1

Bankowość (wykłady)

I.Rola banków w systemie finansowym

Cele wykładu

• Jak funkcjonują rynki finansowe i jaką rolę odgrywają banki?

• Jakie są kryteria wyodrębnienia banku?

• W jaki sposób można uzasadnić istnienie banków?

• Jakie funkcje pełnią banki?

Rys. Rynki finansowe

RYNKI FINANSOWE PEŁNIĄ FUNKCJĘ PRZESYŁANIA FUNDUSZY OD LUDZI, KTÓRZY ZAOSZCZĘDZILI
NADWYŻKĘ,WYDAJĄC MNIEJ NIŻ WYNOSIŁYICH DOCHODY, DO LUDZI KTÓRZY POTRZEBUJĄ
FUNDUSZY, PONIEWAŻ ZAMIERZAJĄ WYDAĆ WIĘCEJ NIŻ POSIADAJĄ.

Modele systemów finansowych:



Anglosaski-

Opiera się na rynkach finansowych stąd nie ma tu uzależnienia podmiotów od banków

komercyjnych. Dopływ kapitału następuje poprzez emisję papierów wartościowych i giełdę. Istotną
rolę odgrywają tu różnego typu fundusze i banki inwestycyjne.



Kontynentalny

(niemiecko-japoński) -

Zakłada, że dominującą rolę w sektorze finansowym pełni system

bankowy, a szczególnie banki uniwersalne. Równocześnie rozpowszechniają się powiązania między
bankami a korporacjami przemysłowymi.

Kryteria wyróżniania banków:



Ich zobowiązania opiewają na ustalone sumy, które nie zależą od dochodów uzyskanych z ich
portfeli aktywów

2



Ich depozyty mają głównie charakter krótkoterminowy i zawsze dotyczą okresów znacznie
krótszych nich ich aktywa



Znaczna część ich pasywów ma postać rachunków bieżących



Główna część ich aktywów i pasywów nie jest zbywalna

Banki zajmują się pieniędzmi
• Pieniądz to środek wymiany
• Umożliwia płacenie
• Tezauryzacja
• Narzędzie władzy

W jaki sposób wyjaśnić istnienie banków?
• Asymetria informacji (Akerlof 1970, Stiglitz i Weiss 1981 – racjonowanie kredytów)
• Koszty transakcyjne

Asymetria informacji na rynku kredytowym
Asymetria informacji (czyli brak istnienia doskonałej informacji)
Banki ograniczają asymetrię informacji, polegającą na tym, że jedna strona transakcji nie
posiada wystarczającej wiedzy nt. drugiej w celu podjęcia decyzji.

Dwa problemy:
-Negatywna selekcja (adverse selection)
W warunkach ograniczonej wiedzy o kredytobiorcy kredytodawca może wybrać „gorszego
klienta”.
-Ryzyko zmiany decyzji (moral hazard)
Kredytobiorca zaangażuje się w działalność, która z punktu widzenia pożyczkodawcy jest
niepożądana, ponieważ sprawia, że zwrot kredytu staje się mniej prawdopodobny.

Koszty transakcyjne
Koszty transakcyjne
czyli czas i pieniądze wydane na przeprowadzenie transakcji finansowej, które stanowią
główny problem dla ludzi, którzy dysponują nadwyżkami funduszy i chcą je pożyczyć.
Jakie?
• koszty poszukiwań
• koszty weryfikacji
• koszty monitorowania
•koszty przestrzegania kontraktu

Rynki finansowe a rozwój gospodarczy
Rynki finansowe i pośrednicy finansowi nie tylko ułatwiają rozwój
gospodarczy, ale także pozwalają zrealizować marzenia oraz przyczyniają się
do redukcji ubóstwa na świecie.
Przykład: Bangladesz, Yunus w ramach programu badawczego
realizowanego w latach 1975-89 i mającego na celu przyspieszenie rozwoju
gospodarczego obszarów wiejskich, stworzył system pożyczek dopasowany
do możliwości finansowych najbiedniejszych. 2/3 rodzin pożyczkobiorców
wydostało się z ubóstwa (2007).

3

Dwuszczeblowość systemu bankowego






• Prawne


Bank i czynności bankowe w świetle ustawy Prawo bankowe (1997)

Art. 2. Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na
podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych
obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Art. 5.1. Czynnościami bankowymi są:
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem
oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
2) prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie
akredytyw,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych
ustawach.
Jakie są funkcje banku?



