2 wykład z finansów publicznych

2009-02-23

Finanse publiczne

Wykład nr 2:

Pojęcie i zakres finansów publicznych

Finanse

Finanse –– ujęcie definicyjne

ujęcie definicyjne

Pojęcie nauki o finansach

–– finanse stanowią przedmiot analiz nauki o finansach badającej zjawiska oraz procesy związane

finanse stanowią przedmiot analiz nauki o finansach badającej zjawiska oraz procesy związane
z emisją środków pieniężnych, ich cyrkulacją w gospodarce, a także tworzeniem rezerw oraz

z emisją środków pieniężnych, ich cyrkulacją w gospodarce, a także tworzeniem rezerw oraz
oszczędności.

oszczędności.

ęę

–– w praktyce oznacza to, iż finanse zajmują się weryfikacją i zgłębianiem tzw.

w praktyce oznacza to, iż finanse zajmują się weryfikacją i zgłębianiem tzw. zjawisk

zjawisk

rzeczowych

rzeczowych a więc zjawisk dotykających zagadnień:

a więc zjawisk dotykających zagadnień:

produkcji, spożycia, inwestycji, wymiany handlowej z zagranicą itp.

Pojęcie finansów

Opracowanie: dr Tomasz Skica

–– obejmuje pieniężny mechanizm podziału oraz wymiany wartości zarówno materialnych jak

obejmuje pieniężny mechanizm podziału oraz wymiany wartości zarówno materialnych jak
i niematerialnych, którego funkcją jest gromadzenie a następnie rozdzielanie oraz wydatkowanie

i niematerialnych, którego funkcją jest gromadzenie a następnie rozdzielanie oraz wydatkowanie
zasobów pieniężnych przez podmioty gospodarujące;

zasobów pieniężnych przez podmioty gospodarujące;

2009-02-23

Klasyfikacja zjawisk finansowych

Zjawiska finansowe cechuje zróżnicowanie

Zjawiska finansowe cechuje zróżnicowanie →

→ rróżni je charakter powiązań:

óżni je charakter powiązań:

–– ze zjawiskami rzeczowymi (realnymi),

ze zjawiskami rzeczowymi (realnymi),

–– z wywoływanymi efektami,

z wywoływanymi efektami,

–– z układami rodzajowymi odnoszącymi się do poszczególnych podmiotów.

z układami rodzajowymi odnoszącymi się do poszczególnych podmiotów.

Kryterium przedmiotowe

Kryterium podmiotowe

Kryteria klasyfikacji zjawisk finansowych

Opracowanie: dr Tomasz Skica

• opiera się na podziale zjawisk finansowych

według tytułu gromadzenia oraz rozdziału
zasobów pieniężnych jednostek gospodarczych

• opiera się na podziale zjawisk finansowych

według charakteru (rodzaju) podmiotów,
gromadzących i wydatkujących zasoby
pieniężne

Klasyfikacja zjawisk finansowych

Kryterium przedmiotowe obejmuje podział na:

1. Przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów

Przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów

(tzw. przychody i wydatki materialne),

2. Dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę

Dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę

(tzw. dochody i wydatki osobowe),

Wzajemność świadczeń

–– Przychody i wydatki materialne oraz dochody i wydatki osobowe cechuje

Przychody i wydatki materialne oraz dochody i wydatki osobowe cechuje wzajemność

wzajemność

świadczeń

świadczeń, tzn. wydatkom dokonywanym przez jeden podmiot towarzyszy wzajemne

, tzn. wydatkom dokonywanym przez jeden podmiot towarzyszy wzajemne

Opracowanie: dr Tomasz Skica

świadczenie ze strony drugiego podmiotu, uzyskującego z tego tytułu przychody oraz dochody;

–– Ważną kwestię stanowi

Ważną kwestię stanowi ekwiwalentność świadczeń pieniężnych

ekwiwalentność świadczeń pieniężnych, stąd też wskazane

, stąd też wskazane

kategorie zjawisk finansowych określa się jako

kategorie zjawisk finansowych określa się jako przychody, dochody oraz wydatki ekwiwalentne

przychody, dochody oraz wydatki ekwiwalentne;;

2009-02-23

Klasyfikacja zjawisk finansowych

3. Płatności transferowe:

Płatności transferowe:

Transfery

Transfery to przepływy pieniężne, które nie wiążą się z koniecznością wzajemnego

to przepływy pieniężne, które nie wiążą się z koniecznością wzajemnego

świadczenia ze strony beneficjenta (tj. podmiotu otrzymującego środki pieniężne) na rzecz

świadczenia ze strony beneficjenta (tj. podmiotu otrzymującego środki pieniężne) na rzecz
innego podmiotu (tj. podmiotu przekazującego środki pieniężne).

innego podmiotu (tj. podmiotu przekazującego środki pieniężne).

g p

( j p

ją g

)

g p

( j p

ją g

)

Przepływy transferowe mają charakter

Przepływy transferowe mają charakter płatności redystrybucyjnych

płatności redystrybucyjnych, należą do nich m.in.:

, należą do nich m.in.:

–– podatki i opłaty ponoszone na rzecz budżetu centralnego oraz budżetów jednostek samorządu

podatki i opłaty ponoszone na rzecz budżetu centralnego oraz budżetów jednostek samorządu
terytorialnego,

terytorialnego,

–– stypendia,

stypendia,

–– subsydia dla przedsiębiorców,

subsydia dla przedsiębiorców,

–– renty, emerytury, zasiłki itp.

renty, emerytury, zasiłki itp.

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Nadrzędną rolą płatności transferowych jest:

1) korygowanie przychodów, dochodów a także wydatków materialnych i osobowych;

korygowanie przychodów, dochodów a także wydatków materialnych i osobowych;

2) nie podlegają regulacji mechanizmów rynkowych, tylko normom prawnym stanowionym

nie podlegają regulacji mechanizmów rynkowych, tylko normom prawnym stanowionym
przez podmioty sektora publicznego;

przez podmioty sektora publicznego;

Klasyfikacja zjawisk finansowych

4. Opłaty za usługi społeczne

Opłaty za usługi społeczne

Opłaty za usługi społeczne (zdrowotne, kulturalne, oświatowe itp.), powszechnie zaliczane do tzw.

Opłaty za usługi społeczne (zdrowotne, kulturalne, oświatowe itp.), powszechnie zaliczane do tzw. dóbr

dóbr

publicznych

publicznych →

→ nie podlegają one regulacji mechanizmu rynkowego;

nie podlegają one regulacji mechanizmu rynkowego;

Usługi społeczne charakteryzuje nieodpłatność bądź częściowa odpłatność;

O zakresie i wysokości odpłatności decyduje państwo bądź samorząd terytorialny ustalając ją na takim

O zakresie i wysokości odpłatności decyduje państwo bądź samorząd terytorialny ustalając ją na takim
poziomie, aby osoby o relatywnie niskich dochodach miały możliwość nieskrępowanego dostępu do tych usług

poziomie, aby osoby o relatywnie niskich dochodach miały możliwość nieskrępowanego dostępu do tych usług

5. Przepływy związane z usługami finansowymi,

Przepływy związane z usługami finansowymi,

Mianem usług finansowych obejmuje się usługi świadczone przez:

––

banki,

banki, pozabankowe

pozabankowe instytucje finansowe (kredytowe, pożyczkowe, powiernicze) oraz instytucje

instytucje finansowe (kredytowe, pożyczkowe, powiernicze) oraz instytucje ubezpiecze

ubezpiecze--

niowe

niowe na rzecz rozmaitych podmiotów funkcjonujących w gospodarce (producentów, ludności, organów

na rzecz rozmaitych podmiotów funkcjonujących w gospodarce (producentów, ludności, organów

państwowych samorządowych etc );

państwowych, samorządowych etc.);

usłudze finansowej w postaci udzielonych kredytów, pożyczek, przechowywania środków pieniężnych, ochrony

ubezpieczeniowej towarzyszy przepływ środków pieniężnych w postaci odsetek, prowizji, marż, składek

ubezpieczeniowych, które stanowią swoistą

ubezpieczeniowych, które stanowią swoistą cenę świadczonych usług finansowych

cenę świadczonych usług finansowych

––

ceny są przychodami instytucji finansowych, będąc jednocześnie wydatkami podmiotów korzystających z usług

finansowych;

2009-02-23

Klasyfikacja zjawisk finansowych

Kryterium podmiotowe obejmuje podział na:

1. Banki komercyjne,

Banki komercyjne,

są najważniejszymi kredytodawcami krajowego sektora

są najważniejszymi kredytodawcami krajowego sektora pozabankowego

pozabankowego

w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów

w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod

gospod i ludności pozostaje udzielanie kredytów

i ludności pozostaje udzielanie kredytów

w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów

w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod

gospod. i ludności, pozostaje udzielanie kredytów

. i ludności, pozostaje udzielanie kredytów

innym bankom i instytucjom finansowym, a także udzielanie kredytów obcym państwom z przeznaczeniem

innym bankom i instytucjom finansowym, a także udzielanie kredytów obcym państwom z przeznaczeniem
na zakup obligacji skarbowych i innych papierów lokacyjnych instytucji sektora publicznego;

na zakup obligacji skarbowych i innych papierów lokacyjnych instytucji sektora publicznego;

Kreacja pieniądza

Banki komercyjne w przeciwieństwie do Banku Centralnego, udzielając kredytów wprowadzają do obiegu

Banki komercyjne w przeciwieństwie do Banku Centralnego, udzielając kredytów wprowadzają do obiegu
pieniądz bezgotówkowy

pieniądz bezgotówkowy –– proces ten nosi miano

proces ten nosi miano kreacji pieniądza przez system bankowy

kreacji pieniądza przez system bankowy;;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Schemat:

Schemat: Kreacja depozytów przez system bankowy

Kreacja depozytów przez system bankowy –– dla stopy rezerw obowiązkowych wynoszącej 10%

dla stopy rezerw obowiązkowych wynoszącej 10%

Banki

Depozyty

(w zł)

Kredyty

(w zł)

Rezerwy obowiązkowe

(w zł)

Bank nr 1

2 000,0

1 800,0

200,0

Bank nr 2

1 800,0

1 620,0

180,0

Bank nr 3

1 620,0

1 458,0

162,0

Bank nr 4

1 458,0

1 312,2

145,8

Klasyfikacja zjawisk finansowych

2. Bank Centralny

Bank Centralny

Bank centralny (w Polsce

Bank centralny (w Polsce –– Narodowy Bank Polski) dysponuje wyłącznym prawem emisji pieniądza

Narodowy Bank Polski) dysponuje wyłącznym prawem emisji pieniądza

gotówkowego, tj. banknotów i monet stanowiących prawnie obowiązujący środek płatniczy

Bank Centralny organizuje i uczestniczy w systemie rozliczeń pieniężnych:

–– prowadzi bieżące rachunki międzybankowe, wspomaga banki kredytem refinansowym oraz udziela bankom

prowadzi bieżące rachunki międzybankowe, wspomaga banki kredytem refinansowym oraz udziela bankom
kredytu lombardowego;

kredytu lombardowego;

W sytuacji wykorzystania przez banki komercyjne udostępnionych przez Bank Centralny zasobów

W sytuacji wykorzystania przez banki komercyjne udostępnionych przez Bank Centralny zasobów
pieniądza do udzielania kredytów

pieniądza do udzielania kredytów –– w gospodarce nastąpi zwiększenie podaży pieniądza oraz kredytu;

w gospodarce nastąpi zwiększenie podaży pieniądza oraz kredytu;

3. Instytucje ubezpieczeniowe

W działalność instytucji ubezpieczeniowych podobnie jak w działalność banków wpisują się wydatki

ją ę y

ekwiwalentne (materialne i osobowe), a także wydatki transferowe (np. w formie opodatkowania);

Należy rozróżnić ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia gospodarcze:

–– Pierwsze

Pierwsze z nich mają charakter obowiązkowy oraz powszechny, a ich nadrzędnym celem jest zapewnienie

z nich mają charakter obowiązkowy oraz powszechny, a ich nadrzędnym celem jest zapewnienie

ochrony przed niedostatkiem poprzez zagwarantowanie niezbędnego minimum egzystencji (zazwyczaj na

koszt państwa oraz pracodawcy);

–– Drugie

Drugie mają na celu ochronę podmiotów gospodarujących

mają na celu ochronę podmiotów gospodarujących

;

2009-02-23

Klasyfikacja zjawisk finansowych

4. Gospodarstwa domowe

Gospodarstwa domowe

Finanse gospodarstw domowych (ludności) opierają się przede wszystkim na dochodach za wykonywaną

Finanse gospodarstw domowych (ludności) opierają się przede wszystkim na dochodach za wykonywaną
pracę (wynagrodzeniach);

pracę (wynagrodzeniach);

Uzyskiwane płace mogą podlegać kształtowaniu zarówno przez mechanizmy rynkowe (w sytuacji, kiedy

Uzyskiwane płace mogą podlegać kształtowaniu zarówno przez mechanizmy rynkowe (w sytuacji, kiedy
dana osoba jest zatrudniona w sektorze prywatnym), jak i przepisy obowiązującego prawa

dana osoba jest zatrudniona w sektorze prywatnym), jak i przepisy obowiązującego prawa
(w odniesieniu do płac w sferze budżetowej);

(w odniesieniu do płac w sferze budżetowej);

Oprócz płac za wykonywaną pracę gospodarstwa domowe mogą otrzymywać dochody w formie:

–– transferów (rent, emerytur, zasiłków),

transferów (rent, emerytur, zasiłków),

–– odsetek od posiadanych papierów wartościowych (np. obligacji skarbowych),

odsetek od posiadanych papierów wartościowych (np. obligacji skarbowych),

–– dywidend w przypadku udziałów w spółkach.

dywidend w przypadku udziałów w spółkach.

