127

Kszta³towanie przewagi konkurencyjnej w agroturystyce na przyk³adzie woj. ma³opolskiego

STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU

Roczniki Naukowe

●

●

●

●

●

tom X

●

●

●

●

●

zeszyt 2

Andrzej Kotala, Arkadiusz Niedzió³ka

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

KSZTA£TOWANIE PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ

W AGROTURYSTYCE NA PRZYK£ADZIE WOJEWÓDZTWA

MA£OPOLSKIEGO

DEVELOPING COMPATITIVE ADVANTAGE IN AGRITOURISM

ON THE EXAMPLE OF THE MALOPOLSKA PROVINCE

S³owa kluczowe: agroturystyka, przewaga konkurencyjna, konkurencja, produkt

agroturystyczny

Key words: agritourism, competitive advantage, rivalry, agritourism product

Synopsis. W pracy ukazano rolê kszta³towania produktu agroturystycznego w celu uzyskania przewagi konku-

rencyjnej na rynku turystycznym. Przedstawiono ró¿ne formy dzia³añ i przedsiêwziêæ maj¹cych na celu zachêciæ

turystów do przyjazdów do gospodarstw agroturystycznych. Zwrócono uwagê na us³ugi rekreacyjne, produkty

markowe, kategoryzacjê, rodzaje promocji. Zaprezentowano równie¿ wyniki badañ przeprowadzonych w 365

gospodarstwach agroturystycznych nt. kszta³towania przewagi konkurencyjnej w agroturystyce.

Wstêp

Podobnie jak w ka¿dej dzia³alnoœci rynkowej równie¿ w dzia³alnoœci agroturystycznej wystêpu-

je zjawisko konkurencji. O turystów zabiegaj¹ w³aœciciele gospodarstw agroturystycznych prowa-

dz¹cych swoj¹ dzia³alnoœæ od niedawna, jak i zajmuj¹cy siê agroturystyk¹ od d³u¿szego czasu.

Konkuruj¹ zarówno kwatery zrzeszone w stowarzyszeniach agroturystycznych, jak i podmioty nie

bêd¹ce ich cz³onkami. W walce o klientów wspó³rywalizuj¹ gospodarstwa skategoryzowane, jak i

nieposiadaj¹ce ¿adnej kategorii. Kwaterodawcy próbuj¹ uzyskaæ przewagê konkurencyjn¹ przez

kszta³towanie w³asnego produktu agroturystycznego w ofertê ciekawych, czasami innowacyj-

nych us³ug rekreacyjnych lub przez wykreowanie produktu markowego. Rolnicy staraj¹ siê tak¿e

specjalizowaæ swoje gospodarstwo agroturystyczne przez stworzenie produktu unikatowego lub

przez obs³ugê pewnej tylko grupy odbiorców.

Czêœæ metodyczna

Celem artyku³u by³o przedstawienie zasad kszta³towania produktu agroturystycznego na trud-

nym konkurencyjnym rynku w agroturystyce. W teoretycznej czêœci pracy zaprezentowano ró¿ne

przedsiêwziêcia i dzia³ania, które mog¹ przyczyniæ siê do zwiêkszenia przyjazdów turystów i do

skuteczniejszej walki konkurencyjnej wœród w³aœcicieli kwater agroturystycznych. W czêœci empi-

rycznej zaprezentowano natomiast wyniki badañ przeprowadzonych w 365 gospodarstwach agro-

turystycznych w województwie ma³opolskim. Badania mia³y na celu poznanie dzia³añ stosowa-

nych przez kwaterodawców w celu przyci¹gniêcia turystów. Do badañ wykorzystano narzêdzie

badawcze jakim by³ wywiad wed³ug kwestionariusza. Kryterium doboru próby by³ wybór gmin,

zlokalizowanych w powiatach charakteryzuj¹cych siê najwiêksz¹ liczb¹ gospodarstw agrotury-

stycznych w województwie. Z kolei w powiatach do badañ dobrano te gminy, w których liczba

gospodarstw agroturystycznych stanowi³a co najmniej 50% wszystkich obiektów noclegowych w

gminie. Dane co do liczby gospodarstw agroturystycznych wed³ug powiatów i gmin uzyskano w

Ma³opolskim Oœrodku Doradztwa Rolniczego zs. w Karniowicach.

