9. Oglądanie telewizji z bliska niszczy wzrok
Z pewnością nie. Może co najwyżej zmęczyć mięśnie odpowiedzialne za akomodację oka. Ale
zmęczenie tych mięśni w żaden sposób nie szkodzi oczom – podobnie jak od biegania nie niszczą się
mięśnie łydek i ud. Co więcej, oczy dzieci są znacznie lepiej przystosowane do oglądania przedmiotów
z bliska, więc młodsi mniej się męczą, patrząc w ekran z odległości 30 centymetrów.
Aha, jeszcze to osławione promieniowanie. Ostatnie telewizory emitujące z kineskopu nieco
szkodliwego promieniowania zniknęły w latach 60. Tak więc oglądaj sobie telewizję, skąd tylko masz
ochotę.

11. Krótko obcinane włosy stają się mocniejsze
...a w dodatku grubsze, ciemniejsze i gęstsze. To bujda. Tak się nam tylko wydaje, bo długie,
nieobcinane włosy mają „zaokrąglone” końcówki, a krótkie, obcięte mają ostre końcówki. Nie jest też
prawdą, że krótko obcinane włosy stają się ciemniejsze. Po prostu im dłużej rośnie włos, tym dłużej
jest wystawiony na słońce i tym bardziej płowieje. Włosy to martwa natura – o konsekwencjach tego
stanu rzeczy piszemy też w micie numer 70.

12. Herbata słodzona miodem jest zdrowsza
Sam miód ma wiele zdrowotnych walorów, jednak po podgrzaniu do ponad 40 stopni staje się
smaczną, choć generalnie bezwartościową mieszaniną glukozy i fruktozy. Traci niemal wszystkie
właściwości lecznicze, ulatnia się też większość olejków eterycznych. Można więc słodzić herbatę
miodem, ale pomoże nam to najwyżej przybrać na wadze. Podobnie jest z cytryną. Sporo osób dodaje
ją do herbaty z nadzieją na zaopatrzenie swojego organizmu w witaminę C. Niestety, i ten związek
rozpada się w wysokich temperaturach.

21. Cholesterol jest szkodliwy
Cholesterol jest tłuszczowym związkiem chemicznym niezbędnym do życia, bo bierze udział
w tworzeniu hormonów sterydowych, kwasów żółciowych i witaminy D, jest też składnikiem błon
komórkowych. Potocznie cholesterolem nazywa się występujące w osoczu krwi lipoproteiny, w skład
których wchodzi między innymi cholesterol. W zależności od gęstości wyróżniamy cholesterol zły
(LDL) i dobry (HDL). Ten pierwszy odkłada się w tętnicach, co może prowadzić do miażdżycy czy
choroby układu sercowo-naczyniowego, drugi natomiast go unieszkodliwia.

23. Woda utleniona dezynfekuje rany
Może to szokujące, ale woda utleniona niemal nie likwiduje zarazków w ranie. Za to efektownie pieni
się i szczypie, co może sprawiać dobre wrażenie. Na dodatek uszkadza zdrowe tkanki wokół rany,
utrudniając gojenie. Mit wody utlenionej wciąż świetnie się trzyma. To prawda, że w warunkach
laboratoryjnych wodny roztwór nadtlenku wodoru niszczy bakterie beztlenowe, jednak badania
pokazały, że drobne zakażone rany nie goją się lepiej po potraktowaniu ich wodą utlenioną. Lepiej już
przemyć skaleczenia wodą z mydłem.

30. Dziewczynki są z natury gorsze z przedmiotów ścisłych
Gdy w 2005 roku rektor Harvardu ogłosił (notabene na konferencji poświęconej dyskryminacji
kobiet), że przewaga mężczyzn wśród znanych matematyków i naukowców wynika z wrodzonej
przewagi płci, stracił stanowisko. Ostatnio problem ten badała profesor Paola Sapienza, która
przeanalizowała wyniki testu z matematyki przeprowadzonego wśród 276 tysięcy 15-latków z 40
państw. Okazało się, że generalnie chłopcy poradzili sobie z zadaniami lepiej niż dziewczynki, ale
młode Szwedki i Norweżki napisały test niemal równie dobrze jak ich koledzy, a Islandki były dużo

lepsze. Wyniki te profesor Sapienza zestawiła ze wskaźnikami dotyczącymi równości płci w różnych
krajach i okazało się, że w krajach skandynawskich niemających problemu z równouprawnieniem
dziewczynki świetnie radzą sobie- z matematyką, a w państwach takich jak Turcja dyskryminowana
płeć piękna osiąga dużo gorsze wyniki. Wniosek: dziewczynki nie są gorsze z natury, tylko z powodów
społeczno-kulturowych.

