1

15.10.2010 Polityka przemysłowa i polityka wspierania konkurencji

Polityka przemysłowa:



W krajach wysoko rozwiniętych przemysł schodzi na drugi plan na rzecz usług



Działalność państwa prowadzona przy pomocy narzędzi (ulgi podatkowe, subwencje, kredyty, pożyczki,
gwarancje, przyśpieszona amortyzacja, cła, kontyngenty, rządowe programy rozwoju, prywatyzacja) i
ukierunkowana na wsparcie rozwoju gałęzi przemysłu



Polityka przemysłowa ma na celu efektywnie wykorzystać zasoby w gospodarce, przesuwając zasoby do
dziedzin o wyższej produktywności oraz bronić rynek krajowy przed konkurencją z zagranicy. Powinna
wspierać B+R



Priorytetowe dziedziny: farmaceutyka, biotechnologie, budownictwo, obronność, elektronika oraz
informatyka



Główną cechą polityki przemysłowej prowadzonej w systemie gospodarki rynkowej jest uzupełnienie
przez nią serwomechanizmu rynkowego na zasadzie komplementarności, a nie konkurencyjności

Rodzaje polityki przemysłowej:



ogólna – dotyczy całości przemysłu



selektywna – określona gałąź, branże, przedsiębiorstwa



aktywna – szerokie wsparcie gałęzi, pobudzanie zmian strukturalnych i konkurencyjności w przemyśle

(liberalna polityka)



defensywna - działania ochronne wobec przemysłu (zachowanie zatrudnienia, ograniczenie konkurencji

zagranicznej) – interwencyjna polityka w poszczególne sektory

Polityka przemysłowa w UE:



Od momentu powstania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w 1957 r. wspierano przemysł stalowy,
węglowy oraz energii atomowej



Później politykę regionalną i strukturalną, walutową, B+R, itd.



Warunki rozwoju przemysłu wspólnotowego: wspólny rynek, swoboda przepływu towarów, usług,
kapitału i osób; ochrona konkurencji przedsiębiorstw; harmonizacja przepisów krajowych



Strategia Lizbońska



Traktat z Maastricht – obowiązek tworzenia warunków dla rozwoju przemysłu wspólnotowego (duża rola

MSP)



Istniej możliwość pomocy publicznej



Od momentu powstania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w 1957 r. wspierano przemysł stalowy,
węglowy oraz energii atomowej



Później politykę regionalną i strukturalną, walutową, B+R, itd.



Warunki rozwoju przemysłu wspólnotowego: wspólny rynek, swoboda przepływu towarów, usług,
kapitału i osób; ochrona konkurencji przedsiębiorstw; harmonizacja przepisów krajowych



Strategia Lizbońska



Traktat z Maastricht – obowiązek tworzenia warunków dla rozwoju przemysłu wspólnotowego (duża rola

MSP)



Istniej możliwość pomocy publicznej

Polityka przemysłowa w Polsce:



Przed wejściem do UE: polityka przemysłowa była skierowana na sektory, kładąc nacisk na ochronę i
restrukturyzacje istniejących przedsiębiorstw



Po wejściu do UE promocja nowo powstających i eksportowych gałęzi

2

Polityka wspierania konkurencji - warunki:



promowania inwestycji niematerialnych (wiedza, badania i rozwój)



rozwoju współpracy przemysłowej (usuwanie barier hamujących współpracę wewnątrz UE jak i

poza nią),



ochronie uczciwej konkurencji zarówno wewnętrznej jak i zewnętrznej (koncentracja na wspieraniu

horyzontalnym kosztem sektorowego)



zmianie roli władz publicznych (uproszczenie legislacji i procedur administracyjnych zwłaszcza dla

MSP, właściwe wykorzystanie Funduszy strukturalnych dla wspierania rozwoju konkurencyjnych
sektorów przemysłu przy uwzględnieniu sytuacji poszczególnych regionów)

Szczególna rola Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Monopolizacja gospodarki ogranicza
konkurencję i przedsiębiorczość, inwestycje, rozwarstwienia dochodów i napięć społecznych. Zadanie 
zwalczanie polityk antymonopolowych. Środkiem prowadzącym do rozwoju konkurencji jest zwiększanie
świadomości społecznej przedsiębiorców i konsumentów

22.10.2010 i 29.10.2010 Podatki

Polityka budżetowa oznacza dobór źródeł i metod gromadzenia dochodów publicznych, jak też kierunków
i sposobów realizacji wydatków publicznych dla osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych,
ustalonych przez właściwe organy publiczne.

Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów
władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa, sądów i trybunałów, administracji rządowej na okres roku
kalendarzowego.

