Cebulowe

Narcyzy

Narcyzy…

Podobnie jak tulipany, hiacynty czy
krokusy, narcyzy są symbolem wiosny.
Uprawia się je zarówno w ogrodach jak i
donicach, wewnątrz i poza domem.
Większość jest odporna na zimowe
chłody.

Narcyzy

dostarczają

początkującym

ogrodnikom

wiele

satysfakcji: wystarczy zasadzić je jesienią
i

poczekać,

aż

zakwitną

wiosną.

Wszystkie narcyzy (lub prawie wszystkie)
z łatwością dopasowują się do otoczenia,
z czego ucieszą się zwłaszcza ci, którzy
po zakwitnięciu kwiatów nie lubią
wyjmować z ziemi cebul. Podobnie jak w
przypadku

tulipanów,

narcyzy

charakteryzują się wielką różnorodnością
odmian: wszystkie o pięknych kształtach i
kolorach oraz pięknym zapachu. Włochy,
Hiszpania i Portugalia to kraje w których
najłatwiej można spotkać dziko rosnące
narcyzy. Wywodzą się z rejonów basenu
Morza

Śródziemnego

i

wybrzeży

Atlantyku, choć występują także na
obszarze Azji Mniejszej, aż po Chiny.
Uprawy amatorskie rozpoczęto około XVI
wieku w Anglii i Holandii i po dzień
dzisiejszy

oba

te

kraje

pozostały

największymi producentami mieszańców.
Niemalże wszyscy znają etymologię
imienia Narcyz. W mitologii greckiej był
to młodzieniec zakochany we własnym
wizerunku. W Biblii, dzięki swoim
świetlistym kolorom – jest to symbol
wiosny i odrodzenia. U Chińczyków
natomiast, podarowanie drugiej osobie
narcyza jest jednoznaczne z życzeniem
jej szczęścia.

Narcyz

1

CO ZNAJDUJE SIĘ POD
ZIEMIĄ ?

Narcyzy powstają z cebul otoczonych
tuniką. Cebule mogą mieć jeden lub dwa
wierzchołki, z których wyrastają liście i
kwiaty. W zależności od odmiany,
wysokość cebul oscyluje pomiędzy 5 a 10
cm. Czym większa jest cebula, tym
większe zakwitną kwiaty.

JAK JEST ZBUDOWANA
CEBULA NARCYZA ?

Cebula narcyza przypomina kształtem
małą

gruszkę.

Zbudowana

jest

z

nakładających się na siebie mięsistych
łusek, które chronią pąk. Nowe łuski
powstają we wnętrzu cebuli, natomiast te
zewnętrzne

obumierając

z

czasem

twardnieją i tworzą w ten sposób warstwę
ochronną cebuli. Także nowopowstałe
cebule (zwane przybyszowymi) powstają
we wnętrzu starych, a po upływie mniej
więcej roku zaczynają się od nich
odłączać (zaczynając od wierzchołka). To
wyjaśnia dlaczego wiele cebul narcyzów
jest podwójnych – tzn. złożonych z jednej
cebuli większej (tej która zakwitnie
nadchodzącej wiosny) i z drugiej
mniejszej, jeszcze w fazie wzrostu, która
zakwitnie dopiero po dwóch lub trzech
latach.

JAK ROZPOZNAĆ
ZDROWĄ CEBULĘ ?

Cebule hiacyntów powinny mieć pewien
wyczuwalny ciężar, natomiast w dotyku
powinny być zwarte i twarde. Na
powierzchni nie może być pęknięć,
śladów

poobijania,

ani

plamek

wskazujących na skupiska grzybni; wady
takie są zwykle wynikiem niewłaściwego
przechowywania cebul. Nie jest natomiast
problemem jeśli zewnętrzne łuski (te
zeschnięte) odłączają się od cebuli.

JAK UNIKNĄĆ
ZGNILIZNY CEBUL ?