128

Andrzej Kotala, Arkadiusz Niedzió³ka

Istota przewagi konkurencyjnej w agroturystyce

Najistotniejszym czynnikiem uruchamiania i rozwijania produktu agroturystycznego s¹ ludzie i

ich kompetencje [Sikora 1999]. W podejmowaniu dzia³alnoœci agroturystycznej najwa¿niejszym

kapita³em jest rodzina wiejska i jej predyspozycje do prowadzenia samodzielnej dzia³alnoœci go-

spodarczej. W agroturystyce w³aœnie od kapita³u ludzkiego zale¿y stworzenie takiego produktu,

który pozwoli zwiêkszyæ przewagê konkurencyjn¹.

W opinii Strzembickiego [2003] w procesie tworzenia produktu agroturystycznego nale¿y roz-

ró¿niæ dwie podstawowe dziedziny: kszta³towanie ofert i dostosowanie ofert. Kszta³towanie ofert

to wybór dziedziny, w której jesteœmy najlepsi oraz odgraniczenie naszej dzia³alnoœci od innych

firm. Wymienione dzia³ania powinny obejmowaæ zw³aszcza nastêpuj¹ce elementy sk³adowe:

–

koncentracjê na okreœlonym segmencie rynku,

–

wytwarzanie produktów specyficznych, które mog¹ zainteresowaæ turystów,

–

eksponowanie i wykorzystywanie ró¿nic w porównaniu z konkurencj¹,

–

œwiadome rezygnowanie z pewnych dziedzin dzia³alnoœci, w wyniku analizy naszych zalet i

s³aboœci.

Konkurencyjnoœæ przedsiêbiorstwa to jego sytuacja ekonomiczna w zmiennym otoczeniu, w

którym potrafi ono uzyskaæ przewagê nad rywalizuj¹cymi przedsiêbiorstwami na rynku oferuj¹c

klientom wiêksz¹ wartoœæ od tej, któr¹ oferuj¹ przedsiêbiorstwa rywalizuj¹ce [Sobolak 2006]. Nie-

zwykle istotn¹ rolê, jeœli chodzi o konkurencyjnoœæ w agroturystyce odgrywaj¹ us³ugi rekreacyjne

oferowane turystom. W przypadku ciekawych us³ug rekreacyjnych mo¿na uzyskaæ przewagê kon-

kurencyjn¹ i wzmocniæ swoj¹ pozycjê na rynku. W procesie kszta³towania tej przewagi wa¿ne

miejsce mo¿e odgrywaæ produkt markowy lub innowacyjne us³ugi rekreacyjne. Te dwa pojêcia s¹

ze sob¹ bliskoznaczne.

Produkt markowy to przede wszystkim sposób zdobywania rynku przez uzyskanie konkurencyj-

nej przewagi nad innymi produktami obecnymi na rynku. Mo¿liwoœci kszta³towania markowego

produktu agroturystycznego na obszarach wiejskich s¹ szczególnie znacz¹ce w zakresie zakwatero-

wania, wy¿ywienia oraz us³ug kulturalno-rekreacyjnych [£êczycki 2004]. W agroturystyce produkty

markowe spe³niaj¹ wa¿n¹ rolê. Wed³ug Majewskiego [2000] przejawia siê to g³ównie tym, ¿e marka:

–

umo¿liwia odró¿nianie produktów,

–

stymuluje powtarzalnoϾ przewagi,

–

pozwala poszerzyæ oferowane grupy produktów,

–

umo¿liwia uzyskanie wy¿szej ceny.