Polityka budżetowa  realizacja zadań społeczno-ustrojowych:



ochrona przed przestępstwami



wymierzanie sprawiedliwości



zapewnienie obrony narodowej



oświata

Rozszerzała się ingerencja państwa w sferę gospodarki:



rozrastały się funkcję administracyjno-polityczne (administracja, policja, armia, dyplomacja)



funkcję socjalno-kulturalne (służba zdrowia, kultura)



funkcję ekonomiczne

Współczesne dochody i wydatki są tak duże, że mają istotny wpływ na funkcjonowanie gospodarki

Podatki a gospodarka (podstawy prawne):



Ustawa o finansach publicznych (Dz. U. 1998, nr 155, poz. 1014 z późniejszymi zmianami)



Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104



Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1420). Wieloletnie prognozy

finansowe; wyodrębnienie w ramach budżetu państwa, „budżetu środków europejskich” - BGK; kontrola
zarządcza i audyt

3

Podatki a gospodarka - Polityka budżetowa:



Budżet ogólny UE – Komisja Europejska:



Dochody budżetu UE: udziały we wpływach z podatku VAT krajów członkowskich, opłaty rolne i
cukrowe, opłaty celne za towary nierolnicze, bezpośrednie wpłaty krajów członkowskich;



Budżet UE kształtuje się na poziomie 1 % PKB krajów czł.

Polityka budżetowa pełni 3 funkcje:



alokacyjną



redystrybucyjną



stabilizacyjną

Funkcja alokacyjna polityki budżetowej:



Dokonywanie zmian struktury wytwarzanego produktu społecznego (gromadzenie dochodów i
dokonywanie wydatków przez państwo)



Treścią alokacyjnych zadań pol. bud. Jest kształtowanie podziału czynników wytwórczych między sektor
prywatny i publiczny, a następnie ich dalsza alokacja wewnątrz tych sektorów



W ramach sektora publicznego proces alokacji następuje przez bezpośrednie określenie wielkości
środków na konkretne zadania



W ramach sektora prywatnego proces alokacji bud. dokonuje się pośrednio przez korygowanie cen dóbr,

usług i czynników produkcji za pomocą dotacji i podatków

Funkcja redystrybucyjna polityki budżetowej:



Świadome oddziaływanie przez państwo na rozmiary i strukturę funduszy nabywczych poszczególnych
podmiotów.



Realizacja funkcji odbywa się na 3 płaszczyznach oddziaływania budżetu na podział dochodów: 1.
bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych za pomocą systemu podatków i pien. transferów
socjalnych (polityka społeczna); 2. bezpłatne zaspokajanie potrzeb poprzez wykonanie przez sektor publ.
usług społecznych (oświata, ochrona zdrowia); 3. wydatki na szkolenia zawodowe – pośredni wpływ na
podział dochodów



Instrumenty realizacji funkcji redystryb.: podatki (przymusowe pobranie), dotacje, subwencje.



Wykorzystanie podatków do kształtowania siły nabywczej, stosowane np. w walce z inflacją



W. p. do wywołania ożywienia gospodarczego (np. obniżenie podatków)

Struktura dochodów podatkowych budżetu państwa:

1. Podatki pośrednie

60

podatek od towarów i usług (VAT)

podatek akcyzowy

podatek od gier

2. Podatki bezpośrednie

30

podatek dochodowy od osób prawnych
podatek dochodowy od osób fizycznych

3. Dochody niepodatkowe

10

cło

wpłaty z zysku NBP

4

Funkcja stabilizacyjna polityki budżetowej polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków budżetowych
do osiągnięcia makroekonom. celów gospodarczych:



ograniczenia bezrobocia;



stabilności ogólnego poziomu cen;



wysokiego, zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego;



stabilności bilansu płatniczego.

Polityka budżetowa:



Aktywna



Pasywna



Deficyt budżetowy (nadwyżka)

Pożądane cechy systemu podatkowego:



Efektywność ekonomiczna



Prostota administracyjna



Elastyczność



Odpowiedzialność polityczna – przejrzystość systemu



Sprawiedliwość

Ekonomiczne skutki podatków:



Wpływ na pracę, wykształcenie, emereturę



W. na oszczędności, inwestycje, podejmowanie ryzyka



W. na podejmowanie działań zmierzających do unikania podatków, a nie do bogacenia się



W. na decyzje o terminie ślubu, rozwodu, urodzenia dziecka



Wpływ na wysokość dodatków do płac



W. na strukturę finansową przedsiębiorstw



W. na decyzje o wyborze formy organizacyjnej przedsiębiorstw (spółka,…)

29.10.2010 Dobra publiczne a dobra prywatne

Dobra publiczne nie są przedmiotem rywalizacji, z konsumpcji tych dóbr nie można nikogo wykluczyć;
brak jest możliwości stosowania cen: no. ochrona narodowa, służba zdrowia, latarnie morksie, ognie
sztuczne.

Dobra prywatne są przedmiotem konsumpcji o charakterze rywalizacyjnym i stwarzają możliwość
wykluczenia, np. butelka soku, lody w rożku, paliwo w zbiorniku.

Opłata za dobra publiczne:



Nawet w przypadku wykluczenia w konsumpcji o charakterze nierywalizacyjnym, państwo może
pobierać opłaty za użytkowanie (drogi, mosty, lotniska)



Telewizja, radio – wysokie koszty wykluczenia



Nadmierne opłaty mogą doprowadzić do ograniczenia użytkowania dóbr



Wpływy z użytkowania dóbr a koszty związane z budowaniem i eksploatacją

5

Problem gapowicza („pasażer na gapę”) - niechęć jednostek do dobrowolnego finansowania produkcji dóbr
publicznych (płacenia podatków):



Dobrowolne finansowanie straży przez: mieszkańców (gęsta zabudowa), państwo, ubezpieczenie



Boi, latarnie finansowane przez prywatną stocznie ale podaż będzie niewystarczająca

Prawa własności i efekty zewnętrzne  restauracja, urząd, przystanek – powietrze (dobro publiczne) – ktoś
zapali papierosa! (efekt zewnętrzny). Rozwiązanie problemu – prawo własności.