Cebule

narcyzów

najlepiej

jest

przechowywać w miejscu chłodnym,
zamknięte w suchej papierowej torbie,
która ochroni je przed wilgocią. Wilgoć
jest bowiem o tyle niebezpieczna, że
może przyczynić się do powstawania
pleśni lub może pobudzać do wzrostu
korzenie, zanim jeszcze cebula znajdzie
się w ziemi.

Cebule

a

KIEDY SADZIMY ?

Cebule sadzi się na przełomie sierpnia i
września. Wiosną gleba nagrzewa się i
staje się wręcz idealna. Od tego momentu
pąk znajdujący się wewnątrz cebuli
potrzebuje kilku tygodni, aby się rozwinąć
oraz utworzyć liście i kwiaty.

SADZENIE ?

Jedyne czego potrzebują to słonecznego
miejsca, z dala od drzew, które rzucają
cień. Przed sadzeniem należy dobrze
uprawić ziemię i usunąć korzenie z
poprzednich upraw. Jeśli ziemia jest
uboga w substancje odżywcze, można ją
użyźnić

naturalnymi

nawozami,

na

przykład obornikiem. W takim wypadku
należy go dokładnie przemieszać z
ziemią, tak aby cebule nie miały z nim
bezpośredniego kontaktu.

GŁĘBOKOŚĆ SADZENIA?

Narcyzy sadzi się na głębokości od 15 do
20 cm. Niewielkie różnice zależą od
wymiarów cebuli. Te większe potrzebują
grubszej warstwy ziemi. Tym mniejszym
może czasem wystarczyć nawet 10 cm
przykrycie.

ODSTĘP MIĘDZY
CEBULAMI ?

Odległość jaką powinniśmy zachować
pomiędzy cebulami narcyzów podczas ich
sadzenia zależy od efektów jakie chcemy
otrzymać oraz od środowiska. Na
przykład, aby mogły powstać długie i
jednolite rzędy kwitnących narcyzów na
grządce, zaleca się sadzić je raczej blisko
siebie, w odległości od 10 do 15 cm jedna
od drugiej. I przeciwnie, jeśli życzymy
sobie efekt bardziej rozproszony – na
łące, trawniku, na obrzeżach rabat z
roślinami wieloletnimi – lepiej jest
kreować małe grupki, tzn. sadzić po 3
cebule blisko siebie i zostawiać około 30
cm pomiędzy jedną grupką, a drugą. W
donicy o średnicy 30 cm możemy
posadzić od 5 do 9 cebul.

Sadzenie

b

OKRES KWITNIENIA?

Okres kwitnienia narcyzów przypada na
koniec marca, kwiecień i maj.

WYSOKOŚĆ ŁODYGI?

Wysokość łodygi zależy od odmiany i
wynosi od 25 do 45 cm.

CZY UPRAWIAĆ W
DONICACH ?

Tak. Wiele narcyzów nadaje się do
uprawy w donicach. W przypadku
narcyzów o długich łodygach, ważne jest
aby donice miały głębokość około 25 cm.
Jeśli sadzimy cebule warstwowo (razem z
krokusami, szafirkami i tulipanami),
narcyzy powinny znajdować się w
warstwie najniższej, tak aby mogły być
pokryte

co

najmniej

piętnastocentymetrową warstwą ziemi.
Najlepsze efekty uzyskuje się sadząc je w
centralnym punkcie całej kompozycji.

CZY UPRAWIAĆ NA
KWIATY CIĘTE ?

Najlepszymi narcyzami do uprawy na
kwiaty cięte są te o długich łodygach. W
większości przypadków są to mieszańce
należące do grupy narcyzów trąbkowych
oraz narcyzów wielkoprzykoronkowych
(patrz: rozdział "Odmiany").

CZY PACHNĄ ?

Tak. Większość narcyzów ma kwiaty
mniej lub bardziej pachnące.

Kwitnienie

Uprawa

c

d

NA CZYM POLEGA
„TRICK” ?

