1
LAB IV_ GENETYKA_Laboratorium_2013_14
Teoria
Elektroforeza DNA w
ż
elach
Elektroforeza w
ż
elach jest technik
ą
stosowan
ą
standardowo przy rozdziale, analizie i
oczyszczaniu kwasów nukleinowych. Po umieszczeniu w polu elektrycznym cz
ą
steczki
te migruj
ą
w
ż
elu zgodnie ze swym ładunkiem, przy czym szybko
ść
migracji zale
ż
y od
wielko
ś
ci i kształtu cz
ą
steczki. Elektroforeza w
ż
elach jest poł
ą
czeniem techniki rozdziału w
polu elektrycznym z metod
ą
s
ą
czenia molekularnego. Powszechnie stosuje si
ę
dwa rodzaje
ż
eli: agarozowe i akryloamidowe. Elektroforez
ę
mo
ż
emy prowadzi
ć
w warunkach
natywnych b
ą
d
ź
denaturuj
ą
cych.
Elektroforeza w
ż
elach agarozowych.
Elektroforeza w
ż
elach agarozowych, jako metoda szybka i prosta, znalazła
powszechne zastosowanie. Zdolno
ść
rozdzielcza
ż
elu zale
ż
y od st
ęż
enia agarozy,
determinuj
ą
cego wielko
ść
porów w
ż
elu. Standardowo stosuje si
ę
ż
ele 1 %. Do rozdziału
cz
ą
steczek mniejszych (0.5-2.0 kb) u
ż
ywa si
ę
ż
eli bardziej st
ęż
onych 1,4-2%, a do
rozdziału cz
ą
steczek wi
ę
kszych (10-20 kb i wi
ę
kszych)
ż
eli o st
ęż
eniu mniejszym, 0,5-
0,7%. Podczas elektroforezy w
ż
elach agarozowych nast
ę
puje równie
ż
rozdział cz
ą
steczek o
tej samej wielko
ś
ci, lecz ró
ż
ni
ą
cych si
ę
kształtem np. rozdział trzech ró
ż
nych form
plazmidu: CCC (ang. covalently closed circle), liniowej i OC (ang. open circle).
Elektroforeza musi by
ć
przeprowadzana w odpowiednim buforze. Najcz
ęś
ciej
stosowanym buforem jest TAE ( Tris-octan, EDTA) lub TBE ( Tris-boran, EDTA). Przed
naniesieniem na
ż
el próbki zawiesza si
ę
w buforze zawieraj
ą
cym „obci
ąż
nik” (glicerol,
Ficoll lub sacharoza) oraz barwnik umo
ż
liwiaj
ą
cy
ś
ledzenie przebiegu elektroforezy w
ż
elu (Xylene cyanol niebieski, fioletowy Bromophenol blue lub pomara
ń
czowy Orange
G). DNA w
ż
elu mo
ż
na uwidoczni
ć
dzi
ę
ki barwieniu zwi
ą
zkiem interkaluj
ą
cym - bromkiem
etydyny, lub specyficznymi barwinkami (w naszym przypadku GelRed) który fluoryzuje w
ś
wietle UV.
Elektroforeza w
ż
elach poliakryloamidowych
Ż
el poliakryloamidowy powstaje przez polimeryzacj
ę
monomerów akryloamidu w
długie ła
ń
cuchy z wytworzeniem wi
ą
za
ń
poprzecznych przez bisakryloamid. W reakcji tej
konieczna jest obecno
ść
odpowiedniego katalizatora (PERS) i zwi
ą
zku inicjuj
ą
cego
reakcj
ę
(TEMED). Wielko
ść
porów w
ż
elu zale
ż
y od stosunku st
ęż
enia akryloamidu do
bisakryloamidu.