Dobra prywatne:



pochodzące ze źródeł publicznych – edukacja (wysokie koszty funkcjonowania mechanizmu rynkowego)



zaopatrzenie w wodę

Ograniczenia dóbr dostarczanych przez sektor publiczny:



opłaty za użytkowanie – administrowanie systemem generuje koszty



zaopatrzenie po równo – edukacja (pierwsze wyższe, drugie!) – oszczędności na kosztach transakcyjnych



kolejki – marnotrawstwo czasu

Problemy i rozwiązania:



zbyt mała konsumpcja dóbr publicznych – neefektywność



mała podaż dóbr publicznych, wielkość podaży !



koszty transakcyjne



koszty administracyjne



jakość zarządzania państwem (większa efektywność działań, niższe podatki i dostarczane usługi na

poziomie)

05.11.2010 Polityka stabilizacyjna. Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa

Polityka stabilizacyjna – polityka antykryzysowa – przywrócenie równowagi w gospodarce, powrót do
zrównoważonego rozwoju:



Polityka fiskalna, progowy system podatkowy, ulgi podatkowe



Polityka monetarna, rządowe papiery wartościowe, stopy %:



rynek pracy, zasiłki;



ograniczenie wydatków rządowych.

Wprowadzenie pakietów antykryzysowych w UE:



Kryzys zaufania



Spowolnienie gospodarcze



Kryzys finansowy



Kryzys gospodarczy



Przyczyny kryzysu początku XXI wieku generalnie zostały zdiagnozowane



W chwili obecnej naukowcy – głównie ekonomiści i przedsiębiorcy z sektora MSP wnikliwie analizują

strukturę zaistniałego zjawiska



„leczenie choroby” (opracowanie i wdrożenie programów antykryzysowych na poziomie makro – przez
największe organizacje i stowarzyszenia światowe (ONZ, Bank Światowy, Centralny Bank Europejski,
G-20) tak i mikro – przez poszczególne rządy na całym świecie.

6



Centralny Bank Europejski z siedzibą we Frankfurcie nad Menem w Niemczech w ramach walki z

kryzysem jest w fazie powołania nowej jednostki kontrolującej rynek finansowo-bankowy w Europie.



Przypadek Unii Europejskiej jest szczególnym, ponieważ koordynacja gruntownie przemyślanych
działań antykryzysowych powinna się odbywać równolegle na poziomie centralnym i lokalnym.



Jest to pewnego rodzaju wyzwanie, ze względu na różnorodność i kondycję gospodarek narodowych.
Biorąc powyższe pod uwagę oraz cele UE, zdajemy sobie sprawę złożoności zadania.



Kraje najbardziej dotknięte kryzysem- Łotwa, Estonia i Litwa (wielokrotnie niższa liczba ludności)



Pomimo, że państwa te w okresie ostatniego ożywienia gospodarczego wykazywały się najwyższym
wzrostem w regionie (wzrost PKB nawet 10%), to obecnie są to państwa najmocniej dotknięte przez
światowy kryzys gospodarczy.



Przypadek Polski i Niemiec

Łotwa:



krytyczna sytuacja!



Rozpoczęcie kryzysu było efektem doprowadzenia dużej nierównowagi ekonomicznej w latach 2005 -

2007. Była ona wynikiem gwałtownej i agresywnej ekspansji kredytowej, co oznacza, że wzrost
gospodarczy w tamtym okresie powstawał przy silnym lewarowaniu kredytem bankowym.



Łotewski sektor bankowy powiązany był przede wszystkim z bankami skandynawskimi, które odniosły
poważne straty na skutek obecnej recesji, a to spowodowało niemalże całkowite odcięcie środków dla
banków na Łotwie.



Dla Łotwy, która prowadziła bardzo ekspansywną politykę fiskalną połączoną z silnym kredytowaniem
gospodarki przez banki oznaczało to finansową zapaść. Spadek liczby udzielanych kredytów doprowadził
do spowolnienia gospodarczego, co natychmiast odbiło się na wpływach do budżetu. Jest to kolejny fakt,
który świadczy o błędnym funkcjonowaniu polityki gospodarczej Łotwy. Według teorii Keynesa duże
wydatki państwa w trakcie dobrej koniunktury są nie wskazane, ponieważ nie powodują one
wykorzystania mnożnika.



Łotwa otrzymała pożyczkę w wysokości 7,5 mld euro. Wypłata wyżej wymienionych środków dokonana
została w dwóch transzach. Pierwszą transzę upadające państwo otrzymało w pierwszej połowie 2009 r.
Otrzymanie pierwszej transzy związane było z warunkiem braku redukcji transferów socjalnych, czyli od
wywiązania się z warunków umowy zależeć miało otrzymanie drugiego transferu. Łotwa złamała te
warunki, obcięła transfery socjalne o 10%, (zmniejszenie świadczeń dla emerytów). Pomimo tego, że
warunki umowy multilateralnej nie zostały dotrzymane do wypłaty drugiej transzy doszło w drugiej
połowie 2009r.



