DGP 2014 07 29 firma i prawo

Art. 1.

komentarz

Michał Koralewski

tygodnik dla prenumeratorów

KOMENTARZE

FIRMA

i PRAWO

gazetaprawna.pl

TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI

– BAZA PUBLIKACJI

n
n

w.gazetaprawna.pl/oferta2014

1 27

tel. 22 761 31

Tego tygodnika

nie kupisz w kiosku!

www

zyskujesz

W prenumeracie DGP

Ustawa z 30 maja 2014 r.

o prawach konsumenta

(cz. I)

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

[Zakres regulacji]

Ustawa określa prawa przysługujące konsu-
mentowi, w szczególności:
1) obowiązki przedsiębiorcy zawierającego
umowę z konsumentem;
2) zasady i tryb zawierania z konsumentem
umowy na odległość i poza lokalem przedsię-
biorstwa;
3) zasady i tryb wykonania przysługującego
konsumentowi prawa odstąpienia od umowy
zawartej na odległość lub poza lokalem
przedsiębiorstwa;
4) zasady i tryb zawierania z konsumentem
umowy na odległość dotyczącej usług
finansowych.

komentarz

Ustawa o prawach konsumenta uchyla dwa

najistotniejsze akty prawne regulujące za-

sady zawierania, wykonywania oraz roz-

wiązywania umów zawartych w obrocie

półprofesjonalnym, czyli takim, w którym

po jednej stronie występuje profesjonalny

sprzedawca lub usługodawca (przedsiębior-

ca), po drugiej natomiast konsument. Mowa

tutaj o ustawie z 27 lipca 2002 r. o szczegól-

nych warunkach sprzedaży konsumenckiej

oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U.

nr 141, poz. 1176 ze zm.; dalej: ustawa

o sprzedaży konsumenckiej) oraz ustawie

z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych

praw konsumentów oraz o odpowiedzial-

ności za szkodę wyrządzoną przez pro-

dukt niebezpieczny (t.j. Dz.U. z 2012 r.

poz. 1225; dalej: ustawa o ochronie praw

konsumentów).

Nie oznacza to wszakże, iż przepisy no-

wego aktu prawnego w całości zastąpią

te dwie dotychczas obowiązujące ustawy.

Przesądza o tym już komentowany arty-

kuł, w którym precyzyjnie został wskazany

zakres przedmiotowy unormowany tymże

aktem prawnym.

Wynika z niego mianowicie, że ustawa

o prawach konsumenta poświęcona zo-

stała trzem podstawowym zagadnieniom,

którymi są:

– ogólne przepisy o zawieraniu umów

z konsumentami – znajdują się one

w rozdziałach 1 i 2 nowej ustawy,

– zasady zawierania i odstępowania od

umów zawartych na odległość lub poza

lokalem przedsiębiorstwa – znalazły się

one w rozdziałach 3 i 4 nowej ustawy,

– zasady zawierania i odstępowania od

umów o usługi fi nansowe, które zawarto

na odległość – poświęcono im rozdział

4 nowej ustawy.

Po zestawieniu zakresu przedmiotowego

ustawy o prawach konsumenta z obszarem

regulacji ustawy o sprzedaży konsumenckiej

oraz ustawy o ochronie praw konsumentów

okazuje się, że pierwszy z wymienionych

aktów prawnych pomija, dotychczas ure-

gulowane w drugiej z ustaw, zagadnienia

w przedmiocie: odpowiedzialności sprze-

dawcy za niezgodność towaru z umową

sprzedaży konsumenckiej oraz regresu po-

między sprzedawcami, który aktywował się

w wypadku zaspokojenia roszczeń konsu-

menta przez jednego ze sprzedawców.

Ustawodawca nie zrezygnował jednakże

z przedmiotowych instytucji, a zdecydował

się na ich modyfi kację oraz przeniesie-

nie do kodeksu cywilnego. Z chwilą wej-

ścia w życie nowych przepisów zamiast

odrębnych reżimów rękojmi za wady

rzeczy oraz odpowiedzialności za nie-

zgodność towaru z umową obowiązywać

będą znowelizowane przepisy o rękojmi

(art. 556–576 k.c.) i gwarancji przy sprzedaży

(art. 577–581 k.c.) oraz o roszczenie sprze-

dawcy w związku z wadliwością rzeczy

sprzedanej (art. 576

–576

k.c.).

Przyjęty kierunek zmian w systemie

ochrony praw konsumenta w transak-

cjach z przedsiębiorcami należy uznać

za właściwy. Nowa regulacja zyskała na

przejrzystości, wprowadzono m.in. bar-

dziej szczegółowe defi nicje stosowanych

w niej pojęć, a także na kompletności re-

gulowanych instytucji. Ten ostatni efekt

został osiągnięty w drodze doprecyzowa-

nia istniejących już przepisów oraz doda-

nia nowych, co pozwoliło na poszerzenie

regulacji na obszary dotychczas pozosta-

jące poza jej zakresem.

stawa z 30 maja 2014 r. o prawach

konsumenta (Dz.U. poz. 827)

określana jest częstokroć mianem

rewolucji w dotychczasowych

zasadach obrotu z udziałem nie-

profesjonalistów. Teza ta nie jest pozbawio-

na podstaw. Akt prawny, który wejdzie

w życie 25 grudnia br., ma bowiem nie

tylko kompleksowo regulować prawa i obo-

wiązki konsumentów w relacjach z przed-

siębiorcami, lecz także dokonuje licznych

zmian w tym zakresie względem stanu

obecnego. Ponadto na mocy przepisów

zmieniających tejże ustawy znowelizowane

zostaną liczne artykuły ustawy

z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.), regu-

lujące zasady udzielania rękojmi za wady

fi zyczne i prawne rzeczy oraz gwarancji

jakości.

Owe zmiany sięgają na tyle daleko,

że nowe brzmienie otrzymają kluczowe

dla ochrony praw konsumentów defi nicje.

Wśród nich zmianie ulegnie m.in. rozu-

mienie pojęć rękojmi za wady rzeczy oraz

umów zawieranych poza lokalem przed-

siębiorstwa i na odległość,

a nawet samego lokalu przedsiębiorstwa.

Co ważne, nowe brzmienie pierwszego

z nich znajdować będzie zastosowanie

do wszelkich umów, niezależnie od sposo-

bu ich zawarcia, a także osoby kontrahen-

ta, zatem także w obrocie profesjonalnym.

Prócz zmian w wyżej wymienionych

defi nicjach przedmiotowa ustawa daje

również konsumentom nieistniejącą

dotychczas możliwość wyboru świad-

czenia z tytułu rękojmi. Będą oni mogli

dowolnie wybrać, czy oczekują od sprze-

dawcy naprawy, wymiany, czy też zwrotu

pieniędzy za dany produkt. A nie jak obec-

nie – oczekiwać najpierw na naprawę

towaru, by ewentualnie dopiero następnie

występować z innymi roszczeniami.

Nie są to jednak wszystkie nowości wpro-

wadzane komentowanym aktem praw-

nym. Wśród pozostałych znalazły się także

tak ważne zmiany jak: wydłużenie okresu

obowiązywania rękojmi za wady oraz gwa-

rancji jakości, a także czasu, w którym

konsumenci mogą odstąpić od umowy

zawartej na odległość bądź poza lokalem

przedsiębiorstwa bez podania przyczyny.

Kolejną grupę stanowią nowe regulacje

odnoszące się do zakresu informacji i do-

kumentów przekazywanych obowiązkowo

przez przedsiębiorcę konsumentom. Usta-

wodawca obowiązek ten, znany dotychczas

wyłącznie z umów innych niż zawiera-

ne w lokalu przedsiębiorstwa, rozszerzył

na wszystkich sprzedawców i usługodaw-

ców. Wprowadzono przy tym kilka rodza-

jów owego obowiązku informacyjnego,

różniących się zakresem udostępnianych

danych. Dodatkowo szczególne regulacje

przewidziano m.in. dla umów dotyczących

drobnych usług konserwacji i naprawy wy-

konywanych w miejscu zamieszkania kon-

sumenta, sklepów internetowych, umów

zawieranych za pośrednictwem telefonu.

Niniejszy komentarz został podzielony

na cztery części, z których trzy pierwsze

omawiają poszczególne przepisy ustawy,

ostatnia natomiast zostanie poświęcona

zaprezentowaniu zmian w kodeksie

cywilnym.

W pierwszej części znalazło się omó-

wienie zasad ogólnych nowego prawa

konsumentów, a także obowiązków przed-

siębiorców i odpowiadających im upraw-

nień klientów w umowach innych niż

zawierane na odległość albo poza loka-

lem przedsiębiorstwa. Regulacje szczegól-

ne w przedmiocie dwóch ostatnich typów

umów zostaną natomiast zaprezentowa-

ne w części drugiej komentarza.

(Dz.U. poz. 827)

Michał Koralewski

radca prawny,
wspólnik zarządzający
w Kancelarii Radców
Prawnych Legitus s.c.
w Gdańsku

Wtorek

29 lipca 2014

nr 145 (3786)

tygodnik dla prenumeratorów

KOMENTARZE

FIRMA

i PRAWO

PRAWO

gazetaprawna.pl

TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI

– BAZA PUBLIKACJI

Dotychczas w dodatku Firma i Prawo

komentowaliśmy ustawy:

z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności

gospodarczej

z 5 lipca 2001 r. o cenach

z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych

osobowych

z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze

z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów

rolnych i leśnych

z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze

Sądowym

z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty

w transakcjach handlowych

z 14 grudnia 2012 r. o odpadach

z 12 grudnia 2012 r. o ogólnym

bezpieczeństwie produktów

z 16 kwietnia z 1993 r. o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji

Przeoczyłeś tygodnik? Znajdziesz

go w dotychczasowych wydaniach DGP

na www.edgp.gazetaprawna.pl

w g

gazetaprawna.pl/o

azetapra

fferta201

1 27

tell. 22 761 31

Tego tygodnika

ego tygodnika

nie kupisz w kiosku!

www

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

Niezwykle istotne jest również ujednolice-

nie zasad odpowiedzialności sprzedawców

i producentów za wady fizyczne i prawne

towarów bądź usług. Efekt ten osiągnię-

to właśnie poprzez uchylenie przepisów

ustawy o sprzedaży konsumenckiej oraz

modyfikacji kodeksowej rękojmi za wady

towaru oraz gwarancji jakości. Nowa regu-

lacja, bazując na utrwalonych już wzorcach

postępowania, wprowadza do nich nie-

które zasady typowe dla przepisów kon-

sumenckich. Tyczy to się w szczególności

sposobu obliczania okresu obowiązywa-

nia odpowiedzialności za towar wadliwy,

a także początku biegu terminu przedaw-

nienia roszczeń z tego tytułu.

O ile dotychczas przepisy kodeksu cywil-

nego o rękojmi i gwarancji nie były sto-

sowane do przypadków sprzedaży kon-

sumenckiej, o tyle po wejściu w życie

omawianych zmian sytuacja ta ulegnie

zmianie. Ustawodawca nie zdecydował się

jednak na pełne zrównanie zakresu rosz-

czeń i zasad ich realizacji, przysługujących

poszczególnym typom klientów (konsu-

mentom oraz przedsiębiorcom). Z tego

też względu w niektórych kwestiach, np.

terminu do zgłoszenia wady rzeczy czy też

początku biegu terminu przedawnienia

roszczeń klienta przeciwko sprzedawcy,

nadal obowiązywać będzie dualizm regu-

lacji, uzależniony od osoby nabywcy. Wy-

nika to w przeważającej mierze z faktu, że

profesjonalista – a za takiego uznawana

jest osoba prowadząca działalność gospo-

darczą – zobowiązany jest do zachowania

szczególnej staranności przy zawieraniu

umów w zakresie swojego przedsiębior-

stwa. Nad konsumentem zaś, jako stroną

słabszą, ustawodawca roztacza dodatkową

pieczę, która przejawia się m.in. w korzyst-

niejszych zasadach dochodzenia roszczeń

z tytułu rękojmi i gwarancji.

Doceniając wagę obowiązku informacyj-

nego przedsiębiorcy, który obowiązywał

dotychczas wyłącznie na gruncie przepi-

sów szczególnych o sprzedaży na odległość

albo poza lokalem przedsiębiorstwa, zde-

cydowano się rozszerzyć ten obowiązek,

chociaż w zmniejszonym zakresie, także

na inne przypadki sprzedaży konsumenc-

kiej. Złożenie przez sprzedawcę stosow-

nego oświadczenia wraz z odpowiednim

pouczeniem, a także inne czynności, które

przedsiębiorca zobowiązany będzie podjąć

przed zawarciem umowy z konsumentem,

wyjęte zostały niejako przed nawias pozo-

stałych regulacji. Dalsze przepisy regulują,

dobrze znane z ustawy o ochronie praw

konsumentów, zasady sprzedaży towa-

rów poza lokalem przedsiębiorstwa lub na

odległość, w tym zawieranie umów doty-

czących usług finansowych. Ich umiesz-

czenie w nowej ustawie polegało wszakże

nie tylko na przeniesieniu z poprzedniej

regulacji, lecz także na ich uszczegółowie-

niu i modyfikacji. Przy czym największe

zmiany dotyczą szczególnych rodzajów

sprzedaży. Jedynie kosmetyczne popraw-

ki zostały zaś wprowadzone do przepisów

o umowach o świadczenie usług finanso-

wych zawieranych na odległość.

Skrytykować natomiast należy kontynu-

ację uprzednio zapoczątkowanej prakty-

ki polegającej na podziale przepisów po-

między dwa odrębne akty prawne. I tak,

w zakresie obowiązków przedsiębiorcy

na etapie przedkontraktowym, a także

tuż po zawarciu umowy z konsumentem,

kluczowe znaczenie będą miały przepisy

ustawy o prawach konsumenta. Podobnie

jak w odniesieniu do sposobu oraz konse-

kwencji zawierania umów na odległość

bądź poza lokalem przedsiębiorstwa. Od-

powiedzialność za niewłaściwe wykonanie

umowy, w tym zwłaszcza wady fizyczne

lub prawne towarów i usług, a także z ty-

tułu gwarancji jakości, regulowana będzie

natomiast przepisami kodeksu cywilne-

go. Tymczasem nazwa omawianej ustawy

z 30 maja 2014 r. sugeruje, że stanowi ona

kompleksowy zbiór przepisów regulują-

cych prawa konsumentów. Jak wykazano

jednak powyżej – część z nich umieszczo-

na została w innym akcie prawnym. Bar-

dziej prawidłowe byłoby zatem nawiązanie

w tytule do ustawy o ochronie praw kon-

sumentów, w której użyto sformułowania

„o ochronie niektórych praw konsumen-

tów”. Co więcej – w czasie obowiązywa-

nia tejże ustawy sytuacja była analogicz-

na do powstałej po uchwaleniu ustawy

o prawach konsumenta. W obu bowiem

przypadkach kwestie odpowiedzialności

za niewykonanie lub nienależyte wyko-

nanie umowy zawartej z konsumentem

regulowane były odrębnym aktem praw-

nym (odpowiednio ustawą o sprzedaży

konsumenckiej oraz kodeksem cywilnym).

Celem zachowania walorów informacyj-

nych komentowanych przepisów zasadne

byłoby zatem dodanie w treści komento-

wanego artykułu, przykładowo jako jego

ustępu drugiego, informacji o tym, że

rękojmia za wady rzeczy oraz gwarancja

jakości uregulowane zostały przepisami

kodeksu cywilnego. Brak takiej wzmian-

ki, przy jednoczesnym przyzwyczajeniu

się klientów do obowiązywania ustawy

o sprzedaży konsumenckiej, może rodzić

problem ze stosowaniem właściwych prze-

pisów. Jest to tym bardziej istotne, że nowa

regulacja jest korzystniejsza dla konsu-

mentów od przepisów dotychczasowych.

Art. 2.

[Definicje ustawowe]

Określenia użyte w ustawie oznaczają:
1) umowa zawarta na odległość – umowę
zawartą z konsumentem w ramach zorga-
nizowanego systemu zawierania umów na
odległość, bez jednoczesnej fizycznej obec-
ności stron, z wyłącznym wykorzystaniem
jednego lub większej liczby środków porozu-
miewania się na odległość do chwili zawarcia
umowy włącznie;
2) umowa zawarta poza lokalem przedsię-
biorstwa – umowę z konsumentem zawartą:
a) przy jednoczesnej fizycznej obecności
stron w miejscu, które nie jest lokalem
przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy,
b) w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez
konsumenta w okolicznościach, o których
mowa w lit. a,
c) w lokalu przedsiębiorstwa danego
przedsiębiorcy lub za pomocą środków poro-
zumiewania się na odległość bezpośrednio po
tym, jak nawiązano indywidualny i osobisty
kontakt z konsumentem w miejscu, które
nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego
przedsiębiorcy, przy jednoczesnej fizycznej
obecności stron,
d) podczas wycieczki zorganizowanej przez
przedsiębiorcę, której celem lub skut-
kiem jest promocja oraz zawieranie umów
z konsumentami;
3) lokal przedsiębiorstwa:
a) miejsce prowadzenia działalności będące
nieruchomością albo częścią nieruchomości,
w którym przedsiębiorca prowadzi działal-
ność na stałe,
b) miejsce prowadzenia działalności będące
rzeczą ruchomą, w którym przedsiębiorca
prowadzi działalność zwyczajowo albo
na stałe;
4) trwały nośnik – materiał lub narzędzie
umożliwiające konsumentowi lub przed-
siębiorcy przechowywanie informacji
kierowanych osobiście do niego, w sposób
umożliwiający dostęp do informacji w przy-
szłości przez czas odpowiedni do celów,
jakim te informacje służą, i które pozwalają
na odtworzenie przechowywanych informacji
w niezmienionej postaci;
5) treść cyfrowa – dane wytwarzane i dostar-
czane w postaci cyfrowej;
6) aukcja publiczna – sposób zawarcia
umowy polegający na składaniu organizato-
rowi aukcji w ramach przejrzystej procedury
konkurencyjnych ofert przez konsumentów,
którzy w niej fizycznie uczestniczą lub mogą
uczestniczyć, i w której zwycięski oferent
jest zobowiązany do zawarcia umowy.

komentarz

Kolejną nowością komentowanej ustawy,

względem uchylanych przez nią aktów

prawnych, jest uporządkowanie siatki po-

jęciowej terminów używanych w jej tre-

ści. Dodatkowo ustawodawca – wzorem

innych ustaw – zgrupował wszystkie de-

finicje w jednym artykule. Zabieg ten za-

sługuje na pozytywną ocenę. Dzięki nie-

mu cały tekst ustawy nie tylko zyskał na

przejrzystości, lecz także – poprzez roz-

budowanie i uszczegółowienie samych

definicji – zmniejszono pole do ich nad-

interpretacji, a także podejmowania prób

obchodzenia przepisów prawa.

W pierwszej kolejności należy podkre-

ślić, że obecna ustawa zawiera definicje

większej liczby pojęć niż jej poprzedniczka.

Określenia legalnych przesłanek doczeka-

ły się tak ważkie terminy jak chociażby

„umowa zawarta poza lokalem przedsię-

biorstwa”. Dotychczas bowiem istniała

jedynie ustawowa definicja pojęcia „lo-

kal przedsiębiorstwa”. Ponadto uściślo-

no rozumienie – wielokrotnie używane-

go przez ustawodawcę – pojęcia „trwały

nośnik” oraz pojęć „treść cyfrowa” i „au-

kcja publiczna”. Nie oznacza to wszakże,

że już uprzednio zdefiniowane terminy

„sprzedaż na odległość” i „lokal przedsię-

biorstwa” zachowały swoją dotychczasową

treść. W obu wypadkach wprowadzone

zostały daleko idące zmiany w sposobie

określania tych pojęć.

Przed przejściem do omawiania poszcze-

gólnych punktów przedmiotowego arty-

kułu należy zwrócić uwagę, że zmianie

uległy nie tylko terminy wskazane w art.

2 ustawy. Odmienne rozumienie niektó-

rych wyrażeń wynikać będzie również

ze zmian dokonanych niniejszym aktem

prawnym w kodeksie cywilnym. Noweli-

zacja dotyczy przy tym kluczowych pojęć,

takich jak: konsument, wada fizyczna oraz

wada prawna sprzedanego towaru.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 22

k.c.

za konsumenta uważa się „osobę fizyczną

dokonującą z przedsiębiorcą czynności

prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej

działalnością gospodarczą lub zawodową”.

Definicja ta z pozoru różni się od poprzed-

niej jedynie dodaniem zwrotu „z przedsię-

biorcą”, którego dotychczas brakowało we

wskazanym artykule. Ta drobna zmiana,

na gruncie językowym, ma daleko idące

konsekwencje w zakresie wykładni tegoż

przepisu. Mianowicie spod tej regulacji

wyłączono całkowicie stosunki gospo-

darcze pomiędzy konsumentami (obrót

nieprofesjonalny). Obecnie konsumen-

tem, czyli osobą mogącą powoływać się

na prawa i roszczenia wynikające z usta-

wy o prawach konsumenta, będzie wy-

łącznie osoba fizyczna zawierająca umo-

wę z przedsiębiorcą. Zmiana ta wyklucza

wszelkie wątpliwości w zakresie katalogu

podmiotów objętych obowiązkami wyni-

kającymi z tejże ustawy. Osoba fizyczna,

która nie jest przedsiębiorcą, sprzedają-

ca towar lub usługę innej osobie, nawet

przedsiębiorcy, nie będzie musiała wyko-

nywać nakazów przewidzianych prawem,

w tym przy sprzedaży na odległość.

Co prawda analogiczny wniosek wysnuć

można również z innych przepisów ko-

mentowanej ustawy, np. art. 8 ust. 1 oraz

art. 12 ust. 1, które wprost nakładają obo-

wiązki na „przedsiębiorców”, jednakże

należy pamiętać, że kodeks cywilny jest

aktem prawnym o charakterze ogólnym

i podstawowym dla wszelkich relacji za-

chodzących na kanwie prawa cywilnego.

Zawarta w nim definicja konsumenta ma

zatem znaczenie ogólnosystemowe i nie

ogranicza się tylko do wykładni omawia-

nej ustawy.

Wada fizyczna zgodnie z nowymi prze-

pisami polega na niezgodności rzeczy

sprzedanej z umową, w szczególności

sytuacja taka wystąpi w następujących

przypadkach:

1) towar nie ma właściwości, które rzecz

tego rodzaju powinna mieć ze względu

na cel w umowie oznaczony albo wyni-

kający z okoliczności lub przeznaczenia,

2) towar nie ma właściwości, o których

istnieniu sprzedawca zapewnił kupu-

jącego, w tym przedstawiając próbkę

lub wzór,

3) towar nie nadaje się do celu, o którym

kupujący poinformował sprzedawcę

przy zawarciu umowy, a sprzedawca

nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego

jej przeznaczenia,

4) towar został kupującemu wydany w sta-

nie niezupełnym,

5) w razie nieprawidłowego zamontowa-

nia i uruchomienia, jeżeli czynności te

zostały wykonane przez sprzedawcę lub

osobę trzecią, za którą sprzedawca po-

nosi odpowiedzialność, albo przez kupu-

jącego, który postąpił według instrukcji

otrzymanej od sprzedawcy.

Powyższa definicja jest swoistą hybrydą

pojęcia rękojmi za wady fizyczne rzeczy,

które zawarte było w kodeksie cywilnym

(zob. art. 556 par. 1 k.c. w dotychczasowym

brzmieniu) oraz uregulowanego w ustawie

o sprzedaży konsumenckiej pojęcia zgod-

ności towaru z umową (zob. art. 4 ust. 3

oraz art. 6 ust. 1 tej ustawy).

Przez wadę prawną należy natomiast ro-

zumieć sytuację, w której rzecz sprzedana

stanowi własność osoby trzeciej albo jest

obciążona prawem osoby trzeciej, a także

jeżeli ograniczenie w korzystaniu z rzeczy

lub rozporządzaniu nią wynika z decyzji

lub orzeczenia właściwego organu; w razie

sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowie-

dzialny także za istnienie prawa. Definicja

ta została uzupełniona o sytuacje obcią-

żenia towaru decyzjami lub orzeczeniami

kompetentnych do tego organów. Chodzi

tutaj w szczególności o decyzje zabezpie-

czające wydane w toku postępowania eg-

zekucyjnego oraz sądowe postanowienia

o udzieleniu zabezpieczenia na czas pro-

cesu. Dzięki zmianie przepisów kodeksu

cywilnego również za tego typu sytuacje

odpowiadać będzie sprzedawca rzeczy i to

w oparciu o korzystne dla kupującego za-

sady rękojmi. Nietrudno bowiem wyobra-

zić sobie sytuację, w której nabywca rzeczy

dowiaduje się, już po zawarciu transakcji,

że przedmiot umowy zabezpieczony został

w toku postępowania administracyjnego

lub sądowego. Kupujący częstokroć nie jest

nawet w stanie zweryfikować tego typu in-

formacji, zanim nie otrzyma urzędowego

zawiadomienia. Aby ułatwić dochodzenie

ewentualnego odszkodowania od sprze-

dawcy, który zataił taki fakt, dokonano

przedmiotowej zmiany.

PRZYKŁAD 1

Wada fizyczna i wada prawna

Jedną z najbardziej istotnych definicji z punktu
widzenia nowego prawa konsumentów jest okre-
ślenie wady fizycznej przedmiotu sprzedaży. To jej
zaistnienie bowiem aktywować będzie zdecy-
dowaną większość uprawnień przysługujących
konsumentom względem przedsiębiorców. Poniżej
wskazujemy przykłady zdarzeń, które pod rządami
nowych przepisów uzasadniać będą roszczenia
klientów z tytułu rękojmi za wady rzeczy.

Wady fizyczne przedmiotu umowy wystąpią
m.in., gdy:
1. Konsument złożył zamówienie na zakup
kompletu naczyń przeznaczonych do gotowa-
nia na płycie indukcyjnej, sprzedawca dostarczył
naczynia nienadające się do takiego użytku.
2. Sprzedawca zapewnił konsumenta, że polecany
przez niego model zegarka jest wodoodporny, po
powrocie do domu konsument zanurzył zegarek
pod wodą, a ten uległ awarii.
3. Konsument w momencie zakupu modemu poin-
formował sprzedawcę, że potrzebuje urządzenia
współpracującego z wymienionymi modelami
komputerów i oprogramowania, wybrany zaś
i dostarczony przez sprzedawcę model nie jest
kompatybilny ze wszystkimi z nich.
4. W zbiorczym opakowaniu brakowało niektó-
rych części składowych, wyposażenia bądź części
zamiennych, które zostały wymienione w treści
umowy lub na opakowaniu jako wchodzące
w skład sprzedawanego zestawu.
5. Rzecz uległa uszkodzeniu podczas jej montażu
lub składania według instrukcji dołączonej przez
sprzedawcę lub producenta.

Z wadami prawnymi będziemy mieli do czynie-
nia m.in. w następujących sytuacjach:
1. Konsument nabył od sprzedawcy na targowisku
telefon komórkowy wraz z opakowaniem i kartą
gwarancyjną, która jednakże nie była podpisa-
na przez gwaranta. W celu uzupełnienia tego
braku udał się do salonu firmowego producenta
telefonów. Tam uzyskał informację, że aparat jest
kradziony i zostanie zwrócony właścicielowi.
2. Konsument kupił komputer używany na aukcji
elektronicznej. Po otrzymaniu towaru okazało
się, że widnieje na nim informacja o udzieleniu
sądowego zabezpieczenia w sporze o zapłatę
przeciwko sprzedawcy.
3. Przedmiotem transakcji był zakup licencji na
program komputerowy. Po jego zainstalowaniu
oraz internetowej weryfikacji okazało się, że licen-
cja wygasła już przed datą sprzedaży programu
komputerowego konsumentowi.

W komentowanej ustawie nie zostało zde-

finiowane pojęcie przedsiębiorcy. Defi-

nicja legalna tego terminu znajduje się

w ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie

działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 672 ze zm.). Zgodnie z nią przedsię-

biorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna

i jednostka organizacyjna niebędąca oso-

prenumerata

firma

i prawo

Redaktor prowadząca:
Joanna Pieńczykowska
joanna.pienczykowska@infor.pl

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

Niezwykle istotne jest również ujednolice-

nie zasad odpowiedzialności sprzedawców

i producentów za wady fizyczne i prawne

towarów bądź usług. Efekt ten osiągnię-

to właśnie poprzez uchylenie przepisów

ustawy o sprzedaży konsumenckiej oraz

modyfikacji kodeksowej rękojmi za wady

towaru oraz gwarancji jakości. Nowa regu-

lacja, bazując na utrwalonych już wzorcach

postępowania, wprowadza do nich nie-

które zasady typowe dla przepisów kon-

sumenckich. Tyczy to się w szczególności

sposobu obliczania okresu obowiązywa-

nia odpowiedzialności za towar wadliwy,

a także początku biegu terminu przedaw-

nienia roszczeń z tego tytułu.

