Pie¶ni i Treny Kochanowskiego, Makbet Szekspira, poezja Mors

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

1. Mistrzem Jana Kochanowskiego był:

a) Homer
b) Wergiliusz
c) Arystoteles
d) Horacy

Odpowiedź a)

Komentarz

omentarz

Oczywiście mistrzem Jana z Czarnolasu był Horacy.
Kochanowski nie tylko zaadaptował na polski grunt
gatunek pieśni i parafrazował niektóre utwory Hora-
cego, ale też był spadkobiercą jego poglądów na życie,
będących swoistym połączeniem stoicyzmu, epikure-
izmu i zwyczajnej mądrości życiowej wypływającej
z doświadczenia życiowego.

2. Carmina to po łacinie:

a) poematy prozą
b) treny
c) fraszki
d) pieśni

Odpowiedź d)

Komentarz

omentarz

Carmina (w liczbie pojedynczej – carmen) – tak sam
Horacy nazywał swoje pieśni (późniejsi filologowie
używali także słowa oda).

3. W następującym fragmencie Pieśni XI z Ksiąg

wtórych:

Stateczny umysł pamiętaj zachować,
Jesli cię pocznie nieszczęście frasować;
Także i góry nie radzęć wylatać,
Kiedy się szczęście z tobą imie bratać

poeta nawiązuje do:

a) epikureizmu
b) hedonizmu
c) nihilizmu
d) stoicyzmu

Odpowiedź d)

Komentarz

Ten fragment zdecydowanie napisany jest w duchu
stoicyzmu, według którego cnotliwe życie jest źródłem
największego szczęścia, a człowiek powinien ze spo-
kojem ducha przyjmować zmienne koleje losu.

4. Parafraza to:

a) figura stylistyczna
b) rodzaj metafory
c) swobodna przeróbka utworu literackiego
d) utwór ośmieszający inne dzieło literackie

Odpowiedź c)

Komentarz

Parafraza to swobodna przeróbka utworu literackie-
go. Nie mylić z plagiatem! Wielcy poeci często para-
frazowali swoich mistrzów. Na przykład Pieśń XXIV
z Ksiąg wtórych (Niezwykłym i nie leda piórem opa-
trzony…) Kochanowskiego jest inspirowana pieśnią
Horacego Do Mecenasa (Niezwykłe mając i niekru-
che skrzydła/ wzlecę poeta z dwóch natur złożony).

5. Jaką tematykę prezentuje Pieśń o spustosze-

niu Podola?

Odpowiedź

Tematykę patriotyczną.

Komentarz

Pieśń o spustoszeniu Podola nawiązuje do haniebnej
klęski Polaków na Podolu. Jest to utwór zagrzewający
do walki i stanowiący apel o wzmożenie działań na
rzecz obrony ojczyzny. Taki rodzaj patriotycznej po-
ezji nazywa się też tyrtejską, od imienia greckiego po-
ety z VII w. p.n.e. – Tyrtajosa (lud Tyrteusza – to łaciń-
ska wersja jego imienia), którego elegie patriotyczne
zagrzewały Spartan do walki z Meseńczykami.

6. Wymień trzy różnice między dramatem szek-

spirowskim a klasycznym.

Odpowiedź

•

Złamanie antycznej zasady jedności miejsca, czasu

i akcji.

•

Złamanie zasady decorum, czyli odpowiedniości sty-

lu do tematu.

•

Naruszenie wprowadzonej przez Sofoklesa zasady

występowania co najwyżej trzech aktorów w jednej
scenie.

Komentarz

To nie jedyne „grzechy” Szekspira przeciwko klasycz-
nemu teatrowi. Genialny dramaturg odważył się na
ukazywanie bezpośrednio krwawych scen – dotąd były

Nr 2

Pieśni

Pieśni i

Treny

Treny Kochanowskiego,

Kochanowskiego,

Makbet

Makbet Szekspira, poezja Morsztyna

Szekspira, poezja Morsztyna

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

one tylko relacjonowane. Rozpoczął też budowanie
postaci dynamicznych, które zmieniają siew czasie
akcji dramatu. Wprowadził do teatru motywy fanta-
styczne: czarownice, duchy, widma.

7. Czarownice w Makbecie:

a) rzuciły czar na głównego bohatera
b) nakłoniły jego żonę do zbrodni
c) zaczarowały las w Birnam
d) przepowiedziały przyszłość Makbetowi

Odpowiedź d)

Komentarz

To pytanie jest o tyle ważne, że spotkanie czarownic
stanowi zawiązanie całej akcji dramatu. To ich prze-
powiednia zainspirowała Makbeta do marzeń o wła-
dzy i popchnęła go do zbrodni.