Gospodarstwa domowe mogą korzystać z kredytów i pożyczek

Gospodarstwa domowe mogą korzystać z kredytów i pożyczek –– przysługują im również odszkodowania

przysługują im również odszkodowania

gą

p y

gą

p y

g ją

p y

g ją

w przypadku powstania strat losowych;

Wydatki gospodarstw domowych mają w znacznej mierze charakter ekwiwalentny

–– Wydatki transferowe obejmują podatki i opłaty oraz składki na ubezpieczenie społeczne;

Wydatki transferowe obejmują podatki i opłaty oraz składki na ubezpieczenie społeczne;

–– Wydatki kredytowe związane są z uprzednio zaciągniętym kredytem;

Wydatki kredytowe związane są z uprzednio zaciągniętym kredytem;

–– Oszczędności mogą być podstawą do udzielania w przyszłości pożyczek państwu i JST a także zakładania

Oszczędności mogą być podstawą do udzielania w przyszłości pożyczek państwu i JST a także zakładania
lokat na rachunkach bankowych;

lokat na rachunkach bankowych;

Systematyka zjawisk finansowych wskazuje na ścisłe powiązania (poprzez wzajemne

Systematyka zjawisk finansowych wskazuje na ścisłe powiązania (poprzez wzajemne
przepływy finansowe) pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarki finansowej

przepływy finansowe) pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarki finansowej

Klasyfikacja zjawisk finansowych

Schemat:

Schemat: Powiązania finansów publicznych z innymi segmentami finansów w ujęciu podmiotowym

Powiązania finansów publicznych z innymi segmentami finansów w ujęciu podmiotowym

Finanse banków

Finanse przedsiębiorstw

Finanse publiczne

T K P

E T P

Finanse ubezpieczeń

Finanse ludności

T SiO P

E P T

Legenda:
T – przepływy transferowe,
E – przepływy ekwiwalentne,
K – przepływy kredytowe,
P – przepływy z tytułu pożyczek

publicznych,

SiO – przepływy z tytułu składek

ubezpieczeniowych i odszkodowań,

2009-02-23

Pojęcie finansów publicznych

Wąska definicja finansów publicznych

–– Ustawa

Ustawa

o finansach publicznych

o finansach publicznych wprowadza tzw. wąską definicję finansów publicznych

wprowadza tzw. wąską definicję finansów publicznych

odpowiadającą potrzebom oraz wymogom w/w ustawy;

óó

Zgodnie z szerszym ujęciem (uwzględniającym zarówno definicję ustawową jak

Zgodnie z szerszym ujęciem (uwzględniającym zarówno definicję ustawową jak
i pominięte w ustawie rozwiązania instytucjonalno

i pominięte w ustawie rozwiązania instytucjonalno--prawne),

prawne),

Finanse publiczne

–– obejmują procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków

obejmują procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków
publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:

publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:

z pobieraniem i gromadzeniem dochodów i przychodów publicznych,

z wydatkowaniem środków publicznych,

z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu

z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu
terytorialnego (JST) oraz sektora finansów publicznych jako całości,

terytorialnego (JST) oraz sektora finansów publicznych jako całości,

z zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne,

z zarządzaniem środkami publicznymi,

z zarządzaniem długiem publicznym,

z rozliczeniami z budżetem Unii Europejskiej.

Pojęcie finansów publicznych

Finanse publiczne jako podsystem gospodarki narodowej

––

ważną cechą finansów publicznych jest to, że ich praktyczna realizacja następuje przy udziale

ważną cechą finansów publicznych jest to, że ich praktyczna realizacja następuje przy udziale
tzw.

tzw. podmiotów prawa publicznego

podmiotów prawa publicznego, a same finanse publiczne stanowią szczególny

, a same finanse publiczne stanowią szczególny

podsystem gospodarki narodowej;

Ten podsystem oprócz procesów związanych z gromadzeniem środków publicznych oraz ich

Ten podsystem oprócz procesów związanych z gromadzeniem środków publicznych oraz ich
rozdysponowaniem na cele publiczne obejmuje szereg rozwiązań systemowo

rozdysponowaniem na cele publiczne obejmuje szereg rozwiązań systemowo--instytucjonalnych

instytucjonalnych

w tym normy prawne warunkujące przebieg wskazanych procesów;

Schemat:

Schemat: Cechy charakteryzujące finanse publiczne

Cechy charakteryzujące finanse publiczne

Cecha nr 1

Cecha nr 2

Cecha nr 3

Cecha nr 4

Przynajmniej jeden z podmiotów

Przynajmniej jeden z podmiotów
uczestniczących w stosunkach

uczestniczących w stosunkach

Stosunki finansowe w obszarze

finansów publicznych opierają

Finanse publiczne są związane z

realizacją interesu publicznego

Finanse publiczne mogą mieć

Finanse publiczne mogą mieć
zarówno charakter

zarówno charakter

Opracowanie: dr Tomasz Skica

uczestniczących w stosunkach

uczestniczących w stosunkach
finansowych z zakresu finansów

finansowych z zakresu finansów
publicznych jest podmiotem zaliczanym

publicznych jest podmiotem zaliczanym
do kategorii podmiotów prawa

do kategorii podmiotów prawa
publicznego (jest wyposażony

publicznego (jest wyposażony
w atrybuty władzy publicznej)

w atrybuty władzy publicznej)

finansów publicznych opierają

się na zasadzie władztwa

i podporządkowania

realizacją interesu publicznego,

nie zaś prywatnego

(indywidualnego)

Finanse publiczne odznaczają

się wysokim poziomem

reglamentacji prawnej

zarówno charakter

zarówno charakter
scentralizowany (finanse

scentralizowany (finanse
państwa) jak i

państwa) jak i
zdecentralizowany (finanse

zdecentralizowany (finanse
województw, powiatów i gmin).

województw, powiatów i gmin).

Finanse prywatne mają zawsze

Finanse prywatne mają zawsze
charakter zdecentralizowany

charakter zdecentralizowany

2009-02-23

Środki, dochody, wydatki i rozchody publiczne

A. Środki publiczne

1. Dochody publiczne.

2. Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz

niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez

niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez
państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym

państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA);

Handlu (EFTA);

ŚŚ

4. Przychody jednostek finansów publicznych pochodzące:

a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych

operacji finansowych,

b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa i samorządu

terytorialnego,

c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,

h k d ó

3. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające

zwrotowi, inne niż wymienione w pkt. 2.

z otrzymanych kredytów i pożyczek,

5. Przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące

z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych

z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych
źródeł.

źródeł.

B. Przeznaczenie środków publicznych

1. Wydatki publiczne dzielą się na:

1.1. Wydatki bieżące:

a) wydatki własne

-- wydatki osobowe (płace)

wydatki osobowe (płace)

-- wydatki rzeczowe (zakupy towarów i usług)

wydatki rzeczowe (zakupy towarów i usług)

-- opłaty składki i inne wydatki

opłaty składki i inne wydatki

2. Rozchody publiczne

a) spłaty otrzymanych kredytów i pożyczek,

a) spłaty otrzymanych kredytów i pożyczek,
b) wykup papierów wartościowych,

b) wykup papierów wartościowych,
c) udzielane pożyczki,

c) udzielane pożyczki,
d) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem

d) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem

opłaty, składki i inne wydatki

b) transfery

-- świadczenia na rzecz osób fizycznych

świadczenia na rzecz osób fizycznych

-- dotacje na zadania bieżące

dotacje na zadania bieżące

1.2. Wydatki majątkowe:

a) inwestycje władz publicznych

a) inwestycje władz publicznych
b) transfery (dotacje inwestycyjne)

b) transfery (dotacje inwestycyjne)

finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu

finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu
Państwa i samorządu terytorialnego,

Państwa i samorządu terytorialnego,

e) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem

publicznym (płynnością).

C. Saldo

Różnica między A1 + A2 + A3

Różnica między A1 + A2 + A3 –– B1 = Nadwyżka lub deficyt sektora finansów publicznych

B1 = Nadwyżka lub deficyt sektora finansów publicznych

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasady ogólne finansów publicznych są postulatami wysuwanymi przez naukę

Zasady ogólne finansów publicznych są postulatami wysuwanymi przez naukę
finansów w celu stworzenia idealnego wzorca instytucji sektora finansów publicznych

finansów w celu stworzenia idealnego wzorca instytucji sektora finansów publicznych

–– postulaty po zaakceptowaniu przez prawodawstwo krajowe stają się powszechnie obowiązującymi

postulaty po zaakceptowaniu przez prawodawstwo krajowe stają się powszechnie obowiązującymi
normami prawnymi, mającymi charakter wiodący względem pozostałych norm

normami prawnymi, mającymi charakter wiodący względem pozostałych norm

Do zasad ogólnych finansów publicznych należą:

1. Zasada legalności

2. Zasada celowości

2. Zasada celowości
3. Zasada planowości

3. Zasada planowości
4. Zasada jawności

4. Zasada jawności

y ,

ją y

ą y

g ę

y ,

ją y

ą y

g ę

Opracowanie: dr Tomasz Skica

5. Zasada przejrzystości

5. Zasada przejrzystości
6. Zasada ochrony interesu finansowego państwa

6. Zasada ochrony interesu finansowego państwa
7. Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości,

7. Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości,
8. Zasada sprawozdawczości finansowej

8. Zasada sprawozdawczości finansowej
9. Zasada kontroli

9. Zasada kontroli
10. Zasada dyscypliny finansowej

10. Zasada dyscypliny finansowej

2009-02-23

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada legalności

–– legalność finansów publicznych oznacza wymóg oparcia procesów gromadzenia

legalność finansów publicznych oznacza wymóg oparcia procesów gromadzenia
i wydatkowania publicznych środków pieniężnych na obowiązujących podstawach prawnych;

i wydatkowania publicznych środków pieniężnych na obowiązujących podstawach prawnych;

–– legalność stanowi wymóg nakładany ustawą zasadniczą

legalność stanowi wymóg nakładany ustawą zasadniczą –– Konstytucją RP oraz ustawą

Konstytucją RP oraz ustawą

finansach publicznych;

Zasada celowości

–– celowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych

celowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
środków pieniężnych zdąża do osiągnięcia wytyczonych uprzednio celów:

środków pieniężnych zdąża do osiągnięcia wytyczonych uprzednio celów:

społecznych,

gospodarczych,

politycznych;

Zasada planowości

–– planowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych

planowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
środków pieniężnych powinien być realizowany w ujęciu odpowiednio skonstruowanych

środków pieniężnych powinien być realizowany w ujęciu odpowiednio skonstruowanych
planów finansowych mających wymiar zarówno mikro jak i makroekonomiczny;

planów finansowych mających wymiar zarówno mikro jak i makroekonomiczny;

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada jawności

–– wiąże się ściśle z ideą demokratycznego państwa prawa;

wiąże się ściśle z ideą demokratycznego państwa prawa;

–– ze względu na to, że finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków

ze względu na to, że finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków
publicznych oraz ich rozdysponowaniem, nie mogą być one utajnione dla społeczeństwa, które

publicznych oraz ich rozdysponowaniem, nie mogą być one utajnione dla społeczeństwa, które
tworzy dochody i korzysta z efektów realizacji wydatków publicznych;

tworzy dochody i korzysta z efektów realizacji wydatków publicznych;

Zasada przejrzystości

–– przejrzystość finansów publicznych jest rozwinięciem zasady jawności;

przejrzystość finansów publicznych jest rozwinięciem zasady jawności;

–– oznacza nakaz tzw.

oznacza nakaz tzw. jawności materialnej finansów publicznych

jawności materialnej finansów publicznych umożliwiającej poznanie

umożliwiającej poznanie

ich nie tylko od strony formalnej;

–– zasada przejrzystości odnosi się więc do podawania informacji dotyczących finansów

zasada przejrzystości odnosi się więc do podawania informacji dotyczących finansów

bli

ł t i j

j i h

i i

bli

ł t i j

j i h

i i

Opracowanie: dr Tomasz Skica

publicznych w formie ułatwiającej ich zrozumienie;

Zasada ochrony interesu finansowego państwa

–– stanowi postulat, którym należy kierować się podczas tworzenia prawa o dochodach

stanowi postulat, którym należy kierować się podczas tworzenia prawa o dochodach
i wydatkach publicznych oraz w sytuacji stosowania ich w praktyce;

i wydatkach publicznych oraz w sytuacji stosowania ich w praktyce;

2009-02-23

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości

–– praworządność postępowania organów finansowych stanowi rozwinięcie zasady legalności,

praworządność postępowania organów finansowych stanowi rozwinięcie zasady legalności,

–– nakazuje w związku z realizacją działań finansowych, w granicach określonych prawem

nakazuje w związku z realizacją działań finansowych, w granicach określonych prawem ––
ochronę interesów finansowych państwa;

ochronę interesów finansowych państwa;

–– natomiast rachunkowość stanowi system umożliwiający:

natomiast rachunkowość stanowi system umożliwiający:

ewidencjonowanie procesów gromadzenia oraz rozdysponowania środków publicznych;

analizę i kontrolę procesów finansowych a także oddziaływanie na ich pożądany przebieg;

Zasada sprawozdawczości finansowej

–– sprawozdawczość jest nieodłącznym elementem jawności finansów publicznych,

sprawozdawczość jest nieodłącznym elementem jawności finansów publicznych,
a jednocześnie narzędziem (formą) ich kontroli;

a jednocześnie narzędziem (formą) ich kontroli;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

sprawozdawczość dostarcza materiałów niezbędnych przy ocenie funkcjonowania finansów publicznych;

–– dzięki sprawozdawczości możliwe jest wyizolowanie nieprawidłowości w obszarze gospodarki

dzięki sprawozdawczości możliwe jest wyizolowanie nieprawidłowości w obszarze gospodarki
finansowej oraz podjęcie w odpowiedzi na nie działań korygujących;

finansowej oraz podjęcie w odpowiedzi na nie działań korygujących;

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada kontroli

–– kontrola finansów publicznych umożliwia sprawdzenie, czy oraz w jakim stopniu przestrzegane

kontrola finansów publicznych umożliwia sprawdzenie, czy oraz w jakim stopniu przestrzegane
są zasady finansów publicznych;

są zasady finansów publicznych;

–– w oparciu o wyniki działań kontrolnych możliwe staje się podejmowanie w odpowiedzi na

w oparciu o wyniki działań kontrolnych możliwe staje się podejmowanie w odpowiedzi na
dostrzeżone nieprawidłowości odpowiednich działań korygujących zachowania adresatów

dostrzeżone nieprawidłowości odpowiednich działań korygujących zachowania adresatów
norm prawa finansowego oraz organów zarządzania finansami;

norm prawa finansowego oraz organów zarządzania finansami;

Zasada dyscypliny finansowej

–– dyscyplina finansów publicznych stanowi odrębny aspekt realizacji finansów publicznych

dyscyplina finansów publicznych stanowi odrębny aspekt realizacji finansów publicznych
i wiąże się z odrębnym systemem odpowiedzialności prawnej za jej naruszenie

i wiąże się z odrębnym systemem odpowiedzialności prawnej za jej naruszenie ––
uregulowanym całkowicie odrębnym aktem prawnym;

uregulowanym całkowicie odrębnym aktem prawnym;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

tj. ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r.

o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów

publicznych,

(Dz. U. z 2005 r., Nr 14, poz. 114, z późn. zm.).