3. Regularne uprawianie seksu likwiduje trądzik
Seks nie pomaga usunąć trądziku. U chorych na trądzik zmiany hormonalne prowadzą do nadmiernej
stymulacji gruczołów łojowych, na które seks nie ma najmniejszego wpływu. Jeśli chcecie koniecznie
doszukiwać się jakiejś zależności, to raczej odwrotnej – pozbywając się trądziku, zwiększasz szanse
na seks.

32. Jedzenie ogórków i popijanie ich mlekiem to gwarantowane rozwolnienie
Hm, a mizerię jedliście? Toż to ogórki z najtłustszą częścią mleka. I co, zaszkodziła? Można by jeszcze
rozważać szkodliwość ogórków kiszonych zmieszanych z mlekiem. No ale spójrzmy
na to z chemicznego punktu widzenia. Ogórki mają pH w granicach 1–3, podczas gdy kwasy
żołądkowe to solidne 1. Zatem mleko tak czy inaczej ląduje w żrącym środowisku, a białka w nim
zawarte ulegają denaturacji.

34. Koala to misie
Choć wyglądają jak pluszowe misie-, niewiele mają z nimi wspólnego, podobnie jak z niedź-wiedziem-
polarnym czy brunatnym. Koala należy do rzędu torbaczy i wychowuje potomstwo w torbie, tak samo
jak kangur.

35. Papierosy „light” są mniej szkodliwe
W wielu krajach (m.in. w USA) producenci nie mogą umieszczać określenia „light” na papierosach,
bo mogą być one nawet bardziej szkodliwe od klasycznych. W 2006 roku udowodniono, że palącym
je trudniej rozstać się z nałogiem. Fałszywe jest również przeświadczenie o mniejszym ryzyku
zachorowań na nowotwory. W 2004 roku „British Medical Journal” opublikował wyniki badań
wskazujących, że ryzyko zachorowania na raka płuc jest identyczne w przypadku palących zwykłe
papierosy i wybierających „light-” lub „ultralight”.

42. Są sposoby na nieoperacyjne powiększanie penisa
Zła wiadomość – nie ma. Niestety, wszystkie te spamowe obietnice to ściema, kłamstwo i reklama.
Brak naukowych dowodów na trwałe powiększenie penisa inaczej niż przez zabieg chirurgiczny.
Mimo to nie załamuj rąk – w końcu medycyna wciąż się rozwija.

43. Dzieci nie mogą pić zimnych płynów
Kilkumiesięczne dzieci rzeczywiście nie powinny pić bardzo zimnych napojów w dużych ilościach,
ponieważ może to spowodować na przykład czkawkę. Jednak nie ma przeciwwskazań, by roczne
dziecko piło płyny przechowywane w lodówce (oczywiście jeśli chce). Podczas upałów picie
chłodnych – choć nie lodowatych – napojów jest wręcz wskazane.

45. Siedź prosto!
Ten rodzicielski okrzyk nie ma sensu, a nawet może zaszkodzić. Zdrowe siedzenie nie oznacza
bowiem utrzymywania kąta prostego między udami a plecami – wskazane jest bowiem nawet
łagodniejsze wygięcie odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Lepiej więc zsunąć nieco tyłek z siedzenia i

odrobinę wygiąć plecy, niż siedzieć ładnie, niezdrowo i niewygodnie – niczym po połknięciu kija. I
znowu mama nie miała racji...

47. Przeziębienia/grypy można się nabawić, marznąc
Samo zmarznięcie z pewnością nie wystarczy. Jeśli jednak jest nam zimno, organizm w odruchu
obronnym wycofuje krew z naczyń obwodowych, by ograniczyć straty ciepła i podgrzać mózg oraz
organy wewnętrzne. Przez to mniej krwi dociera między innymi do śluzówki nosa i gardła, które są
szczególnie narażone na ataki wirusów i bakterii. Mniej krwi oznacza też mniej komórek układu
odpornościowego, a więc słabszą obronę i większe ryzyko infekcji.