O ile dotychczas przepisy kodeksu cywil-

nego o rękojmi i gwarancji nie były sto-

sowane do przypadków sprzedaży kon-

sumenckiej, o tyle po wejściu w życie

omawianych zmian sytuacja ta ulegnie

zmianie. Ustawodawca nie zdecydował się

jednak na pełne zrównanie zakresu rosz-

czeń i zasad ich realizacji, przysługujących

poszczególnym typom klientów (konsu-

mentom oraz przedsiębiorcom). Z tego

też względu w niektórych kwestiach, np.

terminu do zgłoszenia wady rzeczy czy też

początku biegu terminu przedawnienia

roszczeń klienta przeciwko sprzedawcy,

nadal obowiązywać będzie dualizm regu-

lacji, uzależniony od osoby nabywcy. Wy-

nika to w przeważającej mierze z faktu, że

profesjonalista – a za takiego uznawana

jest osoba prowadząca działalność gospo-

darczą – zobowiązany jest do zachowania

szczególnej staranności przy zawieraniu

umów w zakresie swojego przedsiębior-

stwa. Nad konsumentem zaś, jako stroną

słabszą, ustawodawca roztacza dodatkową

pieczę, która przejawia się m.in. w korzyst-

niejszych zasadach dochodzenia roszczeń

z tytułu rękojmi i gwarancji.

Doceniając wagę obowiązku informacyj-

nego przedsiębiorcy, który obowiązywał

dotychczas wyłącznie na gruncie przepi-

sów szczególnych o sprzedaży na odległość

albo poza lokalem przedsiębiorstwa, zde-

cydowano się rozszerzyć ten obowiązek,

chociaż w zmniejszonym zakresie, także

na inne przypadki sprzedaży konsumenc-

kiej. Złożenie przez sprzedawcę stosow-

nego oświadczenia wraz z odpowiednim

pouczeniem, a także inne czynności, które

przedsiębiorca zobowiązany będzie podjąć

przed zawarciem umowy z konsumentem,

wyjęte zostały niejako przed nawias pozo-

stałych regulacji. Dalsze przepisy regulują,

dobrze znane z ustawy o ochronie praw

konsumentów, zasady sprzedaży towa-

rów poza lokalem przedsiębiorstwa lub na

odległość, w tym zawieranie umów doty-

czących usług finansowych. Ich umiesz-

czenie w nowej ustawie polegało wszakże

nie tylko na przeniesieniu z poprzedniej

regulacji, lecz także na ich uszczegółowie-

niu i modyfikacji. Przy czym największe

zmiany dotyczą szczególnych rodzajów

sprzedaży. Jedynie kosmetyczne popraw-

ki zostały zaś wprowadzone do przepisów

o umowach o świadczenie usług finanso-

wych zawieranych na odległość.

Skrytykować natomiast należy kontynu-

ację uprzednio zapoczątkowanej prakty-

ki polegającej na podziale przepisów po-

między dwa odrębne akty prawne. I tak,

w zakresie obowiązków przedsiębiorcy

na etapie przedkontraktowym, a także

tuż po zawarciu umowy z konsumentem,

kluczowe znaczenie będą miały przepisy

ustawy o prawach konsumenta. Podobnie

jak w odniesieniu do sposobu oraz konse-

kwencji zawierania umów na odległość

bądź poza lokalem przedsiębiorstwa. Od-

powiedzialność za niewłaściwe wykonanie

umowy, w tym zwłaszcza wady fizyczne

lub prawne towarów i usług, a także z ty-

tułu gwarancji jakości, regulowana będzie

natomiast przepisami kodeksu cywilne-

go. Tymczasem nazwa omawianej ustawy

z 30 maja 2014 r. sugeruje, że stanowi ona

kompleksowy zbiór przepisów regulują-

cych prawa konsumentów. Jak wykazano

jednak powyżej – część z nich umieszczo-

na została w innym akcie prawnym. Bar-

dziej prawidłowe byłoby zatem nawiązanie

w tytule do ustawy o ochronie praw kon-

sumentów, w której użyto sformułowania

„o ochronie niektórych praw konsumen-

tów”. Co więcej – w czasie obowiązywa-

nia tejże ustawy sytuacja była analogicz-

na do powstałej po uchwaleniu ustawy

o prawach konsumenta. W obu bowiem

przypadkach kwestie odpowiedzialności

za niewykonanie lub nienależyte wyko-

nanie umowy zawartej z konsumentem

regulowane były odrębnym aktem praw-

nym (odpowiednio ustawą o sprzedaży

konsumenckiej oraz kodeksem cywilnym).

Celem zachowania walorów informacyj-

nych komentowanych przepisów zasadne

byłoby zatem dodanie w treści komento-

wanego artykułu, przykładowo jako jego

ustępu drugiego, informacji o tym, że

rękojmia za wady rzeczy oraz gwarancja

jakości uregulowane zostały przepisami

kodeksu cywilnego. Brak takiej wzmian-

ki, przy jednoczesnym przyzwyczajeniu

się klientów do obowiązywania ustawy

o sprzedaży konsumenckiej, może rodzić

problem ze stosowaniem właściwych prze-

pisów. Jest to tym bardziej istotne, że nowa

regulacja jest korzystniejsza dla konsu-

mentów od przepisów dotychczasowych.

Art. 2.

[Definicje ustawowe]

komentarz

Kolejną nowością komentowanej ustawy,

względem uchylanych przez nią aktów

prawnych, jest uporządkowanie siatki po-

jęciowej terminów używanych w jej tre-

ści. Dodatkowo ustawodawca – wzorem

innych ustaw – zgrupował wszystkie de-

finicje w jednym artykule. Zabieg ten za-

sługuje na pozytywną ocenę. Dzięki nie-

mu cały tekst ustawy nie tylko zyskał na

przejrzystości, lecz także – poprzez roz-

budowanie i uszczegółowienie samych

definicji – zmniejszono pole do ich nad-

interpretacji, a także podejmowania prób

obchodzenia przepisów prawa.

W pierwszej kolejności należy podkre-

ślić, że obecna ustawa zawiera definicje

większej liczby pojęć niż jej poprzedniczka.

Określenia legalnych przesłanek doczeka-

ły się tak ważkie terminy jak chociażby

„umowa zawarta poza lokalem przedsię-

biorstwa”. Dotychczas bowiem istniała

jedynie ustawowa definicja pojęcia „lo-

kal przedsiębiorstwa”. Ponadto uściślo-

no rozumienie – wielokrotnie używane-

go przez ustawodawcę – pojęcia „trwały

nośnik” oraz pojęć „treść cyfrowa” i „au-

kcja publiczna”. Nie oznacza to wszakże,

że już uprzednio zdefiniowane terminy

„sprzedaż na odległość” i „lokal przedsię-

biorstwa” zachowały swoją dotychczasową

treść. W obu wypadkach wprowadzone

zostały daleko idące zmiany w sposobie

określania tych pojęć.

Przed przejściem do omawiania poszcze-

gólnych punktów przedmiotowego arty-

kułu należy zwrócić uwagę, że zmianie

uległy nie tylko terminy wskazane w art.

2 ustawy. Odmienne rozumienie niektó-

rych wyrażeń wynikać będzie również

ze zmian dokonanych niniejszym aktem

prawnym w kodeksie cywilnym. Noweli-

zacja dotyczy przy tym kluczowych pojęć,

takich jak: konsument, wada fizyczna oraz

wada prawna sprzedanego towaru.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 22

k.c.

za konsumenta uważa się „osobę fizyczną

dokonującą z przedsiębiorcą czynności

prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej

działalnością gospodarczą lub zawodową”.

Definicja ta z pozoru różni się od poprzed-

niej jedynie dodaniem zwrotu „z przedsię-

biorcą”, którego dotychczas brakowało we

wskazanym artykule. Ta drobna zmiana,

na gruncie językowym, ma daleko idące

konsekwencje w zakresie wykładni tegoż

przepisu. Mianowicie spod tej regulacji

wyłączono całkowicie stosunki gospo-

darcze pomiędzy konsumentami (obrót

nieprofesjonalny). Obecnie konsumen-

tem, czyli osobą mogącą powoływać się

na prawa i roszczenia wynikające z usta-

wy o prawach konsumenta, będzie wy-

łącznie osoba fizyczna zawierająca umo-

wę z przedsiębiorcą. Zmiana ta wyklucza

wszelkie wątpliwości w zakresie katalogu

podmiotów objętych obowiązkami wyni-

kającymi z tejże ustawy. Osoba fizyczna,

która nie jest przedsiębiorcą, sprzedają-

ca towar lub usługę innej osobie, nawet

przedsiębiorcy, nie będzie musiała wyko-

nywać nakazów przewidzianych prawem,

w tym przy sprzedaży na odległość.

Co prawda analogiczny wniosek wysnuć

można również z innych przepisów ko-

mentowanej ustawy, np. art. 8 ust. 1 oraz

art. 12 ust. 1, które wprost nakładają obo-

wiązki na „przedsiębiorców”, jednakże

należy pamiętać, że kodeks cywilny jest

aktem prawnym o charakterze ogólnym

i podstawowym dla wszelkich relacji za-

chodzących na kanwie prawa cywilnego.

Zawarta w nim definicja konsumenta ma

zatem znaczenie ogólnosystemowe i nie

ogranicza się tylko do wykładni omawia-

nej ustawy.

Wada fizyczna zgodnie z nowymi prze-

pisami polega na niezgodności rzeczy

sprzedanej z umową, w szczególności

sytuacja taka wystąpi w następujących

przypadkach:

1) towar nie ma właściwości, które rzecz

tego rodzaju powinna mieć ze względu

na cel w umowie oznaczony albo wyni-

kający z okoliczności lub przeznaczenia,

2) towar nie ma właściwości, o których

istnieniu sprzedawca zapewnił kupu-

jącego, w tym przedstawiając próbkę

lub wzór,

3) towar nie nadaje się do celu, o którym

kupujący poinformował sprzedawcę

przy zawarciu umowy, a sprzedawca

nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego

jej przeznaczenia,

4) towar został kupującemu wydany w sta-

nie niezupełnym,

5) w razie nieprawidłowego zamontowa-

nia i uruchomienia, jeżeli czynności te

zostały wykonane przez sprzedawcę lub

osobę trzecią, za którą sprzedawca po-

nosi odpowiedzialność, albo przez kupu-

jącego, który postąpił według instrukcji

otrzymanej od sprzedawcy.

Powyższa definicja jest swoistą hybrydą

pojęcia rękojmi za wady fizyczne rzeczy,

które zawarte było w kodeksie cywilnym

(zob. art. 556 par. 1 k.c. w dotychczasowym

brzmieniu) oraz uregulowanego w ustawie

o sprzedaży konsumenckiej pojęcia zgod-

ności towaru z umową (zob. art. 4 ust. 3

oraz art. 6 ust. 1 tej ustawy).

Przez wadę prawną należy natomiast ro-

zumieć sytuację, w której rzecz sprzedana

stanowi własność osoby trzeciej albo jest

obciążona prawem osoby trzeciej, a także

jeżeli ograniczenie w korzystaniu z rzeczy

lub rozporządzaniu nią wynika z decyzji

lub orzeczenia właściwego organu; w razie

sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowie-

dzialny także za istnienie prawa. Definicja

ta została uzupełniona o sytuacje obcią-

żenia towaru decyzjami lub orzeczeniami

kompetentnych do tego organów. Chodzi

tutaj w szczególności o decyzje zabezpie-

czające wydane w toku postępowania eg-

zekucyjnego oraz sądowe postanowienia

o udzieleniu zabezpieczenia na czas pro-

cesu. Dzięki zmianie przepisów kodeksu

cywilnego również za tego typu sytuacje

odpowiadać będzie sprzedawca rzeczy i to

w oparciu o korzystne dla kupującego za-

sady rękojmi. Nietrudno bowiem wyobra-

zić sobie sytuację, w której nabywca rzeczy

dowiaduje się, już po zawarciu transakcji,

że przedmiot umowy zabezpieczony został

w toku postępowania administracyjnego

lub sądowego. Kupujący częstokroć nie jest

nawet w stanie zweryfikować tego typu in-

formacji, zanim nie otrzyma urzędowego

zawiadomienia. Aby ułatwić dochodzenie

ewentualnego odszkodowania od sprze-

dawcy, który zataił taki fakt, dokonano

przedmiotowej zmiany.

PRZYKŁAD 1

Wada fizyczna i wada prawna

W komentowanej ustawie nie zostało zde-

finiowane pojęcie przedsiębiorcy. Defi-

nicja legalna tego terminu znajduje się

w ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie

działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 672 ze zm.). Zgodnie z nią przedsię-

biorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna

i jednostka organizacyjna niebędąca oso-

prenumerata

firma

i prawo

Redaktor prowadząca:
Joanna Pieńczykowska
joanna.pienczykowska@infor.pl

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

bą prawną, której odrębna ustawa przy-

znaje zdolność prawną – wykonująca we

własnym imieniu zarobkową działalność

wytwórczą, budowlaną, handlową, usłu-

gową oraz poszukiwanie, rozpoznawa-

nie i wydobywanie kopalin ze złóż, a tak-

że działalność zawodową, wykonywaną

w sposób zorganizowany i ciągły (zob.

art. 2 i 4 tejże ustawy).

Zgodnie z ustawą o prawach konsumen-

ta umową zawartą na odległość będzie

umowa, która łącznie spełni następujące

warunki:

– jej stroną jest konsument; z omówionej

powyżej definicji tegoż pojęcia wynika

zaś, że drugą stroną umowy musi być

przedsiębiorca;

– umowa zawierana jest w ramach zorga-

nizowanego systemu zawierania umów

na odległość; chodzi zatem z jednej stro-

ny o istnienie odpowiedniej infrastruk-

tury, np. poprzez skrypt na stronie inter-

netowej lub telefon, z drugiej natomiast

o to, że zawieranie tego typu umów jest

dla przedsiębiorcy normalnym sposo-

bem pozyskiwania klientów (nie są one

zawierane tylko okazjonalnie);

– została zawarta bez jednoczesnej fizycz-

nej obecności stron – w przesłance tej

dodano słowo „fizycznej”, co jest o tyle

zrozumiałe, że podczas rozmowy przez

telefon lub komunikator internetowy

i inne tym podobne uczestniczą one jed-

nocześnie w procesie zawierania umowy.

Dlatego też dla jasności tego warunku

sprecyzowano ten wymóg. Oczywiście

warunek zostanie spełniony także wtedy,

gdy umowa zawierana jest bez jednocze-

snej interakcji stron, np. przez odesłanie

formularza zamówienia;

– została zawarta z wyłączonym wyko-

rzystaniem jednego lub większej licz-

by środków porozumiewania się na od-

ległość aż do chwili zawarcia umowy

– środkami tymi mogą być m.in. dru-

kowane lub elektroniczne formula-

rze zamówienia niezaadresowane lub

zaadresowane, listy seryjne w postaci

drukowanej lub elektronicznej, reklamy

prasowe z wydrukowanym formularzem

zamówienia, reklamy w postaci elektro-

nicznej, katalogi, telefon, telefaks, radio,

telewizja, automatyczne urządzenia wy-

wołujące, wizjofon, wideotekst, poczta

elektroniczna lub inne środki komuni-

kacji elektronicznej.

W definicji drugiej z umów zawieranych

w szczególny sposób (w tym przypadku:

poza lokalem przedsiębiorstwa) ustawo-

dawca przyjął technikę polegającą na wy-

mienieniu wszystkich sytuacji zaliczonych

do tego rodzaju transakcji. Oznacza to,

że każda inna umowa, której nie można

zakwalifikować do jednego z podtypów

wskazanych w komentowanym przepisie,

nie będzie umową zawartą poza lokalem

przedsiębiorstwa. Ma to ogromne znacze-

nie z uwagi na znaczny zakres obowiązków

nałożonych na osoby proponujące zawarcie

umowy przy zastosowaniu takiej metody.

Podtypy, o których mowa w lit. a oraz lit.

d pkt 2 omawianego artykułu, nie wyma-

gają szerszych wyjaśnień. W lit. b mowa

jest o sytuacji, w której będący klientem

konsument składa przedsiębiorcy ofer-

tę związania się umową w miejscu, któ-

re nie jest siedzibą tegoż przedsiębiorcy,

np. na różnego typu targach i jarmar-

kach czy podczas ulicznych prezentacji

produktów lub usług, samo zaś przyję-

cie takiej oferty następuje już w lokalu

przedsiębiorstwa. Okoliczności opisane

w lit. c stanowią niemalże lustrzane od-

bicie przypadku zdefiniowanego w lit. b.

Chodzi bowiem o sytuację, w której kon-

takt nawiązywany jest przez strony poza

lokalem przedsiębiorstwa, ale dalsze roz-

mowy oraz zawarcie umowy prowadzone

jest już w siedzibie kontrahenta albo przy

użyciu środków porozumiewania się na

odległość (telefon, internet itp.).

Definicja lokalu przedsiębiorstwa została

rozszerzona o miejsce prowadzenia dzia-

łalności będące rzeczą ruchomą, w któ-

rym przedsiębiorca prowadzi działalność

zwyczajowo albo na stałe. Chodzi tutaj

w szczególności o przewoźne albo prze-

nośne pomieszczenia mogące posłużyć

za tymczasowe biura bądź miejsca sprze-

daży towarów lub świadczenia usług (np.

przystosowane do tego celu przyczepy lub

naczepy).

Trwałym nośnikiem jest natomiast każda

rzecz lub urządzenie pozwalające na prze-

chowywanie i odczytywanie zapisanych

na nim albo za jego pomocą informacji.

Będzie nim zarówno kartka papieru, jak

i płyta CD lub pamięć masowa typu flash

(tzw. pendrive). Choć mogłoby to budzić

pewne wątpliwości, za trwały nośnik usta-

wodawca uznaje także przesłanie danych

przy użyciu poczty elektronicznej. W uza-

sadnieniu do rządowego projektu komen-

towanej ustawy czytamy, że „jakkolwiek

poczta taka nie jest ani «materiałem» ani

«urządzeniem», o których mowa w de-

finicji trwałego nośnika, to przy komu-

nikowaniu się przy pomocy poczty elek-

tronicznej przekazywane informacje są

utrwalane na trwałych nośnikach, np. na

serwerze odbiorcy, co w praktyce oznacza,

że posłużenie się pocztą elektroniczną do

przekazania informacji, co do których pro-

jekt wymaga, aby były utrwalone na trwa-

łym nośniku, będzie spełniać ten wymóg”

(druk sejmowy nr 2076 z 17.01.2014 r.).

Pozostałe dwa terminy, tj. treść cyfrowa

oraz aukcja publiczna, nie wymagają szer-

szego komentarza. Ostatni z terminów zo-

stał użyty tylko dwukrotnie w przepisach:

art. 12 ust. 3 oraz art. 38 pkt 11 ustawy.

Nawiązuje on do rozumienia słowa „au-

kcja” na gruncie kodeksu cywilnego (zob.

art. 70

–70

k.c.). Ustawodawca nie roz-

różnia, co prawda, czy ma być to aukcja

elektroniczna, czy też prowadzona w tra-

dycyjny sposób. Niemniej jednak w defi-

nicji tego terminu posłużono się warun-

kiem fizycznej obecności uczestników.

Dlatego należy wykluczyć obejmowanie

tym pojęciem także aukcji internetowych.

Dodatkowo wymagane jest, aby warunki

aukcji były przejrzyste, czyli zrozumiałe

dla przeciętnego uczestnika.

Art. 3.

[Ustawowe wyłączenia]

1. Przepisów ustawy nie stosuje się do umów:
1) dotyczących usług socjalnych, mieszkań
socjalnych, opieki nad dziećmi, wsparcia
dla rodzin i osób znajdujących się stale lub
czasowo w potrzebie, w tym opieki długoter-
minowej;
2) dotyczących gier hazardowych;
3) zawieranych z przedsiębiorcą dokonu-
jącym częstych i regularnych objazdów,
podczas których przedsiębiorca dostarcza
środki spożywcze, napoje i inne artyku-
ły, przeznaczone do bieżącego spożycia
w gospodarstwach domowych, do miejsca
zamieszkania, pobytu lub pracy konsumenta;
4) dotyczących przewozu osób, z wyjątkiem
art. 10 i art. 17;
5) zawieranych za pomocą automatów sprze-
dających lub zautomatyzowanych punktów
sprzedaży;
6) zawieranych z dostawcą usług, o którym
mowa w art. 2 pkt 27 lit. a ustawy z dnia
16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne
(Dz.U. z 2014 r. poz. 243 i 827) za pomocą
aparatu publicznego w celu skorzystania
z takiego aparatu lub zawieranych w celu
wykonania jednorazowego połączenia tele-
fonicznego, internetowego lub faksowego
przez konsumenta;
7) dotyczących usług zdrowotnych świad-
czonych przez pracowników służby zdrowia
pacjentom w celu oceny, utrzymania lub
poprawy ich stanu zdrowia, łącznie z prze-
pisywaniem, wydawaniem i udostępnianiem
produktów leczniczych oraz wyrobów
medycznych, bez względu na to, czy są one
oferowane za pośrednictwem placówek
opieki zdrowotnej;
8) o imprezę turystyczną, o których mowa
w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usłu-
gach turystycznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 196);
9) o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy
z dnia 16 września 2011 r. o timeshare
(Dz.U. Nr 230, poz. 1370);
10) zawieranych poza lokalem przedsiębior-
stwa, jeżeli konsument jest zobowiązany
do zapłaty kwoty nieprzekraczającej pięć-
dziesięciu złotych.
2. Przepisów ustawy nie stosuje się do
sprzedaży dokonywanej w postępowaniu
egzekucyjnym oraz postępowaniu upadło-
ściowym w związku z likwidacją masy
upadłości.

komentarz

Ustawa o prawach konsumenta nie znaj-

duje zastosowania do wszelkich umów

zawieranych przez przedsiębiorców z nie-

profesjonalistami. Od zasady uprzywilejo-

wania konsumentów istnieją bowiem licz-

ne wyjątki, które podyktowane są przede

wszystkim rodzajem świadczeń objętych

daną transakcją bądź sposobem i czasem

ich wykonania.

Wśród przypadków wyłączonych spod

przepisów komentowanego aktu prawne-

go wyróżnić można kilka odrębnych kate-

gorii. Odpowiednie pogrupowanie tychże

sytuacji pozwala na lepsze zrozumienie

intencji ustawodawcy, a także zapamięta-

nie zasad przyświecających mu w tworze-

niu katalogu wyjątków, zamieszczonych

w art. 3 i 4 omawianej ustawy.

Pierwszą grupę stanowią świadczenia,

które ze względu na swoją specyfikę zosta-

ły całościowo uregulowane w odrębnych

aktach prawnych, w których zamieszczono

także procedury zawierania umów, ich re-

alizacji oraz konsekwencji wadliwego ich

wykonania. Wśród nich wskazać należy

w szczególności na następujące ustawy:

– ustawę z 12 marca 2004 r. o pomocy spo-

łecznej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.)

– dotyczy ona m.in. usług socjalnych,

mieszkań socjalnych, opieki nad dzieć-

mi, wsparcia dla rodzin i osób znajdują-

cych się stale lub czasowo w potrzebie,

w tym opieki długoterminowej;

– ustawę z 19 listopada 2009 r. o grach

hazardowych (Dz.U. nr 201, poz. 1540 ze

zm.) – reguluje ona warunki i zasady

prowadzenia działalności gospodarczej

w zakresie gier losowych (są nimi m.in.

gry liczbowe, loterie pieniężne, fantowe

lub promocyjne), zakładów wzajemnych

oraz gier na automatach. Najistotniej-

sze w tym zakresie jest wyłączenie spod

przepisów ustawy o prawach konsumen-

ta loterii promocyjnych, które polega-

ją na rozlosowaniu nagród rzeczowych

lub pieniężnych pomiędzy osoby, które

nabyły towar lub usługę od organiza-

tora loterii. W praktyce oznacza to, że

do produktów kupionych przez konsu-

menta zastosowanie znajdzie niniejsza

ustawa, zaś jej przepisy wyłączone będą

w odniesieniu do towarów wygranych

na loterii;

– ustawę z 15 listopada 1984 r. – Prawo

przewozowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1173

ze zm.) – do usług przewozu osób znaj-

dują jednakże zastosowanie przepisy

nakładające na przewoźnika obowiązki

uzyskania zgody konsumenta na każdą

dodatkową płatność (art. 10) oraz wyko-

nania uproszczonego obowiązku infor-

macyjnego (art. 17);

– ustawę z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych

ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r.

nr 164, poz. 1027 ze zm.) – wiąże się to

przede wszystkim ze specyfiką tego

rodzaju świadczeń, a także indywidu-

alnością stosowanych względem po-

szczególnych pacjentów terapii oraz

szczególnymi regulacjami w zakresie

obrotu środkami leczniczymi;

– ustawę z 29 sierpnia 1997 r. o usługach

turystycznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz.

196), w zakresie imprez turystycznych

– w tym miejscu należy wskazać, że pod

pojęciem imprezy turystycznej rozumie

się co najmniej dwie usługi turystycz-

ne tworzące jednolity program i objęte

wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują

nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo

jeżeli program przewiduje zmianę miej-

sca pobytu. Pojedynczymi usługami tu-

rystycznymi są z kolei: usługi przewod-

nickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie

inne usługi świadczone turystom lub

odwiedzającym. Imprezą turystyczną

będzie zatem połączenie co najmniej

dwóch z ww. usług turystycznych, które

dodatkowo zostały objęte wspólnym pro-

gramem i ceną, a także spełniają jeden

z pozostałych warunków. Przykładem

imprezy turystycznej jest zorganizowa-

na wycieczka,

– ustawę z 16 września 2011 r. o timeshare

(Dz.U. nr 230, poz. 1370) – umową time-

share jest umowa, na podstawie której

konsument, odpłatnie, nabywa prawo

do korzystania, w okresach wskaza-

nych w umowie, z co najmniej jednego

miejsca zakwaterowania, zawarta na

okres dłuższy niż rok. Chodzi tutaj za-

tem najczęściej o umowę najmu pokoi

gościnnych, domków letniskowych lub

apartamentów, na mocy której najemca

uprawniony jest do korzystania z dane-

go lokalu w tych samych okresach czasu

w kilku następujących po sobie latach

(np. w okresach 1–15 lipca w latach 2014–

2018). Prócz umowy timeshare ustawa

reguluje także umowę o długotermi-

nowy produkt wakacyjny, umowę po-

średnictwa w odsprzedaży timeshare

lub długoterminowego produktu wa-

kacyjnego oraz umowę o uczestnictwo

w systemie wymiany.

Kolejną kategorię usług, do której nie znaj-

dują zastosowania przepisy ustawy o pra-

wach konsumenta, stanowią przypadki,

w których jest ona wykonywana za pośred-

nictwem różnego typu zautomatyzowa-

nych urządzeń oraz bez obecności przed-

siębiorcy. Będą to zatem umowy zawierane

za pomocą automatów sprzedających (np.

napoje, drobne przekąski, bilety itp.) lub

zautomatyzowanych punktów sprzeda-

ży (np. terminale do korzystania z usług

bankowych), a także aparatu publicznego

umożliwiającego wykonanie jednorazowe-

go połączenia telefonicznego, interneto-

wego lub faksowego przez konsumenta.

Ostatni z przypadków nie dotyczy więc

świadczenia usług telekomunikacyjnych

polegających na stałym ich dostarczaniu,

np. w ramach abonamentu.

Ostatnia grupa sytuacji wyłączonych spod

przepisów komentowanego aktu praw-

nego dotyczy tych spośród nich, których

przedmiotami są świadczenia o niskiej

wartości lub artykuły codziennego użyt-

ku nabywane przez konsumentów poza

placówkami handlowymi. Można by za-

pytać, czy te dwie kategorie znaczenio-

wo nie nachodzą na siebie i nie dublują

tych samych rozwiązań. Zwrócić należy

jednak uwagę, że pierwsza z nich odwo-

łuje się do nabywania towarów poza lo-

kalem przedsiębiorstwa. W drugim zaś

przypadku – wobec rozszerzenia definicji

lokalu przedsiębiorstwa – nie jest wyklu-

czone, że pojazd służący do rozwożenia

żywności oraz innych artykułów pierw-

szej potrzeby zakwalifikowany zostanie

jako lokal przedsiębiorstwa. Dodatkowo,

towary lub usługi nabywane poza siedzibą

sprzedawcy mogą należeć do jakiejkol-

wiek kategorii. Produkty dostarczane na

adres wskazany przez konsumenta muszą

zaś należeć do artykułów przeznaczonych

do bieżącego spożycia w gospodarstwach

domowych.

