kusnierz 743[02] z2 04 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Lidia Mnich

Wykonywanie odzieży futrzanej
743[02].Z2.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Jadwiga Rudecka
mgr inż. Ewelina Śmiszkiewicz

Opracowanie redakcyjne:
inż. Lidia Mnich

Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[02].Z2.04
Wykonywanie odzieży futrzanej, zawartego w programie nauczania dla zawodu kuśnierz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady krojenia skór futerkowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Konfekcjonowanie skór w elementy futra

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Przygotowanie materiałów pomocniczych i dodatków do produkcji odzieży

futrzanej

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Konfekcjonowanie elementów futra

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Wyroby welurowe

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej wykonywania wyrobów

futrzarskich.

W poradniku zamieszczono:

– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki

modułowej,

– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie

materiału całej jednostki modułowej,

– literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

743[02].Z2

Technologia wytwarzania

wyrobów futrzarskich

743[02].Z2.01

Dobieranie skór do produkcji

wyrobów futrzarskich

743[02].Z2.02

Użytkowanie maszyn,

urządzeń i narzędzi

kuśnierskich

743[02].Z2.03

Wykonywanie

błamów

ze skór futerkowych

743[02].Z2.04

Wykonywanie

odzieży futrzanej

743[02].Z2.05
Wykonywanie

galanterii futrzanej

743[02].Z2.06

Wykonywanie usług

kuśnierskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

odczytywać rysunki techniczne prostych wyrobów futrzarskich,

−

interpretować rysunek żurnalowy,

−

dobierać zestawienia kolorystyczne w projekcie wyrobu futrzarskiego,

−

stosować elementy strojów historycznych lub regionalnych w projektach ubiorów
współczesnych,

−

wyjaśniać podstawowe pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania form odzieży,

−

wykonywać pomiary sylwetki człowieka,

−

rysować siatki konstrukcyjne podstawowych wyrobów futrzarskich,

−

stosować zasady ustalania dodatku konstrukcyjnego,

−

stosować zasady modelowania form z uwzględnieniem układu skór w wyrobie,

−

wykonywać modelowanie form na sylwetki nietypowe,

−

wykonywać szablony podstawowych wyrobów futrzarskich.

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

użytkować podstawowe maszyny i urządzenia kuśnierskie,

−

posługiwać się przyborami i narzędziami kuśnierskimi,

−

rozróżniać, sortować oraz dobierać skóry futerkowe według charakteru okrywy włosowej
i tkanki skórnej,

−

rozróżniać metody reperacji skór futerkowych,

−

korzystać z dokumentacji techniczno – technologicznej wyrobów futrzarskich w procesie
produkcji,

−

dobierać metody i techniki rozkroju skór futerkowych,

−

określać etapy procesu wytwarzania wyrobu futrzarskiego,

−

wykonywać wyroby futrzarskie zgodnie z projektem,

−

korzystać z różnych źródeł informacji zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować asortyment odzieży futrzanej damskiej, męskiej i dziecięcej,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do produkcji odzieży futrzanej,

−

dobrać maszyny i urządzenia do produkcji odzieży futrzanej,

−

zaplanować kolejność prac przy wytwarzaniu różnych asortymentów odzieży futrzanej,

−

posłużyć się dokumentacją techniczno-technologiczną,

−

dobrać skóry i materiały wykończeniowe do wykonania wybranego wyrobu
futrzarskiego,

−

dokonać reperacji skór futerkowych,

−

dobrać i zastosować odpowiednie techniki rozkroju skór,

−

skroić elementy wyrobu futrzarskiego zgodnie z projektem,

−

skompletować wykroje,

−

zszyć skóry w elementy wyrobu futrzarskiego,

−

uformować elementy wyrobu i wysuszyć,

−

obrównać elementy wyrobu odzieży futrzanej według szablonów,

−

przygotować materiały pomocnicze i dodatki,

−

dostosować parametry prasowania do rodzaju materiałów wykończeniowych,

−

przygotować elementy do zestawienia w wyrób futrzarski,

−

połączyć elementy składowe wyrobu w całość,

−

określić zasady wykończania wyrobów,

−

wykonać prace wykończeniowe wyrobu odzieży futrzanej,

−

wykonać wyroby ze skór welurowych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady krojenia skór futerkowych

4.1.1. Materiał nauczania

Topografia skóry futerkowej

Każdy rodzaj skór ma właściwą i charakterystyczną dla siebie topografię.

Rys.1. Topografia skóry futerkowej 1 – nosek, 2 – międzyocze, 3 – łebek, 4 – uszy, 5 – szyja, 6 – podgardle,

7 – kłąb, 8 – pachwiny przednie, 9 – łopatka, 10 – grzbiet, 11 – boki, 12 – podbrzusze, 13 – przyogonie (krzyż),

14 – biodro, 15 – nasada ogona, 16-17 – przednia i tylna łapa, 18 – ogon [3, s. 107]

Kroje literowe

Kunszt pracy kuśnierskiej polega przede wszystkim na umiejętnym doborze właściwego

kroju dla każdego typu skór, w celu uzyskania pożądanych efektów.

Najczęściej stosowaną techniką kroju skór, w celu ich wydłużenia i skracania, a zarazem

zawężania lub poszerzenia, jest tzw. krój literowy. Czynność ta nazywa się wysuwaniem lub
wsuwaniem. Natomiast nazwę swą krój ten zawdzięcza podobieństwu, jakie zawierają
rysunki cięć do pewnych liter alfabetu, np. V, A, N, M, W (rys.2).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Sposoby rozkroju skór – kroje literowe a) krój w kształcie litery V, b) krój w kształcie litery A, c) krój

w kształcie litery W, d) krój w kształcie litery M, e) efekt układania się włosa po wykonaniu kroju litrowego V,

f) efekt układania się włosa po wykonaniu kroju litrowego A, g) poszerzenie kroju W, h) poszerzenie kroju

[3, s. 99]

Krój w kształcie litery V (rys. 2a) nadaje się do skór o dłuższych włosach w linii

grzbietowej, gdyż później po jego wykonaniu, następuje ładne ich rozłożenie (rozsypanie) na
boki (rys. 2e). Krój ten nadaje się do cięć wielokrotnych i wydłużania skór na znaczne
długości, np. na całą długość futra.

Krój w kształcie litery A (rys. 2b) nadaje się do skór o wklęsłej, jakby zapadniętej linii

grzbietowej. Przy stosowaniu tego kroju następuje pewne spiętrzenie zapadniętej pręgi
grzbietowej (rys. 2f). Krój ten nadaje się do cięć kilkakrotnych i wielokrotnych, a więc do
wydłużenia skór na znaczne długości, np. na całą długość futra.

Krój w kształcie litery W (rys. 2c) nadaje się do skór o nieco krótszych włosach w linii

grzbietowej i na bokach, np. do lisów i kun. Ten typ kroju nadaje się również do cięć
kilkakrotnych i wielokrotnych, wykonywanych ręcznie.

Krój w kształcie litery M (rys. 2d) nadaje się do skór o dłuższych włosach w linii

grzbietowej i po bokach, np. do skór tchórzy, niektórych lisów i bobrów. Również i ten typ
kroju nadaje się do cięć kilkakrotnych i wielokrotnych, wykonywanych ręcznie.

Krój o nazwie „poszerzone W” (rys. 2g) jest rozwinięciem kroju W przez dodatkowe

cięcia, a co z tego wynika – przez zagęszczenie linii cięć. Ten typ kroju nadaje się szczególnie
do skór o bardzo kontrastowych barwach ostrowłosych i z zapadniętą linią grzbietową.
Wykorzystuje się go zazwyczaj kilkakrotnie (1– 4 razy) w jednej skórze.

Krój o nazwie poszerzone M (rys. 2h) jest rozwinięciem kroju M przez zastosowanie

dodatkowych cięć po bokach, a tym samym przez zagęszczenie linii cięć. Krój ten powinien
być stosowany w skórach o wyrównanej długości włosów lub o bardziej wypukłej barwie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

prędze grzbietowej, a także przy bardzo kontrastowych barwach okrywy włosowej. Można go
wykonywać również kilkakrotnie (1– 4 razy) w jednej skórze.

Krój V i A nadaje się szczególnie do stosowania w cięciu maszynowym, chociaż mogą

być także wykonywane ręcznie. Natomiast przy pozostałych krojach stosuje się wyłącznie
cięcia nożem kuśnierskim – ręcznie.

Przed rozpoczęciem obróbki technologicznej każda skóra powinna być odpowiednio

przygotowana. Powinna więc być najpierw rozprostowana, wygładzona, dokładnie przejrzana
i jeśli zachodzi potrzeba – wyreperowania. Najważniejszą zaś czynnością wstępną jest
oznaczenie w skórze osi linii grzbietowej.

Ze względu na to, że linia środkowa linii grzbietowej (czyli oś) dzieli skórę na dwie

symetryczne połówki, należy pamiętać, że zamierzając wydłużyć skórę, trzeba starać się
wykonywać cięcia symetryczne po obu stronach osi. Ustalając położenie jednego ramienia –
z całego systemu cięć – w stosunku do osi, należy zmierzyć kąt między osią, a ramieniem,
czyli wartość α/2 i taką samą wartość kąta trzeba przenieść na drugą stronę osi i oznaczyć
drugie ramię (rys. 3).

Rys. 3. Sposób ustalania kąta cięcia [3, s. 103]

Do wysuwania stosuje się jednakowy kąt całkowity α

(najczęściej

w granicach (30÷60 º).

Rys. 4. Zróżnicowanie kąta cięć: a) w kroju V, b) w kroju W [3, s. 105]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadkach kiedy zachodzi konieczność dokonania zmiany kształtu skóry (np. trzeba

zaokrąglić ją w kołnierzu), pomocą staje się znajomość poznanych już krojów. Bardzo duże
znaczenie ma w tym przypadku dobra umiejętność szycia na maszynie kuśnierskiej.
Występuje tu bowiem konieczność naddawania lub tzw. wstrzymywania poszczególnych
krawędzi podczas zszywania.

