PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA – WYKŁAD

PREZENTACJA

dr Katarzyna Wypiorczyk-Przygoda

LITERATURA:

Frątczak J., Pedagogika porównawcza, Bydgoszcz 1992.

Pachociński R., Pedagogika porównawcza, Warszawa 1991.

Pachociński R., Edukacja nauczycieli w krajach Unii Europejskiej, Warszawa 1994.

Pachociński R., Pedagogika porównawcza. Podręcznik dla studentów, Białystok 1995.

Pachociński R., Zarys pedagogiki porównawczej, Warszawa 1998.

Prucha J., Pedagogika porównawcza. Podstawy międzynarodowych badań oświatowych.

Podręcznik akademicki, Warszawa 2004.

Seredyńska A., Zarys pedagogiki porównawczej, Kraków 2005.

Pedagogika porównawcza to dyscyplina naukowa, która zajmuje się opisem

i porównywaniem systemów oświatowych funkcjonujących aktualnie w różnych państwach

świata oraz identyfikowaniem i ocenianiem ich tendencji rozwojowych, a także

analizowaniem perspektyw możliwości międzynarodowych rozwiązywania globalnych,

społecznych problemów kształcenia i wychowania, wykorzystująca zróżnicowane metody

badawcze.

Pedagogika porównawcza to analiza systemów i problemów pedagogiki w dwóch lub kilku

krajach, w kontekście ich historycznych, społeczno-ekonomicznych, politycznych,

kulturowych, religijnych i innych znaczących uwarunkowań. Pedagogika porównawcza

jest interdyscyplinarną, dziedziną badań, czerpiącą z socjologii i ekonomii procesów

kształcenia, z informacji o ich rozwoju historycznym i współczesnej polityce oświatowej.

W.W. Brickman

PRZEDMIOT BADAŃ PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ:

1. Struktura rzeczywistości wychowawczej (zasady i treści funkcjonowania wszelkich typów

instytucji wychowawczych)

2. Związki wychowania z życiem ekonomiczno-społeczno-kulturowym, z uwzględnieniem

prądów:

- filozoficznych,

- naukowych,

- politycznych,

- gólnocywilizacyjnych.

CELE I ZADANIA PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ:

a) cele poznawcze:

 gromadzenie danych dotyczących:

- cech ilościowych i jakościowych analizowanego systemu oświatowego

- struktury tego systemu

- warunków społecznych, politycznych, ekonomicznych, geograficznych, historycznych,

w jakich badany system funkcjonuje

b) cele metodologiczne:

 wypracowanie wzorcowych programów badawczych, nadających się do wykorzystania

w różnych kontekstach dzięki:

- trafności doboru metod badań

- przejrzystości procedury postępowania

- rzetelności narzędzi pomiaru jakościowego i ilościowego

c) cele utylitarne:

 sformułowanie istotnych wskazówek dla decydentów oświatowych, autorów innowacji

i reformatorów, umożliwiających wstępną ocenę i prognozowanie skuteczności

podejmowanych działań w dziedzinie m.in. organizacji, finansowania oświaty, kształcenia

kadr, doskonalenia zawodowego nauczycieli, programów kształcenia

 opracowanie rozmaitych, alternatywnych wzorów inicjatyw oświatowych, możliwych do

adaptacji we własnym kraju

ANTYCZNA GRECJA I RZYM

- Ksenofont - O wychowaniu Cyrusa (społeczeństwo Persów i Sparty)

- Gajusz Juliusz Cezar – Wojna Galijska (plemiona galijskie i germańskie)

ŚREDNIOWIECZE

- publikacje podróżników, handlarzy, dyplomatów

Nienaukowy charakter informacji o szkolnictwie (do XIX w.)

OŚWIECENIE

- MarcAntoineJullien de Paris – Szkic i przyczynki do pracy o wychowaniu porównawczym

(1817 r.)