W odniesieniu zaś do kwoty, o której

mowa w ust. 1 pkt 10, pozytywnie należy

ocenić zmianę dokonaną przez ustawo-

dawcę. W przepisach ustawy o ochronie

praw konsumentów posługiwano się bo-

wiem kwotą 10 euro, obecnie zastąpiono

ją kwotą 50 zł. Zmiana waluty ułatwi zde-

cydowanie stosowanie tegoż wyłączenia,

zniknie bowiem problem z przeliczaniem

euro na złote.

Wyłączenia przewidziane w ust. 2 komen-

towanego artykułu odnoszą się do szcze-

gólnych przypadków sprzedaży dokonywa-

nej w ramach ściśle określonej procedury

przez organy publiczne (komornika, sąd,

syndyka). Postępowania te, uregulowa-

ne odpowiednio w ustawie z 17 listopada

1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.; dalej:

k.p.c.) oraz ustawie z 28 lutego 2003 r. Pra-

wo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U.

z 2012 r. poz. 1112 ze zm.), nakierowane

są na zaspokojenie wierzycieli dłużnika

lub upadłego. Na plan pierwszy wysunię-

ty został zatem interes osób poszukują-

cych zaspokojenia swoich wierzytelności,

brak jest zatem możliwości odstąpienia

od tego typu umów. Urzędowy charakter

sprzedaży, która prowadzona jest najczę-

ściej w trybie licytacji publicznej, a także

sądowy nadzór nad jej prawidłowością,

sprawiają, że nie jest konieczne zapewnie-

nie dodatkowej ochrony konsumentom.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że organ

przeprowadzający licytację nie jest właści-

cielem rzeczy, a tym bardziej nie prowadzi

w danym zakresie działalności gospodar-

czej. Dlatego może nie dysponować sto-

sownymi informacjami wymaganymi od

sprzedawców-przedsiębiorców. Na mar-

ginesie można także dodać, że możliwość

odstąpienia od umowy wyłączona została

również w przypadku nabycia towaru na

innych aukcjach publicznych, chociażby

organizowanych przez przedsiębiorców

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

bą prawną, której odrębna ustawa przy-

znaje zdolność prawną – wykonująca we

własnym imieniu zarobkową działalność

wytwórczą, budowlaną, handlową, usłu-

gową oraz poszukiwanie, rozpoznawa-

nie i wydobywanie kopalin ze złóż, a tak-

że działalność zawodową, wykonywaną

w sposób zorganizowany i ciągły (zob.

art. 2 i 4 tejże ustawy).

Zgodnie z ustawą o prawach konsumen-

ta umową zawartą na odległość będzie

umowa, która łącznie spełni następujące

warunki:

– jej stroną jest konsument; z omówionej

powyżej definicji tegoż pojęcia wynika

zaś, że drugą stroną umowy musi być

przedsiębiorca;

– umowa zawierana jest w ramach zorga-

nizowanego systemu zawierania umów

na odległość; chodzi zatem z jednej stro-

ny o istnienie odpowiedniej infrastruk-

tury, np. poprzez skrypt na stronie inter-

netowej lub telefon, z drugiej natomiast

o to, że zawieranie tego typu umów jest

dla przedsiębiorcy normalnym sposo-

bem pozyskiwania klientów (nie są one

zawierane tylko okazjonalnie);

– została zawarta bez jednoczesnej fizycz-

nej obecności stron – w przesłance tej

dodano słowo „fizycznej”, co jest o tyle

zrozumiałe, że podczas rozmowy przez

telefon lub komunikator internetowy

i inne tym podobne uczestniczą one jed-

nocześnie w procesie zawierania umowy.

Dlatego też dla jasności tego warunku

sprecyzowano ten wymóg. Oczywiście

warunek zostanie spełniony także wtedy,

gdy umowa zawierana jest bez jednocze-

snej interakcji stron, np. przez odesłanie

formularza zamówienia;

– została zawarta z wyłączonym wyko-

rzystaniem jednego lub większej licz-

by środków porozumiewania się na od-

ległość aż do chwili zawarcia umowy

– środkami tymi mogą być m.in. dru-

kowane lub elektroniczne formula-

rze zamówienia niezaadresowane lub

zaadresowane, listy seryjne w postaci

drukowanej lub elektronicznej, reklamy

prasowe z wydrukowanym formularzem

zamówienia, reklamy w postaci elektro-

nicznej, katalogi, telefon, telefaks, radio,

telewizja, automatyczne urządzenia wy-

wołujące, wizjofon, wideotekst, poczta

elektroniczna lub inne środki komuni-

kacji elektronicznej.

W definicji drugiej z umów zawieranych

w szczególny sposób (w tym przypadku:

poza lokalem przedsiębiorstwa) ustawo-

dawca przyjął technikę polegającą na wy-

mienieniu wszystkich sytuacji zaliczonych

do tego rodzaju transakcji. Oznacza to,

że każda inna umowa, której nie można

zakwalifikować do jednego z podtypów

wskazanych w komentowanym przepisie,

nie będzie umową zawartą poza lokalem

przedsiębiorstwa. Ma to ogromne znacze-

nie z uwagi na znaczny zakres obowiązków

nałożonych na osoby proponujące zawarcie

umowy przy zastosowaniu takiej metody.

Podtypy, o których mowa w lit. a oraz lit.

d pkt 2 omawianego artykułu, nie wyma-

gają szerszych wyjaśnień. W lit. b mowa

jest o sytuacji, w której będący klientem

konsument składa przedsiębiorcy ofer-

tę związania się umową w miejscu, któ-

re nie jest siedzibą tegoż przedsiębiorcy,

np. na różnego typu targach i jarmar-

kach czy podczas ulicznych prezentacji

produktów lub usług, samo zaś przyję-

cie takiej oferty następuje już w lokalu

przedsiębiorstwa. Okoliczności opisane

w lit. c stanowią niemalże lustrzane od-

bicie przypadku zdefiniowanego w lit. b.

Chodzi bowiem o sytuację, w której kon-

takt nawiązywany jest przez strony poza

lokalem przedsiębiorstwa, ale dalsze roz-

mowy oraz zawarcie umowy prowadzone

jest już w siedzibie kontrahenta albo przy

użyciu środków porozumiewania się na

odległość (telefon, internet itp.).

Definicja lokalu przedsiębiorstwa została

rozszerzona o miejsce prowadzenia dzia-

łalności będące rzeczą ruchomą, w któ-

rym przedsiębiorca prowadzi działalność

zwyczajowo albo na stałe. Chodzi tutaj

w szczególności o przewoźne albo prze-

nośne pomieszczenia mogące posłużyć

za tymczasowe biura bądź miejsca sprze-

daży towarów lub świadczenia usług (np.

przystosowane do tego celu przyczepy lub

naczepy).

Trwałym nośnikiem jest natomiast każda

rzecz lub urządzenie pozwalające na prze-

chowywanie i odczytywanie zapisanych

na nim albo za jego pomocą informacji.

Będzie nim zarówno kartka papieru, jak

i płyta CD lub pamięć masowa typu flash

(tzw. pendrive). Choć mogłoby to budzić

pewne wątpliwości, za trwały nośnik usta-

wodawca uznaje także przesłanie danych

przy użyciu poczty elektronicznej. W uza-

sadnieniu do rządowego projektu komen-

towanej ustawy czytamy, że „jakkolwiek

poczta taka nie jest ani «materiałem» ani

«urządzeniem», o których mowa w de-

finicji trwałego nośnika, to przy komu-

nikowaniu się przy pomocy poczty elek-

tronicznej przekazywane informacje są

utrwalane na trwałych nośnikach, np. na

serwerze odbiorcy, co w praktyce oznacza,

że posłużenie się pocztą elektroniczną do

przekazania informacji, co do których pro-

jekt wymaga, aby były utrwalone na trwa-

łym nośniku, będzie spełniać ten wymóg”

(druk sejmowy nr 2076 z 17.01.2014 r.).

Pozostałe dwa terminy, tj. treść cyfrowa

oraz aukcja publiczna, nie wymagają szer-

szego komentarza. Ostatni z terminów zo-

stał użyty tylko dwukrotnie w przepisach:

art. 12 ust. 3 oraz art. 38 pkt 11 ustawy.

Nawiązuje on do rozumienia słowa „au-

kcja” na gruncie kodeksu cywilnego (zob.

art. 70

–70

k.c.). Ustawodawca nie roz-

różnia, co prawda, czy ma być to aukcja

elektroniczna, czy też prowadzona w tra-

dycyjny sposób. Niemniej jednak w defi-

nicji tego terminu posłużono się warun-

kiem fizycznej obecności uczestników.

Dlatego należy wykluczyć obejmowanie

tym pojęciem także aukcji internetowych.

Dodatkowo wymagane jest, aby warunki

aukcji były przejrzyste, czyli zrozumiałe

dla przeciętnego uczestnika.

Art. 3.

[Ustawowe wyłączenia]

komentarz

Ustawa o prawach konsumenta nie znaj-

duje zastosowania do wszelkich umów

zawieranych przez przedsiębiorców z nie-

profesjonalistami. Od zasady uprzywilejo-

wania konsumentów istnieją bowiem licz-

ne wyjątki, które podyktowane są przede

wszystkim rodzajem świadczeń objętych

daną transakcją bądź sposobem i czasem

ich wykonania.

Wśród przypadków wyłączonych spod

przepisów komentowanego aktu prawne-

go wyróżnić można kilka odrębnych kate-

gorii. Odpowiednie pogrupowanie tychże

sytuacji pozwala na lepsze zrozumienie

intencji ustawodawcy, a także zapamięta-

nie zasad przyświecających mu w tworze-

niu katalogu wyjątków, zamieszczonych

w art. 3 i 4 omawianej ustawy.

Pierwszą grupę stanowią świadczenia,

które ze względu na swoją specyfikę zosta-

ły całościowo uregulowane w odrębnych

aktach prawnych, w których zamieszczono

także procedury zawierania umów, ich re-

alizacji oraz konsekwencji wadliwego ich

wykonania. Wśród nich wskazać należy

w szczególności na następujące ustawy:

– ustawę z 12 marca 2004 r. o pomocy spo-

łecznej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.)

– dotyczy ona m.in. usług socjalnych,

mieszkań socjalnych, opieki nad dzieć-

mi, wsparcia dla rodzin i osób znajdują-

cych się stale lub czasowo w potrzebie,

w tym opieki długoterminowej;

– ustawę z 19 listopada 2009 r. o grach

hazardowych (Dz.U. nr 201, poz. 1540 ze

zm.) – reguluje ona warunki i zasady

prowadzenia działalności gospodarczej

w zakresie gier losowych (są nimi m.in.

gry liczbowe, loterie pieniężne, fantowe

lub promocyjne), zakładów wzajemnych

oraz gier na automatach. Najistotniej-

sze w tym zakresie jest wyłączenie spod

przepisów ustawy o prawach konsumen-

ta loterii promocyjnych, które polega-

ją na rozlosowaniu nagród rzeczowych

lub pieniężnych pomiędzy osoby, które

nabyły towar lub usługę od organiza-

tora loterii. W praktyce oznacza to, że

do produktów kupionych przez konsu-

menta zastosowanie znajdzie niniejsza

ustawa, zaś jej przepisy wyłączone będą

w odniesieniu do towarów wygranych

na loterii;

– ustawę z 15 listopada 1984 r. – Prawo

przewozowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1173

ze zm.) – do usług przewozu osób znaj-

dują jednakże zastosowanie przepisy

nakładające na przewoźnika obowiązki

uzyskania zgody konsumenta na każdą

dodatkową płatność (art. 10) oraz wyko-

nania uproszczonego obowiązku infor-

macyjnego (art. 17);

– ustawę z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-

niach opieki zdrowotnej finansowanych

ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r.

nr 164, poz. 1027 ze zm.) – wiąże się to

przede wszystkim ze specyfiką tego

rodzaju świadczeń, a także indywidu-

alnością stosowanych względem po-

szczególnych pacjentów terapii oraz

szczególnymi regulacjami w zakresie

obrotu środkami leczniczymi;

– ustawę z 29 sierpnia 1997 r. o usługach

turystycznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz.

196), w zakresie imprez turystycznych

– w tym miejscu należy wskazać, że pod

pojęciem imprezy turystycznej rozumie

się co najmniej dwie usługi turystycz-

ne tworzące jednolity program i objęte

wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują

nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo

jeżeli program przewiduje zmianę miej-

sca pobytu. Pojedynczymi usługami tu-

rystycznymi są z kolei: usługi przewod-

nickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie

inne usługi świadczone turystom lub

odwiedzającym. Imprezą turystyczną

będzie zatem połączenie co najmniej

dwóch z ww. usług turystycznych, które

dodatkowo zostały objęte wspólnym pro-

gramem i ceną, a także spełniają jeden

z pozostałych warunków. Przykładem

imprezy turystycznej jest zorganizowa-

na wycieczka,

– ustawę z 16 września 2011 r. o timeshare

(Dz.U. nr 230, poz. 1370) – umową time-

share jest umowa, na podstawie której

konsument, odpłatnie, nabywa prawo

do korzystania, w okresach wskaza-

nych w umowie, z co najmniej jednego

miejsca zakwaterowania, zawarta na

okres dłuższy niż rok. Chodzi tutaj za-

tem najczęściej o umowę najmu pokoi

gościnnych, domków letniskowych lub

apartamentów, na mocy której najemca

uprawniony jest do korzystania z dane-

go lokalu w tych samych okresach czasu

w kilku następujących po sobie latach

(np. w okresach 1–15 lipca w latach 2014–

2018). Prócz umowy timeshare ustawa

reguluje także umowę o długotermi-

nowy produkt wakacyjny, umowę po-

średnictwa w odsprzedaży timeshare

lub długoterminowego produktu wa-

kacyjnego oraz umowę o uczestnictwo

w systemie wymiany.

Kolejną kategorię usług, do której nie znaj-

dują zastosowania przepisy ustawy o pra-

wach konsumenta, stanowią przypadki,

w których jest ona wykonywana za pośred-

nictwem różnego typu zautomatyzowa-

nych urządzeń oraz bez obecności przed-

siębiorcy. Będą to zatem umowy zawierane

za pomocą automatów sprzedających (np.

napoje, drobne przekąski, bilety itp.) lub

zautomatyzowanych punktów sprzeda-

ży (np. terminale do korzystania z usług

bankowych), a także aparatu publicznego

umożliwiającego wykonanie jednorazowe-

go połączenia telefonicznego, interneto-

wego lub faksowego przez konsumenta.

Ostatni z przypadków nie dotyczy więc

świadczenia usług telekomunikacyjnych

polegających na stałym ich dostarczaniu,

np. w ramach abonamentu.

Ostatnia grupa sytuacji wyłączonych spod

przepisów komentowanego aktu praw-

nego dotyczy tych spośród nich, których

przedmiotami są świadczenia o niskiej

wartości lub artykuły codziennego użyt-

ku nabywane przez konsumentów poza

placówkami handlowymi. Można by za-

pytać, czy te dwie kategorie znaczenio-

wo nie nachodzą na siebie i nie dublują

tych samych rozwiązań. Zwrócić należy

jednak uwagę, że pierwsza z nich odwo-

łuje się do nabywania towarów poza lo-

kalem przedsiębiorstwa. W drugim zaś

przypadku – wobec rozszerzenia definicji

lokalu przedsiębiorstwa – nie jest wyklu-

czone, że pojazd służący do rozwożenia

żywności oraz innych artykułów pierw-

szej potrzeby zakwalifikowany zostanie

jako lokal przedsiębiorstwa. Dodatkowo,

towary lub usługi nabywane poza siedzibą

sprzedawcy mogą należeć do jakiejkol-

wiek kategorii. Produkty dostarczane na

adres wskazany przez konsumenta muszą

zaś należeć do artykułów przeznaczonych

do bieżącego spożycia w gospodarstwach

domowych.

W odniesieniu zaś do kwoty, o której

mowa w ust. 1 pkt 10, pozytywnie należy

ocenić zmianę dokonaną przez ustawo-

dawcę. W przepisach ustawy o ochronie

praw konsumentów posługiwano się bo-

wiem kwotą 10 euro, obecnie zastąpiono

ją kwotą 50 zł. Zmiana waluty ułatwi zde-

cydowanie stosowanie tegoż wyłączenia,

zniknie bowiem problem z przeliczaniem

euro na złote.

Wyłączenia przewidziane w ust. 2 komen-

towanego artykułu odnoszą się do szcze-

gólnych przypadków sprzedaży dokonywa-

nej w ramach ściśle określonej procedury

przez organy publiczne (komornika, sąd,

syndyka). Postępowania te, uregulowa-

ne odpowiednio w ustawie z 17 listopada

1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.; dalej:

k.p.c.) oraz ustawie z 28 lutego 2003 r. Pra-

wo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U.

z 2012 r. poz. 1112 ze zm.), nakierowane

są na zaspokojenie wierzycieli dłużnika

lub upadłego. Na plan pierwszy wysunię-

ty został zatem interes osób poszukują-

cych zaspokojenia swoich wierzytelności,

brak jest zatem możliwości odstąpienia

od tego typu umów. Urzędowy charakter

sprzedaży, która prowadzona jest najczę-

ściej w trybie licytacji publicznej, a także

sądowy nadzór nad jej prawidłowością,

sprawiają, że nie jest konieczne zapewnie-

nie dodatkowej ochrony konsumentom.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że organ

przeprowadzający licytację nie jest właści-

cielem rzeczy, a tym bardziej nie prowadzi

w danym zakresie działalności gospodar-

czej. Dlatego może nie dysponować sto-

sownymi informacjami wymaganymi od

sprzedawców-przedsiębiorców. Na mar-

ginesie można także dodać, że możliwość

odstąpienia od umowy wyłączona została

również w przypadku nabycia towaru na

innych aukcjach publicznych, chociażby

organizowanych przez przedsiębiorców

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

(zob. art. 38 pkt 11 ustawy o prawach kon-

sumenta).

Brak stosowania przepisów omawianej

ustawy do przypadków wymienionych

w niniejszym artykule nie oznacza wszak-

że, iż strony tego typu umów pozbawione

są jakiejkolwiek ochrony prawnej. Wynika

ona mianowicie bądź z przepisów ustaw

szczególnych, bądź też z zasad ogólnych

prawa cywilnego. W tym ostatnim wy-

padku zasadnicze znaczenie odgrywają

przepisy kodeksu cywilnego dotyczące

wykonywania umów, skutków ich nie-

wykonania lub nienależytego wykonania,

a także rękojmi za wady fizyczne i praw-

ne rzeczy oraz gwarancji jakości. Podob-

nie jak w przypadku ochrony wynikającej

z ustawy o prawach konsumenta, także

rękojmia za wady nie może zostać w ca-

łości wyłączona w umowach zawieranych

z konsumentami. Udzielenie gwarancji

jest natomiast zależne jedynie od woli

producenta lub sprzedawcy i każdorazo-

wo regulowane jest przepisami kodeksu

cywilnego oraz zasadami wynikającymi

z karty gwarancyjnej.

Reasumując: komentowany artykuł nie

powoduje wyłączenia stosowania do umów

zawieranych z konsumentami przepisów

ogólnych o rękojmi za wady rzeczy, a tak-

że nie uniemożliwia udzielenia kliento-

wi gwarancji jakości w oparciu o przepisy

kodeksu cywilnego.

PRZYKŁAD 2

Drobne umowy

życia codziennego

Konsument nie będzie uprawniony do korzystania
z przepisów niniejszej ustawy (np. odstąpienia od
umowy), a także do domagania się od przedsię-
biorcy spełnienia wynikających z niej obowiązku
(m.in. obowiązku informacyjnego), m.in. jeżeli
przykładowo:
– zakupił uszkodzony towar w automacie zainsta-
lowanym na holu dworca kolejowego,
– wykonał rozmowę telefoniczną z uszkodzonej
budki telefonicznej,
– zakupił zaczepiony przez sprzedawcę na ulicy
pamiątkę o wartości kilku złotych,
– kupił posiłek u osoby stale roznoszącej gotowe
porcje obiadowe w biurowcu, w którym pracuje,
– dokonał zakupu używanego sprzętu na licytacji
zorganizowanej przez komornika sądowego.
Nie oznacza to wszakże, iż konsument w tego
typu wypadkach, jak również innych wymienio-
nych w przepisach art. 3–4 niniejszej ustawy,
pozbawiony jest całkowicie ochrony prawnej.
Może on mianowicie dochodzić swoich roszczeń
w oparciu o ogólne przepisy o rękojmi zawarte
w kodeksie cywilnym, przepisy o niewykonaniu
i nienależytym wykonaniu umowy, a także z tytułu
odpowiedzialności deliktowej.

Art. 4.

[Dalsze wyłączenia]

1. Przepisów ustawy nie stosuje się do
umów dotyczących ustanawiania, nabywa-
nia i przenoszenia własności nieruchomości
lub innych praw do nieruchomości oraz do
umów dotyczących najmu pomieszczeń do
celów mieszkalnych, z wyjątkiem przepisów
rozdziału 2, które stosuje się, jeżeli odrębne
przepisy nie stanowią inaczej.
2. Przepisów ustawy nie stosuje się do umów
dotyczących usług finansowych, w szczegól-
ności takich jak: czynności bankowe, umowy
kredytu konsumenckiego, czynności ubezpie-
czeniowe, umowy uczestnictwa w funduszu
inwestycyjnym otwartym, specjalistycz-
nym funduszu inwestycyjnym otwartym,
funduszu inwestycyjnym zamkniętym,
specjalistycznym funduszu inwestycyjnym
zamkniętym i funduszu inwestycyjnym
mieszanym, usługi płatnicze – z wyjątkiem
umów dotyczących usług finansowych
zawieranych na odległość, do których stosuje
się przepisy rozdziałów 1 i 5.

komentarz

Komentowany artykuł zawiera dalsze

grupy wyjątków od stosowania ustawy

o prawach konsumenta. Bez wątpienia

bardziej przejrzyste byłoby umieszczenie

wszystkich tego typu przypadków w jed-

nym artykule oraz zachowanie podzia-

łu na odpowiednie jednostki redakcyjne.

Ustawodawca zdecydował się jednak na

rozbicie przepisów pomiędzy dwa artyku-

ły. Praktyka taka zaciemnia obraz ustawy

oraz utrudnia poruszanie się po niej, brak

jest bowiem racjonalnych argumentów

dla wyodrębnienia przypadków opisanych

w niniejszym artykule i wystarczające by-

łoby umieszczenie ich jako dalszych ustę-

pów artykułu poprzedniego.

Ustęp pierwszy omawianego artykułu od-

wołuje się do już uprzednio obowiązują-

cych regulacji ustawy o sprzedaży kon-

sumenckiej (zob. art. 1 ust. 1) oraz ustawy

o ochronie praw konsumentów (zob. art. 5

pkt 5, art. 16 ust. 1 pkt 9), które to wyłączały

stosowania przepisów o szczególnej ochro-

nie konsumentów do umów dotyczących

nieruchomości. Pierwsza z ustaw czyniła

to wskazując, że sprzedażą konsumencką

jest transakcja, której przedmiotem są rze-

czy ruchome. Druga natomiast wprost wy-

łączała jej stosowanie do wszelkich umów

dotyczących nieruchomości, poza najmem.

Takie sformułowanie przepisów było wy-

soce nieprecyzyjne, dlatego też zostało

doprecyzowane w obecnej ustawie.

Przepisów ustawy nie stosuje się do umów

dotyczących ustanawiania, nabywania

i przenoszenia własności nieruchomości

lub innych praw do nieruchomości oraz

do umów dotyczących najmu pomieszczeń

do celów mieszkalnych, jeżeli sprzedaw-

cą lub właścicielem nieruchomości jest

przedsiębiorca oraz dana transakcja od-

bywa się w ramach prowadzonej przez

niego działalności gospodarczej. Ustawy

nie stosuje się bowiem w żadnym wypadku

do umów zawieranych pomiędzy konsu-

mentami, również jeżeli ich przedmiotem

jest obrót nieruchomościami albo ich na-

jem. Wyjątkiem objęte będą zatem umo-

wy z deweloperami lub przedsiębiorstwa-

mi budowlanymi czy też spółdzielniami

mieszkaniowymi, takie jak: umowa dewe-

loperska, umowa o ustanowienie i prze-

niesienie prawa do nieruchomości, umowa

o ustanowienie odrębnej własności loka-

lu, umowa sprzedaży nieruchomości itp.

Innymi prawami do nieruchomości mogą

być np.: użytkowanie wieczyste, użytkowa-

nie, służebność gruntowa lub służebność

mieszkania czy też prawa spółdzielcze. Do

umów tych zastosowanie mogą wszakże

znaleźć przepisy rozdziału 2 komentowa-

nej ustawy, który określa obowiązki przed-

siębiorcy w umowach innych niż umowy

zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa

lub na odległość (zob. art. 8–11).

Obecnie podstawowe znaczenie prawne

w zakresie obrotu nieruchomościami na

rynku pierwotnym ma ustawa z 16 wrze-

śnia 2011 r. o ochronie praw nabywcy loka-

lu mieszkalnego lub domu jednorodzinne-

go (Dz.U. nr 232, poz. 1377), zwana potocznie

ustawą deweloperską. Reguluje ona zasady

ochrony praw nabywcy, wobec którego de-

weloper zobowiązuje się do ustanowienia

odrębnej własności lokalu mieszkalnego

i przeniesienia własności tego lokalu na

nabywcę, albo do przeniesienia na nabyw-

cę własności nieruchomości zabudowanej

domem jednorodzinnym lub użytkowa-

nia wieczystego nieruchomości gruntowej

i własności domu jednorodzinnego na niej

posadowionego stanowiącego odrębną nie-

ruchomość. Wśród nałożonych na przed-

siębiorcę obowiązków ustawa ta wymienia

konieczność dostarczenia potencjalnemu

nabywcy prospektu informacyjnego, który

zawiera bardzo szczegółowe informacje na

temat dewelopera oraz inwestycji, a także

ochrony nabywcy, w tym możliwości i spo-

sobie odstąpienia od umowy, jak również

stosowanych przez dewelopera zabezpie-

czeniach (typie rachunku powierniczego).

Dane, które obligatoryjnie powinny zna-

leźć się w prospekcie informacyjnym,

są bardziej szczegółowe niż wynikające

z obowiązku informacyjnego, wypływa-

jącego z art. 8 ustawy o prawach konsu-

menta. Nie jest zatem konieczne dwukrot-

ne przekazywanie ich klientowi. Większe

znaczenie może mieć dla deweloperów

art. 10 omawianej ustawy, który stanowi,

że najpóźniej w chwili wyrażenia przez

konsumenta woli związania się umową

przedsiębiorca ma obowiązek uzyskać wy-

raźną zgodę konsumenta na każdą dodat-

kową płatność wykraczającą poza uzgod-

nione wynagrodzenie za główne obowiązki

umowne przedsiębiorcy. Przepis ten może

znaleźć zastosowanie do zapłaty za wcze-

śniej nieuzgodniony zakres robót, który

w międzyczasie uległ zmianie.

W pozostałym zakresie znaczenie będą

miały takie akty prawne, jak chociażby

ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdziel-

niach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1222) oraz ustawa z 21 czerwca 2001 r.

o ochronie praw lokatorów, mieszkanio-

wym zasobie gminy i o zmianie Kodek-

su cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 150).

Ostatnia z nich zawiera przepisy szczegól-

ne o najmie lokali mieszkalnych, w tym

najmie okazjonalnym. Należy pamiętać,

że ustawa ta ma pierwszeństwo przed re-

gulacją najmu zamieszczoną w kodeksie

cywilnym.

Na uwagę zasługuje również fakt, że oma-

wiany artykuł ogranicza stosowanie usta-

wy o prawach konsumenta wyłącznie do

najmu pomieszczeń do celów mieszkal-

nych, chociaż jednocześnie wspomina

o umowach dotyczących „innych praw

do nieruchomości”, bez rozróżnienia, czy

chodzi wyłącznie o prawa rzeczowe (np.

użytkowanie wieczyste, służebność), czy

również prawa obligacyjne (najem, dzier-

żawa). Wobec takiego brzmienia przepi-

su nie można udzielić jednoznacznej od-

powiedzi na pytanie, jak oceniać należy

umowy najmu pomieszczeń przeznaczo-

nych na cele inne niż mieszkalne, a także

najmu samego gruntu. Sprawę z pozoru

rozwiązać może fakt, iż najem lokali nie-

mieszkalnych dotyczy głównie przedsię-

biorców, do których przedmiotowa ustawa

i tak nie znajduje zastosowania. Niemniej

jednak możliwe są przypadki, w których

pomieszczenie takie zostaje wynajęte kon-

sumentowi, np. jako garaż. Starając się od-

czytać intencję ustawodawcy oraz stosując

wykładnię funkcjonalną tego przepisu,

należałoby tego typu umowy zaliczyć do

szeroko rozumianego „celu mieszkalne-

go”. Niemniej jednak konstrukcja prze-

pisu budzi w tym zakresie wątpliwości

interpretacyjne.