Rys. 5. Krój tzw. literowy w celu nadania skórom zaokrąglonego kształtu a), b) zastosowanie kroju M,

c),d) zastosowanie kroju podwójnego N [3, s. 107]

Kroje schodkowe

Do skór, których okrywa włosowa nie ma barw kontrastowych oraz skór z lokiem lub

z dobrze rozwiniętą morą (np. skóry owcze, jagnięce, karakuły i karakułopodobne, cielaki
itp.) można z powodzeniem stosować krój schodkowy (rys. 6). Umożliwia on uzyskanie
wydłużenia lub poszerzenia skóry w granicach 4 ÷10 cm, zależnie od wielkości skóry.

Rys. 6. Wydłużanie skór (krój schodkowy): a) za pomocą pojedynczego cięcia, b) za pomocą układu

podwójnych cięć [3, s. 111]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przeszczepianie – transponowanie

Przeszczepianiem nazywa się wycięcie pewnych części (płaszczyzn) w skórach i ich

zamianę, w celu uzyskania równych lub nierównych długości. Dokonuje się tego przez
zastosowanie kilku rodzajów cięć o specjalnych kształtach.

Metoda ta służy przede wszystkim do wyrównania długości poszczególnych skór

w grupach, którym trzeba nadać przed dalszą obróbką równe albo odpowiednio zróżnicowane
długości, np. przy krojeniu futer ze skór tchórzy.

Wyrównywać lub różnicować długość skór można tylko wtedy, gdy mają one podobną

kolorystykę i podobne cechy jakościowe okrywy włosowej.

Rys. 7. Rodzaje cięć stosowane w praktyce przy przeszczepianiu skór (kształt litery V) [3, s. 115]

a) skóra I po przeszczepieniu,

b) skóra II po przeszczepieniu z zaznaczonym sposobem obrównania

Rozdrabnianie metodą paskowania

Niektóre skóry o zbyt dużej powierzchni są mało atrakcyjne, wyglądają zbyt pospolicie.

Względy te spowodowały opracowanie metody umożliwiającej zwielokrotnienie takiej skóry
na odrębne skórki o mniejszej powierzchni każda, w stosunku do skóry pierwotnej. Ogólnie
metoda ta polega na wykonywaniu w skórze specjalnie dużej liczby cięć równoległych (lub
prawie równoległych) do osi skóry (cięcia pionowe) lub odwrotnie – cięć prostopadle
przecinających tę oś (cięcie poprzeczne).

Z paskowania poziomego otrzymuje się skórki skrócone, lecz o pierwotnej szerokości

(rys. 8a)

zaś z paskowania wzdłużnego – skórki o tej samej długości co skóra pierwotna, lecz

wąskie (rys. 8b).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Rozdrabnianie metodą paskowania skór: a) poziome, b) wzdłużne [3, s. 117]

Technologia rozdrabniania jest bardzo prosta, lecz wymaga staranności i dokładności

w wykonaniu pomiarów i oznaczeń, a następnie w rysowaniu pasków i ich wykrawaniu.
Odmierzone i narysowane paski należy ponumerować.

Galonowanie
Galonowaniem nazywa się ogólnie czynność powiększania skóry (albo jej części) lub

błamu przez wszywanie obcych wąskich pasków, z częściowym zastosowaniem kroju
zmieniającego kształt, przy czym przez umiejętne jego wykonanie można dodatkowo
wywołać efekt upiększający. Paski spełniające rolę galonówek, wykonuje się ze skóry
zamszowej lub welurowej. Zamiast skóry można do tego celu używać również tasiemek
aksamitnych lub innych materiałów, o właściwościach chwytania puchu i łączenia się z nim.

Galonowanie może być wykonywane różnymi sposobami. Jeśli galonowaniu ma

podlegać skóra nie rozdrobniona, należy pamiętać, żeby nie rozrywać warstwy puchowego
włosa. Do wszycia pasków wystarczy tylko delikatne przecięcie dermy i lekkie rozsunięcie jej
krawędzi.

Do galonowania nadają się szczególnie skóry zwierząt z gęstą i dostatecznie wysoką

warstwą włosa puchowego, np. lisa polarnego, lisa niebieskiego, zająca polarnego itp.

Rys. 9. Rozkrój skóry lisa z uwzględnieniem galonowania wstawkami ze skóry welurowej lub aksamitnej taśmy

[3, s. 125]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przestawianie zwierciadlane i przeciwsobne

Przestawianiem zwierciadlanym nazywa się ułożenie przepołowionych wzdłuż linii

grzbietowej skór lub pasm skóry, albo połączenie ich z innymi połówkami skór wzdłuż linii
grzbietowej w całość ÷ symetrycznie (po obu stronach linii środkowej np. błamu, korpusu
futra) lub też obok siebie, w zasięgu najbliższego sąsiedztwa.

Przestawianiem przeciwsobnym nazywa się ułożenie połówek uzyskanych po

przepołowieniu skóry wzdłuż osi pręgi grzbietowej w ten sposób, że boczne krawędzie skóry
są zestawiane z grzbietami. Przedstawianie zwierciadlane i przeciwsobne skór futerkowych
zostało szczegółowo przedstawione w jednostce modułowej Z2.O1.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co nazywamy topografią skór futerkowych?
2. Jakie części topograficzne rozróżnia się w skórze futerkowej?
3. Czy we wszystkich skórach futerkowych występują takie same części topograficzne?
4. Jakie kroje literowe stosowane są przy konfekcjonowaniu skór futerkowych?
5. Do czego służą kroje literowe w kuśnierstwie?
6. Od czego zależy zastosowanie odpowiedniego kroju literowego?
7. Jakie kąty cięć stosuje się przy wydłużaniu skór?
8. Od czego zależy wybór kąta cięć?
9. Do jakich skór i w jakim celu stosuje się kroje schodkowe?
10. Jaką technikę kroju skór nazywamy przeszczepianiem?
11. Jaki jest cel przeszczepiania?
12. Jaką technikę kroju skór nazywamy rozdrabnianiem?
13. Do jakich skór stosuje się rozdrabnianie?
14. Co nazywamy galonowaniem skór?
15. Jakie skóry nadają się do galonowania?
16. Co to jest przestawianie zwierciadlane w skórach futerkowych?
17. Co nazywamy przestawianiem przeciwsobnym?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj profile dwóch skór futerkowych: szlachetnej i pospolitej. Wyznacz na nich

części topograficzne i nazwij je.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) narysować profile skór,
2) wyznaczyć części topograficzne,
3) opisać części topograficzne,
4) porównać części topograficzne obu skór,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt uczniowski,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przybory do rysowania i pisania,

−

skóry futerkowe,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Z kolekcji skór wybierz skóry, w których można zastosować wysuwanie krojem

literowym V i A. Dokonaj wysunięcia wybranych skór, posługując się profilami wykonanymi
z papieru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać skóry do poszczególnych krojów,
2) odrysować profile wybranych skór na papierze,
3) pomalować na profilach topografię kolorystyczną skór,
4) wyciąć profile z papieru,
5) wyznaczyć linię pręgi grzbietowej,
6) narysować na skórach kroje literowe V i A,
7) dokonać wysunięcia, zwracając uwagę na zmienność topograficzną,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kolekcja skór futerkowych,

−

papier,

−

przybory do rysowania, malowania, wycinania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykonaj wydłużenie skóry karakułowej stosując krój schodkowy pojedynczy. Ćwiczenie

wykonaj na modelu z papieru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) narysować model skóry na papierze w skali 1:1,
2) wyciąć model skóry z papieru,
3) dokonać obliczeń ilości i wysokości schodków,
4) wyrysować krój schodkowy,
5) dokonać wydłużenia modelu skóry,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

skóra karakułowa,

−

papier,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

nożyczki,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wykonaj w skali 1:1 rysunki dwóch skór tchórzy o długościach 50 cm i 64 cm.

Wyrównaj długość tych skór metodą przeszczepiania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) narysować modele na papierze,
2) wyciąć modele skór z papieru,
3) obliczyć różnicę długości skór i długość przeszczepów,
4) narysować linie cięć na skórach,
5) dokonać przeszczepiania,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

papier,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

skóry tchórzy,

−

nożyczki.

Ćwiczenie 5

Na papierze narysuj dwie skóry w kształcie trapezu o wymiarach: szerokość dołem 38

cm, szerokość górą 28 cm, wysokość 50 cm. Nanieś układ cięć: na jednej wzdłużony, na
drugiej poziomy. Dokonaj rozdrabniania wzdłużonego na trzy skórki, a poziomego na dwie
skórki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) narysować skóry na papierze,
2) wyciąć profile skór z papieru,
3) zaznaczyć linie pręgi grzbietowej,
4) narysować układ cięć na jednej skórze wzdłużny, na drugiej poziomy,
5) oznaczyć paski,
6) pociąć skóry na paski,
7) rozdrobnić skóry według polecenia,
8) nakleić otrzymane skórki na arkuszu papieru,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

papier,

−

przybory do rysowania, wycinania, klejenia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 6

Z kolekcji skór futerkowych wybierz skóry, w których można zastosować galonowanie.

Zaznacz na nich części topograficzne nadające się do galonowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wybrać skóry do galonowania,
2) zaznaczyć pola topograficzne nadające się do galonowania,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kolekcja skór futerkowych,

−

kreda,

−

szpilki krawieckie,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyznaczyć pola topograficzne skóry futerkowej?



2) nazwać pola topograficzne skóry futerkowej?



3) rozróżnić kroje literowe stosowane w kuśnierstwie?



4) określić cel stosowania krojów literowych?