XX WIEK

- rozwój pedagogiki w Europie i Stanach Zjednoczonych

- powstanie Międzynarodowego Biura Oświaty (Jean Piaget) – od lat 60. komórka UNESCO

PODSTAWOWE KONCEPCJE UPRAWIANIA KOMPARATYSTYKI:

- dążenie do odkrywania tego, co wspólne, przedstawiciele: Marc-AntoineJullien de Paris

- poszukiwanie tego, co swoiste, indywidualne i uwikłane w kontekst społeczno-kulturowy,

przedstawiciele: Sadler, Kandel, Schneider

- połączone podstawowe koncepcje uprawiania pedagogiki porównawczej, przedstawiciele:

Holmes, King, Noah i Eckstein

MARC-ANTOINE JULLIEN DE PARIS (1775-1848)

- twórca pedagogiki porównawczej,

- „Zarys pedagogiki porównawczej” (1817) – pierwszy plan badań porównawczych systemów

oświatowych,

 Propozycje:

- gromadzenie, porządkowanie i porównywanie informacji w celu odkrywania pewnych zasad

i prawidłowości,

- ankiety,

- tworzenie tablic i wykresów

PEDRO ROSSELLÓ (1897-1970)

- pedagogika porównawcza – ogólnoświatowe wykrywanie prądów w wychowaniu służące

tworzeniu teorii

 zasady wpływające na powstawanie „prądów oświatowych”:

1. życie społeczne i szkoła nawzajem na siebie oddziałują

2. fakty oświatowe pozostają wobec siebie w stosunku wzajemnej zależności

MICHAEL E. SADLER (1861-1943)

- w badaniach porównawczych należy wnikać w siłę duchową narodu

 zasadySadlera:

- dla zrozumienia systemu wychowania większe znaczenie ma to, co się dzieje poza szkołą,

niż to, co w szkole,

- praktyczna korzyść z badań porównawczych zagranicznych systemów oświaty, polega

na tym, że zaczynamy lepiej rozumieć własny system wychowawczy

ISAAC KANDEL (1881-1965)

- „Pedagogika porównawcza” (1933)

 zasady/dokonania:

- problemy i cele oświaty są podobne w większości krajów, a różnorodność rozwiązań zależy

od różnic w tradycji i kulturze,

- badania w sześciu oświatowych laboratoriach świata,

- badania porównawcze mogą być pożyteczne o ile uwzględnią kontekst społeczno-

polityczny,

 postulowana metoda badań:

- opis wybranych problemów wspólnych dla badanych krajów,

- wyjaśnianie lub interpretacja przyczyn badanych zjawisk,

- analiza porównawcza polegająca na „porównaniu różnic między różnymi systemami

i przyczyn, które je warunkują”,

- tworzenie, niezależnie od pewnych zasad i tendencji, filozofii pedagogiki bardziej

na podstawie obserwowanej praktyki niż metafizyki czy etyki,

 wkład:

- poszerzanie wiedzy na temat rozumienia systemów oświatowych i ich funkcjonowania,

- rozwój teorii szkoły i społeczeństwa,

- rozwój teorii przyczynowości

FRIEDRICH SCHNEIDER (1881-1965)

- przedstawiciel nurtu humanistycznego w pedagogice porównawczej,

- akcentował znaczenie genezy zjawisk pedagogicznych i włączenie ich do przedmiotu

poznania pedagogiki porównawczej.

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE PEDAGOGIKĘ W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH:

 warunki geograficzne,

 gospodarka,
 kultura,

 religia,
 nauka,

 struktura społeczna,
 polityka,

 impulsy wychodzące z oświaty oraz kontaktów zagranicznych.

Pedagogika porównawcza jest nauką interdyscyplinarną.

PRZEDMIOT PEDAGOGIKI:

- zjawiska wychowawcze,

- kontekst społeczno-kulturowy.

METODA BADAŃ – analiza historyczna.

BRIAN HOLMES (1920-1993)

- problemy w pedagogice: podejście porównawcze (1965),

- zwolennik metody problemowej w badaniach porównawczych,

 METODA PROBLEMOWA HOLMESA:

1. problem lub kłopotliwa sytuacja,

2. możliwe rozwiązania,

3. refleksja na temat problemu,

4. analiza kontekstu, w którym występuje problem,

5. nowe lub udoskonalone rozwiązania,

6. testowanie hipotez,

7. wnioski,

8. powrotne sprawdzanie (o ile jest to konieczne) całego procesu.