Według niektórych szacunków jesienią 2009 wstrzymane zostałyby wszelkie wypłaty dla sfery
budżetowej czyli oświaty, administracji, służby zdrowia. To wywołałoby szczególnie niebezpieczny stan
w regionie i mogłoby stać się zagrożeniem zarówno ekonomicznym jak i społecznym dla reszty Europy.
Kilkudziesięcioprocentowe bezrobocie wsparte kompletnym paraliżem organów państwowych oraz
brakiem jakiejkolwiek pomocy z zewnątrz byłoby czymś do tej pory niespotykanym.



Łotwa w UE – stabilność zagrożona!



w trakcie wdrażania euro (widełki – kurs wysoki – eksport).

Estonia:



Rok 2007 - inflacja przekroczyła niebezpieczny poziom 7%



Poważny spadek sprzedaży detalicznej oraz poziomu zaufania konsumentów, który miał miejsce w
drugiej połowie 2006 r. powinien był skłonić Estończyków do podjęcia działań prewencyjnych.



Estonia była państwem o bardzo liberalnych przepisach podatkowych (prostota i przejrzystość systemu
finansowego, praktycznie całość wydatków o charakterze inwestycyjnym można odliczyć od dochodu).



To, co jest podstawową przewagą Estonii nad np. Łotwą to uporządkowany stan finansów publicznych.
Sektor ten od wielu lat generował coroczne nadwyżki budżetowe



Pozwoliło to na przyjęcie w lutym 2009 r. rozbudowanej listy wydatków budżetowych mających na celu
przeciwdziałanie recesji. Działania Estonii w przeciwieństwie do pozostałych państw nadbałtyckich są

7

interwencjami rządowymi o charakterze inwestycyjnym, wysokonakładowym nastawionym głównie na
poprawę sytuacji na rynku pracy oraz wsparcie niskiego popytu wewnętrznego Economic Forecast
Spring 2009



Przyczyna znaczącego spadku popytu wewnętrznego jest taka sama jak pozostałych państwach
nadbałtyckich, czyli drastyczne załamanie się rynku kredytowego, co spowodowało odcięcie
konsumentów od dodatkowych środków i główne źródło kreowania popytu konsumpcyjnego przesunęło
do funduszu płac. Państwo to podobnie jak Litwa i Łotwa posiada sektor bankowy będący pod silnym
wpływem banków skandynawskich

Litwa:



Na Litwie poważne spadki zaczęły się w 2008 r. Objawiały się poprzez spadek inwestycji (zwłaszcza w
budownictwie), popytu globalnego (kreowanego przez inwestycje), oraz krajowej konsumpcji
(wyposażenie mieszkań)



rynek litewski podobnie jak rynki sąsiadujące uzależniony był od kredytów jednak w znacznie
mniejszym stopniu



Wraz ze wzrostem importu następował spadek popytu krajowego



Działania podejmowane przez rząd litewski mogą wzbudzać pewne wątpliwości, ponieważ podejmowane
przezeń działania owocują spadkiem inflacji, jednak procentują również przyczynianiem się do spadku
popytu krajowego, który to powoduje spadek dochodów budżetowych i pogarszanie się kondycji
przedsiębiorstw produkujących na rynek krajowy.

Polska. Główne założenia pakietu antykryzysowego obejmują wsparcie rynku pracy oraz przedsiębiorców
poprzez m in.:



rozwiązania dotyczące możliwości rozliczania czasu pracy w okresie dwunasto miesięcznym



lepszego traktowania doby pracownika



rozwiązania dla pracowników wychowujących dzieci do czternastego roku życia. Ci pracownicy będą
mogli ustalić ruchomy czas pracy



wprowadzenie „postojowych”, tzn czasowe obniżenie czasu pracy bez konieczności dokonywania
wypowiedzenia. Państwo w ramach tego gwarantuje dopłaty do pracowników przez sześć miesięcy



refundacja dla pracowników szkoleń lub studiów podyplomowych



zwolnienia podatkowe dla zakładowych organizacji związkowych wypłacających zapomogi



zwolnienia z opodatkowania kwot wypłaconych z funduszu socjalnego na działalność socjalną

Niemcy. Program naprawczy zakłada m in.:



dopłatę obywatelom kupującym nowe auta pod warunkiem ze złomowania starych



szczególne wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw w kraju



stabilizacje sytuacji na rynku finansowo-bankowym powołując Fundusz Stabilności Rynku Finansowego



zmuszenie instytucji finansowych do zwiększenia akcji kredytowych



powstają również w celach stabilizacyjnych mniej popularne pomysły, na przykład przymusowego

dokapitalizowania i częściowej nacjonalizacji banków. Tak jak i w przypadku Polski w Niemczech także
uważa się że „czarne dni” jeszcze mogą być przed nimi