Produktem markowym w agroturystyce mog¹ byæ us³ugi lecznicze. Zwrócili na to uwagê Sznaj-

der, Przezbórska [2006], którzy wyszczególnili termin „agroterapia” i znaczenie to uzasadnili tym, ¿e

terapia musi siê odbywaæ na terenie gospodarstwa lub na terenie wiejskim. W opinii wspomnia-

nych autorów agroturystyka oferuje obecnie nastêpuj¹ce produkty i us³ugi terapeutyczne:

–

hipoterapiê,

–

terapie wykorzystuj¹ce specyfiki roœlinne i zwierzêce:

–

aromatoterapiê,

–

apiterapiê,

–

specyficzne diety,

–

minisanatoria.

Apiterapia to metoda leczenia, profilaktyka i promocja zdrowia za pomoc¹ produktów pszcze-

lich i preparatów, czyli apiterapeutyków, sporz¹dzonych z u¿yciem tych produktów. Aromatotera-

pia z kolei to terapia wykorzystuj¹ca zapachy – jest metod¹ lecznicz¹ o historii tak d³ugiej, jak

historia cywilizacji. Jej podstaw¹ jest wykorzystywanie pozytywnych w³aœciwoœci olejków ete-

rycznych zawartych w roœlinach. W kszta³towaniu przewagi konkurencyjnej w agroturystyce api-

terapia wydaje siê byæ po¿¹danym produktem, dziêki któremu mo¿na uzyskaæ przewagê nad innymi

gospodarstwami agroturystycznymi.

Kszta³tuj¹c produkt agroturystyczny poza us³ugami rekreacyjnymi, produktami markowymi,

agroterapi¹, w³aœciciele gospodarstw agroturystycznych mog¹ poddaæ swój obiekt procedurom

kategoryzacyjnym. Dziêki posiadanej kategorii istnieje mo¿liwoœæ promocji swojego gospodar-

129

Kszta³towanie przewagi konkurencyjnej w agroturystyce na przyk³adzie woj. ma³opolskiego

stwa agroturystycznego na portalu internetowym ogólnokrajowej Polskiej Federacji Turystyki

Wiejskiej „Gospodarstwa Goœcinne”, a tak¿e wsparcia w organizacji wyjazdów na targi i gie³dy

turystyczne oraz umieszczania swojej oferty w wydawnictwach wydawanych przez tê organizacjê.

W opinii Jalinika [2005] jednymi z najwa¿niejszych celów poddania gospodarstwa agrotury-

stycznego kategoryzacji jest wykreowanie marki produktu agroturystycznego oraz podniesienie

jakoœci œwiadczonych us³ug. Warto zwróciæ uwagê na pewne determinanty, od których zale¿y

kategoryzacja danego obiektu. Kryñski [2003] stwierdza, ¿e o zakwalifikowaniu gospodarstwa

agroturystycznego zgodnie z normami kategoryzacyjnymi do konkretnej kategorii przes¹dzaj¹ w

zasadzie parametry techniczno-sanitarne pokoi, ich standard budowlany (wielkoϾ pokoi, wypo-

sa¿enie pokoi, instalacje i urz¹dzenia itp.) oraz po³o¿enie i stan w jakim znajduje siê ca³e gospodar-

stwo. Z kolei wed³ug wspomnianego ju¿ Jalinika [2005] kategoryzacja gospodarstw agroturystycz-

nych œwiadczy o dwóch wartoœciach – okreœlonym standardzie obiektu i natê¿eniu ruchu

turystycznego na okreœlonym obszarze. Im wiêcej gospodarstw jest skategoryzowanych, tym

dynamiczniej rozwija siê agroturystyka.

