Etyka wykład nr 8

02.12.2010

Idea sprawiedliwości:
W czasach starożytnych powstała reguła sprawiedliwości - postępowanie sprawiedliwe to takie
które oddaje każdemu to co się mu należy. Ale skąd mamy wiedzieć co się komu należy ?
Trzeba zidentyfikować dobra należne ludziom w równych sytuacjach.

Arystoteles zwrócił uwagę na inne znaczenia terminu sprawiedliwość – oprócz ogólnego
znaczenia można mówić o sprawiedliwości w sytuacji konieczności rozdzielania pewnych dóbr i
zaszczytów, oczekujemy że rozdział ten byłby sprawiedliwy ale co to oznacza?
Sprawiedliwość dystrybutywna czyli sprawiedliwość rozdzielcza - jaka zasada sprawiedliwości
dystrybutywnej wypełniała by nasze oczekiwania, możliwości mamy kilka:

1.

Wszystkim dać po równo - czy się stoi czy się leży 2 tysiące się należy ^^

2.

Trzeba brać pod uwagę zasługi - wynagrodzić tych którzy mają rzeczywiste zasługi

Arystoteles wyróżniał 2 postać sprawiedliwości WYRÓWNAWCZĄ:
Pojawiał się w sytuacji zachowań rodzących zobowiązania i powodujących nierówności
pomiędzy ludźmi. Pytamy o sprawiedliwość kiedy dostrzegamy nierówności wynikające z relacji
pomiędzy jednostkami.
SPRAWIEDLIWOŚĆ KOMUTATYWNA:
Obejmuje szereg problemów:

1.

Ekwiwalentności świadczeń stron umowy w szczególności rozważany przez stulecia
problem ceny sprawiedliwej. Jest coś takiego?

Inny przykład zastosowania tej sprawiedliwości to przypadek sprawiedliwości naprawienia
wyrządzonej szkody. Można przywrócić stan sprzed tego zdarzenia ale jest to nie zawsze
możliwe więc często mamy wypłatę odszkodowania ale jak to przeliczyć na pieniądze? Jak
przeliczyć np. zdrowie , cierpienie? Czy można przeliczyć cierpienie fizyczne i psychiczne na
jakaś wartość pieniężną? Problem sprawiedliwości pojawia się zawsze w relacjach między
jednostkami. O jakiego rodzaju jednostki chodzi ? o ludzi ? i ich relację między sobą? Kogo
uznać za człowieka ? Kiedyś był to współplemieniec, czy należy brać pod uwagę rasę klasę
społeczna itp.?
Istotnym elementem nowym który trafił do teorii sprawiedliwości była idea sprawiedliwości
jako efektu umowy społecznej :
Zgodnie z tym sprawiedliwe jest takie postepowanie które zgodne jest z postanowieniami
umowy społecznej stojącej u podstaw organizacji umowy społecznej. Sprawiedliwy to ten który
przestrzega takiej umowy. Jak powinno wyglądać społeczeństwo dobrze urządzone ?

Koncepcja libertaliaństa Roberta Nozicka :
Mamy w niej zawarte 2 zasady:

1.

Usprawiedliwione jest korzystanie z dóbr gdy ktoś wszedł w ich posiadanie w sposób
słuszny

2.

Gdy nabył to coś w sposób akceptowany przez społeczeństwo

Jeśli te warunki są spełnione to korzystanie z tych dóbr jest moralnie uzasadnione i społeczne
akceptowalne.

Jako opozycje do tej teorii mamy teorię sprawiedliwości Johna Rawlsa:
Podstawowe pytanie to w jaki sposób należy urządzać życie społeczne aby było ono
sprawiedliwe? Najogólniej mówiąc odpowiedzią na pytanie są koncepcje utopijne.
John Rawls podchodzi do problemu inaczej dla niego nie jest ważne ostateczne zorganizowanie
społeczeństwa a to jaką droga należy dochodzić do podejmowania decyzji o sposobie
organizacji społeczeństwa. W punkcie wyjścia ludzie członkowie społeczeństwa są egoistami
i myślą przede wszystkim o swoim własnym interesie. Mamy zabieg metodologiczny według
Rawlsa. Proponuje on dokonać intelektualnego eksperymentu polegającego na przyjęciu

hipotetycznego świata gdzie nie ma jeszcze zorganizowanej rzeczywistości gdzie nikt nie
zna swojego statusu. ( ale to już było ^^) Trzeba zapytać samego siebie jak chciałbym aby
wyglądało życie społeczne i odpowiadamy nie wiedząc kim jesteśmy i jaki mamy status.
ZASŁONA NIEWIEDZY Rawlsa - Vail of ingorance – Jest to zabieg hipotetyczny intelektualny
musimy wyczyścić nasz pogląd z wiedzy o naszym obecnym statusie. Zdaniem Rawlsa
powinniśmy się kierować 2 zasadami przy tej metodzie :

1.

Postawić członkom społeczeństwa jak najwięcej wolności przy dokonywaniu wyboru
życia społecznego.

2.

Zasada dyferencji czyli zróżnicowania - powinniśmy brać pod uwagę to że ludzie
musza brać zróżnicowane sytuację społeczne - trzeba tak oddziaływać na ludzi aby oni
podejmować decyzje wolne wybierali jednak różne drogi życiowe bo trudno mieć w
społeczeństwie samych aktorów np.
Trzeba pomagać tym którzy znajdą się w sytuacji upośledzonej. Zycie człowieka o tym
decydują różne czynniki, choroby urodzenie , pochodzenie itp. Istotne jest to jakimi
indywidualnymi talentami ludzie są obdarzeni. Trzeba te różnice z punktu wyjścia
niwelować czyli wspomagać tych którzy mają najgorsza startową sytuację. Pytanie
istotne jakie są te środki oddziaływania które mają na celu poprawę sytuacji takich
ludzi?

20 wieczna teoria sprawiedliwości Ch. Perelman - żyd urodzony w warszawie który przed
wojną wyjechał do stanów. Wydał książkę o sprawiedliwości z 1959 roku. Wydana tylko raz.
Perelman - sprawiedliwe postepowanie polega na tym ze w jednakowy sposób traktujmy
osoby należące do tej samej grupy wyróżnione na podstawie pewnej cechy.
Formuły - jednakowo trzeba traktować ludzi którzy maja taki sam społeczny status. Ale wraz
z upadkiem stanowego systemu społecznego zostało to myślenie wyparte i zastąpiono je
myśleniem następującym - jednakowo trzeba traktować ludzi posiadających takie same zasoby
majątkowe.

Wspólnota ludzka - wobec kogo mamy pewne moralne obowiązki, w stosunku do jakiego
rodzaju jednostek brać należy pod uwagę wymóg sprawiedliwości, czy rozpatrywane kręgi
wspólnoty np. grupy etniczne.