EDMUNT KING (UR. 1914)

- inne szkoły i nasze (1958),

- odrzucił metody badań porównawczych,

- głosił wiedzę i „symatyczne rozumienie” innych systemów oświatowych,

- postulował powoływanie zespołów badawczych składających się z przedstawicieli różnych

dyscyplin w zależności od tematu badań.

 propozycje metodologiczne Kinga:

1. Metody i strategie badawcze zależą od celów badań

2. Badania porównawcze powinny być ukierunkowane na świadczenie pomocy decydentom

przy podejmowaniu decyzji i działań w obrębie polityki oświatowej

3. Badania powinny wszechstronnie uwzględniać kontekst, w którym występują interesujące

zjawiska

4. Obiektywność w badaniach porównawczych w pedagogice jest niemożliwa do osiągnięcia.

Własne uwarunkowania kulturowe powodują niemożność wejścia w pełni inną kulturę

5. Predykcje oraz „prawa” w pedagogice porównawczej tracą wszelki sens ze względu

na dynamiczną istotę kultury przejawiającej się w różnych formach (szczególnie w czasach

szybkich zmian)

HAROLD NOAH (UR. 1945) I MAX ECKSTEIN (UR. 1944)

- „Ku naukowej pedagogice porównawczej” (1969)

- „Naukowe badania w pedagogice porównawczej” (1969)

- rozumienie pedagogiki porównawczej z punktu widzenia nauk społecznych

- zastosowanie w badaniach metod ilościowych na podstawie wyraźnie sformułowanych

hipotez

 Metodologia badań Noaha i Ecksteina:

1. Ustalenie problemu

2. Sformułowanie hipotezy

3. Zdefiniowanie pojęć i wskaźników

4. Wybór przypadków

5. Zbieranie danych

6. Manipulowanie danymi

7. Interpretacja wyników

PRZEGLĄD DOROBKU POLSKIEJ PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ

 DWA NURTY PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ:

1. czysta nauka

2. uprawomocnienie dyscypliny poprzez jej użyteczność dla praktyki

Początek pedagogiki porównawczej, jako dyscypliny naukowej – lata 60. XX w.

 B. SUCHODOLSKI:

- ścisły związek pedagogiki porównawczej z polityką oświatową.

Pedagogika jako narzędzie polityki oświatowej – zależność zadań, przedmiotu i procedur

badawczych.

W celu sformułowania właściwych dyrektyw należy ustalić prawidłowości rządzące

rozwojem zjawisk (uwzględniające dynamiczny charakter rozwoju społeczeństw

i ich systemów oświatowych).

 B. NAWROCZYŃSKI:

- pedagogika porównawcza = „czysta” nauka – wykrycie stałych związków między

przedmiotami badań – prognozowanie oświaty

- „Troszcząc się przede wszystkim o Polskę i jej rozwój dobrze jest wiedzieć, co działo

się i dzieje przynajmniej u naszych sąsiadów”

- „Szkolnictwo w społeczeństwie amerykańskim” (1936),

J. Chałasiński – socjologiczna metoda analizy (rozpoznawanie dynamicznego procesu

społecznego)

- „Struktura i treść szkoły współczesnej” (1947)

- „Szkoła i demokracja na przełomie” (1937), S. Hessen – globalne analizy całych systemów

oświatowych

- „Szkoła współczesna. Przemiany i tendencje rozwojowe” (1979) W. Okoń

- „Paradygmaty i wizje reform oświatowych (1985)”, Cz. Kupisiewicz – analizy systemów

oświatowych w celach prognostycznych (reformy globalne)

 ZMIANY W OŚWIACIE:

1. dokonane (zmiany w rzeczywistości wychowawczej i pedagogicznej teorii, prowadzące do

powstania koncepcji szkoły wielostronnej)

2. planowane (sformułowanie „pewnych zasad ogólnych, które wytyczają kierunek i stanowią

kryterium oceny realizowanych reform; wykrywanie i opisywanie tendencji przemian

oświatowych wspólnych dla wielu krajów)

3. postulowane (radykalna krytyka szkoły, propozycja nowych rozwiązań z uwzględnieniem

jej rzeczywistego miejsca w procesie wychowawczym).

GENEZA I ISTOTA WSPÓŁCZESNYCH PROBLEMÓW OŚWIATOWYCH

W POLSCE I NA ŚWIECIE

1. Promowanie europeizmu

 Sokrates:

- comenius

- lingua

- minerwa

- erasmus

- grundvig

 Leonardo da Vinci:

- projekty pilotażowe

- projekty wymian i staży

- badania i analizy

 Młodzież

- wymiana młodzieży w obrębie krajów Wspólnoty

- wolontariat europejski

2. Doskonalenie nauczycieli

ANGLIA

Organizator doskonalenia:

- władze oświatowe

- uniwersyteckie instytuty pedagogiczne

- kolegia nauczycielskie

- nauczycielskie związki zawodowe

- inspektorzy powołani przez Królową

- Uniwersytet Otwarty

- prywatne zrzeszenia, inne różne instytucje

 Formy:

- kursy, seminaria i spotkania w czasie weekendów, organizowane z inicjatywy szkoły przez

cały rok kalendarzowy

- krótkie kursy, inspirowane przez wyższe uczelnie, ośrodki nauczycielskie oraz kolegia

kształcenia zawodowego

- długie kursy, dłuższe niż czterotygodniowe, w wyższych uczelniach czasem prowadzące do

uzyskania dyplomów lub stopni naukowych, co wpływa korzystnie na ewentualny awans

zawodowy

- kształcenie praktyczne w przemyśle i usługach w czasie krótkich kursów

- stypendia lub granty, pozwalające nauczycielom prowadzić badania naukowe

w uniwersytetach lub politechnikach

FRANCJA

Organizator doskonalenia:

- Koordynowane centralnie przez Ministerstwo Oświaty i regionalne władze oświatowe

- regionalne inspektoraty szkolne

- lokalne szkoły pedagogiczne

- uniwersytety

- stowarzyszenia nauczycieli różnych przedmiotów

- organizacje prywatne

Misja Akademicka Doskonalenia Pracowników Edukacji Narodowej MAFPEN w Tuluzie

 Formy:

- kursy doskonalenia zawodowego w fazach 308 dniowych (MAFPEN)

- centralne, regionalne, lokalne kursy nauczycieli i przedmiotów technicznych i zawodowych

oraz matematyki od 3-15 dni

- seminaria naukowe od 1-4 dni

NIEMCY

Organizator doskonalenia:

- instytuty doskonalenia nauczycieli znajdujące się pod opieką władz oświatowych

w poszczególnych landach

- ponad regionalne instytuty doskonalenia nauczycieli, będące w rękach prywatnych

- uniwersytety

- regionalne instytuty doskonalenia nauczycieli

- miejskie instytuty doskonalenia nauczycieli

- Niemiecki Instytut Kursów Korespondencyjnych

 Formy:

- kursy, konferencje, zjazdy organizowane przez związki i organizacje nauczycielskie,

poświęcone: aktualizacji wiedzy, nowym programom, technikom, środkom, metodom

nauczania, formom pracy nauczycieli

POLSKA

Organizator doskonalenia:

Doskonalenie zawodowe nauczycieli organizują i prowadzą zgodnie z zarządzeniem

nr 41 MEN z dnia 21 listopada 1990 roku:

- Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

- szkoły wyższe

- wojewódzkie ośrodki metodyczne

- doradcy metodyczni

- dyrektorzy szkół w porozumieniu z radą pedagogiczną

- ośrodki doskonalenia zawodowego innych resortów, różnorodne instytucje i organizacje,

osoby prawne i fizyczne zgodnie ze swoim zakresem działania

o Formy:

- studia specjalne, kursy, seminaria i konferencje

- studia podyplomowe (doskonalące, kwalifikacyjne)

- studia doktoranckie

- warsztaty

- doradztwo metodyczne

- wizyty studyjne

o Profesjonalny rozwój nauczycieli może odbywać się także poprzez:

- gorącą linię

- wizytacje nauczycieli college'ów i uniwersytetów w szkołach

- kursy fakultatywne dla nauczycieli

- gwarancje pomocy ze strony college'ów i uniwersytetów dla szkół zatrudniających

absolwentów w celu zapewnienia efektywnej pracy w klasie

EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA

WYZWANIA DLA EUROPY ZACHODNIEJ:

- Rasizm

- Ksenofobia

- Etnocentryzm

- Stereotyp

- Dyskryminacja

Przygotowanie młodego pokolenia do życia w społeczeństwie międzykulturowym –

wyzwanie dla edukacji krajów europejskich.

o WYCHOWANIE DO DEMOKRACJI I TOLERANCJI

Współczesna kultura i cywilizacja generują kompleks problemów dotyczących życia

społecznego określanego mianem demokracja.

Modele demokracji:

Modernistyczny Postmodernistyczny

WYZWANIE DLA EDUKACJI:

- Osiągniecie postawy akceptacji dla życia w demokratycznym świecie, poprzez promowanie

stosownych ideałów.

- Stworzenie procesu dydaktyczno-wychowawczego, w którym wszyscy uczestnicy mogą

brać czynny udział na zasadach partnerstwa, wzajemnego zrozumienia i szacunku,

respektowania różnic wynikających z pełnionych przez siebie ról i obowiązków.