Uatrakcyjnianie turystom ich pobytu w ciekawy sposób oraz posiadanie odpowiedniej katego-

rii mog¹ przyczyniæ siê do zwiêkszonych przyjazdów letników. Z kolei istotn¹ kwesti¹ jest to, aby

zachêciæ goœci do ponownych przyjazdów w przysz³oœci. Uwarunkowane jest to przez jakoœæ

oferowanych us³ug oraz obs³ugê turystów. W ramach jakoœci, ocenianej subiektywnie przez goœci

– turystów, wyodrêbniæ nale¿y dwie kategorie [Strzembicki 2003]:

–

jakoœæ u¿ytkowo-techniczn¹, czyli to, co nabywca otrzymuje od us³ugodawcy w ramach pakie-

tu us³ugowego, np. wygodne pokoje, sypialnie, w³aœciwie urz¹dzony pokój dzienny, sprzêt

sportowy i turystyczny, ogród rekreacyjny z urz¹dzeniami pozwalaj¹cymi zaspokajaæ ró¿ne

potrzeby goœci, miejsca do parkowania samochodów, warunki p³atnoœci,

–

jakoœæ abstrakcyjn¹, czyli tzw. emocjonaln¹ zawartoœæ us³ugi – sposób w jaki turysta jest

obs³ugiwany (zaanga¿owanie gospodarzy, ich zachowanie i lojalnoœæ w stosunku do goœci,

wiarygodnoœæ, uprzejmoœæ, kompetencje, sposób za³atwiania reklamacji, nastrój w obiekcie

turystycznym itp.).

W kszta³towaniu przewagi konkurencyjnej w agroturystyce wa¿ne miejsce zajmuje równie¿

odpowiednia polityka promocyjna. Nale¿y zgodziæ siê z Sikor¹ [2006], ¿e promocja w agroturystyce

nie jest ³atw¹ dzia³alnoœci¹, poniewa¿ nie ma jednego schematu wskazuj¹cego na jej skutecznoœæ i

efektywnoœæ. Wed³ug Strzembickiego [1998], promocja w turystyce to zespó³ œrodków, za pomoc¹

których dana firma turystyczna komunikuje siê z rynkiem, a mówi¹c œciœlej – przekazuje szczegó³o-

we informacje o swojej dzia³alnoœci lub konkretnych produktach czy us³ugach.

W komunikacji z rynkiem wskazane jest, aby w³aœciciel gospodarstwa agroturystycznego sto-

sowa³ ró¿ne formy promocji. Powinien posiadaæ w³asn¹ stronê internetow¹, prezentowaæ swoj¹

ofertê w ró¿nych wydawnictwach: katalogach, prospektach, a tak¿e uczestniczyæ w wyjazdach na

gie³dy i targi turystyczne. Ponadto, dla sta³ych klientów lub w okresie pozasezonowym warto

stosowaæ tzw. promocjê uzupe³niaj¹c¹, m. in. w postaci obni¿ek cen za oferowane us³ugi.

W celu zwiêkszenia dzia³añ promocyjnych gospodarstwa agroturystyczne zostaj¹ czasami

cz³onkami stowarzyszeñ agroturystycznych. Cz³onkostwo w tych organizacjach przek³ada siê na

wspóln¹ promocjê, w tym na organizacjê wspólnych wyjazdów na targi i gie³dy turystyczne oraz

umieszczanie ofert we wspólnych wydawnictwach katalogowych.

Podmioty agroturystyczne znajduj¹ce siê na tym samym terenie, np. w jednej gminie mog¹ nie

podejmowaæ ¿adnej wspó³pracy i nie zrzeszaæ siê w stowarzyszenia. Przyczyn¹ braku wspó³pracy

jest traktowanie innych podmiotów jako konkurentów, z którymi nale¿y podj¹æ walkê konkuren-

cyjn¹ i j¹ wygraæ [Sznajder, Przezbórska 2006]. W³aœciciele gospodarstw agroturystycznych sto-

suj¹c strategiê konkurencji nie podejmuj¹ czêsto ¿adnej wspó³pracy. Ponadto, s³abe podmioty

agroturystyczne z obawy o swoj¹ przysz³oœæ tak¿e czêsto nie s¹ sk³onni do wspó³pracy.

Wyniki badañ

Województwo ma³opolskie nale¿y do tych regionów w Polsce, w których rozwój agroturystyki

jest bardzo intensywny. W celu poznania dzia³añ w³aœcicieli gospodarstw agroturystycznych w

130

Andrzej Kotala, Arkadiusz Niedzió³ka

sferze pozyskiwania klientów

przeprowadzono badania nt.

kszta³towania produktu agrotury-

stycznego, walki konkurencyjnej

i ró¿nych dróg dotarcia do poten-

cjalnych turystów.