Transakcyjna- Bank jest pośrednikiem finansowym dysponującym usługami związanymi z
przyjmowaniem i udostępnianiem kapitału, kojarzy w ten sposób podaż kapitału i popyt na
inwestycje kapitałowe.



Transformacyjna- Bank jest pośrednikiem finansowym między różniącymi się strukturami
podaży kapitału i popytu na kapitał. Dokonując transformacji tych struktur, doprowadza do
ich zrównoważenia.

BANK CENTRALNY

Bank

komercyjny 1

Bank

komercyjny 2

Bank

komercyjny N

4

Jakie transformacje?

II. Stabilność systemu bankowego

Cele wykładu
• Dlaczego rządy państw dbają o stabilność systemów bankowych?
• Co to jest siatka bezpieczeństwa finansowego i jaką odgrywa rolę?
• Jaką rolę we współczesnej bankowości odgrywają regulacje bankowego?
• Jakie znaczenie mają instytucje gwarantujące depozyty?

Co to jest stabilność i dlaczego jest ważna?
Stabilność systemu bankowego (dwa podejścia)
• System jest stabilny, jeśli prawidłowo spełnia swoje funkcje, tzn. umożliwia:
- sprawny przepływ środków pieniężnych między uczestnikami rynku (alokacja
kapitału)
- prawidłową wycenę aktywów (brak gwałtownych zmian)
- bezpieczny i sprawny przebieg płatności
• Brak kryzysu finansowego (bankowego)
Mechanizm kryzysu bankowego i kanały jego rozprzestrzeniania

5

Sieć bezpieczeństwa finansowego

Uzasadnienie istnienia siatki bezpieczeństwa finansowego



System bankowy to dobro wspólne



Specyficzne cechy banków (specyficzne cechy bilansu, kwestia zaufania)



Ryzyko systemowe i efekt zarażania (contagion effect)



Wysokie koszty kryzysu

Kluczową rolę w trosce o stabilność systemu bankowego odgrywa instytucja nadzorująca
banki

Funkcje:



Licencjowanie



Regulowanie systemu bankowego



Nadzór (kontrolowanie przestrzegania regulacji)

6

W jaki sposób kapitał własny chroni przed niewypłacalnością?

7

Bank udzielił kredytów hipotecznych o wartości 5 mln zł, które po kilku latach okazały
się bezwartościowe.

W jaki sposób sprawowany jest nadzór nad bankami?
Co podlega kontroli? Jakie sankcje?
-jakość aktywów -ostrzeżenie
-wypłacalność - kara pieniężna
-płynność W jaki sposób? -zawieszenie w czynnościach członka
-koncentracja kredytowa -kontrola zza biurka kierownictwa
-kapitał wewnętrzny - inspekcje na miejscu -odebranie licencji, likwidacja

Problemem na rynku bankowym są masowe wycofywania depozytów z banków?
Na czym polega to zjawisko?
W krótkim okresie duża część klientów chce wycofać zgromadzone w banku oszczędności w obawie
przed pogorszeniem kondycji finansowej banku

Dlaczego to zjawisko jest niebezpieczne?

1) Często charakter psychologiczny
2) Może doprowadzić do kryzysu w systemie bankowym

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Funkcja gwarancyjna BFG
Kryterium

charakterystyka

Wysokość gwarancji

100 tys. Euro (jednolity w całej UE)

Zasady

Brak kompensacji i koasekuracji

Jakie depozyty objęte są gwarancjami?

Imienne depozyty złotowe i walutowe osób
fizycznych, prawnych (w tym JST)

8

Zasady obliczania kwoty gwarantowanej

Rachunek wspólny (odrębna kwota)

Odzyskiwanie kwot pow. Limitu

Wierzytelność deponenta do banku; kwota może
być odzyskana w drodze podziału majątku
upadłego w ramach postępowania
upadłościowego

Bank centralny jako element safety net
Rola kredytodawcy ostatniej instancji (Lender of Last Resort)
Uznaniowe zasilenie w płynność pojedynczego banku lub całego systemu
bankowego w reakcji na szok wywołujący nadzwyczajny wzrost popytu na
pieniądz rezerwowy.