NIEPOWODZENIA SZKOLNE

Wskaźniki służące do opisu niepowodzeń szkolnych (kraje Unii Europejskiej):

- Przedwczesne kończenie edukacji

- Powtarzanie klasy

- Absencja

- Niepowodzenia związane z oceną osiągnięć w trakcie roku szkolnego

- Niewystarczający poziom kształcenia

- Wyniki niewystarczające do uzyskania świadectwa końcowego

NAUCZANIE JĘZYKÓW OBCYCH

Upowszechnianie nauczania języków obcych w szkołach dotyczy szukania odpowiedzi

na pytania dotyczącego tego, czy:

- Nauka języków obcych powinna być obowiązkowa na wszystkich szczeblach edukacji

i w różnych typach szkół

- Ile i jakich języków obcych należy uczyć

- Od której klasy powinno się wprowadzić obowiązkowe nauczanie określonych języków

- Czy każdy młody człowiek jest w stanie niezależnie od narodowości uczyć się skutecznie

dowolnego języka obcego

RÓWNOŚĆ SZANS EDUKACYJNYCH

Uniformizm programów nauczania, organizacja i formy pracy z uczniami, brak postulowanej

indywidualizacji w traktowaniu uczniów oraz czynniki społeczne i ekonomiczne sprawiają,

że realne możliwości zdobycia określonego poziomu wykształcenia są nadal bardzo

zróżnicowane.

NOWE FUNKCJE PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ:

- Integrująca

- Oceniająca

- Modelująca

PROBLEMY Z JAKIMI BORYKAJĄ SIĘ WSPÓŁCZESNE PAŃSTWA (SYSTEMY

OŚWIATOWE):

 POLSKA

- Niechęć uczniów do szkoły,

- Nabycie umiejętności samokształcenia,

- Kształtowanie świadomości europejskiej.

 ANGLIA I WALIA:

- Umocnienie społeczeństwa międzykulturowego,

- Asymilacja dzieci z rodzin muzułmańskich,

- Podniesienie wieku obowiązku szkolnego (18-19lat),

 NIEMCY:

- Integracja dzieci imigrantów,

- Podniesienie poziomu oświaty dla niepełnosprawnych,

- Uczynienie oświaty narzędziem walki z przestępczością, narkomanią, korupcją.

 FRANCJA:

- Lepsze przygotowanie kadry dla szkolnictwa średniego i wyższego,

- Wypracowanie strategii rozwiązania problemu wielokulturowości,

- Opieka nad najzdolniejszymi uczniami.

 JAPONIA:

- Rozwój kształcenia ustawicznego,

- Sprostanie przyrostowi wiedzy naukowej i technicznej,

- Włączenie się do rozwiązywania problemów globalnych.

STRUKTURY I FUNKCJONOWANIE SYSTEMÓW OŚWIATOWYCH

WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE

- Wzrost rangi wychowania przedszkolnego:

- Wychowanie przedszkolne postrzegane jako element kształcenia ustawicznego,

- Wychowanie przedszkolne przynosi pozytywne skutki (długotrwałe efekty) w późniejszym

życiu i rozwoju dzieci.

INSTYTUCJE WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO

 Początki wychowania przedszkolnego - Friedrich Frobel:

- 1840-1850 – Kindergarten (ogródki dziecięce)

- Kształcenie nauczycielek wychowania przedszkolnego

- Zabawa wykorzystywana w rozwoju umysłowym i fizycznym dzieci

- Przedszkola to instytucje samodzielne, niekiedy połączone ze szkołami lub zintegrowane

z etapem kształcenia początkowego (Dania, Holandia, Irlandia).

- Przedszkola w Holandii są włączone do szkół podstawowych nowego typu (dzieci od 4-12

r. ż.) w myśl teorii, że rozwój dzieci w tym wieku przebiega lepiej w systemie

zintegrowanym.

- Nie we wszystkich krajach długość trwania edukacji przedszkolnej jest taka sama.

Wskaźnik „upowszechniania wychowania przedszkolnego” – odsetek dzieci z każdego

rocznika (od 3 do 6 lat), które zostały włączone do systemu zinstytucjonalizowanej edukacji

przedszkolnej, w stosunku do całkowitej liczby dzieci z danej grupy wiekowej.