8. Które z poniższych utworów to wyłącznie tra-

gedie Szekspira:

a) Makbet, Romeo i Julia, Otello, Kupiec wenecki
b) Hamlet, Ryszard III, Świętoszek, Król Lear
c) Romeo i Julia, Hamlet, Król Lear, Antoniusz i Kle-

opatra

d) Wesołe kumoszki z Windsoru, Jak wam się podoba,

Kupiec wenecki

Odpowiedź c)

Komentarz

Tylko w trzecim wersie mamy do czynienia z tragedia-
mi Szekspira. Odpowiedź b) odpada z powodu Świętosz-
ka Moliera, w a) przeszkadza nam komedia Kupiec we-
necki, natomiast w odpowiedzi d) są same komedie.
Warto wiedzieć, które z dramatów należą do cyklu kro-
nik historycznych, to Ryszard III i Antoniusz i Kleopatra.

9. The Globe (Pod Kulą Ziemską) to nic inne-

go, jak:

a) pałac królowej Elżbiety
b) tytuł komedii Szekspira
c) teatr, gdzie Szekspir wystawiał swoje sztuki
d) inna nazwa toposu świata – teatru

Odpowiedź c)

Komentarz

To nazwa teatru w Londynie, w którym Szekspir wy-
stawiał swoje sztuki, ale też i występował jako aktor.

10. Jaki słynny topos przywołuje Szekspir w po-

niższym fragmencie Makbeta?

(życie jest) tylko przechodnim półcieniem,
nędznym aktorem, który swoją rolę
przez parę godzin wygrawszy na scenie
w nicość przepada.

Odpowiedź

Motyw świata – teatru.

Komentarz

Topos ten pojawia się też w innych jego dramatach. Wy-
korzystuje go również na przykład Jan Kochanowski w swo-
jej fraszce O żywocie ludzkim, a także Bolesław Prus
w Lalce w scenie zabawy Rzeckiego lalkami z wystawy.

11. Wyszukany i nowatorski pomysł, od którego

zależy sukces całego wiersza, to:

a) koncept
b) oksymoron
c) przerzutnia
d) paradoks

Odpowiedź a)

Komentarz

To, oczywiście, koncept. Taki styl uprawiania poezji
nazywa się konceptyzmem lub – od nazwiska słynne-
go włoskiego poety Giambattisty Marina – marini-
zmem. Funkcjonuje też nazwa gongoryzm, od nazwi-
ska innego poety, który również był mistrzem koncep-
tu, Hiszpana Ludwika Gongory.

12. Wymień tytuły wszystkich tomików poetyc-

kich Jana Andrzeja Morsztyna.

Odpowiedź

Lutnia i Kanikuła albo psia gwiazda.

Komentarz

To jedyne zbiory wierszy Morsztyna, bo twórczość po-
etycka nie była główną dziedziną jego działalności.
Był również, a może przede wszystkim, politykiem, dy-
plomatą, tłumaczem. Warto wiedzieć, że owa tytuło-
wa Kanikuła to Syriusz w gwiazdozbiorze Psa Wiel-
kiego, któremu przypisywano wzniecanie żaru w ludz-
kich sercach.

13. Morsztyn był przedstawicielem:

a) baroku dworskiego
b) baroku szlacheckiego
c) baroku sarmackiego
d) baroku ziemiańskiego

Odpowiedź a)

Komentarz

Polski barok wykształcił dwa główne nurty: barok
dworski i barok ziemiański (inaczej szlachecki lub
sarmacki). Barok dworski charakteryzuje się konwen-
cjonalizacją stylu wypowiedzi artystycznej i wyszuka-
nymi środkami wyrazu, a zajmuje się głównie tema-
tyką miłosną. Natomiast drugi nurt literatury łączył
ideologię sarmatyzmu z przekonaniem o niezwykłej
misji dziejowej Polski, co owocowało, oczywiście,
głównie utworami patriotycznymi.

14. Wymień co najmniej trzy figury stylistyczne

zastosowane przez Morsztyna w wierszu Nie-
statek.

Test z wiedzy o lekturach

Ucz się z

Odpowiedź

Oksymorony, antytezy, przerzutnie i anafory.

Komentarz

Cały wiersz oparty jest na koncepcie, który polega
na tym, aby udowodnić, iż prędzej staną się rzeczy
niemożliwe, niż kobieta będzie stateczna i wierna.
W tym celu poeta stosuje oksymorony: np.: „stała
Fortuna”, „słońce w jaskini”, „niemy zaśpiewa” itd.
i antytezy (wyrazy z przeciwstawnych grup znacze-
niowych). Wszystkie frazy rozpoczynają się od tego
samego słowa: „prędzej” (anafora), często zastoso-
wane są przerzutnie (rozbicie wypowiedzi stanowią-
cej jedną całość na dwa wersy), które dynamizują
cały wiersz.