5) dobrać krój literowy do charakterystyki okrywy włosowej skóry?



6) zastosować odpowiedni kąt cięć w krojach literowych?



7) wydłużyć skóry krojami literowymi?



8) uzasadnić stosowanie krojów schodkowych?



9) określić cel i zasadę przeszczepiania skór?



10) przeszczepić skóry?



11) określić cel i zasadę rozdrabniania skór?



12) rozdrobnić skóry?



13) określić cel i zasadę galonowania skór?



14) wygalonować skóry?



15) określić cel i zasadę przestawiania zwierciadlanego i przeciwsobnego

stosowanego w skórach futerkowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Konfekcjonowanie skór w elementy futra

4.2.1. Materiał nauczania

Asortyment odzieży futrzanej

Do podstawowego asortymentu odzieży futrzanej zalicza się:

−

futra i kurtki (damskie, męskie i dziecięce),

−

pelisy,

−

kożuchy włosem do wewnątrz (welury i weluropodobne).

Organizacja stanowiska pracy

Zasady organizacji stanowiska pracy oraz dobór maszyn i urządzeń do konfekcjonowania

odzieży futrzanej zależą od systemu organizacji pracy w danym zakładzie kuśnierskim.
Stanowiska pracy pracowników wykonujących poszczególne czynności w procesie
produkcyjnym bardzo się różnią. W większych zakładach produkcyjnych poszczególne
czynności są wykonywane przez odrębnych pracowników i przy tak zorganizowanych
stanowiskach pracy, aby ich kwalifikacje były maksymalnie wykorzystane. Występują więc
grupy dobieraczy, krojczych, nabijaczy, obrównywaczy, wykańczaczy.

W zakładach usługowych podział na poszczególne czynności jest znacznie zawężony.

Znika np. grupa dobieraczy, nabijaczy, obrównywaczy i czynności te są wykonywane przez
krojczych. Często też jedna i ta sama osoba wykonuje wszystkie czynności, od dobierania
skór, aż do wykończenia gotowego wyrobu.

Proces konfekcjonowania futer

Konfekcjonowanie futer dzielimy na trzy etapy produkcyjne:

etap 1 – konfekcjonowanie skór w elementy futra,
etap 2 – przygotowanie materiałów pomocniczych i dodatków,
etap 3 – konfekcjonowanie elementów futra (zwane mylnie wykończeniem).

Futra ze skór owczych

Skóry na futra powinny mieć odpowiednie cechy jakościowe, jak miękką i elastyczną

dermę, równomierne wybarwianie okrywy włosowej i równomierną wysokość strzyżenia.
Okrywa włosowa powinna być nie brudząca i dobrze oczyszczona z trocin i pyłów.

Na futra nie można przeznaczyć skór mających dużą ilość uszkodzeń lica (pęknięć, tzw.

brych) lub mających zbyt rzadką okrywę włosową i golizny, które można wyreperować, lecz
tylko np. wstawkami obcej skóry. W ogóle reperacja w tego typu wyrobach jest niezbyt
pożądana ze względu na jej widoczność. Metody reperacji omówione zostały w j.m.
743[02].Z2.O3.

Ilość skór potrzebnych na jedno futro jest uzależniona od ich wielkości i powierzchni

użytkowej. Powierzchnia ta jednak zmienia się wydatnie po uprzednim nabiciu skór. Dlatego
skóry, które chcemy przeznaczyć na futra, należy wcześniej wyreperować i nabić. Ułatwia to
właściwe dobieranie skór i dodatnio wpływa na ekonomiczne efekty zużycia skór (czyli daje
pewne oszczędności surowca podstawowego).

Dobieranie skór na pojedyncze futro jest nieekonomiczne, ponieważ trudno jest

skompletować takie skóry, których ilość wystarczy w sam raz. Czasem brakuje pół lub tylko
część skóry na futro, a tu z konieczności trzeba przeznaczać następną skórę. Dlatego poza
konfekcjonowaniem usługowym, gdzie możliwe jest bezpośrednie rozliczenie z klientem,
w zakładach produkujących na konfekcję przemysłową dobiera się komplet skór na kilka
futer łącznie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Chcąc dokładnie skroić skóry na futra, trzeba dobrane w komplecie skóry rozłożyć na

odrysowanym konturze szablonu futra na stole kuśnierskim lub na szablonie z preszpanu.
Niezależnie od wykonanej już wstępnej reperacji, trzeba jeszcze raz skóry dobrze przejrzeć
i dostrzeżone usterki usunąć.

Rys. 10. Sposób łączenia (w ząbki i fale) skór owczych i dużych skór jagnięcych w kurtce [1, s .29]

Rys. 11. Sposób krojenia i sztukowania skór owczych w futrze [1, s. 29]

Skóry owcze można ze sobą łączyć lub sztukować w różny sposób pokazany na

rys. 11 i 12. Łączenie skór w bokach może być wykonane szwem prostym. Reperację
pachwin przeprowadza się sposobem tradycyjnym przez wstawianie trójkątnych kawałków.

Kołnierz wykonuje się przez rozcięcie skóry środkiem wzdłuż pręgi grzbietowej

i zgodnie z szablonem formuje się go symetrycznie z obu połówek. Z dużych skór wykrawa
się kołnierz w sposób symetryczny dla obu połówek.

Skóry owcze można zszywać igłą średniej grubości nr 65÷75, a dość cienkie nawet igłą

o grubości 60. Odpowiednio do grubości igieł można używać nici nr 40÷50, zaś do skór
wyjątkowo grubych używa się nawet nici nr 30 i igieł nr 80. Zaleca się używać nici mocnych
elanobawełnianych. Ściegi mogą być rzadsze 5÷6 na 1cm dobrze ściągnięte, lecz cały szew
dość niski lekko rozprasowany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uszyte elementy ze skór owczych lekko nawilża się po stronie mizdry letnią wodą za

pomocą szczotki. Ponieważ skóry były wstępnie nabijane, obecne nabijanie będzie w zasadzie
wyrównaniem i wygładzeniem dermy do kształtu elementów. Nabija się gwoździami
cienkimi – 1mm, tzw. kuśnierskimi. Po nabiciu, dermę trzeba podnieść na gwoździach na
grubość okrywy włosowej, aby zapobiec trwałemu zmięciu się włosa podczas suszenia.
Podczas nabijania na starej desce może nastąpić odbicie jej nierówności. Dlatego starą deskę
należy wyłożyć gładkim papierem. Szwów raczej nie prostuje się, a w przypadku
prostowania, dermę w tym miejscu należy również podnieść na gwoździach. Elementy futra
też nabija się okrywą włosową na wierzch, lecz jest to połączone z dłuższym schnięciem.

Suszyć jak zwykle należy w miejscu przewiewnym i w temperaturze do 40ºC powoli,

gdyż w przeciwnym razie derma staje się sztywna.

Czynność obrównywania jest ostatnią czynnością w I etapie konfekcjonowania futra i ma

bardzo duży wpływ na ostateczne układanie się futra na figurze ludzkiej. Dlatego układając
szablony należy robić to uważnie, tak aby bez trudności i w całości mieściły się one do
odrysowania. Nie wolno szablonów obniżać lub podwyższać, względnie zakładać je poza
planowane punkty spotkań. Obrównywane elementy futra muszą być względem siebie
symetryczne. Popełnione podczas tej czynności błędy są później trudne do rozpoznania
i usunięcia.

Futra ze skór jagnięcych

Futra ze skór jagnięcych zwykłych, ewentualnie uszlachetnionych przez barwienie,

strzyżenie, prasowanie, stanowią dość zróżnicowaną grupę pod względem sposobów ich
krojenia. Przede wszystkim nie nabija się ich wstępnie jak skóry owcze przed dobieraniem,
zaś pod względem dobierania i sposobu kroju przyjmuje się różne rozwiązania zależnie od
potrzeby.
W tę grupę włącza się także konfekcjonowanie futer ze skór koźlęcych.

Rys. 12. Futra ze skór jagnięcych lub koźlęcych: a),b) sposób kroju i sztukowania, c) wielkość ząbków

[1, s.33]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Łączenie pasów wszerz można wykonać najprostszym sposobem przez okrojenie boków

na prosto lub w sposób zacierający miejsce zszycia, za pomocą rzadszych ząbków lub fal,
które również kuśnierz powinien umieć właściwie dobrać.

Skóry jagnięce lub koźlęce, zależnie od wielkości i od pewnych cech typowych dla

niektórych rodzajów, mają różną grubość dermy, elastyczność oraz zwięzłość. W związku
z tym grubość igły należy dobierać indywidualnie do skrojonych skór.

Cykl nabijania i suszenia jest podobny do opisanego dla futer ze skór owczych.
Czynności obrównania elementów futra są takie same ja dla futra ze skór owczych.
Konfekcjonowanie futer ze skór jagniąt szlachetnych, a właściwie głównie krojenie futer

karakułowych lub podobnych, wymaga znacznych umiejętności i orientacji w posługiwaniu
się tą techniką kroju. Konieczna jest duża znajomość cech skór jagniąt karakułowych i innych
skór tego typu, jak smuszki, perskie, mierłuszki itp. Najlepsze skóry pochodzą z jagniąt
1÷5 dniowych. Cechą charakterystyczną jagnięcych skór karakułów, smuszek i perskich jest
to, że ich okrywa włosowa jest ułożona w trwałe loki o różnej wielkości, kształcie i połysku.

Naturalny kolor włosów tych skór bywa różny, np. czarny, brązowy, szary, biały,

różowy, złocisty i inny. Na cele konfekcyjne wykorzystuje się skóry w kolorze naturalnym
jak również barwione, przy czym barwienie ma często lub głównie na celu zabarwienie dermy
wraz z częścią naskórka, aby nie przeświecał on przez rzadszą miejscami okrywę włosową.