W kszta³towaniu produktu

agroturystycznego wa¿ne miejsce

zajmuje pakiet us³ug rekreacyj-

nych. Badane gospodarstwa agro-

turystyczne oferuj¹ turystom ró¿-

ne formy spêdzania czasu wolnego

w ciekawy i interesuj¹cy sposób.

Prawie wszystkie organizuj¹ dla

letników ogniska i grilowanie. Wie-

lu kwaterodawców proponuje

swoim goœciom równie¿ grzybo-

branie oraz s³u¿y im w przewod-

nictwie po okolicy (tab. 1).

Ponad po³owa respondentów

(57,8%) odpowiedzia³a, ¿e ich gospodarstwo agrotu-

rystyczne posiada jak¹œ specjalnoœæ przyci¹gaj¹c¹

turystów. W grupie tej najwiêcej odpowiedzi, prawie

po³owa (48,3%) dotyczy³a potraw regionalnych, na-

stêpnie malowniczej okolicy (16,1%). Wed³ug auto-

rów tej pracy piêkno krajobrazu nie powinno byæ jed-

nak uznane za produkt markowy, gdy¿ nie dotyczy to

bezpoœrednio danego gospodarstwa. Takim produk-

tem markowym mo¿e byæ ¿ywnoœæ, ciekawe formy

us³ug rekreacyjnych, spêdzanie wolnego czasu w ak-

tywny sposób itp. Wœród innych specjalnoœci wy-

mieniano m. in. tak¿e: jazdê konn¹ (9,5%), stawy ryb-

ne (8,0%) oraz w³asny wypiek chleba (7,6%).

Kszta³towanie przewagi konkurencyjnej w bada-

nych gospodarstwach agroturystycznych wyra¿a siê

tak¿e w posiadaniu odpowiedniej kategorii. Procedu-

ra nadawania kategorii jest dobrowolnym dzia³aniem,

a proces ten egzekwuje ogólnokrajowa organizacja

zrzeszaj¹ca wiejskich kwaterodawców Polska Federa-

cja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Goœcinne”.

Niestety wœród badanych gospodarstw agro-

turystycznych tylko 10,6% jest skategoryzowanych.

Ró¿ne s¹ powody niepoddania siê procedurom ka-

tegoryzacyjnym. Zdecydowanie najczêœciej respon-

denci wskazywali na brak w³asnego zainteresowa-

nia (26,4% obiektów nie skategoryzowanych), na

zbyt du¿e koszty tego przedsiêwziêcia (21,2%), na

trudnoœci w spe³nianiu wymogów (20,6%) (tab. 2).

Zwa¿ywszy, ¿e obecnie tylko co dziesi¹te go-

spodarstwo jest skategoryzowane, widaæ potrzebê

mocniejszego zaanga¿owania szkoleniowo-dorad-

czego ró¿nych instytucji, szczególnie oœrodków do-

h

c

y

n

a

d

a

b

w

h

c

y

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r

g

u

³

s

u

e

j

a

z

d

o

R

.

