Etyka wykład nr 5

04.11.2010

Devid Hume – czołowy przedstawicie szkockiego oświecenia.
Jako filozof bul reprezentantem empiryzmu , stanowisko które doświadczeniu przepisywano
kluczową rolę w poznawaniu rzeczywistości.
Hume - wyraził zdziwienie wobec faktu iż filozofowie opisują rolę boga w i człowieka i stosunek
wobec świata i następnie niepostrzeżenie przechodzą do zdań formułujących moralność.

Traktat o naturze ludzkiej stał się przedmiotem dyskusji i sporów. Jedni uważali że Hume te
swoje wypowiedzi wyraził w nich tylko swoją bezradność inni uważali że trzeba tą wypowiedź
należy traktować jako wyrafinowany sprzeciw wobec takiej postawy. Takie niedozwolone
wyprowadzanie powinności z bytów??/
BŁAD NATURALISTYCZNY tak zaczęto to nazywać w 20 wieku – niedozwolone wyprowadzanie
powinności z bytu. MOORE przez to rozumiał nieuzasadnione definiowanie pojęć moralności.
Każda próba nieuzasadnionego wywodzenia moralnych ocen , norm moralnych ze zdań
opisujących. Ten zakaz popełniania tego błędu zaczął dominować. Teraz funkcjonuje ujęcie błędu
według HUMA. Cala współczesna etyka poszukuje alternatywnej metody wyprowadzania norm
moralnych?.
Hume - poddawał wnikliwej analizie emocje różnego rodzaju i doszedł do wniosku ze nie
można formułować sadow moralnych w oparciu o przeżycia psychiczne jakie towarzysza przy
tworzeniu się naszego osądu. Czyli stąd sądy moralne nie mają charakteru poznawczego. Był
zatem być może 1 w historii anty….
EMOCJE MORALNE – ludzie przezywają emocje , sfera psychiczna człowieka nie sprowadza się
jedynie do obrazów rzeczywistości. Był pierwszym EMOTYWISTĄ.
Do emocji Hume przywiązywał dużą wagę o emocji „rozum jest niewolnikiem pasji
<intensywnie przeżywanych emocji>”
Hume do myśli filozoficznej przeszedł z jeszcze 1 poglądu, sceptycyzmu. Sceptycyzmem
poznawczym, krytyka koncepcji oceny związku przyczynowo skutkowego.
Dzieła Hume – były dobrze znane mieszkającemu w innej części Europy IMANNUELOWI
KANTOWI.
Kant był przeciwieństwem Huma. Urodził się żył i umarł w Królewcu, w Prusach. Rzadko się
wyruszał poza swoje miasto a nigdy nie opuścił granic państwa pruskiego. Studiował dzieła
filozofów i Huma również. Hume stwierdził ze nie ma związków przyczynowo skutkowych
a kant stwierdził że przecież ludzie się na tym opierają i zawsze tak było, nie można zatem
poprzestać na zakwestionowaniu tego związku a zadać sobie pytanie jak ludzie poznają i myślą
w myśl tej kategorii?
Ludzie formułują 3 rodzaje sadów:

1.

Sądy analityczne - takie sądy których sens sprowadza się tylko i wyłącznie ze słów
użytych do ich zbudowania.
Sądy apriorycznymi to znaczy takimi które są formułowane bez konieczności
odwolywania się do doświadczenia.

2.

Sądy syntetyczne – sens wykracza poza użyte słowa, nie wystarczy tu sama znajomość
słów użytych do ich zbudowania. Trzeba odwołać się do doświadczenia.
Sądy syntetyczne a priori – krytyka czystego rozumu i krytyka…

Sądy analityczne

Sądy syntetyczne

A Priori

+

+

A Posteriori

-

+

Ludzkie poznanie nie ma charakteru statycznego. Co decyduje o treści poznania ? W jaki sposób
dokonuje się poznanie?

Kant - poznanie rzeczywistości , świata zjawisk odbywa się poprzez tak zwane kategorie
poznawcze wskazał:

1.

Kategorię czasu - są one kategorią poznawczą zawartą w samym poznaniu człowieka

2.

Przestrzeni

3.

Związku przyczynowo skutkowego

Zauważył że człowiek nie potrafi myśleć inaczej jak w kategorii czasu i przestrzeni. O tym
że poznajemy rzeczywistość jako uporządkowane w czasie decyduje nasze poznanie ob. Jest
uporządkowane w czasie i przestrzeni. Czyli czas i przestrzeń nie istniej dlatego że jest na
prawdę i na pewno tylko dlatego że my przez to patrzymy i takim to widzimy. Człowiek
poznaje rzeczywistość poprzez związek przyczynowo skutkowy.