2009-02-23

Funkcje finansów publicznych

Finanse publiczne są instrumentem oraz atrybutem państwa

–– pełnią one służebną rolę względem działalności władz publicznych stąd funkcje przypisywane

pełnią one służebną rolę względem działalności władz publicznych stąd funkcje przypisywane
tradycyjnie państwu utożsamiane są niekiedy z funkcjami finansów publicznych

tradycyjnie państwu utożsamiane są niekiedy z funkcjami finansów publicznych

Zgodnie ze stanowiskiem P. A.

Zgodnie ze stanowiskiem P. A. Samuelson’a

Samuelson’a oraz W. D.

oraz W. D. Nordhaus’a

Nordhaus’a rolą państwa jest

rolą państwa jest

zapewnienie

zapewnienie::

–– efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,

efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,

–– sprawiedliwości (równości) przy nadmiernej dysproporcji dochodów,

sprawiedliwości (równości) przy nadmiernej dysproporcji dochodów,

–– stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu

stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu

Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:

–– Funkcję alokacyjną

Funkcję alokacyjną

–– Funkcję redystrybucyjną

Funkcję redystrybucyjną

–– Funkcję stabilizacyjną

Funkcję stabilizacyjną

Funkcja alokacyjna finansów publicznych

Funkcja alokacyjna

–– istota funkcji alokacyjnej sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych

istota funkcji alokacyjnej sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych
między sektory publiczny i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów;

między sektory publiczny i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów;

Zasadniczym elementem realizacji funkcji alokacyjnej pozostaje

Zasadniczym elementem realizacji funkcji alokacyjnej pozostaje strona wydatkowa

strona wydatkowa

funduszy publicznych

–– wiąże się ona z wytwarzaniem przez sektor publiczny dóbr publicznych i społecznych,

wiąże się ona z wytwarzaniem przez sektor publiczny dóbr publicznych i społecznych,
a przeznaczona na nie część wydatków wyraża rzeczywisty udział sektora publicznego

a przeznaczona na nie część wydatków wyraża rzeczywisty udział sektora publicznego
w produkcie społecznym;

w produkcie społecznym;

–– pozostała część wydatków w formie transferów zostaje przekazana do sektora prywatnego,

pozostała część wydatków w formie transferów zostaje przekazana do sektora prywatnego,
a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego

a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego

Opracowanie: dr Tomasz Skica

a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego

a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
sektora prywatnego;

sektora prywatnego;

Skala alokacji

–– o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do Produktu Krajowego

o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do Produktu Krajowego
Brutto (PKB), a także ich struktura;

Brutto (PKB), a także ich struktura;

2009-02-23

Funkcja redystrybucyjna f. publicznych

Funkcja redystrybucyjna

–– polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy

polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy
rynkowe;

rynkowe;

wykorzystuje ona transfery (gdyż transfery mają charakter płatności redystrybucyjnych);

–– wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a

wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a

–– wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a

wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądź uzupełnianie dochodów pierwotnych a
przez to kształtowanie funduszy nabywczych omawianych podmiotów;

przez to kształtowanie funduszy nabywczych omawianych podmiotów;

Redystrybucja w układzie terytorialnym

––

redystrybucja może następować również w przekroju terytorialnym a jej efektem jest

redystrybucja może następować również w przekroju terytorialnym a jej efektem jest
przesunięcie siły nabywczej między regionami (województwami) o odbiegającym od siebie

przesunięcie siły nabywczej między regionami (województwami) o odbiegającym od siebie
poziomie rozwoju gospodarczego;

poziomie rozwoju gospodarczego;

Stopa redystrybucji

–– stopę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko dochodów

stopę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko dochodów
podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);

podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);

Ważne!

––

procesy związane z redystrybucją a także alokacją budzą kontrowersje gdyż wpływają na

procesy związane z redystrybucją a także alokacją budzą kontrowersje gdyż wpływają na
poprawę zabezpieczenia finansowego jednych podmiotów kosztem innych;

poprawę zabezpieczenia finansowego jednych podmiotów kosztem innych;

Funkcja stabilizacyjna finansów publicznych

Funkcja stabilizacyjna

–– polega na wykorzystaniu dochodów oraz wydatków publicznych w celu oddziaływania na

polega na wykorzystaniu dochodów oraz wydatków publicznych w celu oddziaływania na
przebieg procesów gospodarczych zachodzących w skali makroekonomicznej w taki sposób,

przebieg procesów gospodarczych zachodzących w skali makroekonomicznej w taki sposób,
aby przeciwdziałać bądź łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych;

aby przeciwdziałać bądź łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych;

Priorytet funkcji stabilizacyjnej

–– priorytetem funkcji stabilizacyjnej jest dążenie do tego aby w warunkach wysokiej dynamiki

priorytetem funkcji stabilizacyjnej jest dążenie do tego aby w warunkach wysokiej dynamiki
wzrostu gospodarczego

wzrostu gospodarczego –– równocześnie:

równocześnie:

stabilizować ceny,

osiągać wysoki poziom zatrudnienia;

uzyskać równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

uzyskać równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą;

2009-02-23

Sektor prywatny a sektor publiczny

Gospodarka jako system

––

gospodarka każdego państwa stanowi system, złożony z mniejszych współpracujących ze sobą

gospodarka każdego państwa stanowi system, złożony z mniejszych współpracujących ze sobą
podsystemów tworzonych przez sektory:

podsystemów tworzonych przez sektory:

a) prywatny

b) publiczny

Sektor prywatny

–– jest wewnętrznie uporządkowanym układem, w którego funkcjonowaniu główną rolę

jest wewnętrznie uporządkowanym układem, w którego funkcjonowaniu główną rolę
odgrywają podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe;

odgrywają podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe;

ich funkcjonowanie opiera się na transakcjach wymiennych generujących ruch okrężny

ich funkcjonowanie opiera się na transakcjach wymiennych generujących ruch okrężny
w gospodarce;

w gospodarce;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Sektor publiczny

–– dostarcza społeczeństwu dóbr publicznych dlatego jego domeną jest zaspokajanie potrzeb

dostarcza społeczeństwu dóbr publicznych dlatego jego domeną jest zaspokajanie potrzeb
zbiorowych społeczności;

zbiorowych społeczności;

Sektor prywatny a sektor publiczny

Konsekwencje rozszerzenia sektora publicznego

–– rozszerzenie znaczenia sektora publicznego jest równoznaczne z:

rozszerzenie znaczenia sektora publicznego jest równoznaczne z:

poszerzeniem produkcji dóbr publicznych oraz konsumpcji zbiorowej

zmniejszeniem produkcji dóbr prywatnych oraz konsumpcji indywidualnej;

–– konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw.

konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw. efektu wypychania

efektu wypychania;;

Sektory publiczny i prywatny a relacje substytucji i komplementarności

–– Relacja Substytucji

Relacja Substytucji

pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym występuje

pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym występuje relacja substytucji

relacja substytucji

poszerzenie funkcji opiekuńczych państwa zastępuje sektor prywatny;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

j p

ęp j

p y

j p

ęp j

p y

–– Relacje Komplementarności

Relacje Komplementarności

oba sektory charakteryzują również

oba sektory charakteryzują również relacje komplementarności

relacje komplementarności

w każdej współczesnej gospodarce nieodzowne jest bowiem nie tylko występowanie,

w każdej współczesnej gospodarce nieodzowne jest bowiem nie tylko występowanie,
ale i współdziałanie obu sektorów;

ale i współdziałanie obu sektorów;

2009-02-23

Sektor prywatny a sektor publiczny

Klasyfikacja dóbr z ekonomicznego punktu widzenia obejmuje:

–– dobra publiczne,

dobra publiczne,

–– czyste dobra publiczne,

czyste dobra publiczne,

–– dobra społeczne

dobra społeczne

–– dobra społeczne,

dobra społeczne,

–– dobra prywatne,

dobra prywatne,

–– czyste dobra prywatne.

czyste dobra prywatne.

Dobra publiczne

–– to towary oraz usługi świadczone przez państwo oraz samorząd terytorialny na zasadach

to towary oraz usługi świadczone przez państwo oraz samorząd terytorialny na zasadach
powszechnej dostępności, przy odpłatności niemającej charakteru jednakowej ceny, lecz

powszechnej dostępności, przy odpłatności niemającej charakteru jednakowej ceny, lecz

Opracowanie: dr Tomasz Skica

ęp

, p y

ją j

ęp

, p y

ją j

zróżnicowanych świadczeń podatkowych i niepodatkowych;

–– związek pomiędzy płaceniem podatków i opłat (czyli ceną) a świadczeniem dóbr publicznych

związek pomiędzy płaceniem podatków i opłat (czyli ceną) a świadczeniem dóbr publicznych
nie jest bezpośredni

nie jest bezpośredni jak w przypadku dóbr prywatnych;

jak w przypadku dóbr prywatnych;

Sektor prywatny a sektor publiczny

Dobra publiczne cechują:

brak wyłączenia

brak wyłączenia –– tzn. egalitarna (sprawiedliwa) konsumpcja przez wszystkich członków

tzn. egalitarna (sprawiedliwa) konsumpcja przez wszystkich członków

danej zbiorowości,

dostępność (nieodnawialność)

dostępność (nieodnawialność) dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)

dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)

dostępność (nieodnawialność)

dostępność (nieodnawialność) dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)

dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)

jako konsekwencja braku wyłączenia,

brak konkurencji (współzawodnictwa)

brak konkurencji (współzawodnictwa) –– między konsumentami dóbr publicznych

między konsumentami dóbr publicznych

i ujawniania preferencji,

uniezależnienie dostępności

uniezależnienie dostępności od partycypacji w kosztach wytworzenia lub utrzymania,

od partycypacji w kosztach wytworzenia lub utrzymania,

zaspokajanie

zaspokajanie przede wszystkim

przede wszystkim potrzeb o charakterze zbiorowym;

potrzeb o charakterze zbiorowym;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2009-02-23

Sektor prywatny a sektor publiczny

Czyste dobra publiczne

–– nazywane dobrami klasycznymi lub dobrami publicznymi

nazywane dobrami klasycznymi lub dobrami publicznymi

sensu stricte

sensu stricte są zawsze

są zawsze

finansowane z funduszy publicznych

finansowane z funduszy publicznych;

;

Zerowy koszt krańcowy użycia

–– czyste dobra publiczne mają

czyste dobra publiczne mają zerowy koszt krańcowy użycia,

zerowy koszt krańcowy użycia, a zatem ich udostępnianie

a zatem ich udostępnianie

dodatkowym konsumentom, podczas gdy inni już z niego korzystają nie wiąże się z żadnymi

dodatkowym konsumentom, podczas gdy inni już z niego korzystają nie wiąże się z żadnymi
dodatkowymi kosztami;

dodatkowymi kosztami;

Zerowa łatwość wykluczenia

t d b

bli

t d b

bli

ł t

ść

ł t

ść

–– czyste dobra publiczne charakteryzuje

czyste dobra publiczne charakteryzuje zerowa łatwość wykluczenia

zerowa łatwość wykluczenia, tzn. nie ma

, tzn. nie ma

możliwości wykluczenia kogokolwiek z korzystania z tych dóbr;

Przykład praktyczny:

–– obrona narodowa oraz latarnia morska (a dokładniej informacja świetlna wysyłana przez ten

obrona narodowa oraz latarnia morska (a dokładniej informacja świetlna wysyłana przez ten
obiekt);

obiekt);

Sektor prywatny a sektor publiczny

Dobra społeczne

–– dobra społeczne nazywane nieklasycznymi bądź

dobra społeczne nazywane nieklasycznymi bądź

quasi

quasi--publicznymi

publicznymi

–– są finansowane ze środków publicznych aczkolwiek mogą być również finansowane ze

są finansowane ze środków publicznych aczkolwiek mogą być również finansowane ze
środków prywatnych

środków prywatnych jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się

jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się

środków prywatnych

środków prywatnych –– jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się

jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się

dobrami prywatnymi;

Wyższy koszt krańcowy użycia (udostępnienia)