Pakiety antykryzysowe. Bardzo istotną role pełni europejski plan naprawy gospodarczej i jego realizacja.
Do podstawowych założeń europejskiego planu naprawy gospodarczej należą działania mające na celu
osiąganie efektów krótko, średnio oraz długo okresowych. W perspektywie krótkookresowej za podstawowe
przyjmuje się pobudzanie popytu przez, odzyskanie zaufania obywateli, oraz w średnio i długookresowej
perspektywie gromadzenie oszczędności i przekształcenie ich w inwestycje

8

19.11.2010 Prywatyzacja

Prywatyzacja w krajach transformacji:



Lata 90. zmiany w kierunku przejścia od gospodarki centralnie-planowanej do rynkowo-otwartej



Inwazja: Węgry (1956), Czechoslovakia (1968), Polska (1981)



J. Paweł II (1978)



R. Reagan (1980)



1985, ZSSR (pierestrojka) – M. Gorbaczow



L. Wałęsa

Prywatyzacja:



Restrukturyzacja przedsiębiorstw - zarządzanie złożonym procesem fundamentalnych zmian w

warunkach nowego rynku



Brak zmian = upadek firmy



Restrukturyzacja - bieżąca (operacyjna) - naprawcza, długofalowa (strategiczna) - rozwojowa



Aspekty ekonomiczne – zmiany własnościowe, finansowe, rynkowe



Aspekty prawne – forma prawno-organizacyjna przedsiębiorstwa



Aspekty techniczno-organizacyjne ( nowe technologie)



Aspekty społeczne

Zmiany na poziomie przedsiębiorstwa w sferze:



Operacyjnej

(restrukturyzacja

marketingowa,

zasobów przedsiębiorstwa (ludzie, majątek),

restrukturyzacja organizacyjna i zmiany systemu zarządzania)



Finansowej (zmiany w strukturze kapitałowej przedsiębiorstwa, zmiany w strukturze jego aktywów,

zmiany wielkości i struktury kosztów)



Własnościowej (prywatyzacja przedsiębiorstw, dalsze zmiany w strukturze własności firmy)

Prywatyzacja w Polsce:



Lata 90. – 8,6 tys. przedsiębiorstw państwowych



Program Narodowego Funduszu Inwestycyjnego (NFI) (Ministerstwo Skarbu Państwa)- świadectwa
udziałowe, kupony, vouchery



Program Powszechnej Prywatyzacji był realizowany od grudnia 1994 do 1998 r. Zakładał on
przekształcenie 512 państwowych przedsiębiorstw



96 % uprawnionych otrzymało świadectwa udziałowe, część sprzedała na rynku lub zamieniła na akcje
NFI



Wyzwanie – równowaga pomiędzy pracownikami a inwestorami zewnętrznymi. Ustawa przewidywała,

że przy prywatyzacji firmy - z udziałem inwestora zewnętrznego - 20 proc. akcji będzie przysługiwać
załodze



1991 r. – powstanie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, prywatyzacja pierwszych

przedsiębiorstw - Tonsilu, Exbudu, Krosna, Kabli i Próchnika



1992 r. – prywatyzacja w bankowości (jako pierwszy BRE Bank, inwestor – Commerzbank)



1998-1999 – Telekomunikacja Polska, PZU



Program prywatyzacji majątku Skarbu Państwa do roku 2006.



W okresie od 1990 r. do 31 grudnia 2002 r. przekształceniami własnościowymi objęto 5450
przedsiębiorstw państwowych (tj. 64,5% ich stanu z 31.12.1990 r.), w tym 1527 przedsiębiorstw zostało
skomercjalizowanych, 2128 sprywatyzowano w trybie prywatyzacji bezpośredniej, 1795 uległo
likwidacji z przyczyn ekonomicznych (w przypadku 680 przedsiębiorstw ogłoszono ich upadłość)

9



Dysproporcje w poziomie życia oraz coraz większa liczba ludzi ubogich niechętną jest dla prywatyzacji,
zwłaszcza prywatyzacji dla nielicznych i obcych



Teoria ekonomii: Optimum Pareto oznacza taki podział dóbr, którego nie można już poprawić nie
pogarszając jednocześnie sytuacji któregokolwiek z podmiotów

Prywatyzacja w Czechach:



Z powodu możliwości stosowania wielu metod prywatyzacyjnych przy prywatyzacji jednego
przedsiębiorstwa (zezwalała na to ustawa nr 92/1991 o warunkach transferu majątku państwa na inne
osoby) w projektach prywatyzacyjnych zazwyczaj dzielono akcje w zależności od przewidywanego
sposobu ich sprzedaży (np. 20% przeznaczono do sprzedaży bezpośredniej, 10% do prywatyzacji
metodą kuponową, 3% w formie akcji pracowniczych



1994 r. zmiany obejmujące prywatyzację pracowniczą były odtąd akceptowane tylko w przypadku, jeżeli

wartość akcji pracowniczych nie przewyższała 5% kapitału zakładowego spółki akcyjnej, a wartość
jednej akcji nie przekraczała 20 tys. koron czeskich

Prywatyzacja w Słowenii:



W skali kraju podział prywatyzowanego majątku przeprowadzono w następujący sposób:
o 40% - nieodpłatne rozdzielenie akcji
o 40% - sprzedaż akcji
o po 10% - przekazanie na fundusz emerytalno–rentowy i fundusz reprywatyzacji