W ustępie drugim omawianego artykułu

wyłączono co do zasady stosowanie usta-

wy do umów, których przedmiotem są:

– wszelkiego rodzaju czynności banko-

we, które szczegółowo reguluje ustawa

z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j.

Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.), np. pro-

wadzenie rachunków bankowych, udzie-

lanie pożyczek i kredytów, wydawanie

kart płatniczych itp.,

– umowy kredytu konsumenckiego

– w odróżnieniu od typowego kredytu

bankowego, kredytem konsumenckim

jest umowa, na mocy której przedsiębior-

ca w zakresie swojej działalności udziela

lub daje przyrzeczenie udzielenia kon-

sumentowi kredytu w jakiejkolwiek po-

staci. Będzie to zatem nie tylko kredyt

udzielony przez bank, ale także pożyczka,

a nawet inne formy finansowania kon-

sumentów, takie jak chociażby odrocze-

nie konsumentowi terminu spełnienia

świadczenia pieniężnego, czy też umo-

wa, na mocy której kredytodawca zobo-

wiązany jest do zaciągnięcia zobowiąza-

nia wobec osoby trzeciej, a konsument

– do zwrotu kredytodawcy spełnionego

świadczenia. Ten rodzaj transakcji zo-

stał uregulowany w ustawie z 20 lipca

2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.

nr 126, poz.715 ze zm.),

– czynności ubezpieczeniowe, o któ-

rych mowa w ustawie z 22 maja 2003 r.

o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 950 ze zm.),

– umowy uczestnictwa w funduszu inwe-

stycyjnym otwartym, specjalistycznym

funduszu inwestycyjnym otwartym, fun-

duszu inwestycyjnym zamkniętym, spe-

cjalistycznym funduszu inwestycyjnym

zamkniętym i funduszu inwestycyjnym

mieszanym – uregulowane w ustawie

z 27 maja 2004 r. o funduszach inwe-

stycyjnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 157),

– usługi płatnicze – zgodnie z ustawą

z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatni-

czych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 873) są nimi

m.in. wpłaty i wypłaty gotówki, przekazy

pieniężne, transakcje płatnicze.

Umowy dotyczące usług finansowych

zawierane na odległość uregulowane

zostały odrębnie w rozdziale 5 komen-

towanej ustawy (art. 39–43), stosuje się

do nich również przepisy rozdziału 1. Są

to m.in. transakcje dotyczące prowadze-

nia rachunków bankowych, o wydanie

kart płatniczych i kredytowych, a tak-

że ubezpieczenia mienia, pod warun-

kiem że zostały zawarte na odległość.

Analogiczne usługi zatem, które świad-

czone są w oparciu o umowę podpisaną

w inny sposób, korzystać będą ze zwol-

nienia z obowiązku stosowania przepi-

sów przedmiotowej ustawy.

Art. 5.

[Niezamówione

świadczenie]

1. Spełnienie świadczenia niezamówionego
przez konsumenta, o którym mowa w art. 9
pkt 6 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r.
o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom
rynkowym (Dz.U. Nr 171, poz. 1206), następuje
na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada
na konsumenta żadnych zobowiązań.
2. Brak odpowiedzi konsumenta na niezamó-
wione świadczenie nie stanowi zgody
na zawarcie umowy.

komentarz

Komentowany artykuł stanowi roz-

winięcie dotychczasowego brzmienia

art. 15 ustawy o ochronie praw konsumen-

ta, który w całości brzmiał w następujący

sposób: „Spełnienie świadczenia nieza-

mówionego przez konsumenta następuje

na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada na

konsumenta żadnych zobowiązań”. Wy-

pracowane na tym gruncie poglądy dok-

tryny oraz orzecznictwa pozostają zatem

nadal aktualne.

Wprowadzenie przedmiotowej normy do

prawa polskiego stanowi implementację

dwóch dyrektyw. Pierwsza z nich, tzw. dy-

rektywa o nieuczciwych praktykach ryn-

kowych (Dz.Urz. UE z 2005 r. L 149 str. 22),

kwalifikuje opisane zachowanie jako prak-

tykę naruszającą interesy konsumentów.

Dopiero jednakże w późniejszym akcie

prawnym, którym była tzw. dyrektywa

w sprawie praw konsumentów (Dz.Urz.

UE z 2011 r. L 304, str. 64), postanowiono

że czyn taki nie może nakładać na klienta

jakichkolwiek obowiązków. W szczególno-

ści chodzi tutaj o konieczność zapłaty za

nadesłany bez uzyskania uprzedniej zgody

konsumenta towar, a także za koszty jego

transportu, przechowania oraz ewentu-

alnego odesłania z powrotem przedsię-

biorcy. Pełne wprowadzenie tej normy

do prawa polskiego następuje na mocy

art. 5 ustawy o prawach konsumenta. Na-

tomiast wcześniejsze uznanie takiego po-

stępowania za nieuczciwą praktykę ryn-

kową znalazło odzwierciedlenie w art. 9

pkt 6 przywołanego aktu prawnego.

Wyjaśnienia wszakże wymaga, że dotych-

czas ww. przepis zakazywał praktyki pole-

gającej na żądaniu natychmiastowej lub

odroczonej zapłaty za produkty bądź zwro-

tu lub przechowania produktów, które zo-

stały dostarczone przez przedsiębiorcę, ale

nie zostały zamówione przez konsumenta,

z wyjątkiem sytuacji, gdy produkt jest pro-

duktem zastępczym dostarczonym zgod-

nie z art. 12 ust. 3 ustawy o ochronie praw

konsumentów. Na mocy przepisów zmie-

niających ustawy o prawach konsumenta

usunięto ostatni fragment tej regulacji,

który wprowadzał wyjątek od przedmio-

towego zakazu w zakresie tzw. produktów

zastępczych. Obecnie nie będzie możliwe

powoływanie się przedsiębiorców także na

okoliczność dostarczenia konsumento-

wi zamiennika towaru, który pierwotnie

zamówił, o ile nie uzyska się na to jego

uprzedniej zgody. Sam zaś art. 12 ust. 3 ww.

ustawy pozostawiony został w mocy, dla-

tego przedsiębiorca będzie mógł wykonać

świadczenie zastępcze zamiast zamówio-

nego, jednakże tylko przy spełnieniu prze-

słanek przewidzianych w tym artykule.

W praktyce obrotu gospodarczego oma-

wiane zachowanie określane jest mianem

interia selling i definiowane jako metody

sprzedaży polegającej na wysyłaniu towa-

rów konsumentom, które ich nie zama-

wiały, zakładając, że te osoby nie zwrócą

towaru, przy jednoczesnym dołączeniu

do produktu faktury, rachunku albo we-

zwania do uiszczenia kosztów przesyłki

i zapłaty za dostarczoną rzecz (K. Kwa-

pisz „Ustawa o ochronie niektórych praw

konsumentów oraz o odpowiedzialności

za szkodę wyrządzoną przez produkt nie-

bezpieczny. Komentarz”, Warszawa 2011).

Przy czym za nieuczciwą praktykę rynko-

wą uznawane jest już samo umieszczanie

w materiałach marketingowych faktu-

ry lub podobnego dokumentu, sugerują-

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

(zob. art. 38 pkt 11 ustawy o prawach kon-

sumenta).

Brak stosowania przepisów omawianej

ustawy do przypadków wymienionych

w niniejszym artykule nie oznacza wszak-

że, iż strony tego typu umów pozbawione

są jakiejkolwiek ochrony prawnej. Wynika

ona mianowicie bądź z przepisów ustaw

szczególnych, bądź też z zasad ogólnych

prawa cywilnego. W tym ostatnim wy-

padku zasadnicze znaczenie odgrywają

przepisy kodeksu cywilnego dotyczące

wykonywania umów, skutków ich nie-

wykonania lub nienależytego wykonania,

a także rękojmi za wady fizyczne i praw-

ne rzeczy oraz gwarancji jakości. Podob-

nie jak w przypadku ochrony wynikającej

z ustawy o prawach konsumenta, także

rękojmia za wady nie może zostać w ca-

łości wyłączona w umowach zawieranych

z konsumentami. Udzielenie gwarancji

jest natomiast zależne jedynie od woli

producenta lub sprzedawcy i każdorazo-

wo regulowane jest przepisami kodeksu

cywilnego oraz zasadami wynikającymi

z karty gwarancyjnej.

Reasumując: komentowany artykuł nie

powoduje wyłączenia stosowania do umów

zawieranych z konsumentami przepisów

ogólnych o rękojmi za wady rzeczy, a tak-

że nie uniemożliwia udzielenia kliento-

wi gwarancji jakości w oparciu o przepisy

kodeksu cywilnego.

PRZYKŁAD 2

Drobne umowy

życia codziennego

Art. 4.

[Dalsze wyłączenia]

komentarz

Komentowany artykuł zawiera dalsze

grupy wyjątków od stosowania ustawy

o prawach konsumenta. Bez wątpienia

bardziej przejrzyste byłoby umieszczenie

wszystkich tego typu przypadków w jed-

nym artykule oraz zachowanie podzia-

łu na odpowiednie jednostki redakcyjne.

Ustawodawca zdecydował się jednak na

rozbicie przepisów pomiędzy dwa artyku-

ły. Praktyka taka zaciemnia obraz ustawy

oraz utrudnia poruszanie się po niej, brak

jest bowiem racjonalnych argumentów

dla wyodrębnienia przypadków opisanych

w niniejszym artykule i wystarczające by-

łoby umieszczenie ich jako dalszych ustę-

pów artykułu poprzedniego.

Ustęp pierwszy omawianego artykułu od-

wołuje się do już uprzednio obowiązują-

cych regulacji ustawy o sprzedaży kon-

sumenckiej (zob. art. 1 ust. 1) oraz ustawy

o ochronie praw konsumentów (zob. art. 5

pkt 5, art. 16 ust. 1 pkt 9), które to wyłączały

stosowania przepisów o szczególnej ochro-

nie konsumentów do umów dotyczących

nieruchomości. Pierwsza z ustaw czyniła

to wskazując, że sprzedażą konsumencką

jest transakcja, której przedmiotem są rze-

czy ruchome. Druga natomiast wprost wy-

łączała jej stosowanie do wszelkich umów

dotyczących nieruchomości, poza najmem.

Takie sformułowanie przepisów było wy-

soce nieprecyzyjne, dlatego też zostało

doprecyzowane w obecnej ustawie.

Przepisów ustawy nie stosuje się do umów

dotyczących ustanawiania, nabywania

i przenoszenia własności nieruchomości

lub innych praw do nieruchomości oraz

do umów dotyczących najmu pomieszczeń

do celów mieszkalnych, jeżeli sprzedaw-

cą lub właścicielem nieruchomości jest

przedsiębiorca oraz dana transakcja od-

bywa się w ramach prowadzonej przez

niego działalności gospodarczej. Ustawy

nie stosuje się bowiem w żadnym wypadku

do umów zawieranych pomiędzy konsu-

mentami, również jeżeli ich przedmiotem

jest obrót nieruchomościami albo ich na-

jem. Wyjątkiem objęte będą zatem umo-

wy z deweloperami lub przedsiębiorstwa-

mi budowlanymi czy też spółdzielniami

mieszkaniowymi, takie jak: umowa dewe-

loperska, umowa o ustanowienie i prze-

niesienie prawa do nieruchomości, umowa

o ustanowienie odrębnej własności loka-

lu, umowa sprzedaży nieruchomości itp.

Innymi prawami do nieruchomości mogą

być np.: użytkowanie wieczyste, użytkowa-

nie, służebność gruntowa lub służebność

mieszkania czy też prawa spółdzielcze. Do

umów tych zastosowanie mogą wszakże

znaleźć przepisy rozdziału 2 komentowa-

nej ustawy, który określa obowiązki przed-

siębiorcy w umowach innych niż umowy

zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa

lub na odległość (zob. art. 8–11).

Obecnie podstawowe znaczenie prawne

w zakresie obrotu nieruchomościami na

rynku pierwotnym ma ustawa z 16 wrze-

śnia 2011 r. o ochronie praw nabywcy loka-

lu mieszkalnego lub domu jednorodzinne-

go (Dz.U. nr 232, poz. 1377), zwana potocznie

ustawą deweloperską. Reguluje ona zasady

ochrony praw nabywcy, wobec którego de-

weloper zobowiązuje się do ustanowienia

odrębnej własności lokalu mieszkalnego

i przeniesienia własności tego lokalu na

nabywcę, albo do przeniesienia na nabyw-

cę własności nieruchomości zabudowanej

domem jednorodzinnym lub użytkowa-

nia wieczystego nieruchomości gruntowej

i własności domu jednorodzinnego na niej

posadowionego stanowiącego odrębną nie-

ruchomość. Wśród nałożonych na przed-

siębiorcę obowiązków ustawa ta wymienia

konieczność dostarczenia potencjalnemu

nabywcy prospektu informacyjnego, który

zawiera bardzo szczegółowe informacje na

temat dewelopera oraz inwestycji, a także

ochrony nabywcy, w tym możliwości i spo-

sobie odstąpienia od umowy, jak również

stosowanych przez dewelopera zabezpie-

czeniach (typie rachunku powierniczego).

Dane, które obligatoryjnie powinny zna-

leźć się w prospekcie informacyjnym,

są bardziej szczegółowe niż wynikające

z obowiązku informacyjnego, wypływa-

jącego z art. 8 ustawy o prawach konsu-

menta. Nie jest zatem konieczne dwukrot-

ne przekazywanie ich klientowi. Większe

znaczenie może mieć dla deweloperów

art. 10 omawianej ustawy, który stanowi,

że najpóźniej w chwili wyrażenia przez

konsumenta woli związania się umową

przedsiębiorca ma obowiązek uzyskać wy-

raźną zgodę konsumenta na każdą dodat-

kową płatność wykraczającą poza uzgod-

nione wynagrodzenie za główne obowiązki

umowne przedsiębiorcy. Przepis ten może

znaleźć zastosowanie do zapłaty za wcze-

śniej nieuzgodniony zakres robót, który

w międzyczasie uległ zmianie.

W pozostałym zakresie znaczenie będą

miały takie akty prawne, jak chociażby

ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdziel-

niach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1222) oraz ustawa z 21 czerwca 2001 r.

o ochronie praw lokatorów, mieszkanio-

wym zasobie gminy i o zmianie Kodek-

su cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 150).

Ostatnia z nich zawiera przepisy szczegól-

ne o najmie lokali mieszkalnych, w tym

najmie okazjonalnym. Należy pamiętać,

że ustawa ta ma pierwszeństwo przed re-

gulacją najmu zamieszczoną w kodeksie

cywilnym.

Na uwagę zasługuje również fakt, że oma-

wiany artykuł ogranicza stosowanie usta-

wy o prawach konsumenta wyłącznie do

najmu pomieszczeń do celów mieszkal-

nych, chociaż jednocześnie wspomina

o umowach dotyczących „innych praw

do nieruchomości”, bez rozróżnienia, czy

chodzi wyłącznie o prawa rzeczowe (np.

użytkowanie wieczyste, służebność), czy

również prawa obligacyjne (najem, dzier-

żawa). Wobec takiego brzmienia przepi-

su nie można udzielić jednoznacznej od-

powiedzi na pytanie, jak oceniać należy

umowy najmu pomieszczeń przeznaczo-

nych na cele inne niż mieszkalne, a także

najmu samego gruntu. Sprawę z pozoru

rozwiązać może fakt, iż najem lokali nie-

mieszkalnych dotyczy głównie przedsię-

biorców, do których przedmiotowa ustawa

i tak nie znajduje zastosowania. Niemniej

jednak możliwe są przypadki, w których

pomieszczenie takie zostaje wynajęte kon-

sumentowi, np. jako garaż. Starając się od-

czytać intencję ustawodawcy oraz stosując

wykładnię funkcjonalną tego przepisu,

należałoby tego typu umowy zaliczyć do

szeroko rozumianego „celu mieszkalne-

go”. Niemniej jednak konstrukcja prze-

pisu budzi w tym zakresie wątpliwości

interpretacyjne.

W ustępie drugim omawianego artykułu

wyłączono co do zasady stosowanie usta-

wy do umów, których przedmiotem są:

– wszelkiego rodzaju czynności banko-

we, które szczegółowo reguluje ustawa

z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j.

Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.), np. pro-

wadzenie rachunków bankowych, udzie-

lanie pożyczek i kredytów, wydawanie

kart płatniczych itp.,

– umowy kredytu konsumenckiego

– w odróżnieniu od typowego kredytu

bankowego, kredytem konsumenckim

jest umowa, na mocy której przedsiębior-

ca w zakresie swojej działalności udziela

lub daje przyrzeczenie udzielenia kon-

sumentowi kredytu w jakiejkolwiek po-

staci. Będzie to zatem nie tylko kredyt

udzielony przez bank, ale także pożyczka,

a nawet inne formy finansowania kon-

sumentów, takie jak chociażby odrocze-

nie konsumentowi terminu spełnienia

świadczenia pieniężnego, czy też umo-

wa, na mocy której kredytodawca zobo-

wiązany jest do zaciągnięcia zobowiąza-

nia wobec osoby trzeciej, a konsument

– do zwrotu kredytodawcy spełnionego

świadczenia. Ten rodzaj transakcji zo-

stał uregulowany w ustawie z 20 lipca

2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.

nr 126, poz.715 ze zm.),

– czynności ubezpieczeniowe, o któ-

rych mowa w ustawie z 22 maja 2003 r.

o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 950 ze zm.),

– umowy uczestnictwa w funduszu inwe-

stycyjnym otwartym, specjalistycznym

funduszu inwestycyjnym otwartym, fun-

duszu inwestycyjnym zamkniętym, spe-

cjalistycznym funduszu inwestycyjnym

zamkniętym i funduszu inwestycyjnym

mieszanym – uregulowane w ustawie

z 27 maja 2004 r. o funduszach inwe-

stycyjnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 157),

– usługi płatnicze – zgodnie z ustawą

z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatni-

czych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 873) są nimi

m.in. wpłaty i wypłaty gotówki, przekazy

pieniężne, transakcje płatnicze.

Umowy dotyczące usług finansowych

zawierane na odległość uregulowane

zostały odrębnie w rozdziale 5 komen-

towanej ustawy (art. 39–43), stosuje się

do nich również przepisy rozdziału 1. Są

to m.in. transakcje dotyczące prowadze-

nia rachunków bankowych, o wydanie

kart płatniczych i kredytowych, a tak-

że ubezpieczenia mienia, pod warun-

kiem że zostały zawarte na odległość.

Analogiczne usługi zatem, które świad-

czone są w oparciu o umowę podpisaną

w inny sposób, korzystać będą ze zwol-

nienia z obowiązku stosowania przepi-

sów przedmiotowej ustawy.

Art. 5.

[Niezamówione

świadczenie]

komentarz

Komentowany artykuł stanowi roz-

winięcie dotychczasowego brzmienia

art. 15 ustawy o ochronie praw konsumen-

ta, który w całości brzmiał w następujący

sposób: „Spełnienie świadczenia nieza-

mówionego przez konsumenta następuje

na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada na

konsumenta żadnych zobowiązań”. Wy-

pracowane na tym gruncie poglądy dok-

tryny oraz orzecznictwa pozostają zatem

nadal aktualne.

Wprowadzenie przedmiotowej normy do

prawa polskiego stanowi implementację

dwóch dyrektyw. Pierwsza z nich, tzw. dy-

rektywa o nieuczciwych praktykach ryn-

kowych (Dz.Urz. UE z 2005 r. L 149 str. 22),

kwalifikuje opisane zachowanie jako prak-

tykę naruszającą interesy konsumentów.

Dopiero jednakże w późniejszym akcie

prawnym, którym była tzw. dyrektywa

w sprawie praw konsumentów (Dz.Urz.

UE z 2011 r. L 304, str. 64), postanowiono

że czyn taki nie może nakładać na klienta

jakichkolwiek obowiązków. W szczególno-

ści chodzi tutaj o konieczność zapłaty za

nadesłany bez uzyskania uprzedniej zgody

konsumenta towar, a także za koszty jego

transportu, przechowania oraz ewentu-

alnego odesłania z powrotem przedsię-

biorcy. Pełne wprowadzenie tej normy

do prawa polskiego następuje na mocy

art. 5 ustawy o prawach konsumenta. Na-

tomiast wcześniejsze uznanie takiego po-

stępowania za nieuczciwą praktykę ryn-

kową znalazło odzwierciedlenie w art. 9

pkt 6 przywołanego aktu prawnego.

Wyjaśnienia wszakże wymaga, że dotych-

czas ww. przepis zakazywał praktyki pole-

gającej na żądaniu natychmiastowej lub

odroczonej zapłaty za produkty bądź zwro-

tu lub przechowania produktów, które zo-

stały dostarczone przez przedsiębiorcę, ale

nie zostały zamówione przez konsumenta,

z wyjątkiem sytuacji, gdy produkt jest pro-

duktem zastępczym dostarczonym zgod-

nie z art. 12 ust. 3 ustawy o ochronie praw

konsumentów. Na mocy przepisów zmie-

niających ustawy o prawach konsumenta

usunięto ostatni fragment tej regulacji,

który wprowadzał wyjątek od przedmio-

towego zakazu w zakresie tzw. produktów

zastępczych. Obecnie nie będzie możliwe

powoływanie się przedsiębiorców także na

okoliczność dostarczenia konsumento-

wi zamiennika towaru, który pierwotnie

zamówił, o ile nie uzyska się na to jego

uprzedniej zgody. Sam zaś art. 12 ust. 3 ww.

ustawy pozostawiony został w mocy, dla-

tego przedsiębiorca będzie mógł wykonać

świadczenie zastępcze zamiast zamówio-

nego, jednakże tylko przy spełnieniu prze-

słanek przewidzianych w tym artykule.

W praktyce obrotu gospodarczego oma-

wiane zachowanie określane jest mianem

interia selling i definiowane jako metody

sprzedaży polegającej na wysyłaniu towa-

rów konsumentom, które ich nie zama-

wiały, zakładając, że te osoby nie zwrócą

towaru, przy jednoczesnym dołączeniu

do produktu faktury, rachunku albo we-

zwania do uiszczenia kosztów przesyłki

i zapłaty za dostarczoną rzecz (K. Kwa-

pisz „Ustawa o ochronie niektórych praw

konsumentów oraz o odpowiedzialności

za szkodę wyrządzoną przez produkt nie-

bezpieczny. Komentarz”, Warszawa 2011).

Przy czym za nieuczciwą praktykę rynko-

wą uznawane jest już samo umieszczanie

w materiałach marketingowych faktu-

ry lub podobnego dokumentu, sugerują-

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

cego obowiązek zapłaty, który wywołuje

u konsumenta wrażenie, że już zamówił

reklamowany produkt, mimo że tego nie

zrobił (zob. art. 7 pkt 21 ustawy z 23 sierp-

nia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczci-

wym praktykom rynkowym, Dz.U. nr 171,

poz. 1206). Do popełnienia tego czynu nie

jest wymagane wysłanie produktu, a wy-

starczające jest dostarczenie klientowi

dokumentu, z którego mógłby wynikać

obowiązek uiszczenia zapłaty za dany to-

war. Nie jest także konieczne, aby doku-

ment taki przyjął wprost formę faktury,

rachunku albo wezwania do zapłaty. Czyn

zostanie popełniony nawet, gdy treść in-

formacji sugerować będzie jedynie istnie-

nie takiego obowiązku. Przykładowo: przez

posłużenie się zwrotami „koniecznie za-

płać”, „czekamy na twoją wpłatę”, „nasz

termin płatności wynosi 14 dni” i inne

tym podobne sformułowania.

Tymczasem zarówno powołane na wstępie

dyrektywy, jak i prawo polskie wskazują

wprost, że w tego typu okolicznościach

konsument nie ma względem przedsię-

biorcy jakichkolwiek obowiązków, a wszel-

kie ryzyko związane z wysyłką niezamó-

wionych produktów spoczywa wyłącznie

na sprzedawcy. Nie jest zatem możliwe

nie tylko domaganie się zapłaty na podsta-

wie ogólnych przepisów o zobowiązaniach

umownych, lecz także innych norm pra-

wa cywilnego, przykładowo z powołaniem

się na bezpodstawne wzbogacenie konsu-

menta, który otrzymał towar bez zapłaty

za niego. Ten ostatni przypadek można

by rozpatrywać co najwyżej w szczegól-

nych okolicznościach, gdy dostawa takie-

go produktu nie wynika z interia selling,

ale nastąpiła na skutek pomyłki, a mimo

to klient nie powiadomił o tym nadawcy

i zatrzymał towar.

Co ważne, przepis ten stanowi normę bez-

względnie obowiązującą, czyli nie jest moż-

liwe wyłączenie lub modyfikacja wynika-

jących z niego zasad, np. w regulaminie

sklepu internetowego. Wszelkie porozu-

mienia pomiędzy przedsiębiorcami zawarte

w tym zakresie oceniać należy przez pry-

zmat przepisów art. 58 k.c. jako nieważne.

Tego typu postępowanie stanowiłoby także

praktykę naruszającą zbiorowe interesy

konsumentów, co zaś mogłoby prowadzić

nawet do odpowiedzialności karnej sprze-

dawców. Jest to o tyle istotne, że w myśl ww.

ustawy ciężar dowodu, że dana praktyka

rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki

wprowadzającej w błąd spoczywa na przed-

siębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie

nieuczciwej praktyki rynkowej. Oznacza to

zmianę ogólnej zasady rozkładu ciężaru do-

wodu w procesie cywilnym i obłożenie nim

dostawcy niezamówionego towaru, który

dla uwolnienia się od odpowiedzialności

musiałby wykazać, że w istocie produkt zo-

stał przez adresata zakupiony lub wysła-

ny na podstawie zawartej z konsumentem

umowy. Z sytuacji interia selling może to

okazać się praktycznie niemożliwe. Prze-

niesienie obowiązku dowodzenia na przed-

siębiorcę stanowi kolejny środek mający

przeciwdziałać nieuczciwym praktykom

rynkowym. Podmiot dopuszczający się ich

musi się bowiem liczyć z konsekwencjami

nie tylko na gruncie prawa materialnego

(zwrot kosztów konsumentowi, odpowie-

dzialność karna), lecz także procesowego

(trudności w obronie).

Ustęp 2 omawianego artykułu stanowi

normę interpretacyjną sytuacji, w której

po otrzymaniu niezamówionego towaru

konsument nie kontaktuje się ze sprze-

dawcą lub nie zwraca mu nadesłanego

samowolnie produktu. Aby uniknąć ja-

kichkolwiek wątpliwości, jak należy kwali-

fikować tego typu wypadki, ustawodawca

zastrzegł wprost, że nie jest możliwe sto-

sowanie do nich milczącej zgody. Wywodzi

się ona z ogólnych przepisów prawa zobo-

wiązań, z których wynika, że wola osoby

dokonującej czynności prawnej może być

wyrażona przez każde zachowanie się tej

osoby, które ujawnia jej wolę w sposób do-

stateczny (zob. art. 60 k.c.), nawet meto-

dą faktów dokonanych, konkludentnych

(łac. per facta concludentia). W przypadku

otrzymania niezamówionego towaru wola

konsumenta o chęci jego zatrzymana mo-

głaby przybrać zatem formę milczącego

zatrzymania go. Co prawda nieważność

tak zawartej umowy możliwa jest do wy-

interpretowania już z ustępu pierwszego,

niemniej jednak z uwagi na podejmowane

próby jego obchodzenia – właśnie w opar-

ciu o koncepcję milczącej zgody – zdecydo-

wano się na dodanie drugiego z ustępów

w komentowanym artykule.

Z powyższych względów brak odpowie-

dzi konsumenta na niezamówione świad-

czenie nie tylko nie stanowi akceptacji

zobowiązania do zapłaty za otrzymaną

przesyłkę, lecz także nie nakłada na niego

jakiegokolwiek innego obowiązku. Doty-

czy to również braku konieczności poin-

formowania przedsiębiorcy o odebraniu

takiego towaru. Sprzedawca nie może zaś

z milczenia klienta wywodzić skutków

prawnych oraz żądać od niego płatności.