–– dobra społeczne cechuje

dobra społeczne cechuje wyższy koszt krańcowy użycia (udostępnienia)

wyższy koszt krańcowy użycia (udostępnienia) gdyż np

gdyż np

upowszechnienie usług świadczonych przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej wymaga ponoszenia

kosztów związanych z ich rozbudową, czy utworzeniem i utrzymaniem, pokrywanych z funduszy

publicznych;

Większe możliwości wykluczenia

–– stosunkowo łatwo jest wykluczyć osoby, a nawet grupy osób z korzystania z tych dóbr;

stosunkowo łatwo jest wykluczyć osoby, a nawet grupy osób z korzystania z tych dóbr;

np. poprzez wprowadzenie częściowej odpłatności za ich użytkowanie (w sytuacji wprowadzenia

np. poprzez wprowadzenie częściowej odpłatności za ich użytkowanie (w sytuacji wprowadzenia
całkowitej odpłatności owo dobro staje się dobrem prywatnym);

całkowitej odpłatności owo dobro staje się dobrem prywatnym);

2009-02-23

Sektor prywatny a sektor publiczny

Dobra prywatne

–– obejmują towary oraz usługi dostarczane przez rynek w wyniku transakcji kupna sprzedaży

obejmują towary oraz usługi dostarczane przez rynek w wyniku transakcji kupna sprzedaży
pomiędzy indywidualnymi nabywcami (konsumentami) oraz sprzedawcami (producentami),

pomiędzy indywidualnymi nabywcami (konsumentami) oraz sprzedawcami (producentami),
oferowane wszystkim nabywcom po jednakowej cenie;

oferowane wszystkim nabywcom po jednakowej cenie;

–– konsumpcja dóbr prywatnych ma charakter indywidualny i wiąże się z przeniesieniem prawa

konsumpcja dóbr prywatnych ma charakter indywidualny i wiąże się z przeniesieniem prawa
własności na nabywcę dobra

własności na nabywcę dobra –– co

co oznacza wyłączenie tego dobra z konsumpcji innych osób

oznacza wyłączenie tego dobra z konsumpcji innych osób;;

Duża łatwość wykluczenia

–– wysoka cena oraz koszt utrzymania dóbr prywatnych wskazują na dużą łatwość wykluczenia;

wysoka cena oraz koszt utrzymania dóbr prywatnych wskazują na dużą łatwość wykluczenia;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Wysoki koszt krańcowy użycia

–– dobra prywatne odznaczają się wysokim kosztem krańcowym użycia;

dobra prywatne odznaczają się wysokim kosztem krańcowym użycia;

Przykładami

Przykładami takich dóbr są

takich dóbr są →

→ prywatna ochrona zdrowia, niepubliczne usługi edukacyjne itp.

prywatna ochrona zdrowia, niepubliczne usługi edukacyjne itp.

Sektor prywatny a sektor publiczny

Czyste dobra prywatne

–– z ekonomicznego punktu widzenia wytwarzanie w gospodarce czystych dóbr prywatnych nie

z ekonomicznego punktu widzenia wytwarzanie w gospodarce czystych dóbr prywatnych nie

znajduje uzasadnienia

znajduje uzasadnienia –– co wyjaśnia teoria ekonomii;

co wyjaśnia teoria ekonomii;

Bardzo duża łatwość wykluczenia

–– ich wysoka cena oraz koszt utrzymania wskazują na bardzo dużą łatwość wykluczenia;

ich wysoka cena oraz koszt utrzymania wskazują na bardzo dużą łatwość wykluczenia;

Bardzo wysoki koszt krańcowy użycia

koszt krańcowy użycia czystych dóbr prywatnych jest bardzo wysoki ze względu na rzadkość

Opracowanie: dr Tomasz Skica

–– koszt krańcowy użycia czystych dóbr prywatnych jest bardzo wysoki, ze względu na rzadkość

koszt krańcowy użycia czystych dóbr prywatnych jest bardzo wysoki, ze względu na rzadkość

cech jakościowych,

np. jeżeli nieruchomość jest odwzorowaniem jednego z pałaców Ludwika XIV;

2009-02-23

Sektor prywatny a sektor publiczny

Kryteria rozróżnienia dóbr publicznych i prywatnych

–– rozróżnienia dóbr publicznych od prywatnych jak również rozróżnienia określonych kategorii

rozróżnienia dóbr publicznych od prywatnych jak również rozróżnienia określonych kategorii
dóbr publicznych dokonuje się w oparciu o 2 przesłanki oddające istotę dóbr publicznych, tj.:

dóbr publicznych dokonuje się w oparciu o 2 przesłanki oddające istotę dóbr publicznych, tj.:

1) brak potrzeby współzawodnictwa;

brak potrzeby współzawodnictwa;

2) brak wyłączenia (niewykluczalność);

brak wyłączenia (niewykluczalność);

Uwagi do schematu (verte)

–– Oś pionowa

Oś pionowa

na osi pionowej odłożono koszt, jaki wytwórca dobra publicznego lub prywatnego musi ponieść, aby je

na osi pionowej odłożono koszt, jaki wytwórca dobra publicznego lub prywatnego musi ponieść, aby je
dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku

dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku

Opracowanie: dr Tomasz Skica

dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn. koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku

dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn. koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku
współzawodnictwa),

współzawodnictwa),

–– Oś pozioma

Oś pozioma

natomiast na osi poziomej oznaczono łatwość wykluczenia poszczególnych osób z konsumpcji danego

natomiast na osi poziomej oznaczono łatwość wykluczenia poszczególnych osób z konsumpcji danego
dobra;

dobra;

Sektor prywatny a sektor publiczny

Schemat:

Schemat: Rysunek (a) Porównanie dóbr sektora publicznego i prywatnego. Rysunek (b) Przykłady

Rysunek (a) Porównanie dóbr sektora publicznego i prywatnego. Rysunek (b) Przykłady

dóbr sektora publicznego i prywatnego.

Rysunek a)

Rysunek b)

2009-02-23

Zakres sektora finansów publicznych

Sektor finansów publicznych

–– tworzą jednostki wskazane w ustawie

tworzą jednostki wskazane w ustawie

o finansach publicznych

o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r.,

z dnia 30 czerwca 2005 r.,

(Dz. U. z 2005 r., Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.);

ść

przynależność do tego sektora wiąże się z poddaniem jego jednostek „

przynależność do tego sektora wiąże się z poddaniem jego jednostek „reżimowi

reżimowi” finansowemu

” finansowemu

ustalonemu treścią wskazanej ustawy oraz innymi aktami prawnymi rangi ustawowej;

Reżim finansowy

–– odnosi się do zasad w oparciu, o które powinny przebiegać procesy:

odnosi się do zasad w oparciu, o które powinny przebiegać procesy:

gromadzenia i wydatkowania środków publicznych,

planowania środków publicznych

Opracowanie: dr Tomasz Skica

planowania środków publicznych,

zarządzania środkami publicznymi oraz ich kontroli,

odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

Zakres sektora finansów publicznych

Zgodnie z ustawą

o finansach publicznych

–

– SFP tworzą:

SFP tworzą:

organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej

organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej
i ochrony prawa, sądy i trybunały,

i ochrony prawa, sądy i trybunały,

jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki,

))

ą ,

jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

państwowe i samorządowe fundusze celowe,

państwowe szkoły wyższe,

jednostki badawczo

jednostki badawczo--rozwojowe,

rozwojowe,

samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

państwowe i samorządowe instytucje kultury,

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

Opracowanie: dr Tomasz Skica

i zarządzane przez nie fundusze,

10)

10) Narodowy Fundusz Zdrowia,

Narodowy Fundusz Zdrowia,

11)

11) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,

Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,

12)

12) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw

inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa

w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa
handlowego.

handlowego.

2009-02-23

Zakres sektora finansów publicznych

Ze struktur sektora finansów publicznych można wyodrębnić:

1) podsektor rządowy

podsektor rządowy

obejmuje organy władzy publicznej, kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, organy

obejmuje organy władzy publicznej, kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, organy
administracji rządowej oraz wszystkie elementy składowe sektora finansów publicznych poza tymi,

administracji rządowej oraz wszystkie elementy składowe sektora finansów publicznych poza tymi,
które zaliczane są do pozostałych dwóch podsektorów;

które zaliczane są do pozostałych dwóch podsektorów;

2) podsektor samorządowy

podsektor samorządowy

obejmuje jednostki samorządu terytorialnego ich organy i związki oraz jednostki organizacyjne, dla

obejmuje jednostki samorządu terytorialnego ich organy i związki oraz jednostki organizacyjne, dla
których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego;

których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego;

3) podsektor ubezpieczeń społecznych

podsektor ubezpieczeń społecznych

Opracowanie: dr Tomasz Skica

)) p

obejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)

obejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)
i zarządzane przez nie fundusze;

i zarządzane przez nie fundusze;

Kryteria zaliczania do sektora f. publicznych

Rozróżnienie podmiotów zaliczanych do SFP

–– w świetle ustawy

w świetle ustawy

o finansach publicznych

o finansach publicznych, rozróżnienie podmiotów zaliczanych do SFP jest

, rozróżnienie podmiotów zaliczanych do SFP jest

niezwykle złożone

niezwykle złożone –– gdyż klasyfikacja opiera się jednocześnie na kilku niejednorodnych

gdyż klasyfikacja opiera się jednocześnie na kilku niejednorodnych

kryteriach;

Kryteria zaliczania do SFP

Kryteria zaliczania do SFP
1.

1. Status ustrojowy danego podmiotu, wskazujący na jego przynależność do systemu organów

Status ustrojowy danego podmiotu, wskazujący na jego przynależność do systemu organów
państwowych lub samorządowych, bądź jednostek im podporządkowanych,

państwowych lub samorządowych, bądź jednostek im podporządkowanych,

art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2, ustawy

o finansach publicznych

2. Forma prawna danego podmiotu wskazująca na to, że jest on państwową lub samorządową

Forma prawna danego podmiotu wskazująca na to, że jest on państwową lub samorządową
osobą prawną, nie zaś osobą fizyczną,

osobą prawną, nie zaś osobą fizyczną,

art 4 ust 1 pkt 12 ustawy

o finansach publicznych

art. 4 ust. 1 pkt 12 , ustawy

o finansach publicznych

3. Status prawno

Status prawno--finansowy jednostki,

finansowy jednostki,

art. 4 ust. 1 pkt 3 i 4, ustawy

o finansach publicznych

4. Charakter działalności danego podmiotu i cel jej prowadzenia,

Charakter działalności danego podmiotu i cel jej prowadzenia,

art. 4 ust. 1 pkt 5

art. 4 ust. 1 pkt 5--8, ustawy

8, ustawy

o finansach publicznych

5. Imienne oznaczenie podmiotu,

Imienne oznaczenie podmiotu,

art. 4 ust. 1 pkt 9

art. 4 ust. 1 pkt 9--11, ustawy

11, ustawy

o finansach publicznych

2009-02-23

Podmioty niezaliczane do SFP

Sektor publiczny a sektor finansów publicznych

––

niektóre podmioty zostały przez ustawę

o finansach publicznych

o finansach publicznych, wyłączone z zakresu sektora

, wyłączone z zakresu sektora

finansów publicznych, pomimo tego, że należą one do sektora publicznego;

Do sektora finansów publicznych (SFP) nie należą:

Przedsiębiorstwa państwowe działające na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981 r.,

oo przedsiębiorstwach państwowych

przedsiębiorstwach państwowych

Banki państwowe

w rozumieniu art. 14

w rozumieniu art. 14--19 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.,

19 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.,

Prawo bankowe

Prawo bankowe, oraz Narodowy Bank Polski

, oraz Narodowy Bank Polski ––

w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r.,

o Narodowym Banku Polskim

o Narodowym Banku Polskim,,

Spółki prawa handlowego

(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia

(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia
15 września 2000 r.,

15 września 2000 r.,

Kodeks spółek handlowych

Kodeks spółek handlowych, oraz na podst. odrębnych ustaw,

, oraz na podst. odrębnych ustaw,

Państwowe i samorządowe osoby prawne, utworzone inaczej niż w drodze ustawy lub też

Państwowe i samorządowe osoby prawne, utworzone inaczej niż w drodze ustawy lub też
powstałe na podstawie ustawy, lecz nie w celu wykonywania zadań publicznych,

powstałe na podstawie ustawy, lecz nie w celu wykonywania zadań publicznych,

Fundacje

Fundacje –– chyba, że utworzono je w drodze ustawy i w celu wykonywania zadań publicznych

chyba, że utworzono je w drodze ustawy i w celu wykonywania zadań publicznych

dotyczy to m.in. ustawy z dnia 20 lutego 1997 r.,

o fundacji

o fundacji –– Centrum Badania Opinii Społecznej

Centrum Badania Opinii Społecznej

(Dz. U. z 1997 r., Nr 30, poz. 163, z późn. zm.)

Zakres sektora finansów publicznych

Finanse publiczne w Polsce dystrybuują znaczącą część Produktu Krajowego Brutto

–– środki, jakimi dysponują poszczególne segmenty sektora finansów publicznych pochodzą

środki, jakimi dysponują poszczególne segmenty sektora finansów publicznych pochodzą
zarówno ze źródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych;

zarówno ze źródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych;

w SFP ma miejsce

w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej

zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków

polegające na przemieszczaniu środków

w SFP ma miejsce

w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej

zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków

polegające na przemieszczaniu środków

między poszczególnymi jego elementami;

Redystrybucja wewnętrzna

–– sprawia, że ostateczne dochody, które mogą być wydatkowane na finansowanie wydatków

sprawia, że ostateczne dochody, które mogą być wydatkowane na finansowanie wydatków
finalnych odbiegają wartością od kwot dochodów własnych;

finalnych odbiegają wartością od kwot dochodów własnych;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

→

→ wyizolowanie wskazanych transferów pozwala odpowiedzieć na pytanie:

wyizolowanie wskazanych transferów pozwala odpowiedzieć na pytanie:

–– W jakim stopniu wydatki danego segmentu sektora finansów publicznych

W jakim stopniu wydatki danego segmentu sektora finansów publicznych
pokrywane są z jego własnych dochodów

pokrywane są z jego własnych dochodów –

– a w jakim stopniu jest on zasilany

a w jakim stopniu jest on zasilany

z budżetu centralnego?

