteina.

TEORIA WSZYSTKIEGO

58

Krajobraz teorii strun

RAPHAEL BOUSSO i JOSEPH POLCHINSKI

Nasz WszechÊwiat zajmuje jednà z niemal nieskoƒczenie

wielu dolin w olbrzymiej krainie mo˝liwoÊci.

5

Listy

6

Sto lat temu

10

Panorama

n

Konserwanty nie takie straszne.

n

Pogadaç z neuronami.

n

Na tropie tajemnicy wiatru s∏onecznego.

n

ÂmiercionoÊny wirus „latajàcych lisów”.

n

Komputerowa rekonstrukcja cennych skorup.

n

Skrzyd∏a jak p∏etwy wieloryba.

21

G∏os sceptyka

Cia∏o i dusza: razem czy osobno?

22

Sylwetka: Steven W. Squyres

Twórca marsjaƒskich ∏azików.

24

Technika i my

Samolot sterowany nap´dem.

sta∏e dzia∏y

Ilustracja na ok∏adce: Tom Draper Design;

Philippe Halsman (zdj´cie Einsteina)

© 1947 Philippe Halsman Estate

11

19

98

98 Nauka w zaprz´gu

Fizyka gry w jo-jo.

100 Recenzje

Zeznania koronnego Êwiadka.

103 Strefa hi-tech

104 Jak i dlaczego

Zderzenia galaktyk to nic nadzwyczajnego.

O ok∏adce

Wykorzystane przez projektanta naszej ok∏adki
Toma Drapera zdj´cie Alberta Einsteina wykona∏
w 1947 roku ∏otewski ˚yd Philippe Halsman, uznawany
za jednego z najwybitniejszych fotografików portrecistów
XX wieku. Einstein dwukrotnie mu pomaga∏. Gdy w latach
dwudziestych w wyniku nasilajàcego si´ antysemityzmu
Halsmana aresztowano, uczony, wraz z innymi
znanymi osobistoÊciami, wystosowa∏ w sprawie jego

uwolnienia list
protestacyjny. Po raz
drugi uratowa∏ go
z opresji w roku 1940:
gdy artysta bezskutecznie
próbowa∏ si´ wydostaç
z okupowanej przez
Niemców Francji,
Einstein zwróci∏ si´
w jego imieniu do ˝ony
prezydenta USA Eleanor
Roosevelt. Dzi´ki jej
wstawiennictwu Halsman
otrzyma∏ wiz´ i uda∏o
mu si´ wyemigrowaç
do Ameryki.