III. Działalność banków komercyjnych (bankowość detaliczna)

Cele wykładu
• Czym zajmują się banki komercyjne i jakie usługi oferują klientom?
• Jakie segmenty bankowości możemy wyróżnić?
• Co to jest bankowość detaliczna i jakie są jej cechy?
• Jakie instrumenty płatnicze oferują banki klientom?

Usługi bankowe – segmenty bankowości – kanały dystrybucji

Charakterystyka bankowości detalicznej
Bankowość zorientowana na obsługę konsumentów i mikroprzedsiębiorstw
- jest pracochłonna, co wynika ze znacznej ilości niewielkich transakcji
- ma charakter lokalny
- klienci charakteryzują się dużą lojalnością (rzadko zmieniają bank)
- konsument ma słabą pozycję w stosunku do banku
- występuje wysoki poziom standaryzacji usług
-mniejszą zmiennością popytu niż w przypadku bankowości korporacyjnej
Jakie potrzeby zaspokaja bankowość detaliczna?
1) Dostępność gotówki – karty płatnicze, bankomaty, bankowość internetowa, bankowość
telefoniczna, konto osobiste
2) Zabezpieczenie majątku – fizyczne zabezpieczenie środków (sejf), zabezpieczenie przed stratą na
wartości (produkty oszczędnościowe)
3) Przesyłanie pieniędzy – produkty rozliczeniowe

9

4) Opóźnienie zapłaty – karty kredytowe, pożyczki
5) Doradztwo finansowe – im bardziej skomplikowany produkt tym większa potrzeba doradztwa

Trendy w bankowości detalicznej
1) Elektronizacja i wirtualizacja
2) Automatyzacja
3) Bancaccurance
4) Wzrastająca presja konkurencyjna
5) Makdonaldyzacja (wprowadzanie zasad znanych z restauracji
McDonalds; kładzie się nacisk na efektywność i przewidywalność)

Rachunek bankowy
RACHUNEK BANKOWY – PRAWO BANKOWE (1997)
ART. 54
OTWARCIE RACHUNKU BANKOWEGO NASTĘPUJE PRZEZ
ZAWARCIE UMOWY Z BANKIEM NA PIŚMIE
UMOWA POWINNA OKREŚLAĆ:
STRONY UMOWY, RODZAJ OTWIERANEGO RACHUNKU, WALUTĘ W JAKIEJ
RACHUNEK JEST PROWADZONY, CZAS NA JAKI RACHUNEK ZOSTAŁ
OTWARTY, WYSOKOŚĆ OPROCENTOWANIA I WARUNKI JEGO ZMIANY,
SPOSÓB I TERMIN WYPOWIEDZENIA UMOWY, ZAKRES
ODPOWIEDZIALNOŚCI BANKU ZA PRAWIDŁOWE REALIZOWANIE
ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH
ART. 50
RODZAJE RACHUNKÓW: BIEŻĄCE, LOKAT TERMINOWYCH, WKŁADY
OSZCZĘDNOŚCIOWE

Co to są płatności (rozliczenia pieniężne)?
• Definicja
Transfer wartości pomiędzy stronami płatności i są zwolnieniem z zobowiązania
strony zobowiązanej (dłużnika, płatnika) wobec drugiej strony płatności (wierzyciela,
beneficjenta).
Całość działań związanych z przeprowadzeniem rozliczenia pieniężnego nazywa się
cyklem rozliczeniowym.
(Dokument „Strategia rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013”)
• Rodzaje płatności
gotówkowe, bezgotówkowe
przekazywanie zleceń płatniczych ma charakter elektroniczny
• Instrumenty
czeki, polecenie przelewu, polecenie zapłaty, karty płatnicze


Dlaczego obrót bezgotówkowy?
• Większe bezpieczeństwo
• Mniejsza szara strefa
• Szybszy cykl rozliczeniowy w gospodarce
• Mniejsze koszty (obrót gotówkowy 3-krotnie droższy niż
bezgotówkowy)
...a rezultacie korzyści gospodarcze i społeczne

10

• Wzrost PKB (koszty obrotu gotówkowego to kilka procent PKB)
• Oszczędności w gospodarce
• Postęp cywilizacyjny