Wskaźnik „średniej długości trwania wychowania przedszkolnego” (średni okres

uczęszczania do placówki edukacji przedszkolnej) to odsetek sumy liczb określających czas

uczęszczania do przedszkola przez wszystkie dzieci każdego rocznika dla odpowiadającej

temu poziomowi edukacji grupy wiekowej.

KONCEPCJE WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO:

Cel podstawowy

Przygotowanie dziecka do życia w społeczeństwie

Wyposażenie w określoną wiedzę i umiejętności niezbędne do dalszego rozwoju i kształcenia

Sposób osiągania celu uzależniony jest od stopnia zaangażowania instytucji edukacyjnych

w rozwój dziecka

np. Niemcy, Holandia, Dania

np, Belgia, Francja, Włochy, Hiszpania

Wychowanie przedszkolne

Wychowanie przedszkolne

= proces uspołeczniania

= nauka podstawowych

umiejętności

Dwa modele wychowania przedszkolnego (kraje europejskie)

MODEL RODZINNY MODEL SZKOLNY

(np. Finlandia, Szwecja (np. Francja, Hiszpania, Grecja

Dania, Niemcy) Wielka Brytania, Czechy,

Słowacja, Węgry, Polska)

MODEL MIESZANY

(np. Belgia, Włochy, Holandia, Portugalia)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SYSTEMÓW WYCHOWANIA

PRZEDSZKOLNEGO

 FRANCJA

- Wychowanie przedszkolne = wstępny etap edukacji

- Pierwsze instytucje opiekujące się dziećmi powstały w 1840 r. – tzw. „ochronki” dla dzieci

z biednych rodzin robotniczych

- 1886 r. – organizacja publicznych, bezpłatnych i świeckich przedszkoli

- Współcześnie przedszkola oferują opiekę dzieciom między 2-6 r. ż.

- 99% dzieci powyżej 3 r. ż. uczęszcza do przedszkoli

- Przedszkola to część sektora szkolnictwa podstawowego (2-11 lat)

- Pierwszy cykl kształcenia podzielony jest na: poziom niższy (2-4 lata), średni (4-5 lat),

wyższy (5-6 lat)

 Niższy stopień:

Rozwijanie umiejętności komunikacji językowej, zdolności intelektualnych i zdolności

postrzegania u dzieci

 Średni poziom:

- Podstawy nauki (czytanie, pisanie, liczenie, prace manualne i artystyczne)

* Dzieci w przedszkolu posiadają „dzienniczek ucznia” = trwały zapis rozwoju dziecka

 NIEMCY

Rodzaje instytucji wychowania przedszkolnego

Przedszkole

(3-6 lat)

Przedszkole typu szkolnego

(6-latki, które nie osiągnęły

dojrzałości szkolnej)

Klasy wstępne

(5-latki, dodatkowe

przygotowanie do szkoły)

 FINLANDIA

- Niski udział dzieci w wychowaniu przedszkolnym

 Przyczyny:

- rzadkie zaludnienie kraju

- dominująca opinia o wyższości wychowania w rodzinie

Rodzaje placówek przedszkolnych

Ośrodki dziecięce

Realizują ustalone założenia

programowe

Rodzinne ośrodki opieki nad dziećmi

Brak wskazań programowych

 PORTUGALIA

- Wychowanie przedszkolne dla dzieci w wieku 3-5 lat

Rodzaje placówek

Stacjonarne Wędrowne

 Przedszkola:

- państwowe,

- prowadzone przez organizacje charytatywne, szkoły prywatne, związki zawodowe

KSZTAŁCENIE POCZĄTKOWE (ELEMENTARNE) I PODSTAWOWE

NAUCZANIE POCZĄTKOWE, TO RODZAJ KSZTAŁCENIA, KTÓRY:

 realizowany jest na samym początku obowiązkowej nauki szkolnej i często bywa

poprzedzony nieobowiązkowym wychowaniem przedszkolnym,

 rozpoczyna się, w zależności od kraju, w wieku 5-7 lat, najczęściej jednak w wieku

6 lat,

 programowo nastawiony na nauczanie podstawowych umiejętności czytania, pisania,

liczenia; przekazanie elementarnej wiedzy o świecie; ukształtowanie postawy wobec

świata, itd.

 w systemach oświatowych może być odrębną instytucją; czasami wchodzi w skład

większej instytucji oświatowej,

 w poszczególnych krajach obejmuje różną liczbę klas (najczęściej od 4-6)