Obecnie, w związku z kryzysem finansowym i występującymi w jego następstwie problemami w
spółkach, które zostały przejęte przez pracowników rząd Słowenii oferuje wsparcie podmiotom tego typu
za pośrednictwem spółki PDP (Specjalna Spółka ds. Doradzania Przedsiębiorstwom), powołaną i
dofinansowaną przez rząd kwotą 5 mln EUR



Zadaniem spółki PDP jest wspieranie restrukturyzacji zagrożonych spółek pracowniczych, a także
wykupywanie od banków akcji przedsiębiorstw zastawionych podczas przejęć



menadżerskich

Prywatyzacja w krajach b. ZSSR:



Pierwszy wariant przewidywał następujące preferencje dla zatrudnionych w przedsiębiorstwie: 25%

akcji miało być bezpłatnie przekazanych pracownikom, jednak akcje te nie posiadały prawa głosu,
dodatkowe 15% akcji z prawem głosu pracownicy i kadra kierownicza mogła kupić ze zniżką 30%,
pozostałe 60% akcji miało trafić przede wszystkim do dużych inwestorów i obrotu publicznego.



Drugi wariant zakładał wykupienie przez pracowników 51% akcji po cenie o 70% wyższej od

nominalnej wartości. Za połowę tych akcji można było zapłacić za pomocą czeków, natomiast zabraniano
korzystania z kredytowanego zakupu aukcji. Pozostałe 49% akcji trafiało na aukcje, gdzie mogły być
kupione za czeki i gotówkę. W rzeczywistości zdecydowana większość przedsiębiorstw, bo aż 75%,
została podana prywatyzacji w oparciu o drugi wariant

Prywatyzacja w krajach transformacji była zadaniem i procesem bezprecedensowym, nie mającym (pod
względem skali i stopnia skomplikowania technicznego, społecznego, ekonomicznego i in.) odpowiednika.
Została przeprowadzona szybko, wycena była zaniżona? Który model jest bardziej wydajny? Wschodni
(szybki, ok. 15 % wartości wpływa do budżetu państwa z tytułu prywatyzacji) lub zachodni -
długookresowy?

10

10.12.2010 zawodność państwa

ZAWODNOŚĆ PAŃSTWA - Trzy podstawowe pytania:
- Jak powinno być?
- Jak jest?
- Dla czego?

Podobnie jest w przypadku niesprawności rynku!

Dwa podejścia w polityce gospodarczej:



normatywne (odpowiada na pytania jak powinno być? Jak realizować politykę w sposób racjonalny

wykorzystując dostępne narzędzia w interesie całej społeczności ). Zasada Jana Tinbergena – przy danej
ilości celów państwo posiada taką samą ilość instrumentów;



pozytywne ( jak jest? Badany jest stan rzeczywisty z uwzględnieniem interesów grup społecznych,
korporacyjnych, lobbystycznych, związkowych, partyjnych). Jedna grupa może korzystać ze wszystkiego
inna nie. Powyższe aspekty w dużej mierze rozpatrywane są w ramach nauk politycznych (Alt i Crystal –
1983 r.), ekonomii politycznej.

Teoria interesów grupowych (podejście pozytywne) uwzględnia grupy o wspólnych interesach, postrzega
działania państwa jako wypadkową nacisku ze strony takich grup – korzenia w teoriach Smitha, Ricardo,
Marksa. Wprowadzono klasy (kapitaliści, robotnicy, inwestorzy). Po II Ś. Wojnie politolodzy wybrali
orientację prorynkową: Dowson (1957), Buchanan, Tullock (1962), Olson (1965).

Dylematy praktycznego zastosowania modelów teoretycznych :



Ceny są stałe – możemy osiągnąć stan pełnego zatrudnienia (Keynesiści) – dbamy o całe społeczeństwo



Problem z inflacją. Konkurencja na rynku – inflacja. W tym przypadku zmniejszając inflację państwo nie
jest w stanie dogodzić wszystkim grupom społecznym

Problemy pełnomocnictwa:



Władza publiczna = politycy + urzędnicy



Urzędnicy wykonują polecenia polityków

Polityczny cykl koniunkturalny (Kalecki 1943, Nordhaus 1975, Linbeck 1976):



System kapitalistyczny nie jest zdolny do zapełnienia pełnego zatrudnienia w długim okresie



W przypadku państwa opiekuńczego jest to możliwe – następuje obniżenie dyscypliny pracowniczej
(skutek braku zagrożenia bezrobociem) – pojawia się inflacja wraz z polityką restrykcyjną – powstaje
polityczny cykl koniunkturalny:
o Nordhaus 1975 – cel polityków – następne wygrane wybory. Następuje manipulacja gospodarką celem

pozyskania wyborców;

o Teoria Hibbsa 1977, Madse 1981 – partia polityczna z przyczyn ideologowych realizuje poszczególne

cele. Każda partia reprezentuje interesy różnych grup społecznych;

o Teoria Alesina 1987 – niefektywność gospodarcza może być wyeliminowana dzięki budowie

odpowiedniej reputacji partii, najlepiej długookresowej – szczegółowy program naprawy + narzędzia
+ nadzór;

o

Następne teorie długookresowe – np. wzrost długu publicznego (Balcerowicz)

Polski dług publiczny wynosi 45 % PKB – 2008 r, 55 % - 2009 r, 59, 7 % - 2010 r (średnia w UE 60 %
PKB)

11

Biurokracja:



Relacje wyborcy – politycy



Politycy – urzędnicy (problem z realizacją zadań - monopol)



Korupcja



Oligarchia urzednicza

Programy gospodarcze:



PZPR – gospodarka centralnie planowana;



Rządy prawicowe (1989-1993). Koalicja antykomunistyczna. Rząd Mazowieckiego. Plan stabilizacyjny
Balcerowicza;



Rząd Bieleckiego. Polityka rolna. Rynek papierów wartościowych. Budżet.