1

a

l

e

b

a

T

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

h

c

a

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

–

u

s

a

z

c

o

g

e

n

l

o

w

a

i

n

a

z

d

ê

p

s

y

m

r

o

F

h

c

y

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r

g

u

³

s

u

e

j

a

z

d

o

r

m

e

³

ó

g

O

a

b

z

c

il

j

e

n

l

ó

g

o

z

%

y

b

z

c

il

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

ll

ir

g

,

a

k

s

i

n

g

O

e

i

n

a

r

b

o

b

y

z

r

G

e

i

k

c

i

n

d

o

w

e

z

r

p

i

g

u

³

s

U

h

c

i

k

s

r

a

d

o

p

s

o

g

h

c

a

c

a

r

p

w

³

a

i

z

d

U

y

w

o

tr

o

p

s

-

o

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r

t

ê

z

r

p

S

h

c

y

n

l

a

n

o

i

g

e

r

w

a

rt

o

p

a

i

n

a

z

d

¹

z

r

y

z

r

p

a

k

u

a

N

¹

k

z

c

y

r

b

i

k

¿

d

¿

a

j

e

z

r

p

i

i

g

il

u

K

k

i

z

d

o

r

b

b

u

l

n

e

s

a

B

a

³

e

i

z

d

o

k

ê

r

a

k

u

a

N

j

e

n

n

o

k

y

d

z

a

j

a

k

u

a

N

a

i

p

a

r

e

t

o

p

i

h

–

a

n

n

o

k

a

d

z

a

J

e

n

n

I

6

5

3

1

4

2

9

9

1

9

9

1

5

7

1

7

4

1

8

2

1

7

5

8

4

0

3

1

1

7

3

3

,

7

9

0

,

6

6

5

,

4

5

5

,

4

5

9

,

7

4

3

,

0

4

1

,

5

3

6

,

5

1

2

,

3

1

2

,

8

0

,

3

1

,

0

1

:

o

³

d

ó

r



.

e

n

s

a

³

w

a

i

n

a

d

a

b

ê

i

s

a

i

n

a

d

d

o

p

e

i

n

y

d

o

w

o

P

.

2

a

l

e

b

a

T

h

c

y

n

a

d

a

b

d

ó

r

œ

w

ij

c

a

z

y

r

o

g

e

t

a

k

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

h

c

y

n

a

w

o

z

y

r

o

g

e

t

a

k

s

e

i

n

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

i

z

d

e

i

w

o

p

d

o

j

a

z

d

o

R

%

i

z

d

e

i

w

o

p

d

o

m

e

³

a

w

o

s

e

r

e

t

n

i

e

i

n

m

y

t

ê

i

s

y

d

g

i

N

)

y

z

s

u

d

n

u

f

k

a

r

b

(

y

t

z

s

o

k

e

¿

u

d

a

Z

)

m

r

o

n

(

ñ

a

g

a

m

y

w

m

a

i

n

³

e

p

s

e

i

N

y

b

e

z

rt

o

p

j

e

i

k

a

t

a

m

e

i

N

e

n

n

I

4

,

6

2

2

,

1

2

6

,

0

2

5

,

7

1

3

,

4

1

m

e

z

a

R

%

.

p

d

o

a

b

z

c

il

0

,

0

0

1

6

2

3

:

o

³

d

ó

r



.

e

n

s

a

³

w

a

i

n

a

d

a

b

ij

c

a

z

y

r

o

g

e

t

a

k

z

i

c

œ

y

z

r

o

K

.

3

a

l

e

b

a

T

il

e

i

c

i

c

œ

a

³

w

z

e

z

r

p

e

n

a

z

a

k

s

w

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

h

c

y

n

a

w

o

z

y

r

o

g

e

t

a

k

s

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

i

z

d

e

i

w

o

p

d

o

j

a

z

d

o

R

%

i

z

d

e

i

w

o

p

d

o

w

ó

t

s

y

r

u

t

a

b

z

c

il

a

z

s

k

ê

i

W

w

ó

t

s

y

r

u

t

e

i

n

a

f

u

a

Z

a

j

c

o

m

o

r

p

a

z

s

p

e

L

h

c

y

n

d

a

¿

a

m

e

i

N

g

u

³

s

u

æ

œ

o

k

a

j

a

z

s

¿

y

W

a

j

c

k

a

f

s

y

t

a

s

a

n

s

a

³

W

tr

o

f

m

o

k

y

z

s

k

ê

i

W

a

n

e

c

a

z

s

¿

y

W

7

,

8

4

4

,

0

2

7

,

7

7

,

7

7

,

7

6

,

2

6

,

2

6

,

2

m

e

z

a

R

%

.

p

d

o

a

b

z

c

il

0

,

0

0

1

9

3

:

o

³

d

ó

r



.

