I. PRZEDMIOT SOCJOLOGII PRACY I ORGANIZACJI.

Początki:

XVIII w. – C.H. Saint Simon. Wyodrębniono nową naukę- fizjologię społeczną będącą nauką o społeczeństwie jako wewnętrznie spójną, rządzącą się swoimi prawami całość.

1864r.- wyodrębnienie socjologii przez A’Comte’a w ramach nowej klasyfikacji nauk społecznych, jako automatycznej dyscypliny naukowej.

Klasyfikacja nauk społecznych oraz mniejsze socjologii.

Nauki:

1. Formalne:

   • logika,

   • matematyka.

2. Empiryczne:

   • przyrodnicze:

     • fizyka,

     • biologia;

   • społeczne:

     • psychologia,

     • socjologia,

     • ekonomia,

     • historia,

     • prawo,

     • filozofia.

Schemat poznania naukowego w naukach empirycznych.

dedukcja

TEORIE PRZEWIDYWANIA

Świat Budowanie teorii

konstrukcji

Teoretyczny świat

faktów empirycznych

FAKTY FAKTY

Funkcje nauk empirycznych:

1. Deskryptywna (opisowa)- polegająca na względnie dokładnym opisie cech badanej rzeczywistości (gromadzenie faktów).

2. Eksplanacyjna (wyjaśniająca)- polegająca na wyjaśnieniu mechanizmu funkcjonowania badanego zjawiska (budowa teorii).

3. Predyktywna (prognostyczna)- polegająca na przewidywaniu przyszłych zjawisk z określonym prawdopodobieństwem na podstawie dotychczasowej wiedzy o badanym zjawisku.

Socjotechnika jako pozanaukowa (praktyczna) funkcja socjologii:

• działanie indywidualne lub grupowe zmierzająca do uzyskania pożądanego zachowania jednostek lub grup społecznych;

• zespół dyrektyw dotyczących dokonywania racjonalnych przemian życia społecznego; dyrektywy te zwane dyrektywami socjotechnicznymi, określają jak przy pomocy odpowiednich środków dokonywać celowych przemian społecznych opierając się przy tym na ocenach i wartościach społecznych;

• refleksja teoretyczna nad celowymi działaniami społecznymi przyjmująca ich skuteczność za jedno z głównych kryteriów analizy;

• sztuka lub umiejętność skutecznego oddziaływania na nich.

Socjologia- rozumienie współczesne:

• nauka o zbiorowościach społecznych, a jej przedmiotem są:

  • zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi;

  • struktura tych zbiorowości;

  • zjawiska i procesy w nich zachodzące, a wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie;

  • siły skupiające i rozbijające te zbiorowości;

  • zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Podział dyscyplin socjologicznych.

Socjologia:

1. Ogólna (teoretyczna)- rozwija 4 podstawowe teorie:

   • struktur społecznych;

   • zmian lub rozwoju społecznego;

   • zachowania społecznego zbiorowości;

   • zachowania społecznego jednostki.

2. Szczegółowa/e:

   • grup społecznych: wsi, miasta, subkultur młodzieżowych, wojska, ludzi starych itd.;

   • związana z różnymi ofertami ludzkiej aktywności: polityki, medycyny, oświaty, wiedzy, kultury, pracy, religii, gospodarki itd..

Socjologia pracy- jest działem zajmującym się opisem i wyjaśnianiem zachowań społecznych ludzi w procesie pracy, podczas produkcji dóbr i usług.

II. GRUPA SPOŁECZNA I JEJ FUNKCJE. JEDNOSTKA W GRUPIE.

Grupa społeczna:

• dowolna ilość osób, które współdziałają ze sobą, psychologicznie świadome siebie nawzajem oraz postrzegają siebie jako grupę (E. Schein);

• zbiorowość o wykrystalizowanych strukturach wewnętrznych, systemach wartości, trwałych komponentach świadomościowych i specyficznej kulturze (Encyklopedia socjologii)

1. Struktura zależności hierarchicznych.

Pozycja = określona wartość.

Struktury grupowe tworzą hierarchie wartości.

Im wyższa pozycja- tym większe zadowolenie z uczestnictwa w grupie.

1. Struktura komunikacyjna.

Typowy dla danej grupy sposób obiegu informacji.

Im wyższa pozycja w strukturze prestiżu, tym większy zasób wiadomości w dyspozycji danej osoby.