Rząd Olszewskiego. Powołanie instytucji Skarbu Państwa. Zrównoważone obciążenie podatkowe
przedsiębiorstw państwowych i pr. Pobudzanie rozwoju eksportu. Zaostrzenie kontroli polityki cenowej
monopolistów. Pomoc państwa dla konkurencyjnych podmiotów. Ograniczenie wydatków budżetowych.
Opracowanie zasad polityki kredytowej. Modernizacja i prywatyzacja systemu bankowego oraz innych
instytucji finansowych. Zmagania z budżetem.



Próby Pawlaka. Rząd Suchockiej(UD). Strajki. Pakt o przedsiębiorstwie państwowym, płace,
bezrobocie. Polityka budżetowa. Polityka protekcyjna(podatki na importowane do Polski towarów).
Inflacja – 48%.



Rządy lewicowe (1994-1997). Rząd Pawlaka. Głębokie reformy. Szansa równego startu dla wszystkich.
Opieka zdrowotna w podst. wymiarze. Powszechny dostęp do oświaty, opieki społecznej. Polityka
budżetowa(zmiana stawek podatkowych od os. fiz. na 21, 33, 45%). Podwyżka płac. Wzrost PKB ok.
4,6%, inflacja 27%. Pakt o przedsiębiorstwie państwowym(projekty ustaw). Polityka regionalna,
pieniężna(inflacja do 23%), zagraniczna(do UE,OECD, NATO) prywatyzacyjna, kadrowa, rolna.
Międzynarodowa konkurencyjność polskiej gospodarki.



Rząd Oleksego. Kontynuacja reform rynkowych. Wzmocnienie finansowania służby zdrowia i
systemów emerytalnych. Reforma samorządowa. Reforma ubezpieczeń społecznych. Polityka
transportowa i łącznościowa. Zgrzyty na linii rząd-prezydent(oskarżenie o prowadzenie samowolnej
polityki zagranicznej).



Rząd Cimoszewicza. Dyscyplina finansowa państwa i realizacja polityki przemysłowej, polegającej na
rozwoju MSP oraz wzmacnianiu konkurencyjności polskiej gospodarki. Walka z bezrobociem.
Restrukturyzacja

górnictwa,

hutnictwa,

przemysłu

obronnego,

paliwowego.

Polityka

własnościowa(FSO).Sprawa darowizn(fikcyjne formularze, zmiana ustawy budżetowej). Polityka
fiskalna(stawki podatkowe 20,32,44%, 19% odliczać na budowe). Pakiet 2000 G. Kołodki
skoncentrowany na sprawach podatkowych. Ubezpieczenia społeczne(Ustawa o funduszach
emerytalnych). Polityka antyinflacyjna(stabilizacja warunków porozumień płacowych, działania
zmierzające do ograniczania podaży pieniądza emitowanego przez NBP, zmniejszenie wzrostu cen
kontrolowanych przez państwo oraz ograniczenia wzrostu produktów rolno-spożywczych.



Lata 1994-1997 bardzo duży wzrost gospodarczy(PKB, produkcja przemysłowa, inwestycje oraz wysoka

wymiana towarów i usług z zagranicą).



Rząd Buzka (AWS i UW). Koalicjanci nie dogadali się w dwóch sprawach: zdrowia i rolnictwa. Unia
chce dać samorządom więcej uprawnień w dysponowaniu pieniędzmi na ochronę zdrowia. Akcja
proponuje: ustalenie minimalnego udziału budżetu państwa w wydatkach na rolnictwo; oprocentowanie
rezerw w NBP, także dewizowych, i przekazanie uzyskanych kwot na restrukturyzację rolnictwa;
przerzucenie na wieś połowy środków na aktywne zwalczanie bezrobocia; zapewnienie odpowiedniego
udziału polskich produktów rolnych we wspólnym rynku Europy). Premier Buzek w imieniu AWS-UW
zapowiedział m.in., że do 2001 r. dokończy w Polsce prywatyzację. Poza tym premier m.in.
zapowiedział, że:
o rozpocznie Narodowy Program Budownictwa Mieszkaniowego (poprzez m.in. uruchomienie kas

mieszkaniowych, zwiększenie inwestycji na zbrojenie terenów budowlanych, uproszczenie prawa
budowlanego);

12

o

przywróci korzystne odpisy podatkowe (tzw. duże ulgi budowlane);

o przeprowadzi reprywatyzację gwarantującą zwrot mienia w naturze lub rekompensaty;
o