[przykład 3]

Zakazane jest więc także prze-

syłanie produktów na okres próbny wraz

z informacją, że niedokonanie zwrotu to-

waru przez konsumenta po upływie okre-

ślonego czasu traktowane będzie jak wola

zawarcia umowy z przedsiębiorcą i gene-

rować będzie obowiązek zapłaty.

Nie dotyczy to oczywiście przypadków, gdy

klient wyraził zgodę na przesłanie mu da-

nego towaru celem wypróbowania z obo-

wiązkiem późniejszego zwrotu lub zapłaty

uzgodnionej ceny. Przy czym w przypadku

umów zawartych na odległość albo poza

lokalem przedsiębiorstwa konsument bę-

dzie mógł od nich odstąpić bez podawania

przyczyny w terminie 14 dni (zob. art. 27

i n. ustawy o prawach konsumenta).

Art. 6.

[Umowy mieszane]

Do umowy, na mocy której przedsiębiorca
jest zobowiązany do przeniesienia własności
rzeczy i wykonania usługi, stosuje się prze-
pisy dotyczące umów zobowiązujących do
przeniesienia własności.

komentarz

Dodanie powyższego przepisu było nie-

zbędne z uwagi na fakt, że konstrukcja

umów nazwanych w prawie europejskim

oparta jest na innych kryteriach niż w pra-

wie krajowym (kryteria ekonomiczne).

Rozumienie umowy sprzedaży w prawie

krajowym i w prawie europejskim jest

odmienne. Co więcej, prawo europej-

skie wprowadza dychotomiczny podział

wszystkich umów na: umowę sprzedaży

i umowę o świadczenie usług. Legislator

krajowy nie jest związany systematyką

europejską (uwzględnienie tej systematyki

oznaczałoby destrukcję polskiego systemu

umów nazwanych), musi jednak zapewnić,

że przepisy europejskie będą stosowane

w zakresie, w jakim wymaga tego dyrek-

tywa (zob. Uzasadnienie rządowego pro-

jektu ustawy o prawach konsumenta, druk

sejmowy nr 2076 z 17.01.2014 r.).

Powyższe najlepiej obrazuje definicja

umowy sprzedaży, która została zawar-

ta w dyrektywie o prawach konsumenta.

Zgodnie z nią umowa sprzedaży ozna-

cza każdą umowę, na mocy której przed-

siębiorca przenosi lub zobowiązuje się

do przeniesienia własności towarów na

konsumenta, a konsument płaci lub zobo-

wiązuje się do zapłacenia ich ceny, w tym

również każdą umowę, której przedmio-

tem są zarówno towary, jak i usługi (art. 2

pkt 5 ww. dyrektywy). W myśl natomiast

art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprze-

dawca zobowiązuje się przenieść na kupu-

jącego własność rzeczy i wydać mu rzecz,

a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać

i zapłacić sprzedawcy cenę.

Umową sprzedaży w myśl prawa europej-

skiego jest zatem każdy stosunek obliga-

cyjny, na mocy którego przedsiębiorca zo-

bowiązany jest do przeniesienia własności

rzeczy (w tym zakresie jest zbieżny z pra-

wem polskim), jak również taka umowa,

która nakłada na niego nie tylko ww. obo-

wiązek świadczenia mający skutek rze-

czowy, ale także wykonania innych usług.

Przy czym przepis nie rozróżnia, o jakie

usługi chodzi. Mogą to być zatem zarówno

drobne usługi dodatkowe, towarzyszące

zwyczajowo umowie sprzedaży, jak i inne

samodzielne czynności. Przykładowo kwa-

lifikacji tej odpowiada umowa przenie-

sienia własności rzeczy ruchomych (np.

sprzętu AGD w postaci zmywarki) wraz

z ich transportem i montażem w miejscu

zamieszkania konsumenta.

Na gruncie krajowym mięlibyśmy do czy-

nienia z trzema zobowiązaniami, jednym

z umowy sprzedaży oraz kolejnymi z umo-

wy przewozu oraz umowy o świadczenie

usług. Konstrukcja proponowana w ww.

dyrektywie upraszcza zatem znacznie

wzajemne relacje stron, skupiając się na

ich efekcie ekonomicznym – klientowi

zależy na wymianie zmywarki na nową,

dlatego umowa zostanie dla niego wy-

konana dopiero z chwilą zamontowania

zakupionego towaru.

W krajowym porządku prawnym nato-

miast ustawodawca wyraźnie odróżnia

umowy mające za przedmiot przeniesienie

prawa własności rzeczy od umów o świad-

czenie usług – w kodeksie cywilnym ure-

gulowano szereg tego typu stosunków ob-

ligacyjnych, które można podzielić na tzw.

umowy nazwane (np. umowa zlecenia,

agencyjna itp.) oraz umowy nienazwane

(które zbiorczo określa się mianem umów

o świadczenie usług). Z mocy wyraźnego

art. 750 k.c. stosuje się do nich odpowied-

nio przepisy o zleceniu.

Celem zapewnienia jednolitych reguł po-

stępowania w umowach, które dotyczą za-

równo przeniesienia własności rzeczy, jak

i świadczenia usług, nakazano stosowanie

do nich przepisów regulujących pierwszy

z wymienionych rodzajów stosunków zo-

bowiązaniowych. Zabieg ten pozwolił nie

tylko na pełniejszą implementację dyrek-

tywy o prawach konsumenta na grunt kra-

jowy, lecz także wprowadził swoisty łącz-

nik pomiędzy różnymi systemami umów

nazwanych (krajowym i europejskim).

Powyższe oznacza, że umowę, której ele-

mentami są przeniesienie własności rze-

czy oraz świadczenie usług, należy trak-

tować łącznie jako jedno zobowiązanie;

i to takie, którego przedmiotem jest wy-

łącznie przeniesienie własności. Nie jest

zatem możliwe wyodrębnienie z takiego

kontraktu dwóch odrębnych umów, jednej

o skutku rzeczowym oraz drugiej o świad-

czenie usług. Nie uniemożliwia to oczy-

wiście takiego skonstruowania wzajem-

nych praw i obowiązków stron, aby każda

z czynności objęta została odrębną umo-

wą. Komentowany przepis odnosi się bo-

wiem wyłącznie do umów już zawartych,

nie ogranicza zaś swobody kształtowania

przyszłych stosunków zobowiązaniowych.

W sferze prawnej art. 6 ustawy o prawach

konsumenta ma to znaczenie, że do opi-

sanych w nim stosunków zobowiązanio-

wych stosować należy te spośród norm

omawianej ustawy, które odnoszą się do

umów przenoszących własność rzeczy. Aby

zobrazować powyższe, należy przywołać

art. 28 niniejszej ustawy, które wprowa-

dzają odmienne terminy do złożenia przez

konsumenta oświadczenia o odstąpieniu

od umowy. Sposób rozróżnienia metod

obliczania tegoż terminu uzależniony zo-

stał od tego, czy przedmiotem umowy jest

wydanie rzeczy, czy też inne świadczenia.

Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 6 ww.

ustawy do umów w nim wskazanych za-

stosowanie znajdą przepisy regulujące od-

stąpienie od umowy, w wykonaniu której

przedsiębiorca wydaje rzecz, będąc zobo-

wiązany do przeniesienia jej własności.

Początek biegu okresu do odstąpienia od

umowy wyznaczać zatem będzie moment

objęcia rzeczy w posiadanie przez konsu-

menta lub wskazaną przez niego osobę

trzecią inną niż przewoźnik. W przypad-

ku umowy, która obejmuje wiele rzeczy,

które są dostarczane osobno, partiami lub

w częściach – początek terminu liczy się

od objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy,

partii lub części. Gdy usługa polega zaś

na regularnym dostarczaniu rzeczy przez

czas oznaczony – od objęcia przez konsu-

menta pierwszej z rzeczy w posiadanie.

Pamiętać wszakże należy, że komentowa-

ny artykuł oraz wynikająca z niego norma

prawna znajdują zastosowanie wyłącznie

do stosunków prawnych objętych ustawą

o prawach konsumenta. Ten akt prawny sta-

nowi bowiem lex specialis względem prze-

pisów ogólnego prawa cywilnego zawartych

w kodeksie cywilnym. Nie może być zatem

przenoszony na grunt innych zobowiązań

niż konsumenckie. Zwrócić również należy

uwagę, że omawiany przepis nie znajdzie

zastosowania do umów, których przedmio-

tem jest wyłącznie świadczenie usług. Czy-

li innych niż umowa sprzedaży, na mocy

których przedsiębiorca świadczy lub zobo-

wiązuje się do świadczenia usługi na rzecz

konsumenta, a konsument płaci lub zobo-

wiązuje się do zapłacenia jej ceny (art. 2 pkt 6

dyrektywy w sprawie praw konsumentów)

Art. 7.

[Zakaz zrzeczenia się roszczeń]

Konsument nie może zrzec się praw przy-
znanych mu w ustawie. Postanowienia
umów mniej korzystne dla konsumenta niż
postanowienia ustawy są nieważne, a w ich
miejsce stosuje się przepisy ustawy.

komentarz

Zasada wyłaniająca się z niniejszego ar-

tykułu nie jest regulacją nową. Już w po-

przednim stanie prawnym funkcjonowały

normy o podobnym znaczeniu. Wynika-

ły one z art. 11 ustawy o sprzedaży kon-

sumenckiej oraz art. 17 ustawy o ochro-

nie praw konsumentów. W obu jednakże

wypadkach zakazywały one wyłączenia

uprawnień przysługujących konsumentom

na mocy tychże aktów prawnych w drodze

umowy. Obecnie zakaz ten został rozsze-

rzony, a przedmiotowe prawa nie mogą

być ograniczone bądź zniesione nie tylko

w porozumieniu zawartym ze sprzedawcą,

lecz także poprzez złożenie przez konsu-

menta jednostronnego oświadczenia woli.

Zdanie pierwsze komentowanego przepi-

su oznacza, że wszelkie czynności praw-

ne, które mają na celu wyłączenie albo

zmniejszenie któregokolwiek z uprawnień

przyznanych konsumentowi na mocy ni-

niejszej ustawy, będą bezwzględnie nie-

ważne. Przesądza o tym brzmienie art. 58

k.c., który eliminuje z obrotu prawnego po-

stanowienia umowne sprzeczne z ustawą,

zasadami współżycia społecznego, a także

mające na celu obejście przepisów usta-

wy.

[przykład 4]

W związku z nieważnością tego typu klau-

zul powstaje pytanie o ich wpływ na waż-

ność całej umowy. Pomocny w udziele-

niu odpowiedzi na to pytanie jest art. 58

par. 3 k.c. Zgodnie z nim, jeżeli nieważno-

ścią jest dotknięta tylko część czynności

prawnej, czynność pozostaje w mocy co do

PRZYKŁAD 3

Przesyłka bez zamówienia

Na adres domowy konsumenta wysłana zostaje
niezamówiona przez niego przesyłka listowna,
zawierająca ilustrowany przewodnik po Polsce.
W paczce znajduje się również faktura z danymi
nadawcy i odbiorcy, kwotą i terminem zapłaty.
Konsument po otrzymaniu przesyłki, nieza-
leżnie, w jakiej formie została doręczona i czy
potwierdził on fakt jej odebrania, nie ma żadnych
obowiązków względem nadawcy towaru. Może
go zatrzymać bez konieczności informowania
przedsiębiorcy o zaistniałym zdarzeniu. Oczywi-
ście nie ma obowiązku zapłaty. Wskazane jest
jednakże powiadomienie powiatowego rzecznika
konsumentów oraz policji, sprzedawca narusza
bowiem zbiorowe interesy konsumentów.
Jeżeli natomiast przedsiębiorca, pomimo
wyraźnego brzmienia komentowanego artykułu,
domagałby się od konsumenta zapłaty, wysy-
łając do niego wezwania do zapłaty lub nawet
korzystając z usług firmy windykacyjnej, to klient
nabyłby dalsze uprawnienia z ustawy o przeciw-
działaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.
Wśród nich wskazać należy przede wszystkim na
możliwość domagania się naprawienia szkody
czy też zasądzenia odpowiedniej sumy pienięż-
nej na określony cel społeczny związany ze
wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzic-
twa narodowego lub ochroną konsumentów
(zob. art. 12 ust. 1 pkt 4 i 5 ww. ustawy). Szkodą
taką byłyby przykładowo wydatki poniesione
przez konsumenta na pomoc prawną związaną
z koniecznością odpowiedzi na kierowane do
niego wezwania do zapłaty, a także inne koszty
związane z podjęciem obrony przeciwko działa-
niom przedsiębiorcy.
W przypadku zaś gdyby konsument nękany
wezwaniami do zapłaty zdecydował się jednak
na zapłatę za taki towar, to: po pierwsze – fakt
ten nie oznaczałby zawarcia umowy pomiędzy
przedsiębiorcą i klientem, po drugie zaś – konsu-
ment uprawniony byłby do domagania się
zwrotu nienależnego sprzedawcy świadczenia.
Co ważne, z tego typu roszczeniami, tj. zarówno
o naprawienie szkody, jak i zwrot uiszczonej
zapłaty, w imieniu konsumenta wystąpić może
m.in. rzecznik praw obywatelskich, organizacja
której celem statutowym jest ochrona interesów
konsumentów (np. stowarzyszenie lub funda-
cja), a także powiatowy (miejski) rzecznik praw
konsumentów. Samo zaś roszczenie przedawnia
się z upływem trzech lat od dnia naruszenia.

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

cego obowiązek zapłaty, który wywołuje

u konsumenta wrażenie, że już zamówił

reklamowany produkt, mimo że tego nie

zrobił (zob. art. 7 pkt 21 ustawy z 23 sierp-

nia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczci-

wym praktykom rynkowym, Dz.U. nr 171,

poz. 1206). Do popełnienia tego czynu nie

jest wymagane wysłanie produktu, a wy-

starczające jest dostarczenie klientowi

dokumentu, z którego mógłby wynikać

obowiązek uiszczenia zapłaty za dany to-

war. Nie jest także konieczne, aby doku-

ment taki przyjął wprost formę faktury,

rachunku albo wezwania do zapłaty. Czyn

zostanie popełniony nawet, gdy treść in-

formacji sugerować będzie jedynie istnie-

nie takiego obowiązku. Przykładowo: przez

posłużenie się zwrotami „koniecznie za-

płać”, „czekamy na twoją wpłatę”, „nasz

termin płatności wynosi 14 dni” i inne

tym podobne sformułowania.

Tymczasem zarówno powołane na wstępie

dyrektywy, jak i prawo polskie wskazują

wprost, że w tego typu okolicznościach

konsument nie ma względem przedsię-

biorcy jakichkolwiek obowiązków, a wszel-

kie ryzyko związane z wysyłką niezamó-

wionych produktów spoczywa wyłącznie

na sprzedawcy. Nie jest zatem możliwe

nie tylko domaganie się zapłaty na podsta-

wie ogólnych przepisów o zobowiązaniach

umownych, lecz także innych norm pra-

wa cywilnego, przykładowo z powołaniem

się na bezpodstawne wzbogacenie konsu-

menta, który otrzymał towar bez zapłaty

za niego. Ten ostatni przypadek można

by rozpatrywać co najwyżej w szczegól-

nych okolicznościach, gdy dostawa takie-

go produktu nie wynika z interia selling,

ale nastąpiła na skutek pomyłki, a mimo

to klient nie powiadomił o tym nadawcy

i zatrzymał towar.

Co ważne, przepis ten stanowi normę bez-

względnie obowiązującą, czyli nie jest moż-

liwe wyłączenie lub modyfikacja wynika-

jących z niego zasad, np. w regulaminie

sklepu internetowego. Wszelkie porozu-

mienia pomiędzy przedsiębiorcami zawarte

w tym zakresie oceniać należy przez pry-

zmat przepisów art. 58 k.c. jako nieważne.

Tego typu postępowanie stanowiłoby także

praktykę naruszającą zbiorowe interesy

konsumentów, co zaś mogłoby prowadzić

nawet do odpowiedzialności karnej sprze-

dawców. Jest to o tyle istotne, że w myśl ww.

ustawy ciężar dowodu, że dana praktyka

rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki

wprowadzającej w błąd spoczywa na przed-

siębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie

nieuczciwej praktyki rynkowej. Oznacza to

zmianę ogólnej zasady rozkładu ciężaru do-

wodu w procesie cywilnym i obłożenie nim

dostawcy niezamówionego towaru, który

dla uwolnienia się od odpowiedzialności

musiałby wykazać, że w istocie produkt zo-

stał przez adresata zakupiony lub wysła-

ny na podstawie zawartej z konsumentem

umowy. Z sytuacji interia selling może to

okazać się praktycznie niemożliwe. Prze-

niesienie obowiązku dowodzenia na przed-

siębiorcę stanowi kolejny środek mający

przeciwdziałać nieuczciwym praktykom

rynkowym. Podmiot dopuszczający się ich

musi się bowiem liczyć z konsekwencjami

nie tylko na gruncie prawa materialnego

(zwrot kosztów konsumentowi, odpowie-

dzialność karna), lecz także procesowego

(trudności w obronie).

Ustęp 2 omawianego artykułu stanowi

normę interpretacyjną sytuacji, w której

po otrzymaniu niezamówionego towaru

konsument nie kontaktuje się ze sprze-

dawcą lub nie zwraca mu nadesłanego

samowolnie produktu. Aby uniknąć ja-

kichkolwiek wątpliwości, jak należy kwali-

fikować tego typu wypadki, ustawodawca

zastrzegł wprost, że nie jest możliwe sto-

sowanie do nich milczącej zgody. Wywodzi

się ona z ogólnych przepisów prawa zobo-

wiązań, z których wynika, że wola osoby

dokonującej czynności prawnej może być

wyrażona przez każde zachowanie się tej

osoby, które ujawnia jej wolę w sposób do-

stateczny (zob. art. 60 k.c.), nawet meto-

dą faktów dokonanych, konkludentnych

(łac. per facta concludentia). W przypadku

otrzymania niezamówionego towaru wola

konsumenta o chęci jego zatrzymana mo-

głaby przybrać zatem formę milczącego

zatrzymania go. Co prawda nieważność

tak zawartej umowy możliwa jest do wy-

interpretowania już z ustępu pierwszego,

niemniej jednak z uwagi na podejmowane

próby jego obchodzenia – właśnie w opar-

ciu o koncepcję milczącej zgody – zdecydo-

wano się na dodanie drugiego z ustępów

w komentowanym artykule.

Z powyższych względów brak odpowie-

dzi konsumenta na niezamówione świad-

czenie nie tylko nie stanowi akceptacji

zobowiązania do zapłaty za otrzymaną

przesyłkę, lecz także nie nakłada na niego

jakiegokolwiek innego obowiązku. Doty-

czy to również braku konieczności poin-

formowania przedsiębiorcy o odebraniu

takiego towaru. Sprzedawca nie może zaś

z milczenia klienta wywodzić skutków

prawnych oraz żądać od niego płatności.

[przykład 3]

Zakazane jest więc także prze-

syłanie produktów na okres próbny wraz

z informacją, że niedokonanie zwrotu to-

waru przez konsumenta po upływie okre-

ślonego czasu traktowane będzie jak wola

zawarcia umowy z przedsiębiorcą i gene-

rować będzie obowiązek zapłaty.

Nie dotyczy to oczywiście przypadków, gdy

klient wyraził zgodę na przesłanie mu da-

nego towaru celem wypróbowania z obo-

wiązkiem późniejszego zwrotu lub zapłaty

uzgodnionej ceny. Przy czym w przypadku

umów zawartych na odległość albo poza

lokalem przedsiębiorstwa konsument bę-

dzie mógł od nich odstąpić bez podawania

przyczyny w terminie 14 dni (zob. art. 27

i n. ustawy o prawach konsumenta).

Art. 6.

[Umowy mieszane]

komentarz

Dodanie powyższego przepisu było nie-

zbędne z uwagi na fakt, że konstrukcja

umów nazwanych w prawie europejskim

oparta jest na innych kryteriach niż w pra-

wie krajowym (kryteria ekonomiczne).

Rozumienie umowy sprzedaży w prawie

krajowym i w prawie europejskim jest

odmienne. Co więcej, prawo europej-

skie wprowadza dychotomiczny podział

wszystkich umów na: umowę sprzedaży

i umowę o świadczenie usług. Legislator

krajowy nie jest związany systematyką

europejską (uwzględnienie tej systematyki

oznaczałoby destrukcję polskiego systemu

umów nazwanych), musi jednak zapewnić,

że przepisy europejskie będą stosowane

w zakresie, w jakim wymaga tego dyrek-

tywa (zob. Uzasadnienie rządowego pro-

jektu ustawy o prawach konsumenta, druk

sejmowy nr 2076 z 17.01.2014 r.).

Powyższe najlepiej obrazuje definicja

umowy sprzedaży, która została zawar-

ta w dyrektywie o prawach konsumenta.

Zgodnie z nią umowa sprzedaży ozna-

cza każdą umowę, na mocy której przed-

siębiorca przenosi lub zobowiązuje się

do przeniesienia własności towarów na

konsumenta, a konsument płaci lub zobo-

wiązuje się do zapłacenia ich ceny, w tym

również każdą umowę, której przedmio-

tem są zarówno towary, jak i usługi (art. 2

pkt 5 ww. dyrektywy). W myśl natomiast

art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprze-

dawca zobowiązuje się przenieść na kupu-

jącego własność rzeczy i wydać mu rzecz,

a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać

i zapłacić sprzedawcy cenę.

Umową sprzedaży w myśl prawa europej-

skiego jest zatem każdy stosunek obliga-

cyjny, na mocy którego przedsiębiorca zo-

bowiązany jest do przeniesienia własności

rzeczy (w tym zakresie jest zbieżny z pra-

wem polskim), jak również taka umowa,

która nakłada na niego nie tylko ww. obo-

wiązek świadczenia mający skutek rze-

czowy, ale także wykonania innych usług.

Przy czym przepis nie rozróżnia, o jakie

usługi chodzi. Mogą to być zatem zarówno

drobne usługi dodatkowe, towarzyszące

zwyczajowo umowie sprzedaży, jak i inne

samodzielne czynności. Przykładowo kwa-

lifikacji tej odpowiada umowa przenie-

sienia własności rzeczy ruchomych (np.

sprzętu AGD w postaci zmywarki) wraz

z ich transportem i montażem w miejscu

zamieszkania konsumenta.

Na gruncie krajowym mięlibyśmy do czy-

nienia z trzema zobowiązaniami, jednym

z umowy sprzedaży oraz kolejnymi z umo-

wy przewozu oraz umowy o świadczenie

usług. Konstrukcja proponowana w ww.

dyrektywie upraszcza zatem znacznie

wzajemne relacje stron, skupiając się na

ich efekcie ekonomicznym – klientowi

zależy na wymianie zmywarki na nową,

dlatego umowa zostanie dla niego wy-

konana dopiero z chwilą zamontowania

zakupionego towaru.

W krajowym porządku prawnym nato-

miast ustawodawca wyraźnie odróżnia

umowy mające za przedmiot przeniesienie

prawa własności rzeczy od umów o świad-

czenie usług – w kodeksie cywilnym ure-

gulowano szereg tego typu stosunków ob-

ligacyjnych, które można podzielić na tzw.

umowy nazwane (np. umowa zlecenia,

agencyjna itp.) oraz umowy nienazwane

(które zbiorczo określa się mianem umów

o świadczenie usług). Z mocy wyraźnego

art. 750 k.c. stosuje się do nich odpowied-

nio przepisy o zleceniu.

Celem zapewnienia jednolitych reguł po-

stępowania w umowach, które dotyczą za-

równo przeniesienia własności rzeczy, jak

i świadczenia usług, nakazano stosowanie

do nich przepisów regulujących pierwszy

z wymienionych rodzajów stosunków zo-

bowiązaniowych. Zabieg ten pozwolił nie

tylko na pełniejszą implementację dyrek-

tywy o prawach konsumenta na grunt kra-

jowy, lecz także wprowadził swoisty łącz-

nik pomiędzy różnymi systemami umów

nazwanych (krajowym i europejskim).

Powyższe oznacza, że umowę, której ele-

mentami są przeniesienie własności rze-

czy oraz świadczenie usług, należy trak-

tować łącznie jako jedno zobowiązanie;

i to takie, którego przedmiotem jest wy-

łącznie przeniesienie własności. Nie jest

zatem możliwe wyodrębnienie z takiego

kontraktu dwóch odrębnych umów, jednej

o skutku rzeczowym oraz drugiej o świad-

czenie usług. Nie uniemożliwia to oczy-

wiście takiego skonstruowania wzajem-

nych praw i obowiązków stron, aby każda

z czynności objęta została odrębną umo-

wą. Komentowany przepis odnosi się bo-

wiem wyłącznie do umów już zawartych,

nie ogranicza zaś swobody kształtowania

przyszłych stosunków zobowiązaniowych.

W sferze prawnej art. 6 ustawy o prawach

konsumenta ma to znaczenie, że do opi-

sanych w nim stosunków zobowiązanio-

wych stosować należy te spośród norm

omawianej ustawy, które odnoszą się do

umów przenoszących własność rzeczy. Aby

zobrazować powyższe, należy przywołać

art. 28 niniejszej ustawy, które wprowa-

dzają odmienne terminy do złożenia przez

konsumenta oświadczenia o odstąpieniu

od umowy. Sposób rozróżnienia metod

obliczania tegoż terminu uzależniony zo-

stał od tego, czy przedmiotem umowy jest

wydanie rzeczy, czy też inne świadczenia.

Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 6 ww.

ustawy do umów w nim wskazanych za-

stosowanie znajdą przepisy regulujące od-

stąpienie od umowy, w wykonaniu której

przedsiębiorca wydaje rzecz, będąc zobo-

wiązany do przeniesienia jej własności.

Początek biegu okresu do odstąpienia od

umowy wyznaczać zatem będzie moment

objęcia rzeczy w posiadanie przez konsu-

menta lub wskazaną przez niego osobę

trzecią inną niż przewoźnik. W przypad-

ku umowy, która obejmuje wiele rzeczy,

które są dostarczane osobno, partiami lub

w częściach – początek terminu liczy się

od objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy,

partii lub części. Gdy usługa polega zaś

na regularnym dostarczaniu rzeczy przez

czas oznaczony – od objęcia przez konsu-

menta pierwszej z rzeczy w posiadanie.

Pamiętać wszakże należy, że komentowa-

ny artykuł oraz wynikająca z niego norma

prawna znajdują zastosowanie wyłącznie

do stosunków prawnych objętych ustawą

o prawach konsumenta. Ten akt prawny sta-

nowi bowiem lex specialis względem prze-

pisów ogólnego prawa cywilnego zawartych

w kodeksie cywilnym. Nie może być zatem

przenoszony na grunt innych zobowiązań

niż konsumenckie. Zwrócić również należy

uwagę, że omawiany przepis nie znajdzie

zastosowania do umów, których przedmio-

tem jest wyłącznie świadczenie usług. Czy-

li innych niż umowa sprzedaży, na mocy

których przedsiębiorca świadczy lub zobo-

wiązuje się do świadczenia usługi na rzecz

konsumenta, a konsument płaci lub zobo-

wiązuje się do zapłacenia jej ceny (art. 2 pkt 6

dyrektywy w sprawie praw konsumentów)

Art. 7.

[Zakaz zrzeczenia się roszczeń]

komentarz

Zasada wyłaniająca się z niniejszego ar-

tykułu nie jest regulacją nową. Już w po-

przednim stanie prawnym funkcjonowały

normy o podobnym znaczeniu. Wynika-

ły one z art. 11 ustawy o sprzedaży kon-

sumenckiej oraz art. 17 ustawy o ochro-

nie praw konsumentów. W obu jednakże

wypadkach zakazywały one wyłączenia

uprawnień przysługujących konsumentom

na mocy tychże aktów prawnych w drodze

umowy. Obecnie zakaz ten został rozsze-

rzony, a przedmiotowe prawa nie mogą

być ograniczone bądź zniesione nie tylko

w porozumieniu zawartym ze sprzedawcą,

lecz także poprzez złożenie przez konsu-

menta jednostronnego oświadczenia woli.

Zdanie pierwsze komentowanego przepi-

su oznacza, że wszelkie czynności praw-

ne, które mają na celu wyłączenie albo

zmniejszenie któregokolwiek z uprawnień

przyznanych konsumentowi na mocy ni-

niejszej ustawy, będą bezwzględnie nie-

ważne. Przesądza o tym brzmienie art. 58

k.c., który eliminuje z obrotu prawnego po-

stanowienia umowne sprzeczne z ustawą,

zasadami współżycia społecznego, a także

mające na celu obejście przepisów usta-

wy.