54. Stawianie baniek leczy
Nie leczy. Zresztą nie wiadomo, dlaczego miałoby leczyć. W końcu bańki to nic innego jak robienie
płytkich siniaków na plecach. Właściwie solidne lanie pasem na goły tyłek powinno mieć podobne
działanie terapeutyczne.

55. Trzeci zawał zabija
Można umrzeć po pierwszym, a można przeżyć ich siedem. Nie ma reguły. Wszystko zależy
od miejsca zamknięcia naczynia krwionośnego – nawet niewielki zawał może okazać się zabójczy, jeśli
dojdzie do niego w złym miejscu. Ryzyko śmierci zmniejsza bardzo szybkie leczenie.

62. Człowiek wykorzystuje 10 procent swojego Mózgu
Jeden z najmocniej trzymających się mitów pochodzi z początku XX wieku, gdy stwierdzono,
że jednocześnie aktywnych jest około 10 procent neuronów. Stwierdzenie jest równie głupie jak
powiedzenie, że człowiek używa tylko 10 procent swoich mięśni.

64. Kremy nawilżają skórę i mają różne właściwości
Raczej różne ceny. Bo przeważająca większość kremów się nie wchłania. Nie może się wchłonąć,
ponieważ nie przenika przez rogową warstwę naskórka. To, co wydaje nam się wchłanianiem, jest
zwykłym odparowywaniem wody. Poza najtańszymi, robionymi z byle czego kremami wszystkie
kosmetyki od klasy średniej w górę mają w zasadzie takie same właściwości. Jednym z nielicznych
wyjątków są kremy z liposomami lub niskocząsteczkowymi peptydami, które są w stanie przeniknąć
przez naskórek.

65. W czasie ataku epilepsji można udusić się językiem lub go sobie odgryźć
Nie można, bo język siedzi mocno w ustach dzięki wędzidełku, kawałkowi tkanki znajdującemu się
pod nim. Nie należy więc człowiekowi mającemu atak epilepsji wpychać paluchów do ust ani
czegokolwiek w nie wkładać. Dobrze jest za to położyć go na boku i przytrzymać mu głowę, by nie
uszkodził sobie czaszki.

68. Tylne siedzenie za kierowcą jest najbezpieczniejsze w samochodzie
Badania pokazują, że najbezpieczniejszy jest środek tylnej kanapy – oczywiście przy założeniu,
że mamy zapięte pasy. Siedzący w tym miejscu pasażer jest dobrze chroniony również podczas
zderzeń bocznych.

71. Podczas krwotoku z nosa należy odchylić głowę do tyłu i położyć na karku zimny okład
Zacznijmy od okładu – równie dobrze możesz go sobie położyć na pięcie, bo i tak nie ma wpływu
na krew lecącą z nosa. Natomiast jedynym efektem odchylania głowy jest to, że krew ścieka do gardła

i żołądka, co może doprowadzić do wymiotów. Gdybyś jednak chciał zatamować krwotok, pochyl
głowę do przodu i zaciśnij palcami nos na styku jego twardej i miękkiej części. Wytrzymaj tak pięć
minut, a krwotok ustanie.

72. Zniszczone włosy da się odbudować
Niestety, nie da się. Nawet najdroższą odżywką. Ani włosów spalonych trwałą, ani zniszczonych
farbowaniem, ani utlenianiem nie da się przywrócić chemicznymi metodami do stanu „sprzed”. Nie
można też uleczyć rozdwojonych końcówek. Z tego mylnego przekonania biorą się dramaty związane
z zapuszczaniem włosów. Włosy nieścinane przez rok urosną mniej niż podcinane co trzy miesiące
(zalecana częstotliwość). Podcinając włosy regularnie, pozbywamy się rozdwojonych końcówek,
a zapuszczając je do oporu, pozwalamy im dalej się rozdwajać. Po roku fryzjer będzie musiał ściąć nie
pół centymetra, lecz kilka centymetrów włosa.