Narcyzy jako kwiaty cięte mogą czasem
szkodzić innym kwiatom, które wchodzą
w skład tego samego bukietu. Przede
wszystkim mogą skrócić okres "pełnej
świeżości" innych kwiatów, a dzieje się
tak dlatego, ponieważ łodygi narcyzów
wydzielają charakterystyczną klejowatą
substancję, która przez inne kwiaty nie
jest tolerowana. Aby to zmienić, można
zastosować

bardzo

prosty

trick.

Wystarczy wstawić same narcyzy do
zimnej wody na 24 godziny i w tym
czasie

zmienić

wodę

trzykrotnie,

następnie można już bezpiecznie narcyzy
łączyć z innymi kwiatami

ODMIANY ?

Rozróżnianie poszczególnych narcyzów
nie należy do zadań trudnych. Dla
wygody ogrodników wszystkie odmiany
zakwalifikowane zostały do 12 grup – wg
kryterium formy kwiatu (zarówno płatków
jak i przykoronka) oraz gatunków, od
których pochodzą.

NARCYZY TRĄBKOWE

W grupie tej, z każdej cebuli powstaje
zwykle jeden duży kwiat. Długości
płatków i przykoronka są zbliżone.
Typowe kolory to biały i żółty, ale można
spotkać również odmiany dwukolorowe.
Wśród

najpiękniejszych

wyróżniamy:

Dutch Master – złotożółte; Mount Wood –
w kolorze kości słoniowej; Golden Harvest
- złotożółte; Exception – cytrynowe; Las

Vegas – o płatkach beżowych i złotym
przykoronku; Standard Value – żółtozłote
ciemne; Topolino – białe z bladożółtym
przykoronkiem. Narcyzy należące do tej
grupy nadają się do uprawy na kwiaty
cięte, do uprawy w donicach oraz do
pędzenia. Wszystkie są pachnące.

NARCYZY
WIELOPRZYKORONKOWE

Narcyzy tej grupy mają przykoronki
zwykle rozchylone, o długości około 1/3
(lub niewiele mniej) w stosunku do
długości płatków. Z każdej cebuli
powstaje jeden, dość duży kwiat.
Przybierają różne kolory i kombinacje
chromatyczne:

Fortune

–

żółte

z

pomarańczowym

przykoronkiem;

Ice

Follies

–

beżowe

ze

złotożółtym

przykoronkiem; Salome – kremowe z
dużym brzoskwiniowym przykoronkiem;
Flower Record – białe z żółtym

„Trick”

e

Odmiany

f

pomarańczowo

obrzeżonym

przykoronkiem; Gigantic Star – płatki i
przykoronki złote; Yellow Sun – płatki i
przykoronki intensywnie żółte. Większość
narcyzów tej grupy ma łodygę długości
ponad 35 cm. Dobrze spisują się w
donicach, w ogrodzie i jako kwiaty cięte.

NARCYZY O MAŁYM
PRZYKORONKU

Przykoronki

tych

narcyzów

nie

przekraczają nigdy 1/3 długości płatków.
Odmiany Merlin, o białych płatkach i
płaskich jasnożółtych przykoronkach (a
na obrzeżach czerwonych), posiadają
łodygi o długości 35 cm i dobrze się
naturalizują.

NARCYZY PEŁNE

W większości wypadków, kwiaty tych
narcyzów mają płatki więcej niż w
jednym okółku. Wśród najpiękniejszych
odmian wyróżniamy: Bridal Crown –
beżowe z delikatnym pomarańczowym
odcieniem; Cheerfulness – białe z
odcieniem morelowym; Golden Ducat –
złote; Rip Van Winkle – intensywnie żółte,
o postrzępionych płatkach i przykoronku;
Tahiti – żółte (jak pierwiosnek) w
pomarańczowe i czerwonkawe słoje; Van
Sion– żółte (nasycone); Dick Wilden –
żółte, o przykoronku wielowarstwowym;
Sir

Winston

Churchill

–

płatki

jasnobeżowe, a przykronki podwójne
pomarańczowe.