[przykład 4]

W związku z nieważnością tego typu klau-

zul powstaje pytanie o ich wpływ na waż-

ność całej umowy. Pomocny w udziele-

niu odpowiedzi na to pytanie jest art. 58

par. 3 k.c. Zgodnie z nim, jeżeli nieważno-

ścią jest dotknięta tylko część czynności

prawnej, czynność pozostaje w mocy co do

PRZYKŁAD 3

Przesyłka bez zamówienia

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

5 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

pozostałych części, chyba że z okoliczności

wynika, iż bez postanowień dotkniętych

nieważnością czynność nie zostałaby do-

konana. Najlepiej zasadę tę zobrazuje na-

stępujący przykład. Jeżeli przedsiębiorca

dokonujący sprzedaży przez internet uza-

leżnił zawarcie umowy z konsumentem

od zamieszczenia w niej klauzuli zwal-

niającej go z wykonania obowiązku in-

formacyjnego bądź też od złożenia przez

klienta oświadczenia o rezygnacji z pra-

wa odstąpienia od umowy oraz dokona-

nie tych czynności było warunkiem ko-

niecznym do realizacji zamówienia, to

całą umowę należy uznać za nieważną.

W przeciwnym razie, kiedy postanowie-

nie ograniczające ustawowe uprawnienia

konsumenta względem sprzedawcy za-

warte zostało jedynie we wzorcu umow-

nym stosowanym przez przedsiębiorcę,

a z treści samej klauzuli oraz okoliczności

zawarcia umowy nie wynika, aby była ona

kluczowym elementem łączącego strony

stosunku zobowiązaniowego, za nieważny

uznać należy wyłącznie dany zapis.

Drugie zdanie omawianego artykułu od-

nosi się do sytuacji, w których co prawda

strony wprost nie wyłączają stosowania

przepisów ustawy, ale postanowienia

zawarte w umowie są dla konsumenta

mniej korzystne niż wynikające z regula-

cji prawnych. Przedmiotowa zasada roz-

strzyga, że również tego typu zastrzeże-

nia umowne są bezwzględnie nieważne,

a w ich miejsce stosować należy odpo-

wiednie normy niniejszego aktu praw-

nego. Przykładowo: w umowie przewi-

dziano, że termin do odstąpienia od niej

przez konsumenta wynosi 7 dni. Zapis

taki, jako mniej korzystny od treści art. 27

niniejszej ustawy, jest bezwzględnie nie-

ważny, a w jego miejsce zastosowanie

znajdzie przywołany artykuł. W konse-

kwencji klient będzie uprawniony do

złożenia oświadczenia o odstąpieniu od

umowy w okresie 14 dni. Początek bie-

gu tegoż terminu wyznacza zaś przepis

art. 28 ustawy.

[przykład 5]

Na koniec należy zwrócić uwagę, że zdanie

ostatnie komentowanego przepisu zaka-

zuje jedynie wprowadzania postanowień

mniej korzystnych dla klientów nieprofe-

sjonalnych. Nie jest natomiast zakazane

ustalanie norm względniejszych dla kon-

sumentów. Może to dotyczyć np. wydłuże-

nia okresu do zwrotu towaru bez podania

przyczyny albo zobowiązania się przed-

siębiorcy do zwrotu klientowi kosztów

przesyłki w pełnym zakresie, niezależnie

od wybranego przez niego sposobu dosta-

wy. Tego typu właściwość normy prawnej

określana jest jako semiimperatywność

przepisu, co oznacza, że może on odbie-

gać od regulacji ustawowej tylko na ko-

rzyść określonej strony, w tym wypadku

konsumenta.

Co oczywiste – zasady wynikające z art. 7

ustawy o prawach konsumenta nie dotyczą

umów zawieranych pomiędzy przedsię-

biorcami. Ponadto nie znajdą one zasto-

sowania także do przypadków, w których

to profesjonalny sprzedawca zrzeka się na

rzecz konsumenta uprawnień przysługu-

jących mu z mocy niniejszego aktu praw-

nego. Przykładem takiej sytuacji będzie

przywołane już wyżej zobowiązanie do

zwrotu pełnych kosztów dostawy towaru,

także w przypadkach, gdy ustawa umożli-

wia ograniczenie tegoż zwrotu jedynie do

kwoty odpowiadającej najtańszej metodzie

przesłania rzeczy. Tego typu postanowie-

nie umowne jest ważne, a przedsiębiorca

nie będzie mógł domagać się późniejszego

zwrotu przez klienta części wypłaconych

mu środków z powołaniem się na przed-

miotowy artykuł.

PRZYKŁAD 5

Zapis bez mocy prawnej

W umowie zawartej pomiędzy przedsiębior-
cą i konsumentem zamieszczony został zapis,
zgodnie z którym: „Nabywca oświadcza, iż zrzeka
się uprawnień z tytułu wad fizycznych nabytego
towaru”. Zapis taki pozbawiony jest mocy prawnej.
Oznacza to, że konsument, nawet pomimo
zawarcia umowy zawierającej takie postanowienie
bądź mu podobne, będzie mógł domagać się od
sprzedawcy wykonania wszelkich obowiązków
ciążących na nim z tytułu rękojmi za wady rzeczy
sprzedanej (naprawa, wymiana, obniżenie ceny,
zwrot pieniędzy).

Rozdział 2

Obowiązki

przedsiębiorcy

w umowach

innych niż

umowy zawierane

poza lokalem

przedsiębiorstwa

lub na odległość

Art. 8.

[Podstawowy obowiązek

informacyjny]

Najpóźniej w chwili wyrażenia przez
konsumenta woli związania się umową
przedsiębiorca ma obowiązek poinformować
konsumenta, o ile informacje te nie wynikają
już z okoliczności, w sposób jasny
i zrozumiały o:
1) głównych cechach świadczenia,
z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia
oraz sposobu porozumiewania się
z konsumentem;
2) swoich danych identyfikujących,
w szczególności o firmie, organie, który
zarejestrował działalność gospodarczą,
i numerze, pod którym został zareje-
strowany, adresie, pod którym prowadzi
przedsiębiorstwo, i numerze telefonu
przedsiębiorstwa;
3) łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świad-
czenie wraz z podatkami, a gdy charakter
przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsąd-
nie oceniając, na wcześniejsze obliczenie
ich wysokości – sposobie, w jaki będą one
obliczane, a także opłatach za dostarczenie,
usługi pocztowe oraz jakichkolwiek innych
kosztach, a gdy nie można ustalić wysoko-
ści tych opłat – o obowiązku ich uiszczenia;
w razie zawarcia umowy na czas nieozna-
czony lub umowy obejmującej prenumeratę
przedsiębiorca ma obowiązek podania łącznej
ceny lub wynagrodzenia obejmującego
wszystkie płatności za okres rozliczeniowy,
a także wszystkich kosztów, które konsu-
ment jest zobowiązany ponieść;
4) sposobie i terminie spełnienia świadczenia
przez przedsiębiorcę oraz stosowanej przez
przedsiębiorcę procedurze rozpatrywania
reklamacji;
5) przewidzianej przez prawo odpowiedzial-
ności przedsiębiorcy za jakość świadczenia;
6) treści usług posprzedażnych
i gwarancji;
7) czasie trwania umowy lub – gdy umowa
zawarta jest na czas nieoznaczony lub ma
ulegać automatycznemu przedłużeniu

– o sposobie i przesłankach wypowiedzenia
umowy;
8) funkcjonalności treści cyfrowych oraz
mających zastosowanie technicznych środ-
kach ich ochrony;
9) mających znaczenie interoperacyjnościach
treści cyfrowych ze sprzętem komputero-
wym i oprogramowaniem.

komentarz

Komentowany artykuł koresponduje

z dotychczasową treścią art. 2 oraz art. 3

ust. 1 ustawy o sprzedaży konsumenckiej,

jednakże nie jest z nim tożsamy. Wyróż-

nia go nie tylko inny sposób redakcji niż

swojego pierwowzoru, lecz także szerszy

zakres informacji, które przedsiębiorca

zobowiązany będzie do przekazywania

klientom będącym konsumentami.

W omawianym akcie prawnym ustawo-

dawca zdecydował się na uporządkowa-

nie słownej warstwy przepisu oraz wpro-

wadzenie przejrzystego wypunktowania

zamiast jednolitego tekstu. Zabieg ten

z pewnością ułatwi właściwe wypełnienie

obowiązku informacyjnego wynikającego

z przedmiotowej regulacji. Wyraźnemu

rozróżnieniu uległ także zakres tegoż

obowiązku. W art. 8 znalazł się bowiem

wykaz danych, które przekazywane mają

być konsumentom przez przedsiębior-

ców, jeżeli strony zawarły umowę w inny

sposób niż na odległość albo poza lokalem

przedsiębiorstwa. Z kolei w art. 12 niniej-

szej ustawy zamieszczono listę informa-

cji, które udostępniane mają być klien-

tom, gdy umowę zawarto w jeden z ww.

sposobów. Dla rozróżnienia pierwszy

przypadek określany jest mianem pod-

stawowego obowiązku informacyjnego,

drugi zaś – szczególnym obowiązkiem

informacyjnym. Tym samym konieczność

poinformowania konsumentów o danych

zawartych w tychże artykułach dotyczy

wszystkich przedsiębiorców.

Swoisty wyjątek od nakazu przekaza-

nia klientom przedmiotowych danych

zamieszczony został w zdaniu wstęp-

nym art. 8; wskazano w nim bowiem,

że przedsiębiorca ma obowiązek poin-

formować konsumenta, o ile informacje

te nie wynikają już z okoliczności. Zapis

ten odwołuje się poniekąd do dotychcza-

sowego brzmienia art. 3 ust. 2 ustawy

o sprzedaży konsumenckiej, który prze-

widywał, iż dane te powinny znajdować

się na towarze konsumpcyjnym lub być

z nim trwale połączone, w przypadku gdy

towar jest sprzedawany w opakowaniu

jednostkowym lub w zestawie. W po-

zostałych przypadkach sprzedawca był

obowiązany umieścić w miejscu sprze-

daży towaru informację, która może zo-

stać ograniczona do nazwy towaru i jego

głównej cechy użytkowej oraz wskazania

producenta lub importera i kraju pocho-

dzenia towaru.

Nowa ustawa rezygnuje co prawda

z określenia sposobu i miejsca wskaza-

nia danych, jednakże nie zostało to po-

zostawione woli przedsiębiorcy. Zbliżone

zasady, jak te wskazane w art. 3 ust. 2–5

ustawy o sprzedaży konsumenckiej, znala-

zły się w przepisach nowo dodanego art. 564

par. 2–5 kodeksu cywilnego.

Przedmiotowy wyjątek jest jednakże

o wiele dalej idący. Brak konieczności

przekazywania konsumentom danych

dotyczyć będzie każdej sytuacji, w któ-

rej stosowne dane wynikają już z oko-

liczności towarzyszących sprzedaży lub

umowie o świadczenie usług. Dla zo-

brazowania takiego przypadku wskazać

można na wyłożenie towaru w sposób,

który umożliwia klientowi zapoznanie

się z jego głównymi cechami, zamiesz-

czenie określonych informacji przez pro-

ducenta na opakowaniu itp. Podobnie

dane identyfikujące przedsiębiorcę czę-

stokroć wynikają z szyldu sklepu lub stro-

ny internetowej albo znane są klientowi,

który sam zwraca się do przedsiębiorcy

z propozycją zawarcia umowy. Przykła-

dy w tym zakresie można by jeszcze da-

lej mnożyć.

Podkreślenia jednakże wymaga, że wyłą-

czenie obowiązku informacyjnego odnosi

się tylko do tych informacji, które kon-

sument może powziąć w inny sposób niż

bezpośrednio od swojego kontrahenta.

Pozostałe dane, o których mowa w ko-

mentowanym artykule, muszą zostać

mu zatem przekazane w wybrany przez

przedsiębiorcę sposób.

PRZYKŁAD 6

Informacja o artykułach

pierwszej potrzeby

Obowiązek dostarczenia konsumentowi informacji
wymaganej przez art. 8 komentowanej ustawy
nie zaistnieje, gdy konsument kupować będzie
w siedzibie przedsiębiorcy bądź innym miejscu
wykonywania przez niego działalności gospo-
darczej artykuły spożywcze, odzież lub drobne
artykuły gospodarstwa domowego, które otrzy-
muje niezwłocznie po uiszczeniu zapłaty. Dziać się
tak będzie zatem zazwyczaj we wszelkiego typu
sklepach i stoiskach, w których prowadzony jest
handel artykułami pierwszej potrzeby, a nabywca-
mi są konsumenci.

Ustawa zawiera również inne przypadki,

w których obowiązek informacyjny jest

wyłączony bądź ograniczony (zob. np. art.

9), o których będzie mowa w dalszej części

niniejszego komentarza.

Zdanie wstępne omawianego przepi-

su określa również moment, do którego

przedmiotowe dane mają zostać przekaza-

ne klientowi. Zgodnie z jego brzmieniem

ma to nastąpić najpóźniej w chwili wyra-

żenia przez konsumenta woli związania

się umową. Nie jest przy tym konieczne

przekazywanie wszystkich informacji jed-

nocześnie. Najczęstsze zaś będą sytuacje,

gdy niektóre spośród tych informacji wy-

nikać będą z okoliczności. Inne informacje

wynikać będą z zamieszczonych w sie-

dzibie przedsiębiorstwa lub sklepie tablic

bądź zawieszek (głównie z ceną i główny-

mi właściwościami towaru, ze sposobem

zwrotu i reklamacji itd.), a pozostałe – będą

przekazywane konsumentowi w chwili

zawierania umowy. Jeżeli umowa będzie

miała formę pisemną, możliwe jest prze-

kazanie klientowi jej treści do zapoznania

się przed podpisaniem. Jeżeli w jej treści

znajdą się wymagane prawem informacje,

to postępowanie takie pozwoli na wypeł-

nienie obowiązku informacyjnego.

Ustawa wprowadza także wymóg, aby

wszelkie dane przekazywane konsumen-

tom były jasne i zrozumiałe. Spełnienie tej

przesłanki należy oceniać przez pryzmat

przeciętnego konsumenta, który jest na-

leżycie zorientowany oraz posiada pod-

stawową wiedzę na temat przedmiotu

świadczenia. Zabronione jest zatem po-

sługiwanie się wysokospecjalistycznym

żargonem lub odwołaniem do pojęć tech-

nicznych, które nie są znane szerokiemu

kręgowi odbiorców. Tak samo oceniać

należy używanie zwrotów obcojęzycz-

nych, jeżeli takie postępowanie nie jest

powszechne.

Dotychczasowy art. 3 ust. 1 ustawy o sprze-

daży konsumenckiej zawierał dodatkową

przesłankę, którą miał spełniać przekazy-

wany klientowi komunikat. Mianowicie

miał on nie zawierać wprowadzających

w błąd informacji. Brak takiego zapisu

w komentowanym artykule nie oznacza,

że ustawodawca całkowicie zrezygnował

z tego warunku. Został on jedynie przenie-

siony do art. 546

kodeksu cywilnego, który

statuuje podstawowe obowiązki przedsię-

biorcy w omawianym zakresie. Przepis

ten zostanie omówiony w ostatniej części

niniejszego komentarza.

Kolejną zmianą jest wszakże usunię-

cie – względem dotychczasowej regu-

lacji – zwrotu „w szczególności”. Dzięki

temu zminimalizowano występowanie

problemów interpretacyjnych co do ilości

danych, które powinien otrzymać kon-

sument. Dotychczasowy zapis art. 3 ust.

1 ww. ustawy wskazywał bowiem jedy-

nie przykładowe, najważniejsze infor-

macje objęte opisywanym obowiązkiem.

Przedsiębiorcy byli zatem zobowiązani do

udostępniania klientom również innych

danych, które były niezbędne do prawidło-

wego i pełnego korzystania ze sprzedane-

go towaru konsumpcyjnego. Pod rządami

nowej ustawy obowiązek informacyjny

ograniczać się będzie do podania klientowi

danych, o których mowa w art. 8 ustawy

o prawach konsumenta oraz art. 546

ko-

deksu cywilnego.

Ostatni z wymienionych przepisów naka-

zuje podać klientowi rodzaj rzeczy, okre-

PRZYKŁAD 4

14 dni, a nie 7

W umowie z konsumentem przedsiębiorca
sprzedający przedmiot poza lokalem przed-
siębiorstwa zamieścił zapis, zgodnie z którym:
„Klientowi przysługuje jedynie siedmiodniowy
termin na odstąpienie od umowy bez podania
przyczyny”. Zapis pozbawiony jest mocy prawnej.
Omawiany art. 7 dotyczy nie tylko klauzul, które
prowadzić miały do rezygnacji przez klienta
z przysługujących mu na mocy niniejszej ustawy
uprawnień, ale także takich postanowień, które
zawierają w swojej treści normy mniej korzystne
dla konsumenta, niż wynikałoby to z przepisów
prawa.
Nieważne będzie zatem postanowienie umowy
lub regulaminu, z którego wynikać będzie, że
klientowi przysługuje jedynie siedmiodniowy
termin na odstąpienie od umowy bez podania
przyczyny.
W takim wypadku w miejsce takiego posta-
nowienia obowiązywać będzie art. 27 ustawy
o prawach konsumenta, który przyznaje
klientom czternastodniowy termin do wyko-
nania prawa odstąpienia. Dlatego też złożenie
stosownego oświadczenia po upływie siedmiu
dni, ale przed upływem dni czternastu będzie
w pełni skuteczne i wywoła zamierzony skutek
prawny w postaci odstąpienia od umowy zawar-
tej z przedsiębiorcą.

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

pozostałych części, chyba że z okoliczności

wynika, iż bez postanowień dotkniętych

nieważnością czynność nie zostałaby do-

konana. Najlepiej zasadę tę zobrazuje na-

stępujący przykład. Jeżeli przedsiębiorca

dokonujący sprzedaży przez internet uza-

leżnił zawarcie umowy z konsumentem

od zamieszczenia w niej klauzuli zwal-

niającej go z wykonania obowiązku in-

formacyjnego bądź też od złożenia przez

klienta oświadczenia o rezygnacji z pra-

wa odstąpienia od umowy oraz dokona-

nie tych czynności było warunkiem ko-

niecznym do realizacji zamówienia, to

całą umowę należy uznać za nieważną.

W przeciwnym razie, kiedy postanowie-

nie ograniczające ustawowe uprawnienia

konsumenta względem sprzedawcy za-

warte zostało jedynie we wzorcu umow-

nym stosowanym przez przedsiębiorcę,

a z treści samej klauzuli oraz okoliczności

zawarcia umowy nie wynika, aby była ona

kluczowym elementem łączącego strony

stosunku zobowiązaniowego, za nieważny

uznać należy wyłącznie dany zapis.

Drugie zdanie omawianego artykułu od-

nosi się do sytuacji, w których co prawda

strony wprost nie wyłączają stosowania

przepisów ustawy, ale postanowienia

zawarte w umowie są dla konsumenta

mniej korzystne niż wynikające z regula-

cji prawnych. Przedmiotowa zasada roz-

strzyga, że również tego typu zastrzeże-

nia umowne są bezwzględnie nieważne,

a w ich miejsce stosować należy odpo-

wiednie normy niniejszego aktu praw-

nego. Przykładowo: w umowie przewi-

dziano, że termin do odstąpienia od niej

przez konsumenta wynosi 7 dni. Zapis

taki, jako mniej korzystny od treści art. 27

niniejszej ustawy, jest bezwzględnie nie-

ważny, a w jego miejsce zastosowanie

znajdzie przywołany artykuł. W konse-

kwencji klient będzie uprawniony do

złożenia oświadczenia o odstąpieniu od

umowy w okresie 14 dni. Początek bie-

gu tegoż terminu wyznacza zaś przepis

art. 28 ustawy.

[przykład 5]

Na koniec należy zwrócić uwagę, że zdanie

ostatnie komentowanego przepisu zaka-

zuje jedynie wprowadzania postanowień

mniej korzystnych dla klientów nieprofe-

sjonalnych. Nie jest natomiast zakazane

ustalanie norm względniejszych dla kon-

sumentów. Może to dotyczyć np. wydłuże-

nia okresu do zwrotu towaru bez podania

przyczyny albo zobowiązania się przed-

siębiorcy do zwrotu klientowi kosztów

przesyłki w pełnym zakresie, niezależnie

od wybranego przez niego sposobu dosta-

wy. Tego typu właściwość normy prawnej

określana jest jako semiimperatywność

przepisu, co oznacza, że może on odbie-

gać od regulacji ustawowej tylko na ko-

rzyść określonej strony, w tym wypadku

konsumenta.

Co oczywiste – zasady wynikające z art. 7

ustawy o prawach konsumenta nie dotyczą

umów zawieranych pomiędzy przedsię-

biorcami. Ponadto nie znajdą one zasto-

sowania także do przypadków, w których

to profesjonalny sprzedawca zrzeka się na

rzecz konsumenta uprawnień przysługu-

jących mu z mocy niniejszego aktu praw-

nego. Przykładem takiej sytuacji będzie

przywołane już wyżej zobowiązanie do

zwrotu pełnych kosztów dostawy towaru,

także w przypadkach, gdy ustawa umożli-

wia ograniczenie tegoż zwrotu jedynie do

kwoty odpowiadającej najtańszej metodzie

przesłania rzeczy. Tego typu postanowie-

nie umowne jest ważne, a przedsiębiorca

nie będzie mógł domagać się późniejszego

zwrotu przez klienta części wypłaconych

mu środków z powołaniem się na przed-

miotowy artykuł.

PRZYKŁAD 5

Zapis bez mocy prawnej

Rozdział 2

Obowiązki

przedsiębiorcy

w umowach

innych niż

umowy zawierane

poza lokalem

przedsiębiorstwa

lub na odległość

Art. 8.

[Podstawowy obowiązek

informacyjny]

[Podstawowy obowiązek

komentarz

Komentowany artykuł koresponduje

z dotychczasową treścią art. 2 oraz art. 3

ust. 1 ustawy o sprzedaży konsumenckiej,

jednakże nie jest z nim tożsamy. Wyróż-

nia go nie tylko inny sposób redakcji niż

swojego pierwowzoru, lecz także szerszy

zakres informacji, które przedsiębiorca

zobowiązany będzie do przekazywania

klientom będącym konsumentami.

W omawianym akcie prawnym ustawo-

dawca zdecydował się na uporządkowa-

nie słownej warstwy przepisu oraz wpro-

wadzenie przejrzystego wypunktowania

zamiast jednolitego tekstu. Zabieg ten

z pewnością ułatwi właściwe wypełnienie

obowiązku informacyjnego wynikającego

z przedmiotowej regulacji. Wyraźnemu

rozróżnieniu uległ także zakres tegoż

obowiązku. W art. 8 znalazł się bowiem

wykaz danych, które przekazywane mają

być konsumentom przez przedsiębior-

ców, jeżeli strony zawarły umowę w inny

sposób niż na odległość albo poza lokalem

przedsiębiorstwa. Z kolei w art. 12 niniej-

szej ustawy zamieszczono listę informa-

cji, które udostępniane mają być klien-

tom, gdy umowę zawarto w jeden z ww.

sposobów. Dla rozróżnienia pierwszy

przypadek określany jest mianem pod-

stawowego obowiązku informacyjnego,

drugi zaś – szczególnym obowiązkiem

informacyjnym. Tym samym konieczność

poinformowania konsumentów o danych

zawartych w tychże artykułach dotyczy

wszystkich przedsiębiorców.

Swoisty wyjątek od nakazu przekaza-

nia klientom przedmiotowych danych

zamieszczony został w zdaniu wstęp-

nym art. 8; wskazano w nim bowiem,

że przedsiębiorca ma obowiązek poin-

formować konsumenta, o ile informacje

te nie wynikają już z okoliczności. Zapis

ten odwołuje się poniekąd do dotychcza-

sowego brzmienia art. 3 ust. 2 ustawy

o sprzedaży konsumenckiej, który prze-

widywał, iż dane te powinny znajdować

się na towarze konsumpcyjnym lub być

z nim trwale połączone, w przypadku gdy

towar jest sprzedawany w opakowaniu

jednostkowym lub w zestawie. W po-

zostałych przypadkach sprzedawca był

obowiązany umieścić w miejscu sprze-

daży towaru informację, która może zo-

stać ograniczona do nazwy towaru i jego

głównej cechy użytkowej oraz wskazania

producenta lub importera i kraju pocho-

dzenia towaru.

Nowa ustawa rezygnuje co prawda

z określenia sposobu i miejsca wskaza-

nia danych, jednakże nie zostało to po-

zostawione woli przedsiębiorcy. Zbliżone

zasady, jak te wskazane w art. 3 ust. 2–5

ustawy o sprzedaży konsumenckiej, znala-

zły się w przepisach nowo dodanego art. 564

par. 2–5 kodeksu cywilnego.

Przedmiotowy wyjątek jest jednakże

o wiele dalej idący. Brak konieczności

przekazywania konsumentom danych

dotyczyć będzie każdej sytuacji, w któ-

rej stosowne dane wynikają już z oko-

liczności towarzyszących sprzedaży lub

umowie o świadczenie usług. Dla zo-

brazowania takiego przypadku wskazać

można na wyłożenie towaru w sposób,

który umożliwia klientowi zapoznanie

się z jego głównymi cechami, zamiesz-

czenie określonych informacji przez pro-

ducenta na opakowaniu itp. Podobnie

dane identyfikujące przedsiębiorcę czę-

stokroć wynikają z szyldu sklepu lub stro-

ny internetowej albo znane są klientowi,

który sam zwraca się do przedsiębiorcy

z propozycją zawarcia umowy. Przykła-

dy w tym zakresie można by jeszcze da-

lej mnożyć.

Podkreślenia jednakże wymaga, że wyłą-

czenie obowiązku informacyjnego odnosi

się tylko do tych informacji, które kon-

sument może powziąć w inny sposób niż

bezpośrednio od swojego kontrahenta.

Pozostałe dane, o których mowa w ko-

mentowanym artykule, muszą zostać

mu zatem przekazane w wybrany przez

przedsiębiorcę sposób.

PRZYKŁAD 6

Informacja o artykułach

pierwszej potrzeby

Ustawa zawiera również inne przypadki,

w których obowiązek informacyjny jest

wyłączony bądź ograniczony (zob. np. art.

9), o których będzie mowa w dalszej części

niniejszego komentarza.

Zdanie wstępne omawianego przepi-

su określa również moment, do którego

przedmiotowe dane mają zostać przekaza-

ne klientowi. Zgodnie z jego brzmieniem

ma to nastąpić najpóźniej w chwili wyra-

żenia przez konsumenta woli związania

się umową. Nie jest przy tym konieczne

przekazywanie wszystkich informacji jed-

nocześnie. Najczęstsze zaś będą sytuacje,

gdy niektóre spośród tych informacji wy-

nikać będą z okoliczności. Inne informacje

wynikać będą z zamieszczonych w sie-

dzibie przedsiębiorstwa lub sklepie tablic

bądź zawieszek (głównie z ceną i główny-

mi właściwościami towaru, ze sposobem

zwrotu i reklamacji itd.), a pozostałe – będą

przekazywane konsumentowi w chwili

zawierania umowy. Jeżeli umowa będzie

miała formę pisemną, możliwe jest prze-

kazanie klientowi jej treści do zapoznania

się przed podpisaniem. Jeżeli w jej treści

znajdą się wymagane prawem informacje,

to postępowanie takie pozwoli na wypeł-

nienie obowiązku informacyjnego.

Ustawa wprowadza także wymóg, aby

wszelkie dane przekazywane konsumen-

tom były jasne i zrozumiałe. Spełnienie tej

przesłanki należy oceniać przez pryzmat

przeciętnego konsumenta, który jest na-

leżycie zorientowany oraz posiada pod-

stawową wiedzę na temat przedmiotu

świadczenia. Zabronione jest zatem po-

sługiwanie się wysokospecjalistycznym

żargonem lub odwołaniem do pojęć tech-

nicznych, które nie są znane szerokiemu

kręgowi odbiorców. Tak samo oceniać

należy używanie zwrotów obcojęzycz-

nych, jeżeli takie postępowanie nie jest

powszechne.

Dotychczasowy art. 3 ust. 1 ustawy o sprze-

daży konsumenckiej zawierał dodatkową

przesłankę, którą miał spełniać przekazy-

wany klientowi komunikat. Mianowicie

miał on nie zawierać wprowadzających

w błąd informacji. Brak takiego zapisu

w komentowanym artykule nie oznacza,

że ustawodawca całkowicie zrezygnował

z tego warunku. Został on jedynie przenie-

siony do art. 546

kodeksu cywilnego, który

statuuje podstawowe obowiązki przedsię-

biorcy w omawianym zakresie. Przepis

ten zostanie omówiony w ostatniej części

niniejszego komentarza.