77. Wytrzeźwiejesz, gdy wyjdziesz na świeże powietrze
Nie ma co się łudzić – ani świeże powietrze, ani zimny prysznic nie przyspieszą przetwarzania
alkoholu. Spalanie jego standardowej porcji (10 gramów) w wątrobie trwa około godziny. Kawa, choć
może powstrzymać efekt senności, nie usuwa go z organizmu. Nie myśl, że wytrzeźwiejesz, gdy się
najesz, albo że wypocisz alkohol, biegając – przez skórę, oddech i mocz wydalisz do 10 procent
alkoholu. Pomoże picie wody między drinkami i dodatkowo wypicie jej pół litra przed snem.

78. Dżdżownica przecięta na pół da dwie dżdżownice
Jeśli już musisz ciąć te sympatyczne skąposzczety, to wiedz, że przetrwać może tylko ich część
przednia, ta, w której znajduje się otwór gębowy, druga umrze z głodu. Z drugiej strony niektóre
płazińce przecięte na pół faktycznie staną się dwom niezależnymi organizmami.

80. Na grypę najlepszy jest antybiotyk
Pomijając to, że antybiotyki są jednymi z leków, których nie wolno podawać bez konsultacji z
lekarzem, na grypę na pewno nie pomogą. Zabijają bakterie, a nie wirusy, tymczasem grypa jest
typową chorobą wirusową.

81. Kuchenki mikrofalowe niszczą składniki odżywcze
Owszem, ale nie bardziej niż gotowanie i pieczenie. Problemem jest za to nierównomierne
podgrzewanie żywności – zwykle powstają w niej gorące punkty otoczone chłodniejszymi regionami.
Ponadto krótkie podgrzewanie w mikrofalówce może nie zabić niektórych chorobotwórczych bakterii
mogących znajdować się w jedzeniu.

83. Człowiek traci większość ciepła przez głowę
Dokładne pomiary wykazały, że przez głowę tracimy zaledwie 10 procent ciepła. Za to głowa i klatka
piersiowa są wyjątkowo wrażliwe na wychłodzenie, więc utrata przez nie ciepła odczuwana

86. Czytanie w półmroku psuje wzrok
Zła wiadomość dla rodziców – macie o jeden powód mniej do gnębienia dzieci. Czytanie przy
kiepskim świetle wzroku nie psuje, choć może zmęczyć oczy, a nawet wywołać ból głowy. Zresztą jak
się tak chwilę zastanowić, to właściwie nie wiadomo, dlaczego półmrok miałby być dla oczu zabójczy.
Tak czy inaczej, czytanie pod kołdrą z latarką nie grozi niczym poza byciem niewyspanym.

91. Komórka podgrzewa mózg
To prawda. Po długiej rozmowie tkanki w pobliżu telefonu mogą podgrzać się o prawie... pół stopnia

Celsjusza. Jakie to ma znaczenie dla zdrowia? Żadne. Historie na temat gotowania jajek za pomocą
telefonów komórkowych to bzdura. Średnia moc sygnału komórki to około 0,25 wata. Czymś takim
nawet nie ogrzeje się jajka.

92. Człowiek pochodzi od małpy
Zadziwiające, że to bzdurne uproszczenie przetrwało 150 lat. A więc jeszcze raz: człowiek i małpy
mają wspólnego przodka. Twierdzenie, że jedno pochodzi od drugiego, jest równie bezsensowne jak
powiedzenie, że ktoś pochodzi od swojego brata.

93. Od siadania na betonie łatwo dostaje się wilka
Można dostać zapalenia pęcherza, którego nawet potocznie nie nazywa się wilkiem. Nazywa się tak
za to lupus vulgaris, czyli gruźlicę skóry, tyle że ta choroba nie ma nic wspólnego z siadaniem
na murze. Wywołuje ją prątek gruźlicy.

96. Gdy jesteś przeziębiony, musisz nosić szalik
Cóż, jeśli lubisz, możesz nosić też kalosze i barchanowe majtki – wirusom wywołującym twoją
chorobę ani to nie zaszkodzi, ani nie pomoże. Jedyne uzasadnienie to opanowanie uczucia zimna
towarzyszące podwyższonej temperaturze ciała. Jeśli jednak masz gorączkę, to siedź grzecznie
w domu i nie zawracaj sobie głowy (a raczej szyi) szalikiem. A, ciepłe skarpetki też nic nie zmieniają –
oczywiście poza twoim stanem psychicznym.