2 największe dzieło „krytyka praktycznego rozumu” –w równoległy sposób kant rozwiązuje
różne problemy. Odrzuca funkcjonującą idee hedonizmu a nawet eugenizmu - etyka nie jest
żadna sztuka życia szczęśliwego w przyjemności nie o to w ogóle w etyce chodzi. Kant odrzuca
także Konsekwencjalizm dobro i zło wcale nie jest rozpoznawane w oparciu o konsekwencje
ludzkich działań. Kluczowe znaczenie dla moralnej oceny czynu ma to czy ten czyn jest
wypełnieniem obiektywnego obowiązku moralnego, pojęcie powinności odgrywa w etyce kanta
podstawowa rolę. Czyn jest moralnie dobry jeśli jest wypełnieniem moralnego obowiązku. A
skąd mamy wiedzieć jakie są obowiązki moralne człowieka? Czy jest wypełnieniem obowiązku?
Kant uważał ze istnienie obiektywne moralne prawo które rozumiał inaczej niż Św. Tomasz.
Prawo moralne musi mieć charakter autonomiczny – to znaczy że normy moralne wyrażające
obiektywną powinność moralną musza być odkrywane przez człowieka w jego wnętrzu
człowiek musi w sobie odkrywać ta moralność a nie poza. Przeciwstawiał te autonomie
moralności heteronomii charakteryzującej np. prawo , jest wobec człowieka zewnętrzne
pochodzi od zewnątrz. Kant uważał że moralność nie może przekreślać wolności człowieka.
Kant uważał że… W dziele metafizyka moralności kant formułował szereg nakazów i ocen
moralnych które formułowały w sposób kategoryczny , prawdy obiektywne odkryte przez rozum
człowieka. W jaki sposób można pogodzić ludzką wolność z przeświadczeniem o istnieniu
pewnego katalogu norm? (krytyka czystego rozumu , (krytyka praktycznego rozumu 2 wielkie
dzieła kanta) W poznaniu praktycznym - nakierowanym na znalezienie odpowiedzi jak żyć
co jest dobre moralnie a co złe - KONCEPCJA IMPERATYWU KATEGORYCZNEGO - Musimy
odróżnić:

1.

IMPERATYW KATEGORYCZNY- kategoria nakazów zakazów. Sein

2.

Imperatywy kategoryczne – nakazy zakazy różniące się od imperatywów hipotetycznych
tym ze są formułowane w sposób bezwarunkowy. Imperatywy kategoryczna są
formułowane bez zastrzeżenia, wiążą niezależnie od okoliczności. Normy moralne zatem
są właśnie takimi imperatywami kategorycznymi pisane małymi literami to znaczy mają
taką formę. Od Huma Kant przejął założenie oddzielenia świata tego co jest i świata
tego co powinno być. Poznanie Sollen odbywa się poprzez imperatywy kategoryczne
z małych liter czyli to co powinno być. Człowiek nie ma władzy by ustanawiać prawa
przyrody i tu człowiek nie ma nic do powiedzenia. Nie ma tu katalogu postepowania nic
nie rozstrzyga co jest dobre a co złe.

W innych dziełach kant formułował ten imperatyw kategoryczny inaczej:
Postępuj zawsze tak aby inni ludzie byli dla ciebie zawsze celem a nie tylko środkiem.

2 rzeczy najbardziej na świecie zadziwiały kanta niebo gwieździste i prawo moralne - jedno
daleko jedno we mnie…

Wkraczamy w wiek 19. Anglia- powstał i rozwinął się nurt myśli etycznej.
UTYLITARYZM – jest kierunkiem myśli etycznej powstałym w środowisku myślicieli, 2 postacie:

1.

J. Bentham

2.

J. Mill

Bentham - dobro moralne jest tożsame z przyjemnością uczynił z tego swój dogmat. Każde
cierpienie jest moralnym złem i odwrotnie.
Wedle niego można skonstruować algorytm który będzie rozstrzygał czy coś jest dobre czy
złe moralnie.

1.

Trzeba brać pod uwagę intensywność przezywanej przyjemności,

2.

Trwałość , trzeba wybierać największą i najdłużej trwająca przyjemność.

3.

Trzeba brać po uwagę pewność przeżycia przyjemności

Syn Mila uchodził za genialne dziecko. J. S. Mill.
Wprowadził do idei utylitaryzmu wprowadził nowy czynnik:

4.

Liczba osób którym zostanie dostarczona przyjemność

5.

Liczba osób których cierpienie zostanie zmniejszone przez ten czy inny wybór.

To było inspiracją dla oświeconych intelektualistów brytyjskich, zaczęto wprowadzać reformy
które miały na celu minimalizacje cierpień, podnoszenie ich poziomu życia.

Zasadnicza niemożność skonstruowania algorytmu ze względu na różnorodność przyjemności,
nie radzi to sobie z problemem ważenia przyjemności jakiejś ilości osób z cierpieniem innych
ludzi. Czy można życie jednych położyć na szali po to by innym ulżyć ? Czy tak można
rozumować?

Poglądy etyczne Karola Marksa:
Uważał ze istnieją pewne obiektywne niezależnie od ludzkiej woli prawa historii - człowiek
może co najwyżej odkryć te prawa i postępować zgodnie z nimi: NP.:

1.

Rozwój sil wytwórczych, determinuje pewien rodzaj stosunków społecznych związanych
ze stosunkami produkcji. To jakiego rodzaju maszyny są używane decyduję o tym jakie
stosunki społeczne panują w danej epoce.

Fazy rozwoju społecznego epoki…:

1.

Epoka pierwotna - nie było podziału pracy ani form życia społecznego

2.

Epoka niewolnictwa - uprzywilejowana klasa właścicieli i klasa ciemiężona niewolników
którzy byli pozbawieni wszelkich praw, byli rzeczami z punktu widzenia prawa.

3.

Epoka feudalizmu - właściciele feudalni , i klasa chłopów pańszczyźnianych byli nie
niewolnikami ale ich status niewiele się różnił, byli przypisani do ziemi mieli obowiązek
pracować na ziemi a zyski brali …

4.

Epoka kapitalizmu - burżuazja i klasa robotników, stosunki znowu podobne. Owoce
pracy przywłaszczane przez fabrykantów.

Marks uważał ze zgodnie z obiektywnymi prawami historii następną epoką będzie epoka
komunizmu charakteryzują się tym ze znikną klasy społeczne. Środki produkcji staną się
własnością wszystkich i znikną klasy. Znając prawa historii można na nie wpłynąć