Kolejną zmianą jest wszakże usunię-

cie – względem dotychczasowej regu-

lacji – zwrotu „w szczególności”. Dzięki

temu zminimalizowano występowanie

problemów interpretacyjnych co do ilości

danych, które powinien otrzymać kon-

sument. Dotychczasowy zapis art. 3 ust.

1 ww. ustawy wskazywał bowiem jedy-

nie przykładowe, najważniejsze infor-

macje objęte opisywanym obowiązkiem.

Przedsiębiorcy byli zatem zobowiązani do

udostępniania klientom również innych

danych, które były niezbędne do prawidło-

wego i pełnego korzystania ze sprzedane-

go towaru konsumpcyjnego. Pod rządami

nowej ustawy obowiązek informacyjny

ograniczać się będzie do podania klientowi

danych, o których mowa w art. 8 ustawy

o prawach konsumenta oraz art. 546

ko-

deksu cywilnego.

Ostatni z wymienionych przepisów naka-

zuje podać klientowi rodzaj rzeczy, okre-

PRZYKŁAD 4

14 dni, a nie 7

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

6 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

ślenie jej producenta lub importera, znak

bezpieczeństwa i znak zgodności wyma-

gane przez odrębne przepisy, informacje

o dopuszczeniu do obrotu w kraju oraz

– stosownie do rodzaju rzeczy – określenie

jej energochłonności, a także inne dane

wskazane w odrębnych przepisach. Taki-

mi informacjami, które zostały wskazane

w odrębnych przepisach, są właśnie wiado-

mości wskazane w art. 8 i 12 ustawy o pra-

wach konsumenta. Innymi słowy, przed-

siębiorca zobligowany będzie do podania

konsumentowi danych, o których mowa

w kodeksie cywilnym oraz – w zależności

od okoliczności – także informacji wskaza-

nych w art. 8 albo art. 12 komentowanego

aktu prawnego.

Przechodząc do omawiania poszczegól-

nych informacji, które przedsiębiorca po-

winien przekazać zawierającemu z nim

umowę konsumentowi, należy na wstępie

wskazać, że w porównaniu z dotychczaso-

wą regulacją obowiązek ten uległ rozsze-

rzeniu o dane przywołane w pkt 4–9 art. 8

przedmiotowej ustawy.

Pojęcie głównych cech świadczenia na-

leży wiązać z rodzajem towaru albo wy-

konywanej przez przedsiębiorcę usługi.

W zależności zatem od przedmiotu umo-

wy niezbędne będzie opisanie podstawo-

wych właściwości oferowanego produktu.

W przypadku umowy sprzedaży dotyczyć

to będzie właściwości sprzedawanej rzeczy,

jej przeznaczenia i przydatności do okre-

ślonego użytku. Natomiast w odniesieniu

do innych umów konieczne jest precyzyjne

zapisanie ich przedmiotu. I tak: w umo-

wie o świadczenie usług należy nie tylko

określić usługę, lecz także termin jej wy-

konania, a jeśli jest to konieczne – także

sposób, w jaki zostanie wykonana. Podob-

nie postępować należy w umowach o dzie-

ło. Muszą one zatem zawierać: wskazanie

przedmiotu, który ma zostać wytworzony

(dzieła), jego cech, materiału, a także ter-

minu przedstawienia dzieła do okazania.

Sposób porozumiewania się z konsumen-

tem dotyczy możliwych form kontaktu

klienta z przedsiębiorcą na etapie po za-

warciu umowy, a w niektórych wypadkach

– także w okresie negocjacji. Czy to w celu

jej realizacji, czy też złożenia reklamacji

bądź innych wniosków i oświadczeń. Po-

wyższe wynika z faktu, że przedmiotowa

informacja przekazywana jest już po wy-

rażeniu przez konsumenta woli zawarcia

umowy, co w przeważającej ilości przy-

padków prowadzić będzie do zawiązania

węzła obligacyjnego pomiędzy stronami.

Dziać się tak będzie zwłaszcza w przy-

padku zakupów w sklepach i stoiskach

handlowych. Już samo bowiem wysta-

wienie towaru z jego ceną zrównane jest

w prawie cywilnym ze złożeniem oferty

sprzedaży (zob. art. 543 k.c.), jej przyjęcie

przez klienta prowadzi zatem do zawar-

cia umowy. Stosowanie tegoż wymogi na

wcześniejszym etapie będzie dotyczyć sy-

tuacji, w których to konsument występuje

z propozycją zawarcia umowy.

Kolejny punkt dotyczy danych identyfika-

cyjnych przedsiębiorcy, takich jak firma,

pod którą prowadzi działalność gospodar-

czą, a także danych rejestrowych. Wśród

tych ostatnich możliwe jest wskazanie

bądź właściwego dla spółki sądu rejonowe-

go prowadzącego rejestr przedsiębiorców

w ramach Krajowego Rejestru Sądowego

(KRS), bądź też Centralnej Ewidencji i In-

formacji o Działalności Gospodarczej (CE-

IDG), gdzie rejestrowane są osoby fizyczne

będące przedsiębiorcami. Ta ostatnia baza

zastąpiła uprzednio prowadzone przez

gminy ewidencje. Organem prowadzącym

ów rejestr jest obecnie minister właściwy

do spraw gospodarki, nie zaś wójt gminy,

w której przedsiębiorca ma swoją siedzibę.

Niezbędne jest również podanie danych

teleadresowych.

Duże zmiany dotyczą informacji o cenie

i kosztach, która ma zostać przekazana

klientowi. Ustawa wymaga mianowicie,

aby konsumentowi przedstawiona została

całkowita cena lub wynagrodzenie, które

musi on uiścić przedsiębiorcy. W kwocie

tej należy uwzględnić nie tylko należ-

ne podatki (w szczególności akcyzę oraz

podatek od towarów i usług), lecz także

wszelkie inne koszty obciążające klienta

(pakowanie, transport, ubezpieczenie itp.).

Innymi słowy, konieczne jest podanie peł-

nej kwoty, którą konsument ma zapłacić

za dane świadczenie. Jeżeli zaś opłaty do-

datkowe nie są możliwe do ustalenia na

etapie przekazywania klientowi informacji

– wystarczające jest poczynienie wzmianki

o konieczności ich pokrycia, ze wskaza-

niem rodzaju tychże kosztów. Chodzić tu

będzie w szczególności o koszty transportu

i opłaty pocztowe, które mogą zależeć od

wagi i objętości przesyłki.

Ustawodawca przewidział dodatkowo dwie

sytuacje szczególne. Pierwsza z nich doty-

czy przypadku, gdy charakter przedmiotu

świadczenia nie pozwala, rozsądnie oce-

niając, na wcześniejsze obliczenie wyso-

kości pełnego wynagrodzenia. Może to

wynikać ze zmiennej ceny części składo-

wych lub elementów, z których rzecz ma

być wytworzona, bądź też z wahań cen

tego typu przedmiotów na rynku, a tak-

że konieczności przeliczenia ceny wyra-

żonej w walucie obcej. W tym wypadku

niezbędne jest podanie konsumentowi

informacji o sposobie, w jaki cena zostanie

skalkulowana. Najczęściej będzie to wzór

równania polegającego na sumowaniu lub

mnożeniu określonych składników ceny.

Drugi wyjątek odnosi się do sytuacji,

w której zawarta została umowa na czas

nieoznaczony lub umowa obejmująca

prenumeratę. W tych wypadkach przed-

siębiorca ma obowiązek podania konsu-

mentowi łącznej ceny lub wynagrodze-

nia, obejmującego wszystkie płatności za

ustalony w umowie okres rozliczeniowy,

a także wszystkich kosztów, które konsu-

ment jest zobowiązany ponieść. Przykła-

dowo, jeżeli w ramach umowy przedsię-

biorca ma dostarczać klientowi ukazującą

się codziennie gazetę, a strony ustaliły

miesięczny okres rozliczeniowy – to in-

formacja powinna wskazywać na cenę

wszystkich gazet z pierwszego miesiąca,

a także koszty ich dostawy, względnie inne

uiszczane przez konsumenta świadczenia

pieniężne.

Przedsiębiorca ma również obowiązek

wskazania terminu oraz sposobu wykona-

nia umowy, jeżeli nie jest ona realizowana

natychmiast po złożeniu przez konsumen-

ta oświadczenia woli o przyjęciu oferty.

W zakresie metody należy wskazać tech-

nologię, stosowane standardy lub procedu-

ry oraz czy przedmiot świadczenia będzie

spełniony przez przedsiębiorcę osobiście,

czy też przy użyciu jego podwykonawców.

Odnośnie zaś do procedury reklamacyj-

nej: klientowi należy podać miejsce oraz

formę składania reklamacji (pisemna zwy-

kła, poczta elektroniczna, zgłoszenie te-

lefoniczne itp.), a także opisać dalszy tok

postępowania. W tym m.in. wskazać ter-

miny na rozpatrzenie zgłoszonej rekla-

macji oraz możliwości dalszego, polubow-

nego lub sądowego, rozstrzygnięcia sporu

w przypadku nieuwzględnienia roszczenia

konsumenta. Możliwe, chociaż nieobliga-

toryjne, jest także załączenie wzoru lub

formularza reklamacyjnego.

Dostarczony klientowi towar powinien

przede wszystkim być wolny od wad fi-

zycznych i prawnych, a także zdatny do

umówionego użytku. Jeżeli odrębne prze-

pisy tak stanowią, to powinien on również

posiadać stosowne certyfikaty i oznacze-

nia potwierdzające jego właściwości lub

dopuszczenie do obrotu (np. oznaczenie

znakiem CE). W przypadku niezgodności

towaru z umową przedsiębiorca ponosi

względem konsumenta odpowiedzialność

z tytułu rękojmi za wady rzeczy, która to

została szczegółowo uregulowana w ko-

deksie cywilnym (zob. art. 556 i n. k.c.) oraz

zostanie omówiona w ostatniej części ni-

niejszego komentarza. W przypadku na-

tomiast udzielenia gwarancji sprzedaw-

ca lub producent odpowiada niezależnie

z obu tych tytułów (rękojmia i gwarancja).

Niezależnie od powyższego przedsiębiorca

może także ponosić odpowiedzialność za

niewykonanie lub nienależyte wykona-

nie umowy na zasadach ogólnych (zob.

art. 471 i n. k.c.). Dziać się tak będzie, gdy

określenie wymaganej jakości świadczenia

znalazło się wprost w umowie. Dane na

temat podstaw odpowiedzialności przed-

siębiorcy powinny znaleźć się w informacji

przekazywanej konsumentowi.

Jak już wspomniano wyżej, jeżeli sprze-

dawca lub producent udzielił na towar

gwarancji, należy o tym fakcie poinfor-

mować nabywcę, wskazując w szczególno-

ści na czas jej trwania, zakres oraz sposób

zgłaszania roszczeń z tego tytułu. Może

to nastąpić przez wręczenie karty gwa-

rancyjnej bądź oświadczenia gwaranta

zawierającego elementy wymagane przez

przepisy kodeksu cywilnego (zob. art. 577

i n. k.c.). Klient powinien także otrzymać

informację na temat usług posprzedażo-

wych świadczonych przez przedsiębiorcę,

a w szczególności o fakcie (bądź braku) ich

odpłatności. Chodzi tu w szczególności

o naprawy pogwarancyjne albo o możli-

wość skorzystania z serwisu w przypadku

nie udzielenia gwarancji.

Konsumenta należy poinformować o okre-

sie trwania umowy, jeżeli została ona za-

warta na czas oznaczony. W przypadku

zaś stosunków zobowiązaniowych, które

są bezterminowe, bądź też zawarto je na

określony czas, jednakże w ich treści prze-

widziano automatyczne przedłużenie na

kolejny okres albo bez terminu końcowego

– konieczne jest wskazanie, w jakich przy-

padkach umowa może zostać wypowiedzia-

na. Przesłanki jej rozwiązania powinny wy-

nikać wprost z umowy (np. „umowa może

zostać rozwiązana za dwumiesięcznym

okresem wypowiedzenia przez każdą ze

stron”). W przypadku braku takiego wska-

zania zastosowanie znajdzie art. 365

k.c.,

zgodnie z którym zobowiązanie bezter-

minowe o charakterze ciągłym wygasa po

wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzy-

ciela z zachowaniem terminów umownych,

ustawowych lub zwyczajowych, a w razie

braku takich terminów – niezwłocznie

po wypowiedzeniu. Innymi słowy – jeżeli

przesłanki wypowiedzenia nie wynikają

z umowy ani przepisów prawa, to umowa

wygaśnie od razu po jej wypowiedzeniu

przez jedną ze stron.

Zwrócić w tym miejscu należy uwagę na

to, że również umowy zawarte na czas

określony mogą zostać wypowiedziane.

Dopuszczalne jest to jedynie z ważnych

przyczyn oraz gdy umowa taką możliwość

wprost przewiduje. Wystarczające jest przy

tym zawarcie w umowie generalnej klau-

zuli o prawie do jej wypowiedzenia ograni-

czonym do zaistnienia ważnych przyczyn,

bez ich wskazywania. Zasadnym jest, aby

i w tego typu przypadkach – gdy umowa

zawarta na czas określony może zostać

wypowiedziana – podać konsumentowi

przesłanki i sposób jej rozwiązania.

Dwa ostatnie punkty dotyczą umów,

w których przedmiot świadczenia stano-

wią dane przekazywane w formie cyfrowej.

W tego typu wypadkach należy przekazać

klientowi informacje na temat ich właści-

wości (np. formatu, sposobu odtworzenia,

wymagań sprzętowych i systemowych itp.),

a także stosowanych przez przedsiębior-

cę zabezpieczeń (np. antywirusowych).

Wskazana w ustawie „interoperacyjność

treści cyfrowych ze sprzętem kompute-

rowym oraz oprogramowaniem” oznacza

natomiast możliwość ich współpracy bądź

możliwość braku tej współpracy z okre-

ślonymi rodzajami urządzeń, programów

i systemów operacyjnych. Konsument musi

otrzymać zatem informację, w jakich wa-

runkach możliwe będzie korzystanie z do-

starczonych mu danych (np. edytowanie

lub przeglądanie dokumentów, zapozna-

wanie się z treścią czasopisma w wersji

elektronicznej itp.).

Art. 9.

[Umowy życia codziennego]

Do drobnych umów życia codziennego
wykonywanych natychmiast po ich zawarciu
przepisu art. 8 nie stosuje się.

komentarz

Przepis niniejszy wprowadza jeden z usta-

wowych wyjątków od konieczności stoso-

wania przez przedsiębiorców podstawowe-

go obowiązku informacyjnego w relacjach

z konsumentami. Definitywne i jedno-

znaczne brzmienie komentowanego ar-

tykułu oznacza, że w opisanych w nim

przypadkach nie jest konieczne przekazy-

wanie klientom jakichkolwiek informacji

przewidzianych w jego treści. Nie jest to

wszakże zakazane, dlatego też sprzedawca

lub usługodawca może przekazać konsu-

mentowi wszystkie bądź tylko niektóre

spośród nich dobrowolnie.

Należy przy tym pamiętać, że art. 8 oraz

art. 9 znajdują zastosowanie wyłącznie do

przypadków umów zawieranych w loka-

lu przedsiębiorstwa (zgodnie z definicją

tego pojęcia zawartą w art. 2 pkt 3 ustawy

o prawach konsumenta). Nie jest zatem

możliwe powoływanie się na tę regula-

cję w odniesieniu do umów zawartych na

odległość albo poza lokalem przedsiębior-

stwa. W tego typu wypadkach zastosowa-

nie znajdują bowiem art. 12–13 niniejszej

ustawy.

Pojęcie „drobnych umów życia codzienne-

go” nie zostało zdefiniowane w komento-

wanej ustawie. Podobnie z resztą jak zbli-

żony do niego termin „drobnych bieżących

spraw życia codziennego”, który znajduje

się w art. 14 par. 2 k.c. Oba zwroty należy

interpretować w podobny sposób, poprzez

odwołanie się do języka potocznego. Zgod-

nie ze „Słownikiem języka polskiego” PWN

termin „drobny” oznacza: mały, niewielki,

małej wartości, nieliczny, mało znaczący,

błahy. Natomiast zwrot „życia codzienne-

go” rozumieć należy jako czynności po-

wszechne, wielokrotnie dokonywane oraz

ze znaczną częstotliwością, niemal każ-

dego dnia. Drobne umowy życia codzien-

nego będą zatem takimi, które dotyczą

towarów lub usług małej wartości, a do

tego są powszechnie zawierane.

Oceny, czy przedmiot danej umowy ma

niewielką wartość, należy dokonywać

w sposób obiektywny, oceniając ją z punk-

tu widzenia przeciętnego konsumenta,

który nabywa towar lub zamawia usługę.

Za niedozwolone powinny zostać uznane

działania, które zmierzają do uniknięcia

wykonania podstawowego obowiązku in-

formacyjnego względem klientów kupu-

jących produkty luksusowe z powołaniem

się na zamożność konkretnego nabywcy.

Takie postępowanie prowadziłoby nie tylko

do naruszenia art. 8 ustawy, ale także do

nierównego traktowania i dyskryminacji

części klienteli, co już samo w sobie może

stanowić nieuczciwą praktykę rynkową.

Zwrócić także należy uwagę, że w dotych-

czasowym stanie prawnym obowiązywał

art. 5 pkt 3 ustawy o ochronie praw konsu-

mentów, który wykluczał stosowanie prze-

pisów ustawy o umowach zawieranych na

odległość w odniesieniu do transakcji po-

wszechnie zawieranych w drobnych bieżą-

cych sprawach życia codziennego, o warto-

ści przedmiotu umowy do równowartości

10 euro. Ustawodawca odszedł jednakże

od wprowadzania kwotowej granicy dla

tego typu czynności prawnych. Usuwa to

co prawda problem z przeliczeniem war-

tości rzeczy na walutę europejską, z innej

wszakże strony – pozbawia cennej wska-

zówki interpretacyjnej. Obecnie zatem

decydującym kryterium nie będzie cena

towaru lub usługi, ale jej małe znaczenie

oraz powszechne występowanie transakcji

danego rodzaju w obrocie z udziałem kon-

sumentów. Dlatego też zawarcie umowy

sprzedaży żywności, środków czystości czy

też benzyny nawet za kwotę przewyższającą

równowartość 10 euro nie będzie obligowa-

ła przedsiębiorcy do wykonania obowiązku

wskazanego w art. 8 ustawy.

Przykładami tego typu transakcji będą

zatem zakup żywności, środków czysto-

ści, drobnych artykułów gospodarstwa

domowego, benzyny w przeciętnej ilości

czy też podstawowych usług rzemieślni-

czych, takich jak chociażby szewskie bądź

krawieckie. Nie dotyczy to wszakże drob-

nych usług wykonywanych poza lokalem

przedsiębiorstwa, zwłaszcza w miejscu

zamieszkania konsumenta. Do tego typu

umów ustawodawca przewidział regula-

cję szczególną w art. 16 niniejszej usta-

wy. Stosuje się ją w przypadku zawarcia

umowy poza lokalem przedsiębiorstwa,

gdy ustalone w umowie wynagrodzenie

nie przekracza 600 złotych, a konsument

zażądał wykonania usługi przez przedsię-

biorcę w celu naprawy lub konserwacji

oraz przedsiębiorca i klient natychmiast

wykonują swoje zobowiązania. Przykłado-

wo: naprawy hydrauliczne, naprawy sprzę-

tu RTV lub AGD w domu konsumenta itp.

Zawarcie umowy zakwalifikowanej nawet

do drobnych transakcji życia codzienne-

go nie jest wszakże jedynym warunkiem

uprawniającym przedsiębiorcę do skorzy-

stania z dobrodziejstwa komentowane-

go przepisu i pominięcia podstawowego

obowiązku informacyjnego. Kolejnym wa-

runkiem jest przystąpienie do wykonania

takiej umowy niezwłocznie po jej zawar-

ciu. Termin „natychmiast” nie jest jednak

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

ślenie jej producenta lub importera, znak

bezpieczeństwa i znak zgodności wyma-

gane przez odrębne przepisy, informacje

o dopuszczeniu do obrotu w kraju oraz

– stosownie do rodzaju rzeczy – określenie

jej energochłonności, a także inne dane

wskazane w odrębnych przepisach. Taki-

mi informacjami, które zostały wskazane

w odrębnych przepisach, są właśnie wiado-

mości wskazane w art. 8 i 12 ustawy o pra-

wach konsumenta. Innymi słowy, przed-

siębiorca zobligowany będzie do podania

konsumentowi danych, o których mowa

w kodeksie cywilnym oraz – w zależności

od okoliczności – także informacji wskaza-

nych w art. 8 albo art. 12 komentowanego

aktu prawnego.

Przechodząc do omawiania poszczegól-

nych informacji, które przedsiębiorca po-

winien przekazać zawierającemu z nim

umowę konsumentowi, należy na wstępie

wskazać, że w porównaniu z dotychczaso-

wą regulacją obowiązek ten uległ rozsze-

rzeniu o dane przywołane w pkt 4–9 art. 8

przedmiotowej ustawy.

Pojęcie głównych cech świadczenia na-

leży wiązać z rodzajem towaru albo wy-

konywanej przez przedsiębiorcę usługi.

W zależności zatem od przedmiotu umo-

wy niezbędne będzie opisanie podstawo-

wych właściwości oferowanego produktu.

W przypadku umowy sprzedaży dotyczyć

to będzie właściwości sprzedawanej rzeczy,

jej przeznaczenia i przydatności do okre-

ślonego użytku. Natomiast w odniesieniu

do innych umów konieczne jest precyzyjne

zapisanie ich przedmiotu. I tak: w umo-

wie o świadczenie usług należy nie tylko

określić usługę, lecz także termin jej wy-

konania, a jeśli jest to konieczne – także

sposób, w jaki zostanie wykonana. Podob-

nie postępować należy w umowach o dzie-

ło. Muszą one zatem zawierać: wskazanie

przedmiotu, który ma zostać wytworzony

(dzieła), jego cech, materiału, a także ter-

minu przedstawienia dzieła do okazania.

Sposób porozumiewania się z konsumen-

tem dotyczy możliwych form kontaktu

klienta z przedsiębiorcą na etapie po za-

warciu umowy, a w niektórych wypadkach

– także w okresie negocjacji. Czy to w celu

jej realizacji, czy też złożenia reklamacji

bądź innych wniosków i oświadczeń. Po-

wyższe wynika z faktu, że przedmiotowa

informacja przekazywana jest już po wy-

rażeniu przez konsumenta woli zawarcia

umowy, co w przeważającej ilości przy-

padków prowadzić będzie do zawiązania

węzła obligacyjnego pomiędzy stronami.

Dziać się tak będzie zwłaszcza w przy-

padku zakupów w sklepach i stoiskach

handlowych. Już samo bowiem wysta-

wienie towaru z jego ceną zrównane jest

w prawie cywilnym ze złożeniem oferty

sprzedaży (zob. art. 543 k.c.), jej przyjęcie

przez klienta prowadzi zatem do zawar-

cia umowy. Stosowanie tegoż wymogi na

wcześniejszym etapie będzie dotyczyć sy-

tuacji, w których to konsument występuje

z propozycją zawarcia umowy.

Kolejny punkt dotyczy danych identyfika-

cyjnych przedsiębiorcy, takich jak firma,

pod którą prowadzi działalność gospodar-

czą, a także danych rejestrowych. Wśród

tych ostatnich możliwe jest wskazanie

bądź właściwego dla spółki sądu rejonowe-

go prowadzącego rejestr przedsiębiorców

w ramach Krajowego Rejestru Sądowego

(KRS), bądź też Centralnej Ewidencji i In-

formacji o Działalności Gospodarczej (CE-

IDG), gdzie rejestrowane są osoby fizyczne

będące przedsiębiorcami. Ta ostatnia baza

zastąpiła uprzednio prowadzone przez

gminy ewidencje. Organem prowadzącym

ów rejestr jest obecnie minister właściwy

do spraw gospodarki, nie zaś wójt gminy,

w której przedsiębiorca ma swoją siedzibę.

Niezbędne jest również podanie danych

teleadresowych.

Duże zmiany dotyczą informacji o cenie

i kosztach, która ma zostać przekazana

klientowi. Ustawa wymaga mianowicie,

aby konsumentowi przedstawiona została

całkowita cena lub wynagrodzenie, które

musi on uiścić przedsiębiorcy. W kwocie

tej należy uwzględnić nie tylko należ-

ne podatki (w szczególności akcyzę oraz

podatek od towarów i usług), lecz także

wszelkie inne koszty obciążające klienta

(pakowanie, transport, ubezpieczenie itp.).

Innymi słowy, konieczne jest podanie peł-

nej kwoty, którą konsument ma zapłacić

za dane świadczenie. Jeżeli zaś opłaty do-

datkowe nie są możliwe do ustalenia na

etapie przekazywania klientowi informacji

– wystarczające jest poczynienie wzmianki

o konieczności ich pokrycia, ze wskaza-

niem rodzaju tychże kosztów. Chodzić tu

będzie w szczególności o koszty transportu

i opłaty pocztowe, które mogą zależeć od

wagi i objętości przesyłki.

Ustawodawca przewidział dodatkowo dwie

sytuacje szczególne. Pierwsza z nich doty-

czy przypadku, gdy charakter przedmiotu

świadczenia nie pozwala, rozsądnie oce-

niając, na wcześniejsze obliczenie wyso-

kości pełnego wynagrodzenia. Może to

wynikać ze zmiennej ceny części składo-

wych lub elementów, z których rzecz ma

być wytworzona, bądź też z wahań cen

tego typu przedmiotów na rynku, a tak-

że konieczności przeliczenia ceny wyra-

żonej w walucie obcej. W tym wypadku

niezbędne jest podanie konsumentowi

informacji o sposobie, w jaki cena zostanie

skalkulowana. Najczęściej będzie to wzór

równania polegającego na sumowaniu lub

mnożeniu określonych składników ceny.

Drugi wyjątek odnosi się do sytuacji,

w której zawarta została umowa na czas

nieoznaczony lub umowa obejmująca

prenumeratę. W tych wypadkach przed-

siębiorca ma obowiązek podania konsu-

mentowi łącznej ceny lub wynagrodze-

nia, obejmującego wszystkie płatności za

ustalony w umowie okres rozliczeniowy,

a także wszystkich kosztów, które konsu-

ment jest zobowiązany ponieść. Przykła-

dowo, jeżeli w ramach umowy przedsię-

biorca ma dostarczać klientowi ukazującą

się codziennie gazetę, a strony ustaliły

miesięczny okres rozliczeniowy – to in-

formacja powinna wskazywać na cenę

wszystkich gazet z pierwszego miesiąca,

a także koszty ich dostawy, względnie inne

uiszczane przez konsumenta świadczenia

pieniężne.

Przedsiębiorca ma również obowiązek

wskazania terminu oraz sposobu wykona-

nia umowy, jeżeli nie jest ona realizowana

natychmiast po złożeniu przez konsumen-

ta oświadczenia woli o przyjęciu oferty.

W zakresie metody należy wskazać tech-

nologię, stosowane standardy lub procedu-

ry oraz czy przedmiot świadczenia będzie

spełniony przez przedsiębiorcę osobiście,

czy też przy użyciu jego podwykonawców.

Odnośnie zaś do procedury reklamacyj-

nej: klientowi należy podać miejsce oraz

formę składania reklamacji (pisemna zwy-

kła, poczta elektroniczna, zgłoszenie te-

lefoniczne itp.), a także opisać dalszy tok

postępowania. W tym m.in. wskazać ter-

miny na rozpatrzenie zgłoszonej rekla-

macji oraz możliwości dalszego, polubow-

nego lub sądowego, rozstrzygnięcia sporu

w przypadku nieuwzględnienia roszczenia

konsumenta. Możliwe, chociaż nieobliga-

toryjne, jest także załączenie wzoru lub

formularza reklamacyjnego.

Dostarczony klientowi towar powinien

przede wszystkim być wolny od wad fi-

zycznych i prawnych, a także zdatny do

umówionego użytku. Jeżeli odrębne prze-

pisy tak stanowią, to powinien on również

posiadać stosowne certyfikaty i oznacze-

nia potwierdzające jego właściwości lub

dopuszczenie do obrotu (np. oznaczenie

znakiem CE). W przypadku niezgodności

towaru z umową przedsiębiorca ponosi

względem konsumenta odpowiedzialność

z tytułu rękojmi za wady rzeczy, która to

została szczegółowo uregulowana w ko-

deksie cywilnym (zob. art. 556 i n. k.c.) oraz

zostanie omówiona w ostatniej części ni-

niejszego komentarza. W przypadku na-

tomiast udzielenia gwarancji sprzedaw-

ca lub producent odpowiada niezależnie

z obu tych tytułów (rękojmia i gwarancja).

