Etyka wykład nr 6

18.11.2010

Marksizm - uzupełnieni poprzedniego wykładu:

1.

Nadbudowa

2.

Baza

Marks głosił ze zmiany dominujących środków produkcji pociągają za sobą przemiany w
nadbudowie. Zgodnie z tym nie ma czegoś takiego jak moralność jedna na zawsze, moralność
jako element nadbudowy ulega przemianom, przemiany jakościowe - przechodzi z jednej
formacji i epoki do następnej. Każda epoka ma swoją moralność która się nieco różni.
Moralność jest związana z klasa społeczną - klasa społeczna ma swoją trochę inną moralność
niż inna klasa. Inne wartości w tych moralnościach są uznawane, np. dla burżuazji prawo
własności i jego ochrona. Moralność klasy wykorzystywanej jest dążenie do zmiany. Marks
mówił o rewolucyjnej moralności która stoi u podstaw przemian która ma przyspieszyć przejście
z kapitalizmu do komunizmu. Taka moralność - wszystko co służy rewolucji jest moralnie
dobre. Ten stan rzeczy miał ulec rozwiązanie w epoce komunizmu gdzie nie będzie klas i
antagonizmów.

1.

Ewolucyjny charakter moralności - moralność nie jest jedna tylko podlega przemianom. A
ich motorem są przemiany w bazie.

2.

Moralność ma charakter klasowy - jest związana z daną klasa społeczną.

3.

Przeświadczenie że wraz z likwidacja klas społecznych w epoce komunizmu nastaje
jedna wspólna moralność

Fryderyk Nietzschowa? (niczewo czy jakoś tak). Zmarł w zakładzie psychiatrycznym w
zapomnieniu a po śmierci odkryto jego filozofię.
Poddawał krytyce normy rządzące społeczeństwem epoki w której żył uważał ze normy moralne
i obyczajowe które dominują w społeczeństwie końca 19w są niesłychanie agresywne. Są
wymyślane przez ludzi małych by ograniczyć agresywnych?
2 kategorie ludzi jakościowe:

1.

Elitarna klasa nadludzi - odwaga fantazja męstwo, kreatywność , twórczość

2.

Liczniejsza grupa ludzi zwykłych – plebs , słudzy wartości – tkliwość , współczucie ,
cierpliwość, pracowitość

Każda grup ma inne wartości.(patrz wyżej).
Normy moralne należące do moralności ludzi małych powstają za pomocą mechanizmu
psychologicznego RESENTYMENTU – polega to na tym że pewne dobra które dla ludzi małych są
nieosiągalne zaczynają oni traktować jako moralne zło. Powstaje norma moralna która zabrania
dążenia do dobra nieosiągalnego.
Widział możliwość wyzwolenia się nadludzi z norm ludzi małych (liczniejszych). Odrzucenie
norm moralnych i całego aparatu pojęciowego charakterystycznego dla ich moralności , dobra,
zła , grzechu, winy.
Filozofia ta odrzuca autorytety moralne - każdy czytelnik chętnie wciela się w role nadczłowieka
w opresji moralności ludzi małych. I chciałby odrzucić dotychczasowe przekonania.

Psychiatra jeden z twórców psychologii głębi.
Zygmunt Freud:
Jego odkrycia pociągały zmiany w myśli etycznej. Psychologia głębi - obszary podświadomości
które wpływają na zachowania ludzi - dostarczyły argumentów podważających wolna wole
człowieka. Determinowane przez instynkty zachowania podważały wolną wolę.

Etyka filozofii moralnej 20 wieku mamy kilka nurtów:

1.

Rozwój myśli marksistowskiej - Rosja sowiecka ale także wśród myślicieli zachodnich.
Marksizm jako filozofia zyskał ogromna popularność wśród inteligencji francuskiej.

2.

Mieliśmy nurt anglosaski - język moralności Emotywiści,

3.

Nurt etyki katolickiej - zwłaszcza inspirowany neotomizmem inspirowana encyklika
papieską. Potem stało się do doktryną katolicka nauczaną w seminariach i szkołach
katolickich.

4.

Filozofia fenomenologiczna - wniosła nowe pomysły także w etyce.

5.

Oryginalnym nurtem 20 wiecznym był EGZYSTENCJALIZM - Ojciec to duński ojciec żyjący
w wieku 19 Kierek Gaard . Wychowany w duchu protestanckiej religii.

Nurtował go problem odpowiedzialności za własne czyny. Człowiek ponosi nieograniczoną
odpowiedzialność oralną za swoje czyny.

6.

Największy wpływ na myśl filozoficzną i etyczny uzyskał nurt ateistyczny. - założenie ze
boga nie ma. Idea śmierci boga jest podstawą 20 wiecznej filozofii egzystencjalnej.

Jeżeli boga nie ma to znaczy ze człowiek decyduje za to co dobre a co złe i sam za to
odpowiada. Nikt człowieka nie może uwolnić od odpowiedzialności nei ma żadnego odkupienia.
Człowiek nie ma wymówi że to bóg tak każe <próba poświęcenia Izaaka przez Abrahama).