W skórach jagnięcych szlachetnych wyróżnia się strefy według loków.
Podział skór na strefy (rys.15) liniami poprzecznymi jest umowny i polega na

rozróżnianiu rodzaju i odmienności loków, jakie występują pomiędzy np. częścią karkową,
a środkową i zadnią. Najdrobniejsze i najniższe loki występują w części zadniej, a najgrubsze
i najwyższe w części karkowej. W środkowej części (strefie) występują loki pośrednie.

Rys. 13. Profil skóry karakułowej – widok od strony okrywy włosowej [1, s. 84]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Profile skór karakułowych – podział na strefy według loków [1, s. 85]

Dobrane skóry z poszczególnych rzędów należy przeciąć, przeszczepić według stref

i zszyć w pasy.

Rys. 15. Przykłady łączenia strefowego i przeszczepiania skór w pasy: a) skóra z odciętymi łapkami

i pachwinami, b) i c) łączenie przeszczepionych części, d) skrojone i uszyte pasy przeznaczone

na futra [1, s. 87]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dla uzyskania lepszego efektu wyrównania całości i symetryczności trzeba dokonać

przestawień zwierciadlanych (rys.16).

Rys. 16. Przestawienie zwierciadlane pasów [1, s. 88]

Do poziomego dzielenia i przeszczepiania skór używa się ząbków dość płaskich

i rzadkich. Natomiast do pionowego przestawienia zwierciadlanego można stosować bądź
taki same ząbki jak poprzednio, bądź ząbki zygzakowate lub fale. Zaleca się bardziej ząbki
i cięcia zygzakowate, ponieważ są łatwiejsze do wykonania w kroju i szyciu, a ponadto
dokładniej zacierają ślady łączenia od strony okrywy włosowej.

Rys. 17. Wysuwanie pasów i wsuwanie krojem schodkowym [1, s. 89]

Zszywanie skóry po podziale w pasy wykonać trzeba równolegle z krojeniem. Niejako

drugim etapem szycia elementów futra jest zszywanie z sobą pasów wszerz.

Nabijanie, suszenie i obrównywanie jest podobne jak w innych futrach. Odnosi się to

także do dalszego toku konfekcjonowania aż do wykończenia futra włącznie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Futra ze skór króliczych

Dobieranie skór długowłosych w układzie pionowym włosem do dołu, jest takie jak

w błamach, z tą różnicą, że dobiera się jeszcze skóry na rękawy i na kołnierz.

Podobnie też wygląda dobieranie skór strzyżonych na futra, włosem do dołu.

Rys. 18. Sposoby krojenia futer króliczych – włosem do dołu. [1, s. 37]

a) za pomocą ząbków, b) za pomocą łuków, c) za pomocą cięć poziomych

Odmiennie nieco przedstawia się dobieranie skór strzyżonych na futra w układzie

odwrotnym, włosem do góry (rys.20). Jest to sposób konfekcjonowania droższy, bo mniej
ekonomiczny jeśli chodzi o zużycie skór. Ponadto jednak wymagający dość dużych
umiejętności w pracy kuśnierskiej.

Rys. 19. Sposoby krojenia skór króliczych na połówki i różne układy w futrach [1, s. 36]

a) I w układzie poziomym, a) II w układzie łączonym, b) w układzie skośnym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 20. Sposoby krojenia skór króliczych strzyżonych – włosem do góry [1, s. 38]

Powodem konfekcjonowaniu futer włosem do góry bywa możliwość uzyskania ładnej

aksamitnej czerni okrywy włosowej. Na taki układ nadają się skóry dobre jakościowo,
a przede wszystkim gęste.

Krojenie skór jest połączone z ich reperacją i jest w zasadzie podobne do krojenia innych

rodzajów futer.

Do łączenia skór wzdłuż, stosuje się ząbki nieco gęstsze, np. 16 x16 mm. Jeśli skóry mają

zaakcentowane pasma pręgi grzbietowej, to powinny się one ze sobą dokładnie łączyć
i pokrywać tymi pasmami.

Do skór króliczych konfekcjonowanych na futra trzeba dobierać w miarę możliwości jak

najcieńsze igły i nici.

Zależnie od grubości dermy należy używać igieł nr 45–55 i nici 70–50.
Kolor nici powinien być dobrany do koloru okrywy włosowej lub czarny. Ilość ściegów

7– 6 na 1 cm.

Czynności związane z nawilżaniem, nabijaniem, suszeniem i obrównywaniem elementów

futra są takie same jak dla futer ze skór owczych.

Futra ze skór nutrii.

Konfekcjonowanie futer z nutrii może odbywać się różnymi sposobami, np. w układach

i krojeniu:

−

pionowym – (całe i połówki)

−

poziomym,

−

skośnym.

Dobieranie skór całych na futra w układzie pionowym ,odbywa się w zasadzie tak samo jak
na błamy. Natomiast dobieranie skór w połówki pionowo, daje niekiedy możliwość
zaoszczędzenia 2–3 skór, jeśli zastosuje się w tyle futra rząd ze skór rozdrabnianych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Układ poziomy z całych skór nie jest w futrach stosowany, natomiast z połówek spotyka się
go często.

Rys. 21. Futro ze skór nutrii całych krojonych na połówki, w układzie poziomym [1, s. 69]

Rys. 22. Futro z grzbietów nutrii krojonych na połówki, w układzie poziomym [1, s. 69]

Układ skośny skór nutrii, czy to całych, krojonych na połówki, grzbietów, czy

brzuszków, jest równie często wykonany, gdyż pozwala na maksymalne wykorzystanie
długości skór, jak również na sztukowanie i wykorzystanie kawałków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy wszystkich pokazanych futrach kołnierze wykonywane są bądź promieniście,
tj. kierunkiem pochylenia okrywy włosowej od szyi na zewnątrz, bądź okrywą włosową
zbieżnie w linii środka tyłu, a także od tyłu do przodu.

Rys. 23. Futro ze skór nutrii krojonych na połówki, w układzie skośnym [1, s. 70]

Skóry kroi się najlepiej na odrysowanym z papieru szablonie, w którym narysowane są

główne linie rozdzielające skóry lub połówki znajdujące się w rzędach, a także sposób
łączenia skór wzdłuż. Jak w błamach, tak i tu skóry całe łączy się przeważnie w jeden ząb
szpicem w grzbiecie skierowanym do dołu.

Krojenie futer jest o tyle trudniejsze od krojenia błamów, że występują tu

nierównomierne szerokości skór, np. w cięciach (radingote) w których krojczy musi
przewidzieć, ile skóra może się naciągnąć i jaką trzeba w danym miejscu utrzymać dla niej
szerokość.

Do zszywania skór w elementy futra trzeba używać igieł jak do błamów z nutrii (nr 45–

55). Ogólnie rzecz biorąc, futra należy szyć jeszcze staranniej niż błamy. Szwy powinno się
bezpośrednio po przeszyciu rozprasować. Wykluczone jest zaszywanie włosów. Nadkładania
stosuje się tylko tam, gdzie występuje znaczna różnica w długości włosów (tj. krótsze włosy
w części zadowej).

Futra ze skór piżmaków

Futra ze skór piżmaków w układach pionowych dobiera się i kroi tak samo jak błamy.

Różnica polega jedynie na lepszej jakości skór przeznaczonych na futra, jak również większej
staranności podczas pracy.

−

Futra wykonuje się w układach i kroju:

−

pionowym :zwykłym, dachówkowym, połówkowym itp.,

−

poprzecznym: przeważnie połówkowym,

−

skośnym: przeważnie połówkowym,

−

jodełkowym lub parkietowym,

−

w kliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sens dobierania skór na jednostkę konfekcyjną, niezależnie od układu skór w futrze, jest taki
sam jak zawsze. Trzeba dążyć do ekonomicznego rozmieszczenia skór pod względem ich
wielkości, uzyskania efektownego wyglądu pod względem doboru kolorystycznego skór.

Rys. 24. Kurtka damska z grzbietów piżmaków [1, s. 72]

Rys. 25. Kurtka damska z brzuszków piżmaków [1, s. 73]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 26. Futro damskie w układzie dachówkowym [1, s. 74]

Przy krojeniu należy pamiętać o prawidłowym oznaczeniu osi skóry (grzbietu lub

brzuszka), gdyż to gwarantuje symetryczność kolorystyczną w ogóle, a szczególnie w skórach
rozcinanych na połówki wzdłuż. Aby zachować w całym futrze taki sam kąt zęba lub innego
kształtu wykroju, trzeba posługiwać się stałymi wykrojnikami z preszpanu.

Skóra piżmaka wyprawiona workowo, następnie rozcięta przez oś grzbietu, powinna być

przed właściwym rozkrojem wyreperowana, nawilżona i rozciągnięta wzdłuż i wszerz.

Powierzchnię skóry dzieli się na trzy kliny. Dwa boczne przestawia się jak to pokazano

na rys.27a. Po zszyciu tak przedstawionych klinów, skóra nabiera nowego wyglądu.
Konfekcjonowanie skór w futra przedstawiono na rys. 27b.

Rys. 27. Futro damskie ze skór piżmaków całych krojonych w przestawiane kliny: a) rozkrój skór I, II, III, IV

−

fazy rozkroju, b) sposób ułożenia w futrze [1, s. 77]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ciekawa jest też metoda rozkroju całych piżmaków, pozwalająca na wykorzystanie ich

powierzchni w maksymalny sposób. Zachowując nienaruszoną powierzchnię grzbietu
piżmaka, wydłuża się tylko części brzuszka znajdujące się po bokach. Równocześnie przez
wysunięcie pasm brzusznych zwężają się one zarazem. Skóry po takim zabiegu mają wygląd
bardziej smukły i nadają się do konfekcjonowania futer, szczególnie w połówki.

Sposób rozkroju skóry piżmaka opisany powyżej przedstawiono na rys.28.