2009-02-23

Formy organizacyjno

Formy organizacyjno--prawne jednostek

prawne jednostek

sektora finansów publicznych

Status podmiotów biernych

–– jednostki sektora finansów publicznych zostały wyodrębnione w przepisach prawa finansowego

jednostki sektora finansów publicznych zostały wyodrębnione w przepisach prawa finansowego
i na potrzeby tego działu prawa;

i na potrzeby tego działu prawa;

–– cechą łączącą ogół jednostek SFP jest fakt, że w prawie finansowym jednostki te mają

cechą łączącą ogół jednostek SFP jest fakt, że w prawie finansowym jednostki te mają status

status

podmiotów biernych

podmiotów biernych –– oznacza to, że prawo określa ich uprawnienia i obowiązki w zakresie

oznacza to, że prawo określa ich uprawnienia i obowiązki w zakresie

finansów publicznych;

Zakres samodzielności finansowej

–– jednostki sektora finansów publicznych jako podmioty bierne prawa finansowego

jednostki sektora finansów publicznych jako podmioty bierne prawa finansowego nie mają

nie mają

j d

lit

d i l

ś i fi

j d

lit

d i l

ś i fi

jednolitego zakresu samodzielności finansowej

jednolitego zakresu samodzielności finansowej;;

Co decyduje o różnorodnym zakresie samodzielności finansowej?

–– jednostki SFP w różnym stopniu finansują swoją działalność opierając się na środkach publicznych

jednostki SFP w różnym stopniu finansują swoją działalność opierając się na środkach publicznych

–– jednostki SFP rozliczają się z budżetem państwa lub budżetami JST na zasadzie brutto lub netto,

jednostki SFP rozliczają się z budżetem państwa lub budżetami JST na zasadzie brutto lub netto,
bądź z wielu tytułów po stronie przychodów i wydatków;

bądź z wielu tytułów po stronie przychodów i wydatków;

Formy organizacyjno

Formy organizacyjno--prawne jednostek

prawne jednostek

sektora finansów publicznych

Z punktu widzenia

Z punktu widzenia prawa finansowego

prawa finansowego jednostki SFP zawsze mają jedną z następujących

jednostki SFP zawsze mają jedną z następujących

form organizacyjno

form organizacyjno--prawnych:

prawnych:

1) jednostki budżetowej

jednostki budżetowej

1) jednostki budżetowej,

jednostki budżetowej,

2) gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej,

gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej,

3) zakładu budżetowego,

zakładu budżetowego,

4) państwowego lub samorządowego funduszu celowego,

państwowego lub samorządowego funduszu celowego,

5) państwowej jednostki organizacyjnej niezaliczanej do podmiotów wymienionych w punkach 1

państwowej jednostki organizacyjnej niezaliczanej do podmiotów wymienionych w punkach 1--4.

W „prawie budżetowym” sytuację finansową jednostek sektora finansów publicznych

W „prawie budżetowym” sytuację finansową jednostek sektora finansów publicznych
wyznacza stosunek do budżetu tj. „

wyznacza stosunek do budżetu tj. „reżim

reżim” obejmujący:

” obejmujący:

Opracowanie: dr Tomasz Skica

planowanie finansowe i metodę powiązania (rozliczania się z budżetem),

kontrolę gospodarki finansowej oraz rachunkowości i sprawozdawczości.

ze względu na korzystanie przez jednostki SFP ze środków publicznych, ważną rolę odgrywa również

ze względu na korzystanie przez jednostki SFP ze środków publicznych, ważną rolę odgrywa również
odpowiedzialność pracowników i kierowników tych jednostek za

odpowiedzialność pracowników i kierowników tych jednostek za naruszenie dyscypliny finansów

naruszenie dyscypliny finansów

publicznych

publicznych;;

2009-02-23

Metody powiązania (rozliczania) z budżetem

Istnieją dwie metody powiązania (rozliczania) z budżetem, tj.:

1. Rozliczenia według zasady brutto

1. Rozliczenia według zasady brutto –– tzw. budżetowanie brutto,

tzw. budżetowanie brutto,

2. Rozliczenia według zasady netto

2. Rozliczenia według zasady netto –– tzw. budżetowanie netto,

tzw. budżetowanie netto,

Z budżetowaniem brutto i netto wiąże się podział na

budżetowaniem brutto i netto wiąże się podział na::

––

sferę budżetową i pozabudżetową

Sfera budżetowa i pozabudżetowa

1) na oznaczenie podmiotów związanych z budżetem metodą netto w praktyce budżetowej

na oznaczenie podmiotów związanych z budżetem metodą netto w praktyce budżetowej
zwykło używać się określenia

zwykło używać się określenia gospodarka pozabudżetowa

gospodarka pozabudżetowa;;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

zwykło używać się określenia

zwykło używać się określenia gospodarka pozabudżetowa

gospodarka pozabudżetowa;

;

2) w relacji do podmiotów powiązanych z budżetem metodą brutto używa się określenia

w relacji do podmiotów powiązanych z budżetem metodą brutto używa się określenia
gospodarka budżetowa;

gospodarka budżetowa;

Budżetowanie brutto

Zasada rozliczeń brutto

––

polega na tym, że jednostka budżetowa pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu,

polega na tym, że jednostka budżetowa pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu,
a swoje dochody odprowadza na rachunek budżetu państwa, bądź budżetu jednostki

a swoje dochody odprowadza na rachunek budżetu państwa, bądź budżetu jednostki
samorządu terytorialnego;

samorządu terytorialnego;

Stosowanie tej formy rozliczeń pociąga za sobą dwie istotne konsekwencje:

1) wielkość wydatków jednostek budżetowych nie wiąże się z wysokością dochodów

wielkość wydatków jednostek budżetowych nie wiąże się z wysokością dochodów
zrealizowanych przez te jednostki,

zrealizowanych przez te jednostki,

2) jednostki budżetowe nie mogą dysponować realizowanymi przez siebie dochodami

jednostki budżetowe nie mogą dysponować realizowanymi przez siebie dochodami

rozwiązanie to zapobiega uprzywilejowaniu w dostępie do środków budżetowych jednostek

rozwiązanie to zapobiega uprzywilejowaniu w dostępie do środków budżetowych jednostek
budżetowych pobierających największe kwoty dochodów publicznych (chodzi tutaj głównie

budżetowych pobierających największe kwoty dochodów publicznych (chodzi tutaj głównie

k b

))

Opracowanie: dr Tomasz Skica

o urzędy skarbowe

urzędy skarbowe oraz

oraz urzędy celne

urzędy celne);

);

Kto jest dysponentem środków zgromadzonych przez jednostki budżetowe?

––

cechą charakteryzującą metodę rozliczeń brutto jest to, że organ wykonujący budżet

cechą charakteryzującą metodę rozliczeń brutto jest to, że organ wykonujący budżet
dysponuje pełną kwotą dochodów zgromadzanych przez jednostki budżetowe;

dysponuje pełną kwotą dochodów zgromadzanych przez jednostki budżetowe;

2009-02-23

Gospodarka pozabudżetowa

Zasada rozliczeń netto

––

jednostki gospodarki pozabudżetowej funkcjonują na podobnych zasadach jak podstawowy

jednostki gospodarki pozabudżetowej funkcjonują na podobnych zasadach jak podstawowy
budżet (jednostki budżetowe), ale dysponują własnymi dochodami umożliwiającymi

budżet (jednostki budżetowe), ale dysponują własnymi dochodami umożliwiającymi
finansowanie przypisanych im zadań;

finansowanie przypisanych im zadań;

p yp

Samowystarczalność finansowa podmiotów gospodarki pozabudżetowej

––

istota

istota gospodarki pozabudżetowej opiera się na

gospodarki pozabudżetowej opiera się na samowystarczalności

samowystarczalności;

;

––

podmioty

podmioty gospodarki pozabudżetowej pokrywają swoje wydatki z dochodów

gospodarki pozabudżetowej pokrywają swoje wydatki z dochodów własnych

własnych

rozliczenie

rozliczenie z budżetem następuje poprzez wpłatę części uzyskanej nadwyżki środków obrotowych

z budżetem następuje poprzez wpłatę części uzyskanej nadwyżki środków obrotowych

lub zysku;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

––

fakt samowystarczalności nie decyduje jednak o tym, że jednostki gospodarki pozabudżetowej

fakt samowystarczalności nie decyduje jednak o tym, że jednostki gospodarki pozabudżetowej
nie mogą otrzymywać (w ściśle określonych przypadkach), dotacji

nie mogą otrzymywać (w ściśle określonych przypadkach), dotacji z

z budżetu;

budżetu;

Gospodarka pozabudżetowa

Powiązanie jednostki gospodarki pozabudżetowej z budżetem

––

w przeciwieństwie do jednostek budżetowych, powiązanie jednostek gospodarki

w przeciwieństwie do jednostek budżetowych, powiązanie jednostek gospodarki
pozabudżetowej z budżetem ma

pozabudżetowej z budżetem ma charakter

charakter powiązania (rozliczenia)

powiązania (rozliczenia) netto

netto;;

Konsekwencje powiązania netto z budżetem

––

w odniesieniu do jednostek gospodarki pozabudżetowej w budżecie nie ujmuje się pełnych

odniesieniu do jednostek gospodarki pozabudżetowej w budżecie nie ujmuje się pełnych

kwot

kwot ich przychodów

ich przychodów oraz

oraz wydatków, lecz jedynie

wydatków, lecz jedynie saldo tych wielkości

saldo tych wielkości →

→ przychody netto

przychody netto;;

Następstwa rodzaju salda podmiotów gospodarki pozabudżetowej

––

Jeżeli

Jeżeli saldo jest dodatnie

saldo jest dodatnie

((t n jednostka gospoda ki po ab dżeto ej po sfinanso ani

s stkich

datkó ma

t n jednostka gospoda ki po ab dżeto ej po sfinanso ani

s stkich

datkó ma

Opracowanie: dr Tomasz Skica

((tzn. jednostka gospodarki pozabudżetowej po sfinansowaniu wszystkich wydatków ma

tzn. jednostka gospodarki pozabudżetowej po sfinansowaniu wszystkich wydatków ma

nadwyżkę), wykazywane jest

nadwyżkę), wykazywane jest ono w

ono w planie dochodów budżetu jako wpłata jednostki gospodarki

planie dochodów budżetu jako wpłata jednostki gospodarki

pozabudżetowej do budżetu;

––

Jeżeli saldo jest ujemne

pojawia

pojawia się w planie wydatków budżetowych jako dotacja budżetowa dla danej jednostki;

się w planie wydatków budżetowych jako dotacja budżetowa dla danej jednostki;

2009-02-23

UDŻETOWANIE

UDŻETOWANIE BRUTTO

BRUTTO

ALETY

ADY

Umożliwia pokrywanie wydatków niezależnie od

wysokości przychodów osiągniętych przez daną jednostkę

organizacyjną;

Brak zainteresowania przy realizacji dochodów przez

poszczególne jednostki, które bezpośrednio z tych

dochodów nie korzystają oraz nie zabiegają o ich pełną

i terminową realizację;

Szczegółowe wyspecyfikowanie przychodów i wydatków

pozwala na ewidencjonowanie i ścisłą kontrolę wykonania

b dż

d i

li i

(

b d

b dż

d i

li i

(

b d

Brak bodźców do oszczędnego gospodarowania

i wydatkowania środków budżetowych.

i wydatkowania środków budżetowych. Dlaczego?

Dlaczego?

budżetu zgodnie z ustalonym preliminarzem (ma to bardzo

duże znaczenie z punktu widzenia jawności finansów

publicznych oraz ich dyscypliny);

Zasadą jest, że kredyty budżetowe wygasają z końcem

roku kalendarzowego, zaś podstawą planowania wydatków

budżetowych na rok następny są często wielkości środków

wydatkowanych w poprzednim roku;

UDŻETOWANIE

UDŻETOWANIE NETTO

NETTO

ALETY

ADY

Umożliwia elastyczność finansowania niekrępowaną tak

silnie jak przy budżetowaniu brutto wymogami procedury

Swoboda gospodarki finansowej jednostek powiązanych

z budżetem metodą netto oznacza zmniejszenie zakresu

silnie jak przy budżetowaniu brutto wymogami procedury

i techniki budżetowej;

z budżetem metodą netto oznacza zmniejszenie zakresu

redystrybucji budżetowej;

Uzależnienie wysokości wydatków od otrzymania

odpowiednich dochodów pobudza do efektywnej

gospodarki i umożliwia ocenę całokształtu ich gospodarki

na podstawie wyników finansowych;

Swoboda w zakresie gospodarki finansowej przedkłada

się również na zmniejszenie dyrektywności kontroli

budżetowej;

Źródło:

Źródło: C.

C. Kosikowski

Kosikowski,

Finanse publiczne i prawo finansowe

Finanse publiczne i prawo finansowe, Wydawnictwo

, Wydawnictwo WSPiZ

WSPiZ im. L.

im. L. Koźminiskiego

Koźminiskiego, Warszawa 2001, s. 58.

, Warszawa 2001, s. 58.