15. Raki to:

a) krótkie wiersze o tematyce przyrodniczej
b) utwór, który można czytać także wspak
c) rodzaj metafory o przewrotnym sensie
d) gatunek śmiałej poezji miłosnej

Odpowiedź b)

Komentarz

Raki to lekkie i zabawne wierszyki, które można czy-
tać także wspak, ale zwykle wtedy ich sens jest prze-
ciwny do tego, który można wyczytać wprost. Takie
utwory świadczą o doskonałym warsztacie poetyckim
autora i o jego świetnym wyczuciu językowym. Raki
pisał również Jan Kochanowski.

16. W ostatnim Trenie poetę pociesza we śnie:

a) Urszulka
b) jego matka
c) Maryja
d) święta Elżbieta

Odpowiedź b)

Komentarz

Tren XIX albo Sen jest najważniejszy w cyklu. Bez
niego całość byłaby bezdennie pesymistyczna. Po-
etę odwiedza we śnie jego matka z małą Urszulką
na ręku. I to ona wypowiada słowa świadczące o od-
budowaniu zachwianego światopoglądu Kochanow-
skiego.

17. Do jakiej cierpiącej matki nawiązuje poeta

w Trenie IV?

a) do Demeter
b) do Maryi
c) do Niobe

d) do Artemidy

Odpowiedź c)

Komentarz

Oczywiście, do Niobe. To matka, która przechwalała
się, że powinna być darzona większym szacunkiem
niż Latona, bo ma więcej dzieci. Za to dzieci tejże
Latony – Apollo i Artemida – zastrzelili całe potom-
stwo Niobe z łuku, a ta z rozpaczy skamieniała. De-
meter to także matka cierpiąca po stracie córki, Kory
(Persefony). Maryja także reprezentuje w naszej kul-
turze archetyp cierpiącej matki.

18. Zastosowane w Trenie V porównanie home-

ryckie to:

a) wyszukana metafora
b) porównanie kogoś do bohatera Iliady
c) długie i rozbudowane porównanie
d) nawiązanie do motywu wędrówki obecnego w Odysei

Odpowiedź c)

Komentarz

Porównanie homeryckie to bardzo długie i rozbudo-
wane porównanie. Takie stosował Homer w swoich
słynnych eposach – stąd nazwa. Porównanie Urszulki
do drzewka młodej oliwki obejmuje cały Tren V.

19. Autorem wiersza Urszula Kochanowska jest:

a) Jan Kochanowski
b) Bolesław Leśmian
c) Leopold Staff
d) nie ma takiego utworu

Odpowiedź a)

Komentarz

Oczywiście, Bolesław Leśmian. Tematem tego
utworu jest tęsknota Urszulki przebywającej w za-
światach za rodzicami, rodzeństwem i domem
w Czarnolesie.

20. Wymień części, z których składa się kompo-

zycja Trenów.

Odpowiedź

Expositio, comploratio, laudatio, consolatio i exhortatio.

Komentarz

Warto znać te nazwy i ich znaczenie. Mogą się przy-
dać, gdy na maturze będziesz musiał zająć się któ-
rymś utworem z cyklu. Z pewnością dostaniesz dodat-
kowe punkty, jeśli napiszesz, do której części cyklu
należy omawiany przez Ciebie tren.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Treny Kochanowskiego, Język polski - opracowanie epok, pojęć i lektur
'Makbet' W. Szekspira, Szkoła, Wypracowania
piesn XIX Kochanowskiego, materiały- polonistyka, część I
Rozprawka Psychologia Zbrodni w oparciu o Makbeta W Szekspira
treny Kochanowskiego
Makbet Szekspira nowożytna tragedia o ludzkich namiętnościach
Treny J Kochanowskiego artystycznym obrazem przeżyć poety,
Fraszki, pieśni i treny J Kochanowskiego
Omówienie lektur, Makbet Szekspira nowożytna tragedia o ludzkich namiętnościach, Makbet Szekspira no
Renesans, Treny Kochan, Treny Kochan
Treny J Kochanowskiego jako wyraz kryzysu
Makbet Szekspira nowożytna tragedia o ludzkich namiętności
TRENY Kochanowski
Chlebowski Bronisław TRENY KOCHANOWSKIEGO

więcej podobnych podstron