NARCYZY TRIANDUS

Narcyzy tej grupy pochodzą od gatunku
Narcissus triandus. Mają zwykle po kilka
kwiatów na szypułce (lekko zwisłe). Są w
większości pachnące i nadają się do
uprawy w donicach. Ich łodygi osiągają
przeciętnie około 35 cm wysokości. Płatki
mają wąskie i zwrócone do tyłu w
stosunku do krótkich przykoronków.
Wśród

najbardziej

docenianych

przypominamy:

Liberty

Bells

–

cytrynowe, nadają się do ogródków
skalnych (mają 30 cm wysokości);
Hawera

–

cytrynowe;

Thalia

–

śnieżnobiałe.

NARCYZY CYCLAMINEUS

Grupa ta pochodzi od gatunku Narcissus
cyclamineus. Odmiany, które się do niej
zaliczają mają kwiaty zwisłe, podobne do
tych z poprzedniej grupy, lecz o
dłuższych przykoronkach i szerszych
płatkach. Na jedną łodygę przypada
zwykle tylko jeden kwiat. Najbardziej
rozpowszechnione

to:

Jack

Snipe–

kremowe z żółtymi przykoronkami oraz
Jetfire

–

o

płatkach

złotych

i

przykoronkach

pomarańczowych.

Interesujące ze względu na wczesne
kwitnienie są pięknego złotego koloru
February Gold.

ŻONKILE

Jest to grupa narcyzów o cechach
Narcissus jonquilla: pachnące kwiaty,
przeważnie kilka na pędzie, o dużych i
płaskich, prawie okrągłych płatkach, i
krótkim przykoronku. Z najpiękniejszych
przypominamy: Baby Moon – cytrynowe;
Dickcissel – o płatkach i przykoronku w
odcieniach żółtym i kremowym; Quail –
złote.

NARCYZY TAZETTA

Mieszańce pochodzące od Narcissus
tazetta mają po kilka kwiatów na
szypułce (nawet do 12 – jeśli są małe, lub
3 do 4 – jeśli są duże). Płatki mają małe,
chociaż dość szerokie i zaostrzone.
Wspaniałe są na przykład: Canaliculatus i
Geranium – dwubarwne; Minnow –
karłowate, w dwóch tonacjach żółtego.

NARCYZY POETICUS

Narcissus poeticus podobne są do
gatunku, od którego się wywodzą. Ich
kwiaty, przeważnie pachnące mają małe
kolorowe przykoronki otoczone białymi
płatkami. Często na jedną łodygę
przypadają po dwa kwiaty. Spośród
najbardziej

rozpowszechnionych

przypominamy: Actaea – pachnące, o
żółtych

przykoronkach

obrzeżonych

czerwienią;

Recurvus

–

białe

z

pomarańczowym przykoronkiem.

NARCYZY DZIKO
ROSNĄCE

Te są idealne do ogródków skalnych i
alpejskich, do uprawy w donicach, w
skrzynkach i do naturalizowania. Z grupy
tej spośród najbardziej poszukiwanych
wyróżniamy: Narcissus bulbocodium o
szerokim przykoronku i wąskich płatkach
i Narcissus pseudonarcissus – dziko
rosnący narcyz trąbkowy osiągający 22,5
cm wysokości, zwany także Narciso
Rustico.

NARCYZY O
ROZCZEPIONYM
PRZYKORONKU

Kwiaty tych narcyzów są dość szerokie,
przykoronek silnie rozczłonowany, jego
brzegi powcinane i pofalowane. Tu
wymieniamy: Broadway Star – o białych
płatkach

i

białym

podzielonym

przykoronku

(dodatkowo

upstrzonym

pomarańczowym).

INNE NARCYZY, NARCYZY
BOTANICZNE

Tutaj znajdują się wszystkie pozostałe
narcyzy, których nie można zaliczyć do
grup poprzednich. Wśród najciekawszych
zwracamy uwagę na: Tete-a-tete – o
żółtych kwiatach, wysokie niewiele ponad
15 cm; Orangery – o kwiatach białych i
złotych, i łodygach sięgających do 40 cm.