e

n

s

a

³

w

a

i

n

a

d

a

b

131

Kszta³towanie przewagi konkurencyjnej w agroturystyce na przyk³adzie woj. ma³opolskiego

radztwa rolniczego w tym zakresie. G³ówn¹ na-

tomiast korzyœci¹ badanych gospodarstw agro-

turystycznych z racji posiadanej kategorii jest

zwiêkszona liczba przyje¿d¿aj¹cych turystów, co

stwierdzi³a prawie po³owa w³aœcicieli obiektów

skategoryzowanych. Wœród innych zalet wymie-

niono m. in. zaufanie turystów, wy¿sz¹ jakoœæ

us³ug i lepsz¹ promocjê (tab. 3).

W walce konkurencyjnej w agroturystyce

mo¿na zdobyæ przewagê na rynku tak¿e przez

cz³onkostwo w stowarzyszeniach agroturystycz-

nych. Wœród badanych gospodarstw ponad po-

³owa (50,4%) jest zrzeszona. G³ówn¹ korzyœci¹ z

tego tytu³u s¹ wspólne dzia³ania w sferze pro-

mocji. Wœród zrzeszonych gospodarstw 86,4% czerpie korzyœci ze wspólnych dzia³añ promocyj-

nych. Co czwarte gospodarstwo osi¹ga profity dziêki mo¿liwoœci udzia³u w szkoleniach, a co pi¹te

korzysta z dostêpu do informacji.

Gospodarze zajmuj¹cy siê agroturystyk¹ w swoim instrumentarium promocyjnym stosuj¹ ró¿-

ne formy promocji. Najczêœciej s¹ to wydawnictwa w postaci katalogów i folderów (tab. 4).

Wa¿ne miejsce w kszta³towaniu przewagi konkurencyjnej zajmuje proces segmentacji rynko-

wej. Jednak¿e tylko 8 badanych gospodarstw agroturystycznych (2,2%) specjalizuje siê w obs³u-

dze pewnych grup turystów, takich jak: emeryci, osoby niepe³nosprawne, mi³oœnicy przyrody oraz

wêdkarze i myœliwi.

Wnioski

Rozwijaj¹cy siê w ostatnich latach rynek us³ug agroturystycznych stwarza mo¿liwoœci docho-

dowe dla wielu rodzin rolniczych, ale jednoczeœnie zmusza do sta³ego doskonalenia obs³ugi tury-

stów. Czêsto bowiem w jednej gminie funkcjonuje wiêcej gospodarstw agroturystycznych. Ka¿de

z nich stara siê wypracowaæ swoiste metody, które zachêc¹ turystów do ponownego skorzystania

z ich us³ug. Staraj¹ siê wiêc uzyskaæ minimaln¹ chocia¿by przewagê nad innymi gospodarstwami

œwiadcz¹cymi podobny typ us³ug.

Wyniki badañ ukaza³y, ¿e w kszta³towaniu przewagi konkurencyjnej w agroturystyce wa¿ne

miejsce zajmuje oferta us³ug rekreacyjnych. Wyniki potwierdzi³y, ¿e rekreacja w agroturystyce jest

szeroka, natomiast brak typowo innowacyjnych us³ug rekreacyjnych. Brakuje ofert nowatorskich,

unikatowych produktów agroturystycznych, widocznej specjalizacji gospodarstw, obs³ugi wyod-

rêbnionych grup turystów. Takie kwestie w kszta³towaniu produktów agroturystycznych na trud-

nym rynku konkurencyjnym z pewnoœci¹ mog³yby przyczyniæ siê do zwiêkszenia przyjazdów tury-

stów oraz zwiêkszy³yby przewagê konkurencyjn¹. Nowatorskie podejœcie do rekreacji w dzia³alnoœci

agroturystycznej mo¿e staæ siê silnym narzêdziem w walce konkurencyjnej .

Literatura

Jalinik M. 2005: Czynniki decyduj¹ce o kategoryzacji gospodarstw agroturystycznych. [W:] Determinanty

rozwoju turystyki na obszarach wiejskich, pod red. M. Jalinika. Wydawnictwo Libra s.c., Bia³ystok, 83.