Rys. 28. Metoda rozkroju skóry piżmaka całego pozwalająca na wyrównanie długości brzuszka z długością

grzbietu: a) skóra rozcięta przez oś brzuszka z rozciętymi ku górze otworami po przednich łapkach,

b) wycięcie pola z szarymi i zbyt krótkimi włosami w okolicy przednich łapek i reperacja pól

wsuwkami biegnącymi wzdłuż boków. Skośne cięcia biegnące od osi brzuszka w górę umożliwiają

wysunięcie brzuszka do długości grzbietu, c) kształt skóry po wykonanej reperacji, wysunięciu

brzuszka i okrojeniu, do zestawienia elementów w futrze [1, s. 78]

Bardzo korzystnie przedstawia się metoda częściowego wysuwania grzbietów piżmaków,

które po takim zabiegu zatracają pierwotny charakter, imitując przez swoje wydłużenie
i wąskość raczej skóry norek. Skóra przeznaczona do wysuwania, jest dwukrotnie poddawana
rozkrojowi (rys. 29).

Rys. 29. Metoda częściowego wysuwania i przestawiania skór grzbietów piżmaków: a), b) rozkrój i wysunięcie,

c), d) przestawienie zwierciadlane skóry i wykrój do łączenia w futrze [1, s. 79]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Futra ze skór lisich

Ze względu na wysoki koszt skór lisich, obecnie rzadko wykonuje się kurtki lub futra

w pełni z samych skór. Natomiast wykorzystując puszystość i gęstość skór lisich, szeroko
stosuje się łączenie tych skór ze skórami odzieżowymi bez włosa. Dodatki te mają różny
kształt, są szersze lub węższe, najczęściej jednak stosowane jako paski o szerokości 1 ÷ 4 cm
zwane są popularnie galonówkami, a szersze – wstawkami.

Najprostszym, chociaż niezbyt efektownym sposobem wykonania kurtki, jest krojenie jej

z tzw. połówek z użyciem szerokich wstawek rozdzielających je, przez co sprawiają później
wrażenie oddzielnych wypukłych pasów (rys. 30).

Na kurtkę trzeba przeznaczyć 7 sztuk skór: 4 sztuki na korpus, 2 sztuki na rękawy

i 1 sztukę na kołnierz z klapami. Kołnierz spodni i wyłogi krojone są z łapek. Kurtka ta jest
łatwa w wykonaniu, ponieważ można zastosować zwierciadlane przestawianie połówek.

Konieczne jest, aby dobrane wcześniej w komplet skóry rozciąć na płasko, wyreperować,

oznaczyć w nich dokładnie oś pręgi grzbietowej, wyciąć uszy, odciąć ogon i nabić każdą
z osobna, z wyjątkiem skóry przeznaczonej na kołnierz. Skóry po nabiciu dają się łatwiej
dopasować podczas krojenia na szablon, jak również unika się niespodzianek jeśli chodzi
o ciągliwość w czasie właściwego już nabijania całych elementów kurtki.

Rys. 30. Kurtka krojona z połówek skór lisich z wstawkami rozdzielającymi [1, s. 95]

Podczas krojenia, skóry w korpusie muszą być w znacznym stopniu okrawane z pasm

biegnących wzdłuż podbrzusza od dołu w górę. Są to pasma o rzadkich i na przemian zbyt
długich lub zbyt krótkich włosach. Jedynie w rękawach pasma te przechodzące na spodnią
stronę mogą pozostać lub nawet mogą być dosztukowane.

Wstawki w postaci szerokich welurowych pasów krojone muszą być symetrycznie po

obu stronach kurtki. Kolor skóry odzieżowej welurowej powinien harmonizować z okrywą
włosową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kołnierz wierzchni jest prosty w wykonaniu. Skórę lisa rozcina się na połówki wzdłuż

osi pręgi grzbietowej. Następnie łączy je zbieżnie, po odkrojeniu w zadzie pasma z dzikim
włosem. W tym stanie formuje się kołnierz po nawilżeniu w czasie nabijania.

Skóry należy szyć bardzo cienkimi igłami nr 40÷45 i cienkimi nićmi, z gęstością 8÷10

ściegów na 1 cm. Szwy trzeba spłaszczyć przez rozprasowanie.

Nabijanie pozostałych elementów jest proste i łatwe, sprowadza się właściwie do

wygładzenia powierzchni, korpusu i rękawów. Aby okrywy włosowej zanadto nie zmiąć, po
nabiciu, krawędzie elementów trzeba podnieść na gwoździach.

Obrównanie jest typowe, takie jak w innych wyrobach.
Inne sposoby zastosowania galonówek i wstawek podczas konfekcjonowania kurtek

przedstawiają rysunki 31 i 32.

Rys. 31. Elementy kurtki z lisich skór krojonych w paski od strony mizdry [1, s. 97]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 32. Elementy kurtki z lisich skór krojonych w paski od strony mizdry [1, s. 98]

Stosując techniki galonowania i wysuwania skór, można uzyskać skóry lisów na pełną

długość futra tj. 120–130cm. Przed galonowaniem skóry należy wyreperować i nabić. Po
wysuszeniu odciąć pasma brzuszka łącznie z przednimi i tylnimi łapami. Na linii osi oznaczyć
środek kłębu krzyża. Od tego punktu w dół, zastosować wydłużenie za pomocą galonowania
krojem A, o kącie wypukłym 240°, w części górnej krojem V o kącie rozwartym 120°. Tak
przygotowane skóry połączyć pionowo w całość korpusu.

Rys. 33. Wydłużanie skóry lisa za pomocą galonowania krojami A i V [1, s. 100].

W skórach na rękawy należy zastosować technikę galonowania z jednoczesnym

rozdrabnianiem na dwie skóry.

Inny przykład wydłużenia skór lisów na pełną długość futra obrazuje rys. 34

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 34. Schemat cięć i oznakowań na skórze lisa przeznaczonej do wysuwania i galonowania [2, s. 341]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie główne etapy wyróżnia się przy konfekcjonowaniu futer?
2. Jakie podstawowe czynności wchodzą w skład konfekcjonowania skór w elementy futer?
3. Jaki jest cel stosowania ząbków w łączeniu skór owczych i jagnięcych?
4. Jakie jest prawidłowe ułożenie skór karakułowych w futrze, w którą stronę zwrócone są

karki,a w którą zady?

5. Czym podyktowane jest przeszczepianie skór karakułowych?
6. Które skóry nadają się do konfekcjonowania futer włosem do góry i dlaczego?
7. W jakich układach konfekcjonuje się skóry w elementy futer i kurtek?
8. Jakie techniki rozkroju stosowane są przy konfekcjonowaniu skór piżmaków w futra?
9. Jakie techniki przygotowujące skóry do konfekcjonowania stosuje się w skórach lisów?
10. Co to są nadkładania przy łączeniu skór futerkowych i kiedy się je stosuje?
11. Jakie są zasady nabijania elementów futer?
12. Jakie są zasady obrównywania elementów futer?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj, na szablonach futra, układ skór króliczych strzyżonych z zaznaczeniem

sposobu łączenia skór i kierunku włosa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odrysować szablony futra na papierze,
2) dokonać analizy skóry króliczej, długości, szerokości, charakterystyki włosa,
3) wybrać sposób łączenia skór w rzędach,
4) w oparciu o szerokość skóry narysować rzędy na szablonach,
5) narysować połączenia skór w rzędach,
6) uzasadnić wybór łączenia skór,
7) zaznaczyć kierunek włosa w układzie skór na szablonach elementów futra,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

papier,

−

szablony futra,

−

przybory do rysowania,

−

skóry królicze,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Opracuj szablony do obrównywania skór piżmaków na futro w układzie dachówkowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dokonać analizy profilu skóry i charakterystyki okrywy włosowej,
2) opracować w oparciu o skórę piżmaka szablon do obrównywania skór,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

skóra piżmaka,

−

karton,

−

taśma centymetrowa,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj poziomy układ skór nutrii – grzbietów krojonych w połówki na szablonach

futra.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odrysować szablony futra na papierze,
2) określić wymiary skóry,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) ustalić położenie pręgi grzbietowej skór w układzie,
4) narysować na szablonach układ skór nutrii – grzbietów,
5) zaznaczyć kierunek włosa i linię grzbietową każdej skórki w układzie,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

skóry nutrii

−

grzbiety,

−

papier,

−

przybory do rysowania,

−

przybory do mierzenia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zaprojektuj układ mieszany skór nutrii na szablonach futra damskiego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odrysować szablony futra na papierze,
2) określić wymiary skóry,
3) ustalić położenie skór w układzie,
4) narysować na szablonach układ skór,
5) zaznaczyć kierunek włosa i linię grzbietową każdej skóry w układzie,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

skóry nutrii,

−

papier,

−

przybory do rysowania,

−

przybory do mierzenia,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić etapy przy konfekcjonowaniu futer?



2) wymienić czynności podczas wykonywania pierwszego etapu

konfekcjonowania futer?



3) wymienić sposoby łączenia skór futerkowych?



4) dobrać odpowiedni sposób łączenia skór do ich rodzaju?



5) zaprojektować układy dla różnych rodzajów skór futerkowych?



6) dokonać rozkroju skór według układu?



7) zszyć skóry w elementy wyrobu kuśnierskiego?



8) nabić elementy futra według szablonów?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Przygotowanie materiałów pomocniczych i dodatków do

produkcji odzieży futrzanej

4.3.1. Materiał nauczania

W konfekcji futrzanej oprócz podstawowego surowca, jakim są skóry futerkowe, stosuje

się również materiały pomocnicze i dodatki. Należą do nich:

−

taśma konfekcyjna nieciągliwa o szerokości około 1cm bawełniana lub jedwabna,

−

taśma sztywnikowa z cienkimi drucikami wewnątrz,

−

taśma ozdobna,

−

tkanina wzmacniająca; lekkie nieciągliwe płótno lub batyst, etamina, organdyna,

−

sztywniki; włóknina lub płótno sztywne,

−

wkład ocieplający; watolina flanela, lub włóknitekx,

−

tkanina kieszeniowa,

−

podszewka z jedwabi naturalnych i włókien sztucznych,

−

gumka tasiemkowa,

−

zapięcia i zdobiny,

−

klamry.