KSZTAŁCENIE PODSTAWOWE TO RODZAJ EDUKACJI, KTÓRY:

 składa się z dwóch części: z nauczania początkowego oraz kształcenia podstawowego

drugiego stopnia,

 w niektórych krajach jest realizowany w odrębnych placówkach, nazywanych

szkołami podstawowymi,

 program kształcenia podstawowego drugiego stopnia dzieli się znacznie wyraźniej na

przedmioty nauczania niż poziom kształcenia początkowego,

 najczęściej czas nauki w szkole podstawowej wynosi 8-9 lat (klas szkolnych),

w wyjątkowych przypadkach klas tych jest mniej lub więcej,

 w większości krajów postrzegane jest jako cykl przygotowujący do dalszego etapu

kształcenia (szkoły średniej),

 w większości krajów pokrywa się z etapem „kształcenia obowiązkowego,

w niektórych stanowi jedynie jego część.

STRUKTURY KSZTAŁCENIA POCZĄTKOWEGO I PODSTAWOWEGO

WIEK ROZPOCZYNANIA NAUKI SZKOLNEJ NA POZIOMIE NAUCZANIA

POCZĄTKOWEGO

KSZTAŁCENIE POCZĄTKOWE I OBOWIĄZKOWE NA ŚWIECIE

CZEGO UCZY SIĘ NA ETAPIE NAUCZANIA POCZĄTKOWEGO W SZKOŁACH

NA ŚWIECIE

REPERTUAR TWORZĄ ZAZWYCZAJ:

 język ojczysty,

 matematyka,

 język obcy (lub tzw. drugi język państwowy),

 środowisko społeczno-przyrodnicze,

 przedmioty artystyczne (wychowanie muzyczne i plastyczne),

 prace techniczne (ręczne),

 wychowanie fizyczne,

 religia.

CZAS PRZEZNACZONY NA REALIZACJĘ PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA

PODSTAWOWEGO

CZAS PRZEZNACZONY NA NAUKĘ PRZEDMIOTÓW W KSZTAŁCENIU

13-LATKÓW

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PROCESU KSZTAŁCENIA POCZĄTKOWEGO

(ELEMENTARNEGO) I PODSTAWOWEGO

1. Cechy charakterystyczne procesu kształcenia – zespół zjawisk, które wspólnie tworzą

profil procesu kształcenia w środowisku szkolnym:

 właściwości podmiotu, tzn. osób uczestniczących aktywnie w procesie kształcenia,

 właściwości kontekstu, tzn. determinanty spoza procesu kształcenia, które oddziałują

na ten proces jako tzw. bodźce środowiskowe, socjalizacyjne,

 właściwości samego procesu, jego zawartości i przebiegu,

 właściwości wyników procesu edukacyjnego.

WARUNKI REALIZACJI PROCESU KSZTAŁCENIA

ŚREDNIA WIELKOŚĆ SZKÓŁ MIERZONA LICZBA UCZNIÓW

WIELKOŚĆ KLAS MIERZONA LICZBĄ UCZNIÓW

STRUKTURA WIEKOWA POPULACJI NAUCZYCIELI (NA POZIOMIE SZKÓŁ

PODSTAWOWYCH PIERWSZEGO I DRUGIEGO STOPNIA)

KSZTAŁCENIE STOPNIA ŚREDNIEGO

Dania

 Kształcenie obowiązkowe – 9 lat (7-16 lat)

 Folkeskole – 9 klas obowiązkowych, 1 nieobowiązkowa

Kształcenie ogólne

Gimnazjum (3 lata)

Kursy (dla absolwentów 10 klasy

szkoły podstawowej, 2 lata,

zakończone egzaminem

przygotowawczym wyższym

Kształcenie zawodowe

Zasadnicze kształcenie zawodowe

(3-4 lata), zakończone kwalifikacjami

w zawodach rzemieślniczych i innych,

2/3 praktyki, 1/3 nauki w szkole

Technika zawodowe (3 lata)

szkoły handlowe i techniczne,

zakończone egzaminem upoważniającym

do studiowania, rok – praktyki, dwa

lata – wiedza teoretyczna

Francja:

 Licea ogólnokształcące i techniczne (3 lata), matura ogólna lub zawodowa – studia,

dyplom technika – zawód bez studiów

 Licea zawodowe (2 lata) – możliwość wykonywania zawodu, (4 lata) – matura

zawodowa, przemienne kształcenie zawodowe (teoria + praktyki)

 Alternatywne przysposobienie do zawodu (2 lata), młodzież (16-25 lat), staż

pracowniczy, uzyskanie dyplomu zawodowego.