"stopniowo zmniejszy obciążenie gospodarki podatkami", szczególnie bezpośrednimi (podatki
dochodowe);

o ustabilizuje system podatkowy oraz zmieni ordynację podatkową;
o zmniejszy inflację poprzez kontrolę deficytu budżetowego i jego stopniowe obniżanie;
o

zmodernizuje rolnictwo, m.in. poprzez rozwój nowoczesnych gospodarstw rodzinnych.



od 2001 r Rząd Millera. W expose sejmowym kreśli program wychodzenia kraju z kryzysu finansów

publicznych. W ciągu miesiąca Sejm IV kadencji przyjmuje pakiet ustaw - tzw. plan Belki. Byłoby to
niemal powtórzeniem sukcesu planu Balcerowicza, którego kilkanaście ustaw zostało przyjętych przez
Sejm w ciągu dwóch tygodni. Rzecz jasna, całe społeczeństwo pomstuje na dolegliwości planu Belki -
wprowadzenie nowych podatków, cięcia wydatków socjalnych, zamknięcie kilku funduszy i agencji - ale
z drugiej strony jest zachwycone szybkością decyzji premiera i sprawnością rządu, kontrastującą z tym,
co się działo w ostatnich czterech latach.



Rząd Belki(2004). Marek Belka po raz drugi w tym roku otrzymał od Sejmu wotum zaufania. W swoim
expose premier skupił się na podsumowaniu blisko półrocznych prac rządu oraz celach, które zamierza
zrealizować przez następnych osiem miesięcy. Przypomniał, że obejmując tekę premiera, postawił przed
rządem 41 zadań. I do tej pory zrealizowano ich 39. - Negatywne scenariusze kreślone pół roku temu nie
sprawdzają się. Mówiono wówczas, że ten rząd skazany jest na dryfowanie. Tak się nie stało. Okazało
się, że można skoncentrować się na realizacji zobowiązań - oświadczył Belka. I kontynuował: mamy
wzrost gospodarczy, nie grozi nam już krach finansowy, spadek bezrobocia jest niezbyt ?odczuwalny?,
ale za to ?ma charakter trwały?, rośnie import, złoty umocnił się. No i jest projekt budżetu - ?rozsądnie i
rzetelnie skalkulowany krok naprzód w naprawie finansów państwa?



Rząd Marcinkiewicza, Kaczyńskiego(2005-2007). PIS+Samoobrona+LPR.
o

naprawa państwa

o zwalczanie korupcji
o

bezpieczeństwo obywateli

o naprawa organów ścigania i sprawiedliwości
o zwrot 15% wkładu własnego w przypadku zakupu pierwszego mieszkania



Rząd Donalda Tuska (PO + PSL):
o

zmiana skali podatkowej PIT. Zamiast 19(44490,00 zł)- opodatkowane 30% stawką,30 i 40 % zostają
dwie – 18 % (do 85528,00 zł i płacą 18 % od całości), 32%.

o Podniesieni VATu o 1 punkt procentowy
o

Zniesienie możliwości całego VATu od zakupu pojazdu

o

można odliczyć na dziecko 1145,00 zł (mniej obciążone dochody)

o

250 tys. osób na emeryturę w 2008 r (100tys. w 2007 r.)

o system emerytur mundurowych
o

służba zdrowia (refundacja leków)

o

powołanie spółki 2012.PL oraz przygotowywania się do EURO 2012

o wykorzystanie funduszy z UE
o

wsparcie kredytobiorców bez pracy

o

rozliczenie z fiskusem bez udziału zainteresowanych

o podatek liniowy od wynajmu – 8,5 %

Zaniedbania, problemy:



Brak reform strukturalnych



Zatrzymana prywatyzacja(górnictwo, energetyka, branża paliwowa, ciężka chemia). Restrukturyzacja
oraz prywatyzacja w hutnictwie kilka lat temu uczyniły przemysłem nowoczesnym)



Niekorzystna ustawa o sklepach wielopowierzchniowych



Coroczna indeksacja rent i emerytur



Brak reformy regulacji(zakładanie firm, uproszczenie przepisów VAT)



Brak ustawy o planach zagospodarowania przestrzennego



Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym z 2008 r do poprawki

13



Powolna budowa infrastruktury na Euro 2012



Mnożenie wydatków



Brak reformy finansów publicznych



Powszechne zmiany personalne(polityczna obsada zarządów państwowych)



Problemy w górnictwie(strajki, nierentowność).



Obniżenie limitów emisji CO2 w budownictwie i energetyce – (inwestycje mogą powstać za granicą)



Pogarsza się koniunktura w przemyśle przetwórczym i budownictwie



Wzrost gospodarczy



Budżet(zaplanowano duży wzrost wydatków)



Niespodziewana zima 



Wywóz śmieci – gminy płacą zryczałtowaną opłatę (pomysł Min. Środowiska)



Pozwolenie uprawy genetycznie zmodyfikowanych ziemniaków (BASF)



PARP – projekt II „e-biznes” – zasady zostały zmienione w trakcie (zawartość merytoryczna wniosków

była ważniejsza od kolejności składania!), lekceważenie przedsiębiorców

Największy problem - Brak odpowiedzialności polityków i urzędników