Do rozkroju podszewki stosuje się szablony specjalnie przygotowane do tej czynności,

w których uwzględnione są naddatki na szwy i podwinięcia (rys. 35).

Szablony układa się na

rozłożonym materiale, tak, aby zajęły minimalną ilość miejsca (rys. 36 i 37).

Rys. 35. Przygotowania szablonów: a) na elementy futrzane, b) na podszewkę, z zapasem na szwy i podwinięcia

[1, s. 41]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 36. Układ szablonów na podszewce (łączony mieszany) – składający się z szablonów

wyrobów trzech różnych wielkości [5, s. 17]

Rys. 37. Układ szablonów na płótnie sztywnym [1, s. 43]

Skrojone podszewki i inne tkaniny lub materiały wymagające zszycia, zszywa się na

maszynach szwalniczych – stębnówkach zwykłych, uniwersalnych lub na overlockach.

Materiały pomocnicze używane w kuśnierstwie, prasuje się żelazkiem elektrycznym

ręcznym. Uszyte podszewki z tkanin jedwabnych prasuje się na sucho i po lewej stronie
w temperaturze 140–160 ºC . Załamania lub zagniecenia, które trudno rozprasować, można
lekko zwilżyć wodą. Podszewki z jedwabiu sztucznego prasuje się również po lewej stronie,
gdyż niektóre z nich pod wpływem wysokiej temperatury zmieniają kolor. Temperatura
prasowania jedwabiu octanowego jest w granicach 115–140 ºC , a jedwabiu wiskozowego
160–180ºC. Tkanin tych nie należy zwilżać wodą, ponieważ powstają na nich plamy. Tkaniny
do pikowania bawełniano – lniane prasuje się na sucho lub lekko wilgotne (w miejscach
zagnieceń) w temperaturze 250–280 ºC Tkaniny sztywnikowe lniane (płótna sztywne) prasuje
się zwilżone w temperaturze 280–300 ºC.

Dokładne informacje na temat dodatków znajdziesz w poradniku jednostki modułowej

743[02].O1.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie materiały pomocnicze i dodatki stosowane są przy konfekcjonowaniu futer?
2. Jaka jest różnica między szablonem futra a szablonem do rozkroju podszewki?
3. Jakie układy szablonów stosuje się przy krojeniu podszewki?
4. Na jakich maszynach szwalniczych zszywa się podszewki?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj materiały pomocnicze i dodatki stosowane przy wykonywaniu odzieży

futrzanej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczeni, powinieneś:

1) wypisać w zeszycie materiały pomocnicze – włókiennicze i scharakteryzować je,
2) wypisać zapięcia i zdobiny stosowane w konfekcjonowaniu futer.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt uczniowski,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Na podstawie szablonów futra przygotuj szablony do rozkroju podszewki

wykończeniowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odrysować szablony futra na papierze,
2) uwzględnić naddatki na szwy i podwinięcia,
3) wyciąć szablony do rozkroju podszewki,
4) nanieść oznaczenia i „znaki spotkań”,
5) sprawdzić poprawność wykonania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia,

−

papier,

−

szablony futra,

−

przybory do rysowania,

−

nożyczki,

−

taśma centymetrowa,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wykonaj układ szablonów na podszewce o szerokości 140 cm w złożeniu i rozłożeniu

podszewki. Porównaj zużycie podszewki w poszczególnych układach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) ułożyć szablony na rozłożonej podszewce,
3) zmierzyć długość układu,
4) ułożyć szablony na złożonej podszewce,

zmierzyć długość układu,

5) porównać wyniki – wskazać układ bardziej ekonomiczny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

szablony do rozkroju podszewki,

−

podszewka o szerokości 140cm,

−

stanowisko do krojenia dodatków,

−

przybory do odrysowania szablonów mydełko, ciężarki, taśma centymetrowa,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić i scharakteryzować materiały pomocnicze i dodatki

stosowane do wykończenia futer?



2) wykonać szablon do rozkroju podszewki?



3) ułożyć szablony na podszewce według zasad technologicznych?



4) wybrać najbardziej ekonomiczny układ szablonów do rozkroju

podszewki?



5) uszyć podszewkę wykończeniową?



6) rozkroić materiału wykończeniowe (tkanina wzmacniająca, watolina,

sztywniki?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Konfekcjonowanie elementów futra

4.4.1. Materiał nauczania

Następny etap konfekcjonowania można już w pewnym uproszczeniu porównać

z konfekcjonowaniem odzieży. Jest to jakby dalsza obróbka wykrojonych elementów i ich
zestawienie, aż do wykończenia. W tym etapie konfekcjonowania są następujące czynności:

−

tasiemkowanie ręczne lub maszynowe,

−

pikowanie tkaniny wzmacniającej,

−

wstępny montaż,

−

nakładanie watoliny,

−

zawijanie brzegów,

−

zestawienie elementów wyrobu w całość,

−

przyszywanie podszewki,

−

kosmetyka.
W dużym zakładzie przemysłowym poszczególne czynności wykonują wyspecjalizowani

w danej czynności pracownicy. W zakładach mniejszych, szczególnie o charakterze
usługowym, wiele spośród wymienionych czynności lub wszystkie wykonuje jeden
pracownik.

Tasiemkowaniem nazywamy czynności przyszywania taśmy konfekcyjnej wokół

brzegów lub wzdłuż niektórych krawędzi obrabianych elementów futra, w celu
zabezpieczenia ich przed rozciągnięciem, a czasem w celu ich ściągnięcia lub wzmocnienia.

Pikowanie tkanin do futra występuje w kuśnierstwie w bardzo szerokim zakresie

i w różnym celu: zabezpieczenia skóry przed rozciągnięciem , rozdarciem. Pikować można
ręcznie i maszynowo na pikówce. Jeśli czynność pikowania ma spełnić swą rolę, tkanina musi
być wyprasowana i ułożona na pikowanym elemencie futra, osnową wzdłuż mających
występować naprężeń w czasie noszenia. Ponadto tkanina powinna być na brzegach
podwinięta i przyszyta. Zatem przykrawanie tkaniny do pikowania musi uwzględnić te
wymagania (rys. 38a).

Rys. 38. Pikowanie tkaniny wzmacniającej: a) odstępy linii ściegów pikujących, b) kierunek wbijania igły

podczas pikowania ręcznego lub maszynowego [1, s. 47]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas pikowania ważny jest kierunek wbijania igły – zarówno ręcznie jak i maszynowo

– musi on być zgodny z kierunkiem biegu włosów (rys. 38b). W innym przypadku zdarza się
podwinięcie włosów, co daje niekorzystny efekt na powierzchni okrywy włosowej.

W kuśnierstwie jako sztywników używa się płótna sztywnego zwykłego lub zwykłej

włókniny. Poza tym do skór o bardzo dobrej wyprawie i dermie wytrzymałej na wysokie
temperatury można zastosować inny rodzaj sztywników – tkaniny lub włókniny
z natryskiwanym topliwym klejem. Sztywniki te można przykleić na prasach termicznych
albo żelazkiem.

Rys. 39. Miejsca, w których pikuje się sztywniki 1 – krawędzie przodów, 2 – wyłogi i klapy, 3 – wzmocnienie

pod guziki lub keski, 4 – wzmocnienie okolicy kieszeni, 5 – wzmocnienie podkroju szyi w plecach, 6 – kołnierz

spodni, 7 – podkładki na ramiona [1, s. 48]

Następnym etapem konfekcjonowania jest: zszycie zaszewek, wszycie kieszeni, zapięć,

łącznie niektórych elementów itd., aby przygotować jednostkę konfekcyjną do nakładania
watoliny lub włókniny.

Zszywanie zaszewek i doszywanie tzw. spódnicy do gorsu należy wykonać tak, aby nie

powstały przy tym nawet minimalne przesunięcia, gdyż będą one w rażący sposób widoczne
w wykonanym futrze. Zszywane ze sobą krawędzie, np. zaszewek, powinny mieć tzw. znaki
spotkań , które każdy kuśnierz musi bezbłędnie umieć oznaczyć (rys. 40), jeśli nie było ich na
szablonie do skopiowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 40. Znaki spotkań do prawidłowego zszycia elementów [1, s. 49]

Po zszyciu zaszewek i połączeniu spódnicy, wszywa się kieszenie (rys. 41). Kieszeń

składa się z worka kieszeniowego i odszycia (ramki). Worki szyte są z tkaniny kieszeniowej
lub podszewki, natomiast odszycie przygotowane jest zazwyczaj w postaci pasków z tej
samej skóry futerkowej co futro, o szerokości 20÷25mm. Mogą to być także paski skóry
odzieżowej licowej lub welurowej.

Rys. 41. Kieszenie do futer: a) typy worków kieszeniowych, b) ramki otworów kieszeniowych, c) wszycie

ramki do otworu i doszycie worka kieszeniowego, d) rygowanie ramki, e) przyczepianie worka i mocowanie

ramki [1, s. 49]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po wszyciu kieszeni, wszywa się zapięcie – pętelki lub haftki (rys. 42),

a czasem trzeba

wykonać dziurki. Dziurki mogą być dziergane maszynowo (w dużych zakładach, które
dysponują dziurkarkami ) lub mogą być wykonane metodą odszywania skórą odzieżową na
maszynie kuśnierskiej (rys. 43).