Niemcy (Bawaria):

 Szkoła główna – uczniowie kończą klasy 5-9 lat, zdobywają wykształcenie ogólne

ukierunkowane na przygotowanie zawodowe

 Szkoła realna (4 klasy) – część uczniów rozpoczyna ją 6 klasie szkoły głównej:

 szkoła zawodowa – 3-4 dni praca i 1-2szkoła

 wyższa szkoła zawodowa, technikum

 Gimnazjum – (klasy 5-13), elitarna szkoła przygotowująca do studiów, egzamin

maturalny

Węgry:

 Gimnazjum – 4-letnie ogólnokształcące (przygotowanie do studiów), po ukończeniu

8 klas szkoły podstawowej (14-15 lat), 8-letnie, 6-letnie, po 10 klasie – egzamin

(dalsza nauka lub praca), matura (dwa poziomy trudności)

 Kształcenie zawodowe

 Technika zawodowe (4 lata), matura zawodowa

 Zasadnicze szkoły zawodowe (3-letnie) – zasadnicze przygotowanie do zawodów

rzemieślniczych i innych oraz nauka materiału teoretycznego, praktyki

w warsztatach szkolnych i przedsiębiorstwach prywatnych

Szwecja:

 Szkoła gimnazjalna

- (3 lata – 16-19 lat),

- po ukończeniu 9 klasy szkoły podstawowej,

- programy nauczania przygotowują do studiów wyższych (2) lub mają profil

zawodowy (14),

- programy posiadają dwa elementy: wspólny podstawowy program nauczania

(8 przedmiotów, realizowanych przez 3 lata), odrębny program nauczania;

- na zakończenie gimnazjum dyplom potwierdzający uzyskane kwalifikacje lub

uprawniający do podjęcia studiów wyższych.

KSZTAŁCENIE UNIWERSYTECKIE

Belgia:

 Kształcenie wyższe z krótkim programem studiów (3-4 lata), dyplom w różnych

dziedzinach (pielęgniarka, nauczycielka nauczania początkowego itp.),

nieuniwersyteckie szkolnictwo wyższe

 Kształcenie z dłuższym programem studiów (co najmniej 4 lata), kształcenie

uniwersyteckie, dyplom w różnych dziedzinach (inżynier, nauczyciel szkolnictwa

średniego itp.)

 Kształcenie uniwersyteckie – przygotowanie podstawowe (2-3 lata), przygotowanie

specjalistyczne (kolejne 2-3 lata), tytuł licencjata

Francja:

 3 cykle studiów zakończone dyplomem:

o Cykl pierwszy (2 lata) – przygotowanie do zawodu lub dalszych studiów

uniwersyteckich

o Cykl drugi (3 lub więcej lat) – studia rozszerzone, po 3 latach – tytuł licencjata lub

magistra/inżyniera po ogółem 4-5 latach

o Cykl trzeci:

- roczny specjalistyczny program kształcenia nastawiony na praktykę; zakończony

specjalizacją;

- 3-4 letnie studia doktoranckie

DOSTĘPNOŚĆ SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

Japonia:

o Egzaminy wstępne: język japoński, matematyka, nauki społeczne i nauki przyrodnicze

(ekonomia, geografia, historia Japonii lub historia powszechna), języki obce

(angielski, niemiecki, francuski);

o Essej lub opinia ze szkoły średniej – opcjonalnie

Stany Zjednoczone:

o Studiować może każdy, kto ukończył szkołę średnia i ma odpowiedni dyplom.

o Lokalne, państwowe kolegia: brak egzaminów wstępnych.

o Uczelnie uprzywilejowane i elitarne:

 odpowiednia liczba punktów zdobytych w teście przydatności do studiów (SAT),

opcjonalnie testy wiedzy;

 pozycja studenta w klasie w oparciu o uzyskane wyniki, osiągnięcia

z najważniejszych przedmiotów w szkole średniej, prestiż ukończonej szkoły

średniej, rekomendacja nauczycieli i pedagogów szkolnych, rozmowy

kwalifikacyjne, eseje;

 wyróżniające cechy (osiągnięcia studenta w jednej z dyscyplin sportowych

w szkole średniej, itp.), osoby uzdolnione.

Wielka Brytania:

 UCAS (system pomagający wybrać właściwą szkołę wyższą lub inną)