Jednostki budżetowe

Jednostki budżetowe →

→ Charakterystyka

Charakterystyka

––

stanowią

stanowią najbardziej charakterystyczną formą organizacyjno

najbardziej charakterystyczną formą organizacyjno--prawną

prawną jednostek SFP;

jednostek SFP;

––

tworzy

tworzy się je w dziedzinach, których wydatki są niewspółmierne do realizowanych dochodów,

się je w dziedzinach, których wydatki są niewspółmierne do realizowanych dochodów,

aa zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach

zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach niekomercyjnych;

niekomercyjnych;

a zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach

zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach niekomercyjnych;

niekomercyjnych;

jednostki

jednostki organizacyjne działające na tych zasadach pokrywają swoje wydatki z budżetu,

organizacyjne działające na tych zasadach pokrywają swoje wydatki z budżetu,

natomiast pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu

natomiast pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu państwa,

państwa, bądź budżetu JST;

bądź budżetu JST;

––

taką metodę rozliczania z budżetem określa się mianem

taką metodę rozliczania z budżetem określa się mianem budżetowania

budżetowania brutto

brutto;;

Statut jednostki budżetowej

––

jednostki budżetowe działają na podstawie statutów określających w

jednostki budżetowe działają na podstawie statutów określających w szczególności:

szczególności:

nazwę;

ę;

siedzibę;

przedmiot

przedmiot działalności podstawowej każdej

działalności podstawowej każdej jednostki;

jednostki;

Plan finansowy

––

podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest

podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan finansowy

plan finansowy, obejmujący

, obejmujący

plan

plan jej dochodów i wydatków;

jej dochodów i wydatków;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2009-02-23

Jednostki budżetowe

Ustalenie planu finansowego

––

zgodnie z ustawą

o finansach publicznych

o finansach publicznych plany finansowe jednostek budżetowych ustalają

plany finansowe jednostek budżetowych ustalają

same jednostki (

same jednostki (a precyzyjniej

a precyzyjniej -- kierownicy jednostek

kierownicy jednostek);

);

plany te mają być zgodne z ustalonym wcześniej przez organ wykonujący budżet układem

b d

ół

i i

b d

ół

i i

b dż t i

d t

k śl i k

wykonawczym,

wykonawczym, będącym uszczegółowieniem

będącym uszczegółowieniem uchwalonego budżetu i

uchwalonego budżetu i podstawą

podstawą do określenia kwot

do określenia kwot

dochodów i wydatków przypisanych poszczególnym jednostkom

dochodów i wydatków przypisanych poszczególnym jednostkom finansowanym

finansowanym z danego budżetu;

z danego budżetu;

Utworzenie jednostki budżetowej

––

państwowe jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno

państwowe jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno--
prawną i likwidują:

prawną i likwidują:

ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na

ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na
podstawie odrębnych (niż ustawa

podstawie odrębnych (niż ustawa

o finansach publicznych

) przepisów;

podstawie odrębnych (niż ustawa

o finansach publicznych

) przepisów;

––

gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają

gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają
w inną formę organizacyjno

w inną formę organizacyjno--prawną i likwidują:

prawną i likwidują:

organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego

;;

––

Jeżeli jednostka budżetowa ma być przekształcona w jednostkę o innej formie organizacyjno

Jeżeli jednostka budżetowa ma być przekształcona w jednostkę o innej formie organizacyjno--
prawnej, najpierw należy dokonać jej likwidacji;

prawnej, najpierw należy dokonać jej likwidacji;

Jednostki budżetowe

Jednostki budżetowe

Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej

nie posiadają osobowości prawnej

––

ich kierownicy podejmują wszelkie czynności o charakterze cywilnoprawnym

ich kierownicy podejmują wszelkie czynności o charakterze cywilnoprawnym nie w imieniu

nie w imieniu

danej jednostk

danej jednostkii, lecz jako upoważnieni przedstawiciele Skarbu Państwa, gminy,

, lecz jako upoważnieni przedstawiciele Skarbu Państwa, gminy, powiatu,

powiatu,

czy

czy województwa;

województwa;

Utworzenie jednostki budżetowej

––

wiąże się z nadaniem jej statutu oraz określeniem mienia przekazywanego jednostce

wiąże się z nadaniem jej statutu oraz określeniem mienia przekazywanego jednostce w

w zarząd;

zarząd;

Jednostki budżetowe uzyskują dochody z:

W planach wydatków jednostek budżetowych

ujmowane się głównie:

opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej,

dkó

i ó i d

t i i i ż j

dkó

i ó i d

t i i i ż j

wydatki bezpośrednio związane z funkcjonowaniem

jednostek (wynagrodzenia wydatki na zakupy

Opracowanie: dr Tomasz Skica

spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej

spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej
na rzecz jednostki budżetowej,

na rzecz jednostki budżetowej,

odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone

odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone
mienie będące w zarządzie, bądź użytkowaniu

mienie będące w zarządzie, bądź użytkowaniu
jednostki budżetowej,

jednostki budżetowej,

Mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów

Mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów
własnych.

własnych.

jednostek (wynagrodzenia, wydatki na zakupy

towarów i usług, opłaty),

wydatki na inwestycje własne,

dotacje oraz świadczenia wypłacane innym

podmiotom.

2009-02-23

Jednostki budżetowe

Zmiany w planach finansowych jednostek budżetowych

––

kierownik jednostki budżetowej może dokonywać zmian w planie wydatków o ile nie powodują

kierownik jednostki budżetowej może dokonywać zmian w planie wydatków o ile nie powodują
one wzrostu

one wzrostu wynagrodzeń;

wynagrodzeń;

wydatki na wynagrodzenia w tym także na ich podwyżki, są

wydatki na wynagrodzenia w tym także na ich podwyżki, są wielkością nieprzekraczalną

wielkością nieprzekraczalną;

;

Państwowe jednostki budżetowe

Samorządowe jednostki budżetowe

urzędy naczelnych organów państwowych takich

urzędy naczelnych organów państwowych takich
jak Kancelaria Prezydenta RP,

jak Kancelaria Prezydenta RP,

wszystkie urzędy administracji rządowej,

urzędy kontroli przestrzegania prawa (Najwyższa

urzędy kontroli przestrzegania prawa (Najwyższa
Izba Kontroli, Regionalne Izby Obrachunkowe),

Izba Kontroli, Regionalne Izby Obrachunkowe),

sądy, prokuratury, trybunały,

sądy, prokuratury, trybunały,
areszty i więzienia

areszty i więzienia

Jednostkami budżetowymi gmin są:

urzędy gmin (miast),

zespoły ekonomiczno

zespoły ekonomiczno--administracyjne szkół,

administracyjne szkół,

gminne ośrodki pomocy społecznej,

część przedszkoli,

Jednostkami budżetowymi powiatów są:

areszty i więzienia,

jednostki organizacyjne podległe Ministerstwu

jednostki organizacyjne podległe Ministerstwu
Obrony Narodowej oraz Ministerstwu Spraw

Obrony Narodowej oraz Ministerstwu Spraw
Wewnętrznych i Administracji,

Wewnętrznych i Administracji,

placówki opiekuńczo

placówki opiekuńczo--wychowawcze, poradnie

wychowawcze, poradnie

pedagogiczne,

domy pomocy społecznej, parki narodowe

domy pomocy społecznej, parki narodowe
i krajobrazowe,

i krajobrazowe,

jednostki szkoleniowe i doradcze,

Jednostkami budżetowymi powiatów są:

starostwa,

szkoły zawodowe, zespoły szkół i licea,

domy pomocy społecznej,

zarządy dróg,

Jednostki budżetowe

Jednostki budżetowe →

→ Podsumowanie

Podsumowanie

–– wszystkie dochody i wydatki budżetowe są dochodami i wydatkami jednostek budżetowych,

wszystkie dochody i wydatki budżetowe są dochodami i wydatkami jednostek budżetowych,
ponieważ to one zajmują się ich realizacją;

ponieważ to one zajmują się ich realizacją;

środki budżetu państwa przekazywane są jednostkom budżetowym w sposób hierarchiczny;

środki budżetu państwa przekazywane są jednostkom budżetowym w sposób hierarchiczny;
wyróżnia się:

wyróżnia się:

–– dysponentów głównych (dysponentów części budżetowych);

dysponentów głównych (dysponentów części budżetowych);

–– dysponentów drugiego stopnia;

dysponentów drugiego stopnia;

–– dysponentów trzeciego stopnia;

dysponentów trzeciego stopnia;

Schemat:

Schemat: Struktura dysponentów środków budżetu państwa (przykład Ministerstwa Finansów)

Struktura dysponentów środków budżetu państwa (przykład Ministerstwa Finansów)

Ministerstwo Finansów

Dysponent

I stopnia

Izby Skarbowe

Urzędy Skarbowe

Urzędy Kontroli

Skarbowej

Izby Celne

Centrala

Ministerstwa

Dysponent

II stopnia

Dysponenci

III stopnia

2009-02-23

Rachunki dochodów własnych

Rachunki dochodów własnych →

→ Wprowadzenie

Wprowadzenie

–– zostały utworzone z dniem 1 stycznia 2005 r., na podstawie nowelizacji ustawy

zostały utworzone z dniem 1 stycznia 2005 r., na podstawie nowelizacji ustawy

o finansach

publicznych

publicznych →

→ (Dz. U. z 2004 r., Nr 273, poz. 2703, z

(Dz. U. z 2004 r., Nr 273, poz. 2703, z późn

późn. zm.);

. zm.);

rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych

rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych →

→ stanowią nową formę organizacyjną

stanowią nową formę organizacyjną

sektora finansów publicznych;

y ;

Jakie dochody można gromadzić na rachunku dochodów własnych

–– ustawa

ustawa

o finansach publicznych

o finansach publicznych (art. 22 ust. 1), stanowi, że jednostki budżetowe mogą

(art. 22 ust. 1), stanowi, że jednostki budżetowe mogą

gromadzić na rachunku dochodów własnych środki pochodzące z następujących źródeł:

opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej;

spadków, zapisów i darowizn;

odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie zarządzane lub użytkowane przez

odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie zarządzane lub użytkowane przez
jednostkę;

jednostkę;

Dochody z których można zasilać rachunki dochodów własnych

–– ustawa

ustawa

o finansach publicznych

o finansach publicznych wyróżnia dodatkowo 17 źródeł dochodów, z których można

wyróżnia dodatkowo 17 źródeł dochodów, z których można

zasilać rachunki dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych;

zasilać rachunki dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych; Są to m.in.:

Są to m.in.:

wpłaty ze sprzedaży zapasów mobilizacyjnych;

wpisy i wpłaty z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;

Rachunki dochodów własnych

Rachunki dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych

–– samorządowe jednostki budżetowe na rachunek dochodów własnych mogą kierować:

samorządowe jednostki budżetowe na rachunek dochodów własnych mogą kierować:

zarówno dochody uzyskiwane na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy

o finansach publicznych

jak również dochody określone w uchwale organu stanowiącego JST (art. 22 ust. 3);

Tworzenie rachunków dochodów własnych

–– o utworzeniu rachunku dochodów własnych ze źródeł wymienionych w art. 22 ust. 1, decydują

o utworzeniu rachunku dochodów własnych ze źródeł wymienionych w art. 22 ust. 1, decydują
kierownicy jednostek budżetowych;

kierownicy jednostek budżetowych;

–– w przypadku źródeł przypisanych rachunkom wyłącznie państwowych jednostek budżetowych

w przypadku źródeł przypisanych rachunkom wyłącznie państwowych jednostek budżetowych
w art. 22 ust. 2 (tj. owych 17

w art. 22 ust. 2 (tj. owych 17 ––cie źródeł dodatkowych dochodów), wymagana jest ponadto

cie źródeł dodatkowych dochodów), wymagana jest ponadto

a t

ust

(tj o yc

a t

ust

(tj o yc

c e óde dodat o yc doc odó ), y aga a jest po adto

zgoda odpowiednio ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2009-02-23

Rachunki dochodów własnych

Przeznaczenie środków zgromadzonych na rachunkach dochodów własnych

–– środki na rachunkach dochodów własnych mogą być przeznaczone na następujące cele:

środki na rachunkach dochodów własnych mogą być przeznaczone na następujące cele:

1) wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów z opłat za udostępnienie

wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów z opłat za udostępnienie
dokumentacji przetargowej;

dokumentacji przetargowej;

2) wskazane przez darczyńcę;

wskazane przez darczyńcę;

3) remont lub odtworzenie mienia jeśli źródłem dochodów są odszkodowania i wpłaty za utracone lub

remont lub odtworzenie mienia jeśli źródłem dochodów są odszkodowania i wpłaty za utracone lub
uszkodzone mienie;

uszkodzone mienie;

Rachunki dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych

–– w przypadku rachunków państwowych jednostek budżetowych środki tam zgromadzone mogą

w przypadku rachunków państwowych jednostek budżetowych środki tam zgromadzone mogą
być też przeznaczane na wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów:

być też przeznaczane na wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów:

z działalności wykraczającej poza statutową działalność podstawową;

z opłat egzaminacyjnych za wydanie świadectw i certyfikatów;

z wpisów i z wpłat z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;

z realizacji zadań i przedsięwzięć we współpracy ze służbami specjalnymi innych państw;

za czynności polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa imprez masowych;

od Narodowego Funduszu Zdrowia za udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych;

etc.

Rachunki dochodów własnych

Rachunki dochodów własnych a finansowanie wynagrodzeń

–– z rachunków dochodów własnych nie mogą być finansowane wynagrodzenia osobowe

z rachunków dochodów własnych nie mogą być finansowane wynagrodzenia osobowe
z wyjątkiem:

z wyjątkiem:

1) dodatkowego wynagrodzenia dla policjantów uczestniczących w zabezpieczeniu porządku

dodatkowego wynagrodzenia dla policjantów uczestniczących w zabezpieczeniu porządku
publicznego i bezpieczeństwa w czasie imprezy masowej;

publicznego i bezpieczeństwa w czasie imprezy masowej;

2) wynagrodzeń określonych dla pracowników urzędów skarbowych na podstawie ustawy

wynagrodzeń określonych dla pracowników urzędów skarbowych na podstawie ustawy

o służbie

cywilnej

;

Co z nadwyżkami dochodów własnych?