Rys. 42. Wszywanie zapięć, pętelek i haftek: a) przygotowanie skóry na pętelki i para haftek, b) sposób szycia

pętelek i haftek, c) przewinięcie i obrzucenie założenia [1, s. 51]

Rys. 43. Dziurki odszywane w futrze: a) wycięcie dziurki i przygotowanie skóry odzieżowej do odszycia,

b) odszycie dziurki skórą odzieżową, c) wywinięcie odszycia do spodu, d) odszycie dziurki ściegiem

zaciągającym, e) dziurka odszywana od strony zewnętrznej, f) dziurki wykonane maszynowo [1, s. 52]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiałem ocieplającym jak już wcześniej powiedziano, może być watolina, flanela,

włóknitex lub inny materiał ciepłochronny, lekki i miękki. Watolinę kroi się, dodając
w niektórych miejscach na założenie lub podwinięcie, zaś w innych miejscach krojąc mniej
niż to wynika z kształtu szablonu wyjściowego (rys. 44).

Rys. 44. Pikowanie wkładu ocieplającego (watoliny): a) poziomo, b) pionowo, (dł. ściegów7

−

10 cm, odstępy

linii ściegów 6

−

10cm) [1, s. 52].

Watolina ma dwie strony – bardziej i mniej włochatą. Stroną bardziej włochatą układa się

do mizdry, co zapobiega jej przedwczesnemu ścieraniu się.

Zawijanie brzegów jest to przewinięcie założeń przodów, dołu futra, rękawów itp., wraz

z ich przeszyciem. Same brzegi przyszywa się rzadkim i luźnym ściegiem obrębkowym.

Bardzo szerokie założenia, przed obrzucaniem krawędzi, ryguje się w połowie tej

szerokości. Również futra, do których podszewka ma być wszywana na maszynie, nie mają
brzegów obrzuconych, lecz są one rygowane.

Zestawienie jest to stopniowe łączenie elementów składowych futra w całość, jak:

zszycie ramion, wszycie i nakrycie kołnierza, wczepienie i wszycie rękawów itp.

Należy pamiętać o znakach spotkań, które jeśli są dobrze zaznaczone, ułatwiają znacznie

prace.

Pierwszą fazą zestawienia jest zszycie ramion i sprawdzenie korpusu na manekinie.

Następnie wczepia się spodni kołnierz i sprawdza na manekinie. Jeśli spodni kołnierz dobrze
leży, można przystąpić do nakrycia go kołnierzem wierzchnim.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 45. Sposób rygowania kołnierzy: a), b), c) linie ściegów rygujących [1, s. 55]

W następnej kolejności wczepia się rękawy. Wczepienie polega na prawidłowym

ustawieniu rękawa i na rozmieszczeniu nadmiaru obwodu kuli rękawa względem obwodu
pachowego w korpusie (rys. 46).

Rys. 46. Wszywanie rękawa: a) obwód pachy mniejszy niż w rękawie, b) obwód w rękawie większy

o 1,5÷2,7 cm [1, s. 55]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przyszywanie podszewki już kompletnie zszytej i wyprasowanej, może się odbywać

ręcznie lub maszynowo. Ręczne przyszywanie rozpoczyna się od wczepienia korpusu
podszewki i przyrygowania jej wzdłuż szwów ramieniowych ,wokół pach i w bokach. Do tej
czynności futro musi być wywinięte spodem tyłu na wierzch i wygładzone. Przody podszewki
wygładza się i podwija na założeniach futra, a następnie fastryguje jeden przód, potem drugi
przód wraz z podkrojem szyi i dół. W dole futra podszewka musi być wzdłuż lekko sfalowana
(luźna), aby nie ciągnęła. Do przyfastrygowania podszewki w rękawach trzeba rękawy
z podszewką wywinąć.

Po sprawdzeniu prawidłowości układania, podszewkę przyszywa się krytym ściegiem

podszewkowym. Nieco inaczej przyszywa się podszewkę maszynowo. Może to być
przyszywanie na maszynie kuśnierskiej lub na specjalnej maszynie do przyszywania
podszewek, tzw. wykończarce. W obydwu przypadkach podszewka musi być dokładnie
przykrojona na wielkość futra, według specjalnie opracowanych szablonów. Założenia futra
nie są obrzucane (obrębiane), tylko rygowane z pozostawieniem wypustki co najmniej 1 cm
do zszycia z podszewką.
Kosmetyka futra

Do zabiegów kosmetycznych futra należy: trzepanie i czesanie okrywy włosowej w celu

pozbycia się luźnych włosów, pyłu i resztek trocin, oraz uzyskanie ładnej puszystości.
Następne zabiegi to obcinanie resztek nici i retusz okrywy włosowej np. czyszczenie,
przyciemnianie, podbarwianie włosów lub przeświecającego lica, a także wyrównywanie
okrywy włosowej przez jej przystrzyżenie. Końcową czynnością przeprowadzanej kosmetyki
jest zmywanie okrywy włosowej miękką, lekko zwilżoną szczotką , w celu jej wygładzenia.
Samokontrola

Każdy pracownik powinien starać się wykonywać powierzoną pracę dokładnie

i fachowo. Kontrolować sam prawidłowość przebiegu procesów technologicznych, w wyniku
czego będzie miał mniej poprawek lub nie będzie miał ich wcale.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynności wchodzą w skład konfekcjonowania elementów futra po obrównaniu?
2. Jaką rolę spełnia tasiemkowanie elementów futra?
3. Jaki jest cel pikowania tkaniny na elementy futra?
4. Jak powinna być skrojona tkanina wzmacniająca?
5. W jakich miejscach futra pikuje się sztywniki?
6. Na czym polega wstępny montaż futra?
7. Na czym polega zestawienie futra?
8. Jaka jest kolejność wykonywanych czynności?
9. Na czym polega kosmetyka futra?
10. Jak rozumiesz samokontrolę podczas pracy?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na odrysowanych szablonach futra zaznacz miejsca i sposób tasiemkowania brzegów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odrysować szablony futra,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zaplanować miejsce tasiemkowania na wszystkich elementach szablonu,
3) opracować graficznie sposób tasiemkowania uwzględniając: szerokość tasiemki, rodzaj

ściegu,

4) zaprezentować sposób wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

szablony futra,

−

poradnik ucznia,

−

arkusz papieru,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj kieszeń wpuszczaną, boczną przedstawioną

na rysunku. Wpisz kolejność

wykonywanych czynności.

Rys. do ćwiczenia 2

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zaplanować kolejność czynności i przedstawić do akceptacji nauczycielowi,
2) opracować szablony do wykrojenia elementów kieszeni,
3) wykroić worek kieszeniowy z tkaniny podszewkowej,
4) wykroić ramki otworów kieszeniowych ze skóry licowej,
5) uszyć kieszeń,
6) zapisać w zeszycie kolejność czynności przy wykonywaniu kieszeni,
7) zaprezentować sposób wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

papier,

−

tkanina podszewkowa,

−

odpad ze skór licowych,

−

maszyny szwalnicze, kuśnierska i stębnowa,

−

żelazko,

−

nożyczki,

−

przybory do pisania,

−

zeszyt,

−

literatura rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wypisz 3 podstawowe rodzaje zapięć stosowane w wyrobach futrzanych i podaj

kolejność czynności przy ich wykonywaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wypisać 3 rodzaje zapięć,
2) wypisać kolejność czynności przy wykonywaniu każdego z zapięć,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić czynności wchodzące w skład konfekcjonowania

elementów futer?



2) otasiemkować elementy wyrobu?



3) określić cel tasiemkowania?



4) określić cel nakładania tkaniny wzmacniającej?



5) podać sposób układania tkaniny wzmacniającej na elementy futra?



6) podać sposób nakładania sztywników na odpowiednie miejsca

w wykrojach?



7) wyliczyć czynności wstępnego montażu futra?



8) podać kolejność czynności przy zestawianiu elementów futra

w całość?



9) wykonać kieszeń wpuszczaną?



10) podać sposoby wykonywania zapięć w odzieży futrzanej?



11) określić, na czym polega kosmetyka wyrobu futrzarskiego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wyroby welurowe

4.5.1. Materiał nauczania

Do wyrobów welurowych zaliczamy: kożuchy długie, kożuchy krótkie, serdaki itp.

Szablony na kożuchy welurowe różnią się od szablonów na futra z włosem na wierzch tym,
że muszą mieć naddatki na obwodzie na szwy w granicach 0,2÷2 cm, zależnie od grubości
dermy lub rodzaju wykonywanych szwów.

Na wyroby welurowe przeznacza się skóry owcze o tkance skórnej zwięzłej, cienkiej,

o niezbyt dużej liczbie wad i uszkodzeń, krótkim włóknie zabarwionym na różne kolory.
Włos może być niezabarwiany, zabarwiany na kolor w tonacji tkanki skórnej lub na inny
kolor. Przystępując do konfekcjonowania skór welurowych należy je dobrać, biorąc pod
uwagę: kolor mizdry, grubość i elastyczność, wykończenie oraz podobieństwo pod względem
włosów ościstych i puchowych.

Przed krojeniem skóry welurowe nabija się, unikając nadmiernego rozciągania

szczególnie wzdłuż. Po nabiciu i wysuszeniu dobrze jest przed zdjęciem skór z deski, rozbić
ich dermę klinem. Następnie ponownie dobrać.

Ponieważ kożuch składa się z wielu elementów (rys. 47), należy je wykrawać dokładnie

według szablonu. Podczas układania szablonów zwrócić uwagę, aby w przypadku
konieczności wykorzystania pachwiny lub części skór z goliznami, wystąpiły one
w miejscach mniej widocznych (w bokach, pod pachami i ewentualnie w rękawach spodnich).
Jest wskazane, aby rękawy wierzchnie miały kierunek pochylenia okrywy włosowej do dołu,
natomiast rękawy spodnie – do góry.