1. Struktura socjometryczna.

Określa pozycję każdej osoby w grupie na wymiarze sympatia versus antypatia.

Fazy rozwoju grupy.

Formowanie grupy (forming) Docieranie (storting) Wytwarzanie norm (forming) Wykonywanie (performing)

Typologia grup społecznych.

Kryterium	Rodzaje
Wielkość	Małe- kontakty twarzą w twarz, przewaga bezpośrednich interakcji, silna więź osobista. Duże- jej członkowie nie znają się osobiście, więź przedmiotowa.
Rodzaje więzi	O przewadze więzi osobistej- podstawą poczucia wspólnoty cechy osobiste członków grupy. O przewadze więzi rzeczowej- poczucie wspólnoty jest tu budowane w oparciu o pewne uwarunkowania wewnętrzne- wspólny cel do zrealizowania, podobne potrzeby do zaspokojenia.
Stopień zorganizowania	Wysoce zorganizowane- posiadają rozbudowane i wyspecjalizowane organy, sformalizowaną strukturę. Mniej zorganizowane- mniej sformalizowana struktura organizacyjna (rodzina, grupa przyjaciół).
Sposób zorganizowania	Formalne (celowe)- tworzone dla wykonania określonych zasad zgodnych z celami organizacji, oparte na obowiązujących w danych zakładach pracy schematach organizacyjnych; każdy świadom swej roli i obowiązków; członkostwo określone hierarchicznie. Nieformalne- istnieją poza obowiązującymi schematami, powstają spontanicznie dla zaspokojenia społecznych i psychicznych potrzeb jej członków.

III. WPŁYW SPOŁECZNY I KONFORMIZM GRUPOWY.

Wpływ społeczny- sytuacja, gdy jedna osoba kontroluje zachowanie drugiej, powoduje, że ktoś inny zachowuje się w określony sposób- zgodnie z jej intencją.

Konformizm społeczny:

• postępowanie polegające na podporządkowaniu normom i wzorcom grupy społecznej, do której dana jednostka należy lub którą przyjmują za grupę odniesienia;

• zmiana zachowania lub opinii danej osoby spowodowana rzeczywistym albo wyobrażonym naciskiem ze strony osoby lub grupy ludzi.

Przyczyny konformizmu:

• natura człowieka,

• poszukiwanie informacji.

Cechy podmiotu działającego a konformizm:

• płeć;

• umiejętność twórczego i abstrakcyjnego myślenia;

• poczucie wiary we własne siły oraz przekonanie o własnych kompetencjach.

Uwarunkowania społeczne a konformizm:

1. cechy grupy:

   • wielkość,

   • jednomyślność,

   • skład (kompetencje, pozycja społeczna),

   • spójność;

2. cechy zadania:

   • trudność i poziom jasności,

   • czego dotyczy (informacje, normy).

Mechanizmy wpływu społecznego.

Źródło wpływu	Proces psychologiczny	Efekt wpływu
Przymus	Ulegania (posłuszeństwo)	Nietrwały
Atrakcyjność	Identyfikacja	Względnie trwały
Wiarygodność	Internalizacja (mieć słuszność)	trwały

IV. FACYLITACJA SPOŁECZNA I PRÓŻNIACTWO SPOŁECZNE.

Facylitacja społeczna- napięcie wynikające z obecności innych i, w związku z tym, możliwości oceny naszego działania, co powoduje lepsze wykonanie zadań łatwiejszych, ale też gorsze- zadań trudnych.

Model facylitacji społecznej:

Obecność innych

↓

Możliwa ocena indywidualnych działań

↓

Czujność. Lęk przed oceną. Brak koncentracji – Konflikt.

↓

Pobudzenie

↓ ↓

Poprawa działania w prostych Pogorszenie działania w trudnych

zadaniach zadaniach

Próżniactwo społeczne- uspokojenie wywołane przekonaniem, że przebywanie w grupie utrudnia ocenę indywidualnego działania. To uspokojenie osłabia wykonanie zadań prostych, lecz ułatwia wykonywanie zadań trudnych.

Model próżniactwa społecznego.

Obecność innych

↓

Brak możliwości oceny działania

↓

Brak lęku przed oceną

↓

Uspokojenie

↓ ↓

Słabe działanie w prostych Lepsze działanie w trudnych

zadaniach zadaniach