Niezależnie od powyższego przedsiębiorca

może także ponosić odpowiedzialność za

niewykonanie lub nienależyte wykona-

nie umowy na zasadach ogólnych (zob.

art. 471 i n. k.c.). Dziać się tak będzie, gdy

określenie wymaganej jakości świadczenia

znalazło się wprost w umowie. Dane na

temat podstaw odpowiedzialności przed-

siębiorcy powinny znaleźć się w informacji

przekazywanej konsumentowi.

Jak już wspomniano wyżej, jeżeli sprze-

dawca lub producent udzielił na towar

gwarancji, należy o tym fakcie poinfor-

mować nabywcę, wskazując w szczególno-

ści na czas jej trwania, zakres oraz sposób

zgłaszania roszczeń z tego tytułu. Może

to nastąpić przez wręczenie karty gwa-

rancyjnej bądź oświadczenia gwaranta

zawierającego elementy wymagane przez

przepisy kodeksu cywilnego (zob. art. 577

i n. k.c.). Klient powinien także otrzymać

informację na temat usług posprzedażo-

wych świadczonych przez przedsiębiorcę,

a w szczególności o fakcie (bądź braku) ich

odpłatności. Chodzi tu w szczególności

o naprawy pogwarancyjne albo o możli-

wość skorzystania z serwisu w przypadku

nie udzielenia gwarancji.

Konsumenta należy poinformować o okre-

sie trwania umowy, jeżeli została ona za-

warta na czas oznaczony. W przypadku

zaś stosunków zobowiązaniowych, które

są bezterminowe, bądź też zawarto je na

określony czas, jednakże w ich treści prze-

widziano automatyczne przedłużenie na

kolejny okres albo bez terminu końcowego

– konieczne jest wskazanie, w jakich przy-

padkach umowa może zostać wypowiedzia-

na. Przesłanki jej rozwiązania powinny wy-

nikać wprost z umowy (np. „umowa może

zostać rozwiązana za dwumiesięcznym

okresem wypowiedzenia przez każdą ze

stron”). W przypadku braku takiego wska-

zania zastosowanie znajdzie art. 365

k.c.,

zgodnie z którym zobowiązanie bezter-

minowe o charakterze ciągłym wygasa po

wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzy-

ciela z zachowaniem terminów umownych,

ustawowych lub zwyczajowych, a w razie

braku takich terminów – niezwłocznie

po wypowiedzeniu. Innymi słowy – jeżeli

przesłanki wypowiedzenia nie wynikają

z umowy ani przepisów prawa, to umowa

wygaśnie od razu po jej wypowiedzeniu

przez jedną ze stron.

Zwrócić w tym miejscu należy uwagę na

to, że również umowy zawarte na czas

określony mogą zostać wypowiedziane.

Dopuszczalne jest to jedynie z ważnych

przyczyn oraz gdy umowa taką możliwość

wprost przewiduje. Wystarczające jest przy

tym zawarcie w umowie generalnej klau-

zuli o prawie do jej wypowiedzenia ograni-

czonym do zaistnienia ważnych przyczyn,

bez ich wskazywania. Zasadnym jest, aby

i w tego typu przypadkach – gdy umowa

zawarta na czas określony może zostać

wypowiedziana – podać konsumentowi

przesłanki i sposób jej rozwiązania.

Dwa ostatnie punkty dotyczą umów,

w których przedmiot świadczenia stano-

wią dane przekazywane w formie cyfrowej.

W tego typu wypadkach należy przekazać

klientowi informacje na temat ich właści-

wości (np. formatu, sposobu odtworzenia,

wymagań sprzętowych i systemowych itp.),

a także stosowanych przez przedsiębior-

cę zabezpieczeń (np. antywirusowych).

Wskazana w ustawie „interoperacyjność

treści cyfrowych ze sprzętem kompute-

rowym oraz oprogramowaniem” oznacza

natomiast możliwość ich współpracy bądź

możliwość braku tej współpracy z okre-

ślonymi rodzajami urządzeń, programów

i systemów operacyjnych. Konsument musi

otrzymać zatem informację, w jakich wa-

runkach możliwe będzie korzystanie z do-

starczonych mu danych (np. edytowanie

lub przeglądanie dokumentów, zapozna-

wanie się z treścią czasopisma w wersji

elektronicznej itp.).

Art. 9.

[Umowy życia codziennego]

Do drobnych umów życia codziennego
wykonywanych natychmiast po ich zawarciu
przepisu art. 8 nie stosuje się.

komentarz

Przepis niniejszy wprowadza jeden z usta-

wowych wyjątków od konieczności stoso-

wania przez przedsiębiorców podstawowe-

go obowiązku informacyjnego w relacjach

z konsumentami. Definitywne i jedno-

znaczne brzmienie komentowanego ar-

tykułu oznacza, że w opisanych w nim

przypadkach nie jest konieczne przekazy-

wanie klientom jakichkolwiek informacji

przewidzianych w jego treści. Nie jest to

wszakże zakazane, dlatego też sprzedawca

lub usługodawca może przekazać konsu-

mentowi wszystkie bądź tylko niektóre

spośród nich dobrowolnie.

Należy przy tym pamiętać, że art. 8 oraz

art. 9 znajdują zastosowanie wyłącznie do

przypadków umów zawieranych w loka-

lu przedsiębiorstwa (zgodnie z definicją

tego pojęcia zawartą w art. 2 pkt 3 ustawy

o prawach konsumenta). Nie jest zatem

możliwe powoływanie się na tę regula-

cję w odniesieniu do umów zawartych na

odległość albo poza lokalem przedsiębior-

stwa. W tego typu wypadkach zastosowa-

nie znajdują bowiem art. 12–13 niniejszej

ustawy.

Pojęcie „drobnych umów życia codzienne-

go” nie zostało zdefiniowane w komento-

wanej ustawie. Podobnie z resztą jak zbli-

żony do niego termin „drobnych bieżących

spraw życia codziennego”, który znajduje

się w art. 14 par. 2 k.c. Oba zwroty należy

interpretować w podobny sposób, poprzez

odwołanie się do języka potocznego. Zgod-

nie ze „Słownikiem języka polskiego” PWN

termin „drobny” oznacza: mały, niewielki,

małej wartości, nieliczny, mało znaczący,

błahy. Natomiast zwrot „życia codzienne-

go” rozumieć należy jako czynności po-

wszechne, wielokrotnie dokonywane oraz

ze znaczną częstotliwością, niemal każ-

dego dnia. Drobne umowy życia codzien-

nego będą zatem takimi, które dotyczą

towarów lub usług małej wartości, a do

tego są powszechnie zawierane.

Oceny, czy przedmiot danej umowy ma

niewielką wartość, należy dokonywać

w sposób obiektywny, oceniając ją z punk-

tu widzenia przeciętnego konsumenta,

który nabywa towar lub zamawia usługę.

Za niedozwolone powinny zostać uznane

działania, które zmierzają do uniknięcia

wykonania podstawowego obowiązku in-

formacyjnego względem klientów kupu-

jących produkty luksusowe z powołaniem

się na zamożność konkretnego nabywcy.

Takie postępowanie prowadziłoby nie tylko

do naruszenia art. 8 ustawy, ale także do

nierównego traktowania i dyskryminacji

części klienteli, co już samo w sobie może

stanowić nieuczciwą praktykę rynkową.

Zwrócić także należy uwagę, że w dotych-

czasowym stanie prawnym obowiązywał

art. 5 pkt 3 ustawy o ochronie praw konsu-

mentów, który wykluczał stosowanie prze-

pisów ustawy o umowach zawieranych na

odległość w odniesieniu do transakcji po-

wszechnie zawieranych w drobnych bieżą-

cych sprawach życia codziennego, o warto-

ści przedmiotu umowy do równowartości

10 euro. Ustawodawca odszedł jednakże

od wprowadzania kwotowej granicy dla

tego typu czynności prawnych. Usuwa to

co prawda problem z przeliczeniem war-

tości rzeczy na walutę europejską, z innej

wszakże strony – pozbawia cennej wska-

zówki interpretacyjnej. Obecnie zatem

decydującym kryterium nie będzie cena

towaru lub usługi, ale jej małe znaczenie

oraz powszechne występowanie transakcji

danego rodzaju w obrocie z udziałem kon-

sumentów. Dlatego też zawarcie umowy

sprzedaży żywności, środków czystości czy

też benzyny nawet za kwotę przewyższającą

równowartość 10 euro nie będzie obligowa-

ła przedsiębiorcy do wykonania obowiązku

wskazanego w art. 8 ustawy.

Przykładami tego typu transakcji będą

zatem zakup żywności, środków czysto-

ści, drobnych artykułów gospodarstwa

domowego, benzyny w przeciętnej ilości

czy też podstawowych usług rzemieślni-

czych, takich jak chociażby szewskie bądź

krawieckie. Nie dotyczy to wszakże drob-

nych usług wykonywanych poza lokalem

przedsiębiorstwa, zwłaszcza w miejscu

zamieszkania konsumenta. Do tego typu

umów ustawodawca przewidział regula-

cję szczególną w art. 16 niniejszej usta-

wy. Stosuje się ją w przypadku zawarcia

umowy poza lokalem przedsiębiorstwa,

gdy ustalone w umowie wynagrodzenie

nie przekracza 600 złotych, a konsument

zażądał wykonania usługi przez przedsię-

biorcę w celu naprawy lub konserwacji

oraz przedsiębiorca i klient natychmiast

wykonują swoje zobowiązania. Przykłado-

wo: naprawy hydrauliczne, naprawy sprzę-

tu RTV lub AGD w domu konsumenta itp.

Zawarcie umowy zakwalifikowanej nawet

do drobnych transakcji życia codzienne-

go nie jest wszakże jedynym warunkiem

uprawniającym przedsiębiorcę do skorzy-

stania z dobrodziejstwa komentowane-

go przepisu i pominięcia podstawowego

obowiązku informacyjnego. Kolejnym wa-

runkiem jest przystąpienie do wykonania

takiej umowy niezwłocznie po jej zawar-

ciu. Termin „natychmiast” nie jest jednak

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

7 / 8

Komentarze

gazetaprawna.pl

Art. 10.

komentarz

[przykład 7]

PRZYKŁAD 7

n
n

Art. 11.

komentarz

PRZYKŁAD 8

PReNumeRAtA:

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 29 lipca 2014 nr 145 (3786)

gazetaprawna.pl

równoznaczny ze zwrotem „od razu”, cho-

ciaż w znacznej części sytuacji dochodzi do

takiego właśnie wykonania umowy. Nie-

zwłocznie rozumieć należy jako określe-

nie zwykłego i akceptowalnego przez obie

strony toku czynności podejmowanych

w celu wykonania zobowiązania. W przy-

padku zakupu towaru w sklepie do jego

wydania dochodzi przeważnie od ręki, po

uiszczeniu ceny przez nabywcę. Realiza-

cja natomiast usługi, chociażby najprost-

szej, może zająć pewien okres czasu. W obu

wypadkach zasadne będzie zastosowanie

omawianej regulacji. Wynika to bowiem

z faktu posłużenia się przez ustawodaw-

cę zwrotem „wykonywanych natychmiast

po zawarciu umowy”. Do spełnienia tej

przesłanki wystarczające będzie zatem

już samo przystąpienie do realizacji zobo-

wiązania, nawet jeżeli zakończenie tego

procesu jest oddalone w czasie, np. roz-

poczęcie naprawy obuwia przez szewca.

Obowiązek informacyjny będzie musiał

być wykonany natomiast, gdy samo zawar-

cie umowy następuje z wykorzystaniem

środków porozumiewania się na odległość

lub poza lokalem przedsiębiorstwa, nawet

jeśli umowa jest realizowana natychmiast.

Z wyjątkiem jednakże sytuacji, w których

w grę wchodzi przypadek, o którym mowa

w art. 3 ust. 1 pkt 10 ustawy, tj. gdy war-

tość świadczenia nie przekracza 50 złotych

(zob. komentarz do art. 3).

Art. 10.

[Zgoda

na dodatkową płatność]

1. Najpóźniej w chwili wyrażenia przez
konsumenta woli związania się umową
przedsiębiorca ma obowiązek uzyskać
wyraźną zgodę konsumenta na każdą
dodatkową płatność wykraczającą poza
uzgodnione wynagrodzenie za główne
obowiązki umowne przedsiębiorcy.
2. Jeżeli przedsiębiorca nie otrzymał wyraźnej
zgody konsumenta, lecz założył jej istnienie
przez zastosowanie domyślnych opcji, które
konsument musi odrzucić w celu uniknięcia
dodatkowej płatności, konsument ma prawo
do zwrotu uiszczonej płatności dodatkowej.

komentarz

Obowiązek przewidziany w przepisach

komentowanego artykułu jest jedną z no-

wych instytucji wprowadzonych celem

ochrony konsumentów. Koresponduje on

wprost z inną powinnością przedsiębiorcy,

którą jest konieczność podania klientowi

łącznej ceny towaru lub wynagrodzenia

za świadczone usługi wraz ze wszystki-

mi kosztami dodatkowymi. Wynika ona

z art. 8 pkt 3 omawianej ustawy. Infor-

mację tę konsument powinien otrzymać

przez złożeniem oświadczenia woli o za-

warciu umowy.

Jeżeli natomiast po przekazaniu klien-

towi danych na temat łącznej ceny lub

wynagrodzenia i jednocześnie przed za-

warciem przez niego umowy wartości te

miałyby ulec zmianie, zastosowanie znaj-

dzie dyspozycja art. 10 ust. 1. W praktyce

oznacza to, że podwyższenie całkowitego

kosztu umowy możliwe jest wyłącznie po

wyrażeniu na to zgody przez konsumenta.

Przedsiębiorca zatem chcąc uniknąć sytu-

acji, w których nie byłby uprawniony do

podwyższenia ceny lub wynagrodzenia,

nawet w uzasadnionych okolicznościach

faktycznych danej sprawy, powinien prze-

kazać klientowi informację, o której mowa

w art. 8 ustawy w ostatnim możliwym mo-

mencie, tj. bezpośrednio przed zawarciem

umowy. Taki sposób postępowania uchroni

go przed możliwością poniesienia straty

w wypadku braku zgody konsumenta na

dodatkowe opłaty względem ceny wska-

zanej w wykonaniu przez sprzedawcę albo

usługodawcę podstawowego obowiązku

informacyjnego.

Podkreślenia wszakże wymaga fakt, że za-

sadę opisaną w niniejszym artykule sto-

sujemy wyłącznie w odniesieniu do wy-

nagrodzenia zastrzeżonego za „główne

obowiązki umowne przedsiębiorcy”. Nie

każda zatem zmiana całkowitego kosztu

umowy spowoduje konieczność uzyska-

nia ponownej zgody konsumenta, a jedy-

nie taka, która odnosi się do zasadniczego

przedmiotu umowy, nie zaś do innych, do-

datkowych świadczeń spełnianych przez

sprzedawcę lub usługodawcę. W przypad-

ku typowej umowy sprzedaży głównym

świadczeniem jest dostarczenie konsu-

mentowi zakupionego przez niego towaru.

Ubocznym obowiązkiem przedsiębiorcy

może być natomiast opakowanie i dosta-

wa produktu. Natomiast w odniesieniu

do umowy o świadczenie usług jej pod-

stawowy przedmiot będzie zdetermino-

wany zakresem obowiązków wskazanych

w umowie. Może to nastąpić w szczegól-

ności poprzez dołączenie kosztorysu bądź

specyfikacji zamówienia. Dla bezpieczeń-

stwa i pewności obrotu gospodarczego po-

żądane jest, aby w umowie wskazać wprost

główne oraz dodatkowe obowiązki usłu-

godawcy. Praktyka taka pozwoli uniknąć

w przyszłości sporów na tym tle.

Kolejnym istotnym elementem omawianej

konstrukcji prawnej jest zastrzeżenie, że

zgoda udzielana przez konsumenta, któ-

rą przedsiębiorca jest zobligowany uzy-

skać na ww. dodatkową płatność, musi być

„wyraźna”. Wyklucza to w szczególności

wszelkie przypadki domniemanej zgody,

w tym także uzyskanie jej per facta conc-

ludentia (konkludentnie).

Ostatni przypadek oznacza złożenie

oświadczenia woli nie w drodze jej jasnego

zakomunikowania, ale poprzez przystąpie-

nie do realizacji uzgodnionych w ten spo-

sób klauzul umownych. W tym przypadku

oznaczałoby to zapłatę dodatkowego wy-

nagrodzenia przez klienta. Ustawodawca

zastrzega wszakże, iż akceptacja zwięk-

szonej płatności musi nastąpić przed za-

warciem umowy, a zatem najczęściej tak-

że przed datą wymagalności świadczenia

przedsiębiorcy. Ponadto skuteczna będzie

wyłącznie wyraźna zgoda. Konieczne jest

zatem zakomunikowanie przez konsu-

menta wprost, że zgadza się na podwyż-

szenie płatności należnej kontrahentowi.

Przepisy komentowanego artykułu nie

określają przy tym, w jakiej formie klient

powinien wyrazić swoją wolę. Jest to za-

tem możliwe także ustnie. Z uwagi wszak-

że na możliwe trudności dowodowe oraz

mogące powstać w przyszłości spory, za-

lecane jest uzyskanie przez przedsiębior-

ców stosownego oświadczenia na piśmie,

a co najmniej – w formie e-maila. Nale-

ży bowiem pamiętać o obowiązujących

w przepisach procesowych prawa cywil-

nego zasadach rozkładu ciężaru dowodu

oraz ograniczeniach w tym zakresie, do-

tyczących sporów pomiędzy przedsiębior-

cami i konsumentami. Po pierwsze zatem

– to na przedsiębiorcy ciążył będzie obo-

wiązek wykazania, że uzyskał zgodę na

dodatkową płatność, podobnie zresztą jak

udowodnienie faktu, że płatność ta dotyczy

głównego przedmiotu umowy (zob. art. 6

k.c. oraz art. 232 k.p.c.). Po drugie zaś

– w toku postępowania sądowego nie jest

dopuszczalne przeprowadzenie dowodu

z przesłuchania stron, który może być dla

sprawy kluczowy, o ile dany fakt nie jest

uprawdopodobniony na piśmie; wnoszą o to

zgodnie obie strony albo zażąda tego kon-

sument (zob. art. 74 par. 2 k.c.).

Do uprawdopodobnienia faktu dokonania

czynności prawnej posłużyć może jaki-

kolwiek i sporządzony przez kogokolwiek

pisemny dokument, którego treść uza-

sadnia prawdopodobieństwo zaistnienia

czynności prawnej, choć faktu takiego on

nie stwierdza. Uprawdopodobnić doko-

nanie czynności prawnej może nie tyl-

ko podpisane pismo, spełniające kryteria

dokumentu prywatnego, ale także każda

wzmianka, zapisek czy informacja, zawie-

rająca treść, bezpośrednio lub pośrednio

wskazującą, że określona czynność praw-

na doszła do skutku, przy czym pismo,

o którym mówi art. 74 par. 2 k.c., nie ma

stanowić dowodu dokonania czynności

prawnej, lecz jedynie stwarzać podstawy

do przypuszczeń, że czynność nastąpiła,

sam fakt jej podjęcia ma zaś być dopie-

ro udowadniany zeznaniami świadków

i stron, a zatem środkami przewidziany-

mi w katalogu dowodów (zob. wyrok Sądu

Apelacyjnego w Warszawie z 8 sierpnia

2013 r., sygn. akt IA Ca 1294/12). Ich brak,

podobnie jak brak wniosku o przeprowa-

dzenie tegoż dowodu przez konsumenta,

uniemożliwi przesłuchanie stron, to zaś

znacznie utrudni wykazanie, że ziściły się

przesłanki z art. 10 ust. 1 niniejszej ustawy,

a co za tym idzie, doprowadzi do przegra-

nia przez sprzedawcę albo usługodawcę

procesu o zapłatę dodatkowych kosztów.

Drugi z ustępów omawianego artykułu

reguluje szczególny przypadek wyrażenia

zgody przez konsumenta na dodatkową

płatność niejako przez przeoczenie. Odnosi

się on bowiem do sytuacji, w której zgoda

taka jest domniemana we wzorcu umowy

lub formularzu stosowanym przez przed-

siębiorcę, i dopiero jej odznaczenie bądź

przekreślenie oznaczać będzie rezygna-

cję z danej klauzuli. Zdarzało się również,

że – dla jeszcze większego zaciemnienia

– dana usługa dodatkowa były oferowa-

ne przez pewien okres nieodpłatnie i jeśli

klient nie odznaczył stosownej opcji w for-

mularzu – po tym czasie przedsiębiorca

rozpoczynał naliczanie opłat. Ustawodawca

zauważywszy tę praktykę, a także mając

świadomość, że tekst umowy jest przygoto-

wywany przeważnie w całości przez usłu-

godawcę, zakazał wprost jej stosowania.

Sankcją za naruszenie jest konieczność

zwrotu konsumentowi uiszczonych na

tej podstawie kwot.

[przykład 7]

Z tym że

obowiązek ten nie powstaje samoistnie

i do jego aktywowania niezbędne jest

wystąpienie przez klienta ze stosownym

roszczeniem. Skuteczność tegoż przepi-

su zależeć będzie zatem w dużej mierze

od świadomości prawnej konsumentów.

PRZYKŁAD 7

Domniemana zgoda

Konsument zawarł z przedsiębiorcą umowę
o świadczenie usług telekomunikacyjnych polega-
jącą na dostarczaniu do jego mieszkania internetu.
W umowie przygotowanej w całości przez usługo-
dawcę znajdowała się klauzula wyboru opcji
związanych z wykonaniem usługi o następującej
treści:
„1. Wybieram następujące płatne pakiety usług:
Bezpieczeństwo – koszt 4,99 zł + VAT, Dodatkowy
transfer – koszt 9,99 zł + VAT/mc.
2. Rezygnuję z pakietu (w celu rezygnacji zaznacz
krzyżykiem właściwe pole):

Bezpieczeństwo,

Dodatkowy transfer”.

W wypadku tak skonstruowanego zapisu umow-
nego konsument ma prawo domagać się zwrotu
uiszczonych opłat za tego typu usługi. Niezbędne
jest jednakże do tego wystąpienie ze stosownym
roszczeniem do przedsiębiorcy.

Art. 11.

[Opłaty

telekomunikacyjne]

Bez uszczerbku dla prawa dostawcy usług,
o którym mowa w art. 2 pkt 27 lit. a ustawy
z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomuni-
kacyjne do pobierania opłat za połączenia
telefoniczne, jeżeli przedsiębiorca wskazuje
numer telefonu przeznaczony do kontakto-
wania się z nim w sprawie zawartej umowy,
opłata dla konsumenta za połączenie z tym
numerem nie może być wyższa niż opłata
za zwykłe połączenie telefoniczne, zgodnie
z pakietem taryfowym dostawcy usług,
z którego korzysta konsument.

komentarz

Dostawcą, o którym mowa w art. 2 pkt

27 lit. a ustawy z 16 lipca 2004 r. – Pra-

wo telekomunikacyjne (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 243), jest przedsiębiorca lub inny pod-

miot uprawniony do wykonywania działal-

ności gospodarczej na podstawie odrębnych

przepisów, który wykonuje działalność go-

spodarczą polegającą na dostarczaniu sieci

telekomunikacyjnych, świadczeniu usług

towarzyszących lub świadczeniu usług te-

lekomunikacyjnych. Będzie nim zatem za-

równo operator telefonii komórkowej, jak

również stacjonarnej.

Komentowany artykuł nie dotyczy bezpo-

średniej relacji pomiędzy przedsiębiorcą

świadczącym usługi telekomunikacyjne

na rzecz konsumentów a dostawcą tych

usług. W szczególności nie ma on wpły-

wu na wysokość stawek oraz taryf stoso-

wanych przez tego ostatniego względem

abonenta. Norma wypływająca z tegoż

przepisu oznacza natomiast, że opłata,

którą obciążony zostanie konsument, nie

może przekraczać kosztu zwykłego po-

łączenia telefonicznego.

Chodzi tutaj zatem z jednej strony o wy-

kluczenie tzw. numerów premium i au-

diotele o wyższej odpłatności za jeden im-

puls bądź minutę, a także takich, które

mają inny, mniej korzystny dla dzwo-

niącego niż standardowy sposób nalicza-

nia wynagrodzenia. Z drugiej natomiast

– chodzi o zakaz przerzucania na konsu-

menta wyższych kosztów połączenia, co

mogłoby zostać uznane za celowe działa-

nie, mające zniechęcić klienta do kontak-

tu z przedsiębiorcą. Dlatego jeżeli nawet

z umowy zawartej pomiędzy przedsiębior-

cą i operatorem telekomunikacyjnym wy-

nika możliwość stosowania wyższych sta-

wek za połączenie, to klient może zostać

obciążony jedynie taką ich częścią, która

odpowiada zwykłej cenie za jeden impuls

lub minutę. Przy czym cena ta musi być

oceniana nie przez pryzmat stawek stoso-

wanych przez dostawcę współpracującego

z przedsiębiorcą, ale zgodnie z cennikiem

operatora sieci, z której korzysta klient.

Jeżeli zatem sprzedawca lub usługodawca

korzysta z innego dostawcy usług teleko-

munikacyjnych stosującego wyższe stawki

bądź też do kontaktów z konsumentami

wykorzystuje numery o wyższej odpłatno-

ści – to różnicę pomiędzy takimi koszta-

mi połączenia a należnością, którą klient

zobowiązany jest zapłacić swojemu opera-

torowi, powinien pokryć przedsiębiorca.

Jak już bowiem była o tym mowa wyżej,

komentowany artykuł nie nakłada na ope-

ratorów sieci stosowania zmniejszonych

stawek za połączenie telefoniczne.

Podkreślenia wymaga, że opisana powyżej

reguła znajduje zastosowanie wyłącznie

do kosztów połączenia z numerami tele-

fonów wskazanymi wyraźnie przez przed-

siębiorcę jako właściwe do kontaktowa-

nia się z nim w sprawie zawartej umowy.

Chodzi tutaj o wszelkie kwestie dotyczą-

ce zarówno jej postanowień, jak również

sposobu wykonania, reklamacji itp. Jeżeli

zatem przedsiębiorca podaje kilka nume-

rów i tylko jeden z nich przeznaczony jest

do tych celów, to ww. zasada ograniczona

jest do tego właśnie numeru. Należy jednak

pamiętać o czytelnym i jasnym oznacze-

niu poszczególnych numerów. W innym

wypadku sprzedawca narazić się może na

zarzut celowego wprowadzenia w błąd

konsumenta. To zaś stanowić będzie nie-

uczciwą praktykę rynkową w myśl ustawy

o przeciwdziałaniu nieuczciwym prakty-

kom rynkowym.

PRZYKŁAD 8

Nieuprawniona

wyższa opłata

Konsument dokonuje zakupu towaru przez inter-
net. Wraz z przesyłką dostaje informację o trybie
i sposobie zgłaszania i rozpatrywania reklamacji.
Z jej treści wynika, że reklamacja może zostać
zgłoszona wyłącznie telefonicznie na podany
w informacji numer. Z treści wiadomości wynika
również, że opłata za jedną minutę połączenia
wynosi 3 zł + VAT, z czego wynagrodzenie dla
dostawcy usług telekomunikacyjnych wynosi
2 zł + VAT. Normalna stawka połączenia, zgodnie
z umową zawartą pomiędzy konsumentem
a operatorem jego sieci komórkowej wynosi
19 gr + VAT/min.
Wskazany zapis w informacji dostarczonej
konsumentowi nie uprawnia przedsiębiorcy do
obciążenia klienta wyższą opłatą za połączenie,
niż wynikałoby to z jego abonamentu. W takim
wypadku przedsiębiorca zobowiązany byłby do
zapłaty dostawcy usług telekomunikacyjnych
kwoty 1,81 zł + VAT/min połączenia, konsument
zaś obciążony zostałby kwotą 19 gr + VAT/min.

Część II komentarza

opublikujemy 26 sierpnia

PReNumeRAt

RA A

tt :

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (lipiec 2014 r.): 110,40 zł, lipiec–grudzień 2014 r.: 547,50 zł. Wersja Premium: miesięczna
(lipiec 2014 r.): 128,80 zł, lipiec–grudzień 2014 r.: 648,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

8 / 8

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DGP 2014 07 15 firma i prawo
DGP 2014 10 28 firma i prawo
DGP 2014 01 28 firma i prawo
DGP 2014 02 25 firma i prawo
DGP 2014 06 24 firma i prawo
DGP 2014 09 16 firma i prawo
DGP 2014 08 26 firma i prawo
DGP 2014 10 28 firma i prawo
DGP 2014 04 29 moja firma
DGP 2014 12 29 rachunkowosc i a Nieznany

więcej podobnych podstron