Kryñski Z. 2003: Kategoryzacja gospodarstw a jakoœæ us³ug agroturystycznych. [W:] Turystyka wiejska w Polsce

– od rozproszonych dzia³añ do kompleksowej strategii. Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Kraków, 113.

£êczycki K. 2004: Mo¿liwoœci kszta³towania produktu markowego w agroturystyce. [W:] Marketing produktów

turystycznych, pod red. M. Jalinika. Wydawnictwo Politechniki Bia³ostockiej, Bia³ystok, 66.

Majewski J. 2000: Strategia marki turystyki wiejskiej. [W:] Turystyka wiejska w perspektywie europejskiej.

Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Oddzia³ w Krakowie, Kraków, 30.

Sikora J. 1999: Organizacja ruchu turystycznego na wsi. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 137.

Sikora J. 2006: Promocja warunkiem rozwoju agroturystyki. [W:] Regionalne aspekty rozwoju agroturystyki,

pod red. M. Jalinika. Agencja Wydawniczo-Edytorska EkoPress, Bia³ystok, 256.

Sobolak L. 2006: Konkurencyjnoœæ przedsiêbiorstwa w globalizacji w zmiennym otoczeniu. [W:] Sposoby

osi¹gania doskona³oœci organizacji w warunkach zmiennoœci otoczenia. Wyzwania teorii i praktyki. Tom II,

pod red. E. Skrzypek. Zak³ad Ekonomiki Jakoœci i Zarz¹dzania Wiedz¹, Wydzia³ Ekonomiczny Uniwersy-

tetu Marii Curie-Sk³odowskiej w Lublinie, Lublin, 477.

z

e

z

r

p

e

n

a

w

o

s

o

t

s

ij

c

o

m

o

r

p

y

m

r

o

F

.

4

a

l

e

b

a

T

e

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

a

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

e

n

a

d

a

b

ij

c

o

m

o

r

p

j

a

z

d

o

R

a

b

z

c

i

L

ñ

a

z

a

k

s

w

d

o

%

y

b

z

c

il

ñ

a

z

a

k

s

w

a

w

t

c

i

n

w

a

d

y

W

a

m

a

l

k

e

R

t

e

n

r

e

t

n

I

h

c

a

d

³

e

i

g

i

h

c

a

g

r

a

t

w

³

a

i

z

d

U

a

w

o

k

t

a

d

o

d

a

j

c

o

m

o

r

P

e

n

n

I

m

e

z

a

R

4

9

2

1

3

2

6

2

2

0

8

1

5

6

1

3

1

9

0

1

1

5

,

6

2

8

,

0

2

4

,

0

2

2

,

6

1

9

,

4

1

2

,

1

0

,

0

0

1

.

e

n

s

a

³

w

a

i

n

a

d

a

b

:

o

³

d

ó

r



132

Andrzej Kotala, Arkadiusz Niedzió³ka

Strzembicki L. 1998: Promocja w turystyce wiejskiej. [W:] Agroturystyka, pod red. U. Œwietlikowskiej.

Wydawnictwo SGGW w Warszawie, Warszawa 1998, 510.

Strzembicki L. 2003: Marketing us³ug agroturystycznych. FAPA, Warszawa, 64, 195-196.

Sznajder M., Przezbórska L. 2006: Agroturystyka. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 134.

Summary

In the article different forms of developing competitive advantages among owners of agritourism farms have

been presented. Among these activities recreational services take major part. Recreation in agritourim is a very

important part in the process of making agritourism product. There are many different forms of recreational

services which are offered to tourists. Unfortunately there’s a lack of innovative services or brand products in

agritourism. Such undertakings could increase the rival advantage in this activity.

Adres do korespondencji:

dr hab. Andrzej Kotala, prof. UR, dr Arkadiusz Niedzió³ka

Uniwersytet Rolniczy

Katedra Socjologii i Rozwoju Wsi

Al. Mickiewicza 21

31-120 Kraków

tel. [phone]

e-mail: [e-mail], [e-mail]