Ż
ele poliakryloamidowe stosuje si
ę
przy rozdziale fragmentów o
wielko
ś
ci od 6 bp (20% poliakryloamid) do 1000 bp (1kbp) (3% poliakryloamid) oraz
przy rozdziale jednoniciowych cz
ą
steczek DNA (np. podczas sekwencjonowania). Do
2
elektroforezy stosuje si
ę
bufor TEB (Tris, EDTA, boran). DNA w
ż
elu uwidacznia si
ę
poprzez
barwienie bromkiem etydyny,
Elektroforeza w
ż
elach denaturuj
ą
cych
Szybko
ść
migracji w
ż
elu jednoniciowych cz
ą
steczek DNA zale
ż
y nie tylko od ich
wielko
ś
ci i ładunku, ale równie
ż
w du
ż
ym stopniu od ich struktury drugorz
ę
dowej. Aby
dokładnie okre
ś
li
ć
wielko
ść
takich cz
ą
steczek, nale
ż
y wyeliminowa
ć
ró
ż
nice w szybko
ś
ci
migracji wywołane ró
ż
n
ą
konformacj
ą
cz
ą
steczki. Mo
ż
na to osi
ą
gn
ąć
stosuj
ą
c
elektroforez
ę
w
ż
elach denaturuj
ą
cych. S
ą
to najcz
ęś
ciej
ż
ele akryloamidowe, w których
czynnikiem denaturuj
ą
cym jest mocznik. Takie
ż
ele stosuje si
ę
mi
ę
dzy innymi przy
analizie jednoniciowych fragmentów DNA podczas sekwencjonowania.
Przed naniesieniem próbki na
ż
el denaturuj
ą
cy konieczne jest odpowiednie jej
zdenaturowanie. Najcz
ęś
ciej osi
ą
ga si
ę
to przez dodanie formamidu i odpowiednie
podgrzanie.
Markery wielko
ś
ci:
Powszechnie u
ż
ywanymi standardami s
ą
preparaty DNA bakteriofaga
λ
strawione
odpowiednimi kombinacjami endonukleaz restrykcyjnych lub mieszanina fragmentów o
znanej długo
ś
ci (np. DNA Ladder Mix i 100bp DNA Ladder Plus z firmy Fermentas).
10kb gene ruler
Opracowała dr Dominika Włoch-Salamon na podstawie
(na podstawie skryptu http://www.igib.uw.edu.pl)
PYTANIA:
1. Od czego zale
ż
y szybko
ść
migracji cz
ą
stek w elektroforezie?
2. Czy te same fragmenty DNA mo
ż
na analizowa
ć
w
ż
elach agarozowych i
poliakryloamidowych?
3. W jaki sposób „uwidaczniamy próbk
ę
DNA w
ż
elu po elektroforezie?
4. Do czego słu
ż
y marker wielko
ś
ci oraz „obci
ąż
nik”?
3
Ć
wiczenia praktyczne
Wykonaj
ć
wiczenie zgodnie z opisem z lab.2 i 3
1. Próbki z lab.2. sprawdzenie ci
ę
cia restrykcyjnego. (str.9. skrypt lab.2.).
Dodatkowo (je
ś
li jest mo
ż
liwo
ść
nałó
ż
prób
ę
zawieraj
ą
c
ą
DNA nie poci
ę
tego plazmidu)
Drabina
λ
EcoRI/HindIII
2. Próbki z lab.3. - Identyfikacja płci u ptaków metod
ą
PCR.(str. 4. skryp lab.3.)
RAPORT:
(ka
ż
dy przygotowuje indywidualnie!)
Imi
ę
Nazwisko………………
1. Lab.2. Ci
ę
cie plazmidu pRS416. W przygotowanej poni
ż
ej ramce, naszkicuj wynik
elektroforezy agarozowej swoich prób.
a) Podpisz wyniki analizowanych prób. Sprawd
ź
czy wynik elektroforezy zgadza si
ę
z
twoimi przewidywaniami (zad. „planowanie ci
ę
cia restrykcyjnego”)
b) Jak w
ę
drował plazmid nie poci
ę
ty? Poci
ę
ty enzymami pojedynczo i oboma na raz?
UWAGI:
Marker wielkości
4
2. Lab.3 – wynik reakcji PCR. W przygotowanej poni
ż
ej ramce, naszkicuj wynik
elektroforezy agarozowej swoich prób.
Drabina Euro Perfect 100-1000
a) Na podstawie wyników okre
ś
l płe
ć
ptaków których próby badałe
ś
/ła
ś
?
b)Jaki jest wynik kontroli negatywnej?
c) Je
ś
li nie otrzymałe
ś
/ła
ś
wyników zastanów si
ę
gdzie mogłe
ś
/ła
ś
popełni
ć
bł
ą
d?
UWAGI:
Marker wielkości