–– państwowe jednostki budżetowe, które utworzyły rachunki dochodów własnych z:

państwowe jednostki budżetowe, które utworzyły rachunki dochodów własnych z:

opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej;

dochodów z działalności innej niż podstawowa określona w statucie;

z opłat egzaminacyjnych za wydanie świadectw i certyfikatów oraz za sprawdzanie kwalifikacji;

z wpisów i z wpłat z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;

opłat i wpływów uzyskiwanych na podstawie ustawy

o Inspekcji Weterynaryjnej

oraz ustawy

o regionalnych izbach obrachunkowych

;

–– Zobligowane są do odprowadzenia do budżetu państwa nadwyżki dochodów własnych ustalonych

Zobligowane są do odprowadzenia do budżetu państwa nadwyżki dochodów własnych ustalonych
na koniec roku, przekraczającej 1/6 planowanych na dany rok budżetowy wydatków finansowanych

na koniec roku, przekraczającej 1/6 planowanych na dany rok budżetowy wydatków finansowanych
z dochodów własnych;

z dochodów własnych;

2009-02-23

Rachunki dochodów własnych

Plany finansowe dochodów własnych

–– w przeciwieństwie do wydatków ujętych w budżecie państwa i budżetach JST plan wydatków

w przeciwieństwie do wydatków ujętych w budżecie państwa i budżetach JST plan wydatków
finansowanych z dochodów własnych jednostek budżetowych

finansowanych z dochodów własnych jednostek budżetowych →

→ nie stanowi nieprzekraczalnego

nie stanowi nieprzekraczalnego

limitu

limitu;

;

Plany finansowe dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych

–– plany zestawiające dochody własne państwowych jednostek budżetowych oraz wydatki z nich

plany zestawiające dochody własne państwowych jednostek budżetowych oraz wydatki z nich
finansowane nie są zamieszczane w ustawie budżetowej, ale wykonanie takich planów

finansowane nie są zamieszczane w ustawie budżetowej, ale wykonanie takich planów powinno

powinno

się znaleźć

się znaleźć sprawozdaniu budżetowym;

sprawozdaniu budżetowym;

Plany finansowe dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych

–– plany rachunków dochodów własnych jednostek budżetowych JST

plany rachunków dochodów własnych jednostek budżetowych JST –– są ujmowane w uchwale

są ujmowane w uchwale

budżetowej;

wykaz jednostek budżetowych, które utworzyły rachunki dochodów własnych oraz zestawienie

wykaz jednostek budżetowych, które utworzyły rachunki dochodów własnych oraz zestawienie
dochodów własnych i wydatków nimi sfinansowanych to element sprawozdania z wykonania

dochodów własnych i wydatków nimi sfinansowanych to element sprawozdania z wykonania
budżetu JST;

budżetu JST;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Fundusze motywacyjne

Fundusze motywacyjne →

→ Wprowadzenie

Wprowadzenie

–– pojawiły się razem z rachunkami dochodów własnych jednostek budżetowych 1 stycznia 2005 r.,

pojawiły się razem z rachunkami dochodów własnych jednostek budżetowych 1 stycznia 2005 r.,

stanowią kolejną formę organizacyjną sektora finansów publicznych,

plany funduszy motywacyjnych nie są objęte ustawą budżetową;

Czym są fundusze motywacyjne?

–– fundusze motywacyjne są środkami finansowymi państwowych jednostek budżetowych

fundusze motywacyjne są środkami finansowymi państwowych jednostek budżetowych
gromadzonymi na wyodrębnionych rachunkach bankowych;

gromadzonymi na wyodrębnionych rachunkach bankowych;

–– fundusze są zasilane częścią dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu

fundusze są zasilane częścią dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu

przepadku rzeczy;

korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu jak

korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu jak
też przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych;

też przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych;

–– fundusze motywacyjne nie są funduszami celowymi

fundusze motywacyjne nie są funduszami celowymi (jest to odstępstwo od zasady finansowania

(jest to odstępstwo od zasady finansowania

brutto jednostek budżetowych);

Przeznaczenie funduszy motywacyjnych

–– ze środków funduszy motywacyjnych wypłacane są nagrody dla pracowników, żołnierzy

ze środków funduszy motywacyjnych wypłacane są nagrody dla pracowników, żołnierzy
i funkcjonariuszy, którzy przyczynili się bezpośrednio do uzyskania tych dochodów;

i funkcjonariuszy, którzy przyczynili się bezpośrednio do uzyskania tych dochodów;

2009-02-23

Gospodarstwa pomocnicze

Gospodarstwem pomocniczym

––

jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym część

jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym część
jej działalności podstawowej lub działalność uboczna;

jej działalności podstawowej lub działalność uboczna;

Wyodrębnienie organizacyjne

––

wyraża się w:

1) wyodrębnieniu majątkowym,

wyodrębnieniu majątkowym,

2) posiadaniu odrębnej struktury organizacyjnej,

posiadaniu odrębnej struktury organizacyjnej,

3) posiadaniu zorganizowanego zespołu pracowniczego.

posiadaniu zorganizowanego zespołu pracowniczego.

Wyodrębnienie finansowe

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Wyodrębnienie finansowe

––

wyraża się w posiadaniu przez gospodarstwo pomocnicze:

1) własnego planu finansowego,

własnego planu finansowego,

2) rachunku bankowego

rachunku bankowego -- na który wpływają jego dochody i z którego może

na który wpływają jego dochody i z którego może dokonywać

dokonywać

wydatków

wydatków do wysokości zgromadzonych zasobów;

do wysokości zgromadzonych zasobów;

Gospodarstwa pomocnicze

W formie gospodarstw pomocniczych prowadzone są m.in.:

formie gospodarstw pomocniczych prowadzone są m.in.:

––

zakłady obsługi ministerstw i centralnych urzędów administracji państwowej,

––

hotele pracownicze,

––

ośrodki wypoczynkowe i wypoczynkowo

ośrodki wypoczynkowe i wypoczynkowo--szkoleniowe,

szkoleniowe,

––

zakłady usługowo

zakłady usługowo--szkoleniowe przy urzędach skarbowych,

szkoleniowe przy urzędach skarbowych,

––

warsztaty szkolne,

––

gospodarstwa pomocnicze przy parkach narodowych.

Finansowanie działalności gospodarstw pomocniczych

––

gospodarstwa pomocnicze pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych;

ć b dż

d i

ć b dż

d i

––

gospodarstwo pomocnicze może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe;

Uwaga!

––

do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy oraz innych umów

do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy oraz innych umów
o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych odpowiednio:

o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych odpowiednio:

a) Skarbu Państwa;

Skarbu Państwa;

b) jednostki samorządu terytorialnego;

jednostki samorządu terytorialnego;

2009-02-23

Gospodarstwa pomocnicze

Roczny plan finansowy

––

podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest

podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy

roczny plan finansowy

obejmujący:

przychody (w tym dotacje z budżetu),

koszty i inne obciążenia,

rachunek zysków i strat,

stan środków obrotowych,

stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem;

Utworzenie gospodarstwa pomocniczego

––

gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę organizacyjno

gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę organizacyjno--prawną

prawną

i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu

i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:

zgody:

i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu

i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:

zgody:

––

właściwego

właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego, wojewody

ministra, kierownika urzędu centralnego, wojewody

w przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,

przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,

––

zarządu

zarządu jednostki samorządu

jednostki samorządu terytorialnego

terytorialnego

w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek

przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek

budżetowych;

Gospodarstwa pomocnicze

Tworząc gospodarstwo pomocnicze

Tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa:

kierownik jednostki budżetowej określa:

––

nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego,

––

nazwę i siedzibę jednostki budżetowej,

––

przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki

przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej,

budżetowej,

––

składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę

składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową,

budżetową,

Usługi na rzecz macierzystej jednostki budżetowej

––

sprzedaży usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej

sprzedaży usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej →

→ gospodarstwo

gospodarstwo pomocnicze

pomocnicze

dokonuje według kosztów własnych;

gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu

gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku netto

połowę osiągniętego zysku netto;

;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Zmiany w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego

––

w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku

w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku
w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie

w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie
spowoduje to zmniejszenia wpłat do

spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu,

budżetu, ani zwiększenia dotacji z budżetu;

ani zwiększenia dotacji z budżetu;

2009-02-23

Zakłady budżetowe

––

to jednostki nieposiadające osobowości prawnej, korzystające z samodzielności organizacyjnej

to jednostki nieposiadające osobowości prawnej, korzystające z samodzielności organizacyjnej
oraz ograniczonej samodzielności finansowej;

oraz ograniczonej samodzielności finansowej;

Zakłady budżetowe

Zakłady budżetowe wykonują odpłatnie

wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania a koszty swojej działalności

wyodrębnione zadania a koszty swojej działalności

Zakłady budżetowe

Zakłady budżetowe wykonują odpłatnie

wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania, a koszty swojej działalności

wyodrębnione zadania, a koszty swojej działalności

pokrywają z

pokrywają z przychodów własnych;

przychodów własnych;

Dotacje dla zakładu budżetowego

––

zakład budżetowy może otrzymać z budżetu dotację przedmiotową oraz dotację podmiotową

zakład budżetowy może otrzymać z budżetu dotację przedmiotową oraz dotację podmiotową
lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja

nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu

z budżetu

na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;

Dotacjami przedmiotowymi

––

nazywane są w ustawie

o finansach publicznych

o finansach publicznych →

→ dopłaty

dopłaty do określonych rodzajów wyrobów

do określonych rodzajów wyrobów

lub usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych;

Dotacjami podmiotowymi

––

nazywane jest w ustawie

o finansach publicznych

o finansach publicznych →

→ dofinansowanie

dofinansowanie bieżącej działalności

bieżącej działalności

ustawowo wskazanego podmiotu;

Zakłady budżetowe

Gospodarka finansowa

––

podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest

podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy

roczny plan finansowy;;

Utworzenie zakładu budżetowego

––

państwowe zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno

państwowe zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno--
prawną

prawną i i likwidują:

likwidują:

ministrowie,

kierownicy

kierownicy urzędów centralnych,

urzędów centralnych,

wojewodowie,

oraz

oraz inne organy działające na podstawie odrębnych (niż ustawa

inne organy działające na podstawie odrębnych (niż ustawa

o finansach publicznych

) przepisów;

––

gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną

gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną
formę organizacyjno

formę organizacyjno--prawną i likwidują:

prawną i likwidują:

organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego;

––

w gminie

w gminie →

→ rada gminy;

rada gminy;

––

w powiecie ziemskim

w powiecie ziemskim →

→ rada powiatu;

rada powiatu;

––

w powiecie grodzkim

w powiecie grodzkim →

→ rada miasta;

rada miasta;

––

w województwie

w województwie →

→ sejmik województwa;

sejmik województwa;

2009-02-23

Zakłady budżetowe

Utworzenie

Utworzenie zakładu budżetowego

zakładu budżetowego

––

utworzenie zakładu budżetowego wiąże

utworzenie zakładu budżetowego wiąże się z

się z określeniem:

określeniem:

jego

jego nazwy i siedziby,

nazwy i siedziby,

przedmiotu

przedmiotu działalności,

działalności,

ł ś

ś b d

k ó

kł d b d

ś b d

k ó

kł d b d

właściwej

właściwej części budżetu, z którą zakład będzie się rozliczał,

części budżetu, z którą zakład będzie się rozliczał,

źródła

źródła przychodów własnych,

przychodów własnych,

stanu

stanu wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane w użytkowanie

wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane w użytkowanie

temu zakładowi,

Rozliczenie z budżetem

––

rozliczenie z budżetem następuje poprzez wpłatę do budżetu nadwyżki wypracowanych

rozliczenie z budżetem następuje poprzez wpłatę do budżetu nadwyżki wypracowanych
środków obrotowych, ustalonej na koniec okresu rozliczeniowego;

środków obrotowych, ustalonej na koniec okresu rozliczeniowego;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Zmiany w planie finansowym zakładu budżetowego

––

w planie finansowym zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku

w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem,

w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem,
że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu;

że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu;

Zakłady budżetowe

Państwowe zakłady budżetowe

Samorządowe zakłady budżetowe

ośrodki wczasowe i wczasowo

ośrodki wczasowe i wczasowo--szkoleniowe,

szkoleniowe,

zakłady działające przy Ministerstwie Obrony

zakłady działające przy Ministerstwie Obrony
Narodowej,

Narodowej,

Gminne zakłady budżetowe:

przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, takie jak

przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, takie jak
np. zakłady oczyszczania miasta, zakłady

np. zakłady oczyszczania miasta, zakłady

Wpłata zakładu budżetowego do budżetu

––

wpłatę do budżetu planuje się jako różnicę między planowanymi przychodami i planowanym

ośrodki sportu i rekreacji,

część domów pracy twórczej,

wodociągowo

wodociągowo--kanalizacyjne, administracje budynków

kanalizacyjne, administracje budynków

komunalnych

komunalnych –– jeśli nie są spółkami,

jeśli nie są spółkami,

ośrodki sportowo

ośrodki sportowo--wypoczynkowe,

wypoczynkowe,

przedszkola,

Opracowanie: dr Tomasz Skica

p ę

ę j

ę y p

p y

p ę

ę j

ę y p

p y

stanem środków obrotowych na początek roku a planowanymi wydatkami i planowanym

stanem środków obrotowych na początek roku a planowanymi wydatkami i planowanym
stanem środków obrotowych na koniec roku;

stanem środków obrotowych na koniec roku;

przy założeniu, że planowany stan środków obrotowych na koniec roku nie może przekraczać

przy założeniu, że planowany stan środków obrotowych na koniec roku nie może przekraczać
1/6 planowanych na kolejny rok kosztów wynagrodzeń z pochodnymi;

1/6 planowanych na kolejny rok kosztów wynagrodzeń z pochodnymi;

2009-02-23

Wzór:

Wzór: Planowana wpłata (

Planowana wpłata (Pw

Pw) do budżetu

) do budżetu

Zakłady budżetowe

−

Planowana wpłata

Planowany stan

środków na koniec roku

Co w sytuacji gdy stan środków jest inny niż planowano?