Popularnym instrumentem płatniczym w Polsce jest polecenie przelewu

Charakterystyka polecenia zapłaty
• Podstawowe cechy instrumentu
a. zgoda wierzyciela
b. można odwołać
• Realizacja polecenia zapłaty
inicjuje wierzyciel
• Warunki polecenie zapłaty
a. konieczność posiadania rachunków w bankach, które zawarły umowę o
stosowaniu polecenia zapłaty
b. maks. 1000 euro

Karty płatnicze
• Podstawowe informacje
a. instrument płatniczy
b. funkcje: płatnicza i kredytowa
c. kto jest wydawcą a kto użytkownikiem?
• Rodzaje kart
a. technologia
b. sposób rozliczenia transakcji

Bezpieczeństwo to fundament rozwoju rynku kart płatniczych
Ustawa o usługach płatniczych (2011)
Rozdział
Prawa i obowiązki w zakresie dostarczania usług płatniczych i korzystania z nich
•

Użytkownik niezwłocznie powiadamia dostawcę o stwierdzonych nieautoryzowanych, niewykonanych lub

nienależycie wykonanych transakcjach płatniczych (art. 44)
• Płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze do wysokości równowartości w walucie
polskiej 150 euro jeśli nieautoryzowana transakcja jest skutkiem posłużenia się utraconym przez płatnika
instrumentem (art. 46)

11

• Płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze w pełnej wysokości, jeżeli doprowadził do nich
umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa

Pieniądz elektroniczny (elektroniczny surogat gotówki)
Pieniądz elektroniczny to wartość pieniężna stanowiąca elektroniczny odpowiednik
znaków pieniężnych.
Warunki:
- przechowywany elektronicznie
- wydawany do dyspozycji na podstawie umowy
- przyjmowany jako środek płatniczy przez przedsiębiorców
- wyrażony w jednostkach pieniężnych

Formy pieniądza elektronicznego
- elektroniczna portmonetka (electronic purse)
- pieniądz sieciowy

IV. Proces kredytowy i badania zdolności kredytowej

Cele wykładu
• Co to jest polityka kredytowa i jakie są jej rodzaje?
• Jakie są główne etapy procesu kredytowego?
• Po co i w jaki sposób banki badają zdolność kredytową klientów?
• Jakie metody stosują banki w badaniu zdolności kredytowej?
• Jakie są konsekwencje ryzyka?

Polityka kredytowa, jej elementy i rodzaje

12

Etapy procesu gotówkowego

Co to jest zdolność kredytowa?
Możliwość obsługi kredytu polegająca na spłacie rat kapitałowych i
odsetek w umownych terminach spłat (art. 70 Prawo bankowe).
1. Badanie zdolności kredytowej zmniejsza asymetrię informacji i ogranicza ryzyko związane z
udzieleniem kredytu
2. Jest procesem ciągłym (nie kończy się w momencie podjęcia decyzji kredytowej)
3. Ocena zdolności kredytowej ma na celu zmniejszenie ryzyka kredytowego
4. Baza kredytowa (gwarant, główny dostawca, odbiorca, podmiot dominujący, zależny)

Jakie są kryteria oceny zdolności kredytowej?

x C R

KRYTERIA DECYZYJNE POŻYCZKODAWCY
1) PURPOSE (CEL) – CZEGO POTRZEBUJE KREDYTOBIORCA I W JAKIM CELU?
2) CHARACTERISTICS (CHARAKTERYSTYKA) – KIM JEST KREDYTOBIORCA?
3) CASH FLOW (PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE) – JAKA BĘDZIE WIELKOŚĆ
PRZYSZŁYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH?
4) COLLATERAL (ZABEZPIECZENIE) – CO CHRONI NAS W WYPADKU
BANKRUCTWA KREDYTOBIORCY?
5) RISK (RYZYKO) – CZY DOCHÓD BANKU JEST PROPORCJONALNY
DO PONOSZONEGO RYZYKA?

Jakie są kryteria oceny zdolności kredytowej osoby fizycznej?
Badanie zdolności kredytowej:
* kryteria – dochód – jego wysokość i stabilność, wiek, praca, zawód, wykształcenie, stan
cywilny, historia kredytowa, ekonomika regionu
* narzędzia – skoring kredytowy
LTV (Loan to Value)
* wskaźnik kwