PRZEDMIOT SOCJOLOGII

PRACY I ORGANIZACJI

Charakterystyka podstawowych

pojęć

dr Anna Walczyna

Literatura

1. K. Bolesta – Kukuła. Socjologia ogólna. Oficyna

Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2003

2. P. Sztompka. Socjologia. Znak, Kraków 2002
3. H. Januszek, J. Sikora. Socjologia pracy. Wyd.

AE, Kraków 2000

4. A.M. Manek. Osobiste i społeczne aspekty pracy.

Wyd. PL, Lublin 1997

dr Anna Walczyna,

Początki:

- XVIII w – C. H. Saint – Simon wyodrębnia nową
naukę – fizjologię społeczną będącą nauką o
społeczeństwie rozumianym jako wewnętrznie
spójna, rządząca się własnymi prawami całość

- 1864 wyodrębnienie socjologii przez A. Comte’a
w ramach nowej klasyfikacji nauk szczegółowych,
jako autonomicznej dyscypliny naukowej

dr Anna Walczyna

SOCJOLOGIA

SOCIETAS
(społeczeństwo)

+

LOGOS
(nauka, wiedza

)

ETYMOLOGIA

dr Anna Walczyna

NAUKI

FORMALNE

EMPIRYCZNE

Przyrodnicze

Społeczne:
- psychologia

- socjologia

- ekonomia
- historia
- prawo
- filozofia

fizyka biologia

Logika matematyka

Klasyfikacja nauk szczegółowych oraz miejsce socjologii

dr Anna Walczyna

Schemat poznania naukowego

w naukach empirycznych

Świat faktów
empirycznych

TEORIE

FAKTY

PRZEWIDYWANIA

FAKTY

dedukcja

Budowanie teorii

Świat
konstrukcji
teoret

Sprawdzanie

dr Anna Walczyna

Funkcje nauk empirycznych:

•Deskryptywna (opisowa) – polegająca na względnie
dokładnym

opisie

cech

badanej

rzeczywistości

(gromadzenie faktów);
•Eksplanacyjna (wyjaśniająca) – polegająca na wyjaśnieniu
mechanizmu funkcjonowania badanego zjawiska (budowa
teorii);
•Predyktywna

(prognostyczna)

–

polegająca

na

przewidywaniu

przyszłych

zjawisk

z

określonym

prawdopodobieństwem, na podstawie dotychczasowej
wiedzy o badanym zjawisku.

dr Anna Walczyna

dr Anna Walczyna

Socjotechnika jako pozanaukowa (praktyczna) funkcja

socjologii:
•Działanie indywidualne lub grupowe zmierzające do
uzyskania pożądanego zachowania jednostek i grup
społecznych
•Zespół dyrektyw dotyczących dokonywania racjonalnych
przemian życia społecznego. Dyrektywy te, zwane
dyrektywami socjotechnicznymi określają, jak przy pomocy
odpowiednich środków dokonywać celowych przemian
społecznych, opierając się przy tym na ocenach i wartościach
społecznych.
•Refleksja teoretyczna nad celowymi działaniami
społecznymi, przyjmująca ich skuteczność za jedno z
głównych kryteriów analizy.
•Sztuka lub umiejętność skutecznego oddziaływania na
innych.

SOCJOLOGIA – rozumienie współczesne

nauka o zbiorowościach społecznych, a jej przedmiotem są:

 zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia
zbiorowego ludzi,
 struktura tych zbiorowości,
 zjawiska i procesy w nich zachodzące a wynikające ze
wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie,
 siły skupiające i rozbijające te zbiorowości,
 zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

dr Anna Walczyna

SOCJOLOGIA

OGÓLNA

(teoretyczna)

SZCZEGÓŁOWA/E

Rozwija 4 podstawowe

teorie

•Struktur społecznych
•Zmian lub rozwoju
społecznego
•Zachowania społecznego
zbiorowości
•Zachowania społecznego
jednostki

Podział subdyscyplin socjologicznych

Grup społecznych
•Wsi
•Miasta
•Subkultur
młodzieżowych
•Wojska
•Ludzi starych
•.......

Związane z poszczególnymi
sferami ludzkiej
aktywności:
•Polityki
•Medycyny
•Oświaty
•Wiedzy
•Kultury
•Pracy
•Religii
•Gospodarki
•.........

dr Anna Walczyna

Socjologia pracy

jest działem socjologii zajmującym się

opisem i wyjaśnianiem zachowań społecznych ludzi w
procesie pracy, podczas produkcji dóbr i usług.
Zagadnienia szczegółowe:

1. Ogólne zagadnienia definicji pracy, klasyfikacja różnych form i rodzajów

pracy występujących w zbiorowościach ludzkich oraz ogólne zagadnienia
sprawnego działania

2. Badania społecznych konsekwencji pracy, skutków społecznego podziału

pracy i rozwoju narzędzi pracy.

3. Badanie czynników wpływających na motywację pracowników, na

intensywność ich wysiłków, a więc na wydajność pracy.

4. Badanie czynników wpływających na identyfikowanie interesów załogi z

interesem zakładu pracy oraz utożsamianie celów osobistych z celami i
wartościami zakładu pracy. Określenie co sprzyja tej identyfikacji ma
duży walor praktyczny. Sytuacja taka jest bowiem bardzo pożądana.

dr Anna Walczyna

Zagadnienia szczegółowe cd:

5. Badanie zjawisk i procesów dezorganizacji systemu społecznego

zakładu pracy i wpływ tych procesów na wykonywanie pracy.

6. Badanie stosunków między załogą a kierownictwem oraz cech

jakie powinien posiadać kierownik i co powinien wiedzieć o
pracownikach, aby skutecznie nimi zarządzać.

7. Badanie biurokracji pracy jako zracjonalizowanej i

zdepersonalizowanej postaci zarządzania i kierowania.

8. Badanie wpływu pracy na tworzenie się różnych typów

osobowości, typów zawodowych.

dr Anna Walczyna

PRACA

1. W rozumieniu fizyki: iloczyn siły i drogi;
2. W rozumieniu biologii: ruch w żywym organizmie;
3. W koncepcjach ekonomicznych: towar

sprzedawany na rynku pracy w postaci sił
fizycznych i moralnych, kwalifikacji i umiejętności
w celu produkowania dóbr i usług zaspokajających
potrzeby materialne i duchowe człowieka;

4. Rozumienie ekonomiczno – społeczne: różnego typu

czynności mające na celu wytworzenie jakichś
dóbr lub świadczenie usług. Dobra te lub usługi
mogą być przeznaczone dla innych lub do własnej
konsumpcji.

dr Anna Walczyna

Praca – ujęcie stricte socjologiczne:

każda celowa czynność społecznie użyteczna lub
społecznie doniosła, zapewniająca określoną pozycję w
społeczeństwie.

W ujęciu socjologicznym podkreśla się iż:
1. Praca jest czynnością społeczną;
2. Praca prowadzona jest w celu zaspokajania różnego

rodzaju potrzeb, które są określane przez strukturę i
kulturę grup, do których jednostka należy;

3. Środki realizacji celów pracy i metody posługiwania się

nimi są wyznaczone przez strukturę i kulturę grup, do
których jednostka należy;

4. Aby większość prac została zrealizowana, niezbędna jest

współpraca wielu jednostek i grup rozproszonych w
czasie i przestrzeni.

dr Anna Walczyna