––

jeżeli faktyczny stan środków jest inny niż planowano, stwierdzona niedopłata powinna być

jeżeli faktyczny stan środków jest inny niż planowano, stwierdzona niedopłata powinna być
pokryta w ciągu 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego;

pokryta w ciągu 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego;

Planowane przychody

Planowany stan środków

obrotowych na początek roku

Planowane wydatki

pokryta w ciągu 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego;

dotyczy to również tych zakładów, które nie planowały wpłat do budżetu;

––

Jeżeli zakłady wpłaciły kwotę wyższą od należnej, nadpłaty są zaliczane na poczet przyszłych

Jeżeli zakłady wpłaciły kwotę wyższą od należnej, nadpłaty są zaliczane na poczet przyszłych
wpłat lub zwracane zakładowi;

wpłat lub zwracane zakładowi;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Wzór:

Wzór: Faktyczny stan środków obrotowych na koniec roku (

Faktyczny stan środków obrotowych na koniec roku (Sk

Sk))

Zakłady budżetowe

−

Nieponiesione wydatki ze środków
własnych na zatwierdzone inwestycje

Zapamiętaj!

––

do stanu środków obrotowych nie wlicza się darowizn pieniężnych;

Stan środków obrotowych

na początek roku

Przychody z działalności

Zobowiązania

Poniesione koszty

Zakłady budżetowe

Zakłady budżetowe →

→ Podsumowanie

Podsumowanie

––

większość przychodów i wydatków państwowych zakładów budżetowych skupiona jest

większość przychodów i wydatków państwowych zakładów budżetowych skupiona jest
w czterech częściach budżetowych:

w czterech częściach budżetowych:

„Obrona narodowa”

„Kultura fizyczna i sport”

„Rolnictwo”

„Budżety wojewodów”

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2009-02-23

Fundusze celowe (

Fundusze celowe (Parabudżetowe

Parabudżetowe))

Funduszem celowym

––

jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych,

jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych,
a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań;

a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań;

często określa się je mianem

często określa się je mianem parabudżetowych

parabudżetowych;

;

Fundusze celowe a zakłady budżetowe

––

fundusze celowe odróżnia od zakładów budżetowych to, że ich dochody w głównej mierze

fundusze celowe odróżnia od zakładów budżetowych to, że ich dochody w głównej mierze
pochodzą ze świadczeń o charakterze publiczno

pochodzą ze świadczeń o charakterze publiczno--prawnym

prawnym a

a nie ze sprzedaży produkcji

nie ze sprzedaży produkcji

i i świadczonych usług

świadczonych usług;

;

Niedobór i nadwyżka w funduszach celowych

––

w przypadku niektórych funduszy w sytuacji, w której ich wydatki przekraczają

w przypadku niektórych funduszy w sytuacji, w której ich wydatki przekraczają dochody,

dochody,

mogą one uzyskiwać

mogą one uzyskiwać pożyczki z budżetu państwa

pożyczki z budżetu państwa;;

wynika to z gwarancji państwa dotyczących zadań realizowanych przez konkretny fundusz

wynika to z gwarancji państwa dotyczących zadań realizowanych przez konkretny fundusz
np. zadań Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS);

np. zadań Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS);

––

w sytuacji, kiedy dochody przewyższają wydatki funduszy, powstała

w sytuacji, kiedy dochody przewyższają wydatki funduszy, powstała nadwyżka

nadwyżka pozostaje do

pozostaje do

dyspozycji funduszy celowych;

Państwowe i

Państwowe i samorząd.

samorząd. fundusze celowe

fundusze celowe

Status prawny funduszy celowych

––

fundusz celowy może działać jako:

1) osoba prawna;

osoba prawna;

2) wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej

wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej
fundusz;

fundusz;

Państwowy

Państwowy fundusz

fundusz celowy a fundusze samorządowe

celowy a fundusze samorządowe

––

państwowy fundusz celowy realizuje

państwowy fundusz celowy realizuje zadania wyodrębnione z budżetu państwa;

zadania wyodrębnione z budżetu państwa;

np.

np. Fundusz Nauki i Technologii Polskiej;

Fundusz Nauki i Technologii Polskiej;

––

gminne

gminne, powiatowe lub wojewódzkie fundusze

, powiatowe lub wojewódzkie fundusze celowe realizującą

celowe realizującą zadnia wyodrębnione

zadnia wyodrębnione

i d i

b dż t

i t l b

ód t

i d i

b dż t

i t l b

ód t

odpowiednio z budżetu gminy, powiatu lub województwa

odpowiednio z budżetu gminy, powiatu lub województwa;;

Funduszami jednostek samorządu terytorialnego są:

––

terenowe (wojewódzkie) fundusze ochrony gruntów rolnych;

––

wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym;

––

wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej;

2009-02-23

Państwowe i

Państwowe i samorząd. fundusze

samorząd. fundusze celowe

celowe

Gospodarka finansowa funduszy celowych

––

podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy;

plany państwowych funduszy celowych są zamieszczane w załączniku do ustawy budżetowej;

Elementy wyodrębniane dla każdego funduszu celowego

––

dla każdego z funduszy, wyodrębnia się:

stan początkowy i końcowy funduszu;

przychody własne i dotacje;

wydatki na realizację zadań, w tym wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od

wydatki na realizację zadań, w tym wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od
wynagrodzeń;

wynagrodzeń;

––

plany samorządowych funduszy celowych

plany samorządowych funduszy celowych bez osobowości prawnej

bez osobowości prawnej, są objęte uchwałą

, są objęte uchwałą

budżetową JST;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Państwowe i

Państwowe i samorząd.

samorząd. fundusze celowe

fundusze celowe

Wydatki funduszu celowego

––

mogą być dokonywane w zasadzie tylko w ramach posiadanych środków finansowych

mogą być dokonywane w zasadzie tylko w ramach posiadanych środków finansowych
obejmujących bieżące przychody w tym:

obejmujących bieżące przychody w tym:

1) dotacje z budżetu państwa;

dotacje z budżetu państwa;

2) dotacje z budżetów JST;

dotacje z budżetów JST;

3) pozostałości środków z okresów poprzednich;

pozostałości środków z okresów poprzednich;

4) fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile tak stanowi ustawa tworząca fundusz

fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile tak stanowi ustawa tworząca fundusz;;

Wyjątek!

Wyjątek!
––

wydatki mogą być realizowane w kwocie wyższej od zaplanowanej bez konieczności zmiany

wydatki mogą być realizowane w kwocie wyższej od zaplanowanej bez konieczności zmiany
planu jeśli będą one sfinansowane

planu jeśli będą one sfinansowane ponadplanowanymi

ponadplanowanymi przychodami i pozostałościami środków

przychodami i pozostałościami środków

z poprzednich okresów;

zwiększenie wydatków wymaga zgody ministra nadzorującego lub dysponującego funduszem;

Zmiany w planie finansowym państwowego funduszu celowego

––

ustawa o finansach publicznych zakazuje dokonywania zmian w planie przychodów

ustawa o finansach publicznych zakazuje dokonywania zmian w planie przychodów
państwowych funduszy celowych;

państwowych funduszy celowych;

zakaz ten nie dotyczy dotacji budżetowej;

2009-02-23

Państwowe

Państwowe fundusze

fundusze celowe

celowe

Fundusze celowe (

Fundusze celowe (parabudżetowe

parabudżetowe)

) →

→ specyfika

specyfika

––

największe państwowe fundusze celowe związane są z ubezpieczeniami społecznymi;

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych →

→ 129,01 mld zł tj. 41,75% wydatków budżetu państwa w 2008

129,01 mld zł tj. 41,75% wydatków budżetu państwa w 2008

Fundusz Emerytalno

Fundusz Emerytalno--Rentowy KRUS

Rentowy KRUS →

→ 13,7 mld zł tj. 10,62% wydatków budżetu państwa w 2008

13,7 mld zł tj. 10,62% wydatków budżetu państwa w 2008

––

większość przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych realizują fundusze

większość przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych realizują fundusze
utworzone przed 2005 r.,

utworzone przed 2005 r.,

nowe fundusze celowe są niewielkie ich przychody i wydatki wyniosły łącznie ok. 2% kwot

nowe fundusze celowe są niewielkie ich przychody i wydatki wyniosły łącznie ok. 2% kwot
zaplanowanych dla wszystkich państwowych funduszy celowych w 2007 r.

zaplanowanych dla wszystkich państwowych funduszy celowych w 2007 r.

Tabela: Dotacje z budżetu państwa dla państwowych funduszy celowych w 2008 r.

Wyszczególnienie

Dotacje (w tys. zł)

Udział dotacji

w przychodach

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

33 227 968

25,11%

Fundusz Emerytalno-Rentowy KRUS

14 998 903

92,24%

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

930 000

19,62%

Fundusz Prewencji i Rehabilitacji KRUS

5 000

15,28%

Tabela:

Tabela: Główne cechy instytucji budżetu i instytucji funduszu celowego

Główne cechy instytucji budżetu i instytucji funduszu celowego

Cecha

Budżet

Fundusz celowy

Przedmiot finansowania

ogólny

ściśle określony

Okres finansowania

roczny

nieokreślony

Ciągłość finansowania

brak

zapewniona

Bezpieczeństwo finansowania zadań

niskie –

konkurencyjność zadań

wysokie – brak

konkurencyjności zadań

A bit l ść

l k ji ś dkó

i t t

i i t t

Arbitralność w alokacji środków

istotna

nieistotna

Możliwość akumulacji środków finansowych po roku

finansowym

nie istnieje

istnieje

Zasady gospodarki finansowej

sztywne (rygorystyczne) elastyczne

Możliwość mobilizacji dochodów

minimalna

znaczna

Możliwości kontroli ze strony władz przedstawicielskich

istotne

ograniczone

Racjonalizacja wydatków

ograniczona

znaczna

Możliwość realokacji środków finansowych stosownie do

zmieniających się warunków społecznych i gospodarczych duża

mała

Możliwość nieracjonalnego wydatkowania środków w

wyniku działania grup nacisku

duża

mała

Możliwość rozbicia gospodarki pieniężnymi środkami

publicznymi

mała

duża

2009-02-23

Państwowe

Państwowe fundusze

fundusze celowe

celowe

Fundusze celowe utworzone do 2005 r.

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

Fundusz Emerytalno

Fundusz Emerytalno--Rentowy KRUS

Rentowy KRUS

Fundusz Pracy

Fundusze celowe utworzone po 2005 r.

Fundusz Rekompensacyjny

Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej

Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych

Niepełnosprawnych

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

i Gospodarki Wodnej

Fundusz Administracyjny KRUS

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych

Pracowniczych

Fundusz Prewencji i Rehabilitacji KRUS

Fundusz Reprywatyzacji

Fundusz Promocji Kultury

Fundusz

Fundusz –– Centralna Ewidencja Pojazdów

Centralna Ewidencja Pojazdów

i Kierowców

Fundusz Skarbu Państwa

Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych

Fundusz Nauki i Technologii Polskiej

10.

Fundusz Zajęć Sportowo

Fundusz Zajęć Sportowo--Rekreacyjnych dla

Rekreacyjnych dla

Państwowy Fundusz Gospodarki Zasobem

Państwowy Fundusz Gospodarki Zasobem
Geodezyjnym i Kartograficznym

Geodezyjnym i Kartograficznym

10.

Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

11.

Fundusz Promocji Twórczości

10.

Fundusz Zajęć Sportowo

Fundusz Zajęć Sportowo Rekreacyjnych dla

Rekreacyjnych dla

Uczniów

11.

Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej

12.

Fundusz Wsparcia Policji

13.

Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego

14.

Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
3 wykład z finansów publicznych
FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE 20.04.2013, III rok, Wykłady, Finanse publiczne i rynki finansow
WYKŁAD I FINANSE PUBLICZNE
1 wykład z finansów publicznych
PRACA DOMOWA NR1, III rok, Wykłady, Finanse publiczne i rynki finansowe
Wykład 2 Finanse publiczne
8 Wyklad z Finansow publicznych Nieznany
Wykład 2 Finanse publiczne państwa
Finanse publiczne, Fiinanse publiczne II- wykłady, FINANSE PUBLICZNE II
FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE 09.03.2013, III rok, Wykłady, Finanse publiczne i rynki finansow
Praca domowa nr 3, III rok, Wykłady, Finanse publiczne i rynki finansowe
wykłady finanse publiczne, Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Politechnika Lubleska, finanse publicz
2009Ustawa o finansach publicznych (stan prawny na 2.01.2010), Wyklady, Finanse publiczne
Finanse publiczne skrot wykladu, Finanse publiczne - zagadnienia ogólne
finanse publiczne - wykłady 2, finanse publiczne(18)
PRACA DOMOWA NR2, III rok, Wykłady, Finanse publiczne i rynki finansowe
Finanse i prawo finansowe, Wyklady, Finanse publiczne
Finanse notatki na kolokwium z zeszytu wykład, Finanse publiczne i prawo podatkowe, Wykład
FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE 23.03.2013, III rok, Wykłady, Finanse publiczne i rynki finansow

więcej podobnych podstron