Nie ma kompletnie sensu formułowania absolutnych norm moralnych - to nowość w etyce.
Nie ma sensu bo każda sytuacja wymaga indywidualnych decyzji podejmowanych w sposób
wolny przez człowieka. EGZYSTENCJALIŚCI krytykowali formułowanie kodeksów moralnych.
Formułowanie takich kodeksów nie jest możliwe bo nie ma głównych moralnych norm
postepowania.

Egzystencjalizm zyskał w Europie zachodniej szczytowa popularność we wczesnych latach
powojennych w latach 50 może 60. Dzisiaj jest to filozofia trochę zapomniana i zarzucona.
Trudno jest żyć z poczuciem absolutnej nieograniczonej odpowiedzialności za każdy czyn.
Epoka w której żyjemy dziś nazywana jest zwykle postmodernizmem - jest on pewnym
trendem kulturowym przejawiającym się w różnych dziedzinach sztuki od malarstwa
po literaturę. Post modernizm jest pewnym nurtem filozoficznym. Jego charakter jest
przeciwstawny epoce oświecenia epoce wiary we wszechmoc ludzkiego rozumu. Epoka
oświecenia charakteryzowała się scjentyzmem czyli stwierdzeniem że ludzkie problemy może
rozwiązać nauka, nie chodzi tylko o technologię ale również problemy natury społecznej czy
moralnej. Ze rozum ludzkim jest narzędziem odpowiednim do rozstrzygania tego co jest dobre i
złe i jak należy żyć.
Post moderniści stosują metodę demaskowania fałszywych relacji - pokazują że my tak zwaniu
zwykli ludzie jesteśmy oszukiwani przez tych którzy sami siebie nazywają uczonymi uważają się
za mądrych i to co wymyśla narzucają innym. Poddają systematycznej krytyce wielkie narracje,
systemy ideowe które opierają się na jakimś tekście np. pisma świętego. I wykazują że teksty
te były do tej pory zupełnie źle interpretowane by zapewnić tym uczonym wybitna pozycje w
społeczeństwie którzy interpretowali teksty tak by to im było wygodnie.
Co z tego wynika? Co jest charakterystyczne dla post modernizmu?

1.

Epoka post modernizmu jest epoką dominacji relatywizmu (kulturowego?)

2.

Charakterystyczną cechą jest indywidualizacja moralności - moralność staje się sprawą
osobista, każdy ma swoją moralność

3.

Epoka post modernizmu jest epoką emotywizmu

4.

Niechęć do wielkich narracji sprawia że wewnętrznie spójne systemy etyczne też są
krytykowane co utrudnia konfrontacje z post modernizmem.

Brak nadbudowy etyki ogólnej sprawia że brakuje wspólnej płaszczyzny do której można by się
odwołać.
FILOZOFIA DYSKURSU – wiązana jest ona z filozofią niemiecką obecną. Karla Ottona Apel oraz
żyjącym jeszcze Jurgen Habermas.
Apel określił warunki dyskursu jaki powinien toczyć się w społeczeństwie, jak należy
postępować i do jakich norm społecznych się stosować. Ten dyskurs posiada pewną moc
legitymizmu posiada moc uzasadnienia - ludzie się zgodzili na pewne formy postępowania. U
podstaw życia społecznego leży domniemany akt ugody zawartej pomiędzy ludźmi w której

umieścili oni zasady współżycia. Nie wymaga założenia umowy społecznej tylko zakłada że ona
jest zawierana cały czas na bieżąco i cały czas trwa pewien dyskurs społeczny. Legitymizacyjna
moc ma charakter względny i tymczasowo uzasadnia całą sprawę. Obaj autorzy zwracają uwagę
zawarcia na znaczenie dyskursu toczonego według pewnych reguł określających zasady dyskursu
niezakłóconego.
Zasady niezakłóconego dyskursu:

1.

Uczestnicy dyskursu wygłaszają tylko szczere wypowiedzi, nie można posługiwać się
kłamstwem

2.

By w dyskursie mógł wziąć udział każdy

3.

By nie limitować ilości argumentów

4.

By każdy kto kwestionuje tezę innej osoby mógł domagać się jej uzasadnienia

5.

By nikt nie odstępował od postawionej przez siebie zasady bez uzasadnienia

Same warunki dyskursu w idealnej sytuacji mają charakter norm moralnych. Można powiedzieć
że w tej koncepcji komunikacyjnej kluczowe znaczenie odgrywa moralność proceduralna
sprawiedliwość. Znaczenie ma to by dyskurs toczył się z zachowaniem reguł wtedy dopiero
dojdziemy do konsensusu. Charakterystyczną cechą jest odrzucenie potrzeby odwoływania się
do jakiejś koncepcji metafizycznej nie trzeba wierzyć w ogóle w boga.

ETYKA SZCZEGÓŁOWA / PRAKTYCZNA

Różne rodzaje dyskutowania i argumentowania. Zajrzeć na stronę i określić tematy dyskusji..
Dostępna strona jako link z zakładu łabieńca.