Rys. 47. Wykroje elementów kożucha : tył, prawy przód, rękaw, kieszeń, odszycie kieszenie, kołnierz [1, s. 134]

W korpusie korzystniejszy jest kierunek okrywy włosowej do dołu, a już konieczny

w części dolnej. Kołnierz i klapy kroi się symetrycznie, przy czym należy unikać okrywy
włosowej rzadkiej, leżącej szczególnie na przegięciach, które uwidaczniają lico skóry.
Obłożenia przodów mogą być sztukowane, lecz tak aby szwy omijały miejsca odszycia
dziurek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na worki kieszeniowe, jeśli mają one być uszyte z tej samej skóry, można przeznaczyć

skórę o rzadszym runie lub z goliznami. Runo w tym przypadku strzyże się, również przy
rzadkich włosach, przynajmniej z jednej strony worka.

Jeśli zaistnieje konieczność reperacji, golizny lub zbyt daleko wrzynającej się pachwiny,

można ja wykonać poprzez podklejenie.

Strzyżenie wykonuje się elektrycznymi maszynkami lub ręcznie – nożyczkami. Grubsze

krawędzie dermy szarfuje się (ścienia) od strony runa na specjalnych maszynach lub
delikatnie ręcznie za pomocą noża cholewkarskiego. Czynność tę można wykonywać na
gładkiej szlifowanej płycie marmurowej lub granitowej. Podczas strzyżenia lub szarfowania
trzeba starać się nie rozciągać krawędzi.

Dla zabezpieczenia krawędzi elementów przed rozciąganiem ich podczas zszywania,

należy stosować taśmę konfekcyjną, którą fastryguje się wcześniej lub nakleja na jeden ze
zszywanych z sobą brzegów.

Kołnierze spodnie jeśli są zbyt wiotkie, można nieco usztywnić, przez przeszycie ich

razem ze sztywnikiem (włókniną lub płótnem sztywnym).

Ostrzyżone wyłogi (klapy) można usztywnić przez ręczne lekkie przypikowanie

sztywnika do naskórka lub przez jego przyklejenie.

Nakryte (zszyte) kołnierz i klapy można wewnątrz przyrygować lub wzdłuż brzegów

skleić klejem.

Podobnie (używając kleju) można wykończać dziurki podczas wywijania i odszywania

ich wewnątrz. Następnie dziurki stębnuje się wokoło po stronie zewnętrznej.

Zestawienie elementów (montaż), jak również stębnowanie brzegów i szwów między

elementami, wykonuje się na ciężkich maszynach krawieckich.

Sprawdzenie w czasie zestawienia dokonuje się na manekinie.
Niemniej ważną czynnością od samego konfekcjonowania jest prasowanie i ogólna

kosmetyka kożucha. Prasowanie wykonuje się przez suchą tkaninę bawełnianą lub lnianą, na
różnego rodzaju specjalnych deskach i poduszkach do prasowania. Podczas tych czynności
można znacznie wygładzić, a nawet wyprostować powierzchnię oraz krawędzie kożucha.
Wykonuje się to za pomocą specjalnych termicznych pras lub ręcznych żelazek
elektrycznych.

Gotowy wyrób należy starannie wytrzepać i wyszczotkować od strony mizdry, w celu

ożywienia powierzchni welurowej.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czym charakteryzują się wyroby welurowe?
2. Czym różnią się szablony na wyroby welurowe od szablonów futer?
3. Jakie są zasady nabijania skór welurowych?
4. Jakie są zasady krojenia elementów wyrobów welurowych?
5. Jak reperuje się golizny w skórach welurowych?
6. Jak przygotowuje się elementy wyrobu welurowego do montażu?
7. Na jakich maszynach wykonuje się zestawienia wyrobów welurowych?
8. Na czym polega kosmetyka wyrobu welurowego?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj próbki szwów montażowych stosowanych w kożuchach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać narzędzia i maszyny do wykonania ćwiczenia,
2) przygotować odpad ze skór welurowych do wykonania próbek szwów,
3) wykonać szwy montażowe,
4) dokonać samokontroli,
5) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik ucznia

−

odpad ze skór welurowych,

−

narzędzia kuśnierskie,

−

maszyna stębnowa,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Na wykrojach kożucha damskiego przedstawionego na rysunku oznacz miejsca

do wystrzyżenia włosa zgodnie z dokumentacją techniczno

−

technologiczną.

Rysunek do ćwiczenia 2

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczno-technologiczną,
2) wyrysować miejsca strzyżenia włosa na elementach według dokumentacji,
3) zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

dokumentacja techniczno-technologiczna,

−

wykroje kożucha,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Odszyj dziurkę do kożucha welurowego. Ćwiczenie wykonaj wykorzystując odpady ze

skór welurowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać narzędzia i maszyny do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować kolejność czynności odszycia dziurki,
3) przygotować odpad ze skór welurowych do wykonania dziurki,
4) odszyć dziurkę,
5) dokonać samokontroli,
6) zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska:

−

poradnik ucznia,

−

odpad ze skór welurowych,

−

narzędzia kuśnierskie,

−

maszyna stębnowa,

−

przybory do rysowania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować wyroby welurowe?



2) wskazać różnicę między szablonem futra a kożucha?



3) podać zasady nabijania skór welurowych?



4) określić zasady rozkroju skór welurowych na elementy kożucha?



5) przedstawić sposoby reperacji golizn w skórach welurowych?



6) wyjaśnić, na czym polega przygotowanie elementów kożucha do

montażu?



7) wykonać szwy montażowe stosowane w wyrobach welurowych?



8) odszyć dziurkę do kożucha welurowego?



9) przeprowadzić kosmetykę wyrobu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj znak samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego

zadania.

7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Części skóry futerkowej pod przednimi tylnymi łapami to

a) podbrzusze.
b) podgardle.
c) przyogonie.
d) pachwiny.

2. Krój w kształcie litery Vi M nadaje się do skór

a) o krótszych włosach w linii grzbietowej.
b) o dłuższych włosach w linii grzbietowej.
c) o wyrównanej okrywie włosowej.
d) o ciemniejszej okrywie włosowej.

3. Do cięcia maszynowego skór nadają się kroje w kształcie liter

a) A i M.
b) A i V.
c) M i W.
d) A i W.

4. Kroje schodkowe stosuje się do skór

a) wąskich.
b) długowłosych.
c) z lokiem.
d) szerokich.

5. Przy cięciu maszynowym skór do wysuwania, kąt cięcia jest

a) stały.
b) zmienny.
c) rozwarty.
d) prosty.

6. Na rysunku przedstawiono technikę

a) wysuwania skór.
b) paskowania.
c) przeszczepiania.
d) rozdrabniania.

7. Paskowanie poprzeczne ma na celu otrzymanie skór

a) krótszych i tej samej długości.
b) krótszych i węższych.
c) dłuższych i węższy
d) dłuższych i szerszych.

8. Rozszywanie skór futerkowych obcymi wstawkami o szerokość od 0,5 – 1,2 cm, to

a) wysuwanie.
b) rozdrabnianie.
c) galonowanie.
d) przeszczepianie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Do wydłużenia skóry lisa rudego najbardziej odpowiednim krojem jest krój

a) V.
b) M.
c) poszerzone M.
d) poszerzone W.

10. Stosowanie ząbków przy łączeniu skór ma na celu

a) tuszowanie łączenia.
b) ekonomiczny rozkrój.
c) ułatwianie szycia.
d) wyrównanie okrywy włosowej.

11. Zadem do góry konfekcjonowane są skóry

a) lisów.
b) tchórzy.
c) królicze długowłose.
d) karakułowe.

12. Nakładanie tkaniny na elementy futra ma na celu

a) zabezpieczenie skór przed deformacją i rozdarciem.
b) ocieplenie wyrobu.
c) usztywnianie tkanki skórnej.
d) spulchnienie tkanki skórnej.

13. Przy tasiemkowaniu odległość taśmy od krawędzi futra wynosi

a) około 1cm.
b) 0,5 ÷ 2mm.
c) 1 ÷ 2cm.
d) 0,5 ÷ 2cm.

14. Do ocieplenia futra stosuje się

a) watoliny.
b) klejonki.
c) pianki.
d) płótna.

15. Kula rękawa standardowego w stosunku do pachy powinna być

a) większa o 3cm.
b) mniejsza o 5cm.
c) taka sama.
d) mniejsza o 0,2cm.

16. Do wykończenia futra stosuje się podszewki

a) stylonowe, torlenowe.
b) wełniane, lniane.
c) z jedwabiu naturalnego i włókien sztucznych.
d) bawełniane, wełniane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Zszycie ramion w korpusie futra wykonuje się

a) po wczepieniu rękawów.
b) przed wszyciem rękawów.
c) po wszyciu rękawów.
d) po wszyciu kołnierza.

18. Proces technologiczny wytwarzania futra zaczyna się od

a) wyreperowania skór.
b) wstępnego nabicia.
c) zestawienia w błam.
d) doboru skór.

19. Tkaninę wzmacniającą przyszywa się do elementów futra ściegiem

a) okrętkowym.
b) fastrygowym.
c) krzyżykowym.
d) pikowym.

20. Rysunek przedstawia technikę

a) rozdrabniania.
b) przeszczepiania.
c) galonowania.
d) wysuwania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Wykonywanie odzieży futrzanej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Buczyńska L., Burzyński Cz.: Kuśnierstwo 2. WSiP, Warszawa 1986
2. Burzyński Cz., Dzieża R., Suliga A., Duda I.: Kuśnierstwo. WNT, Warszawa 1986
3. Burzyński Cz., Suliga A.: Kuśnierstwo cz.1. WSiP, Warszawa 1986
4. Sadowski T.: Materiałoznawstwo dla kuśnierzy WSiP Warszawa 1989
5. Samek P. (tłumaczenie z języka niemieckiego). Krawiectwo. Technologia. WSiP, Spółka

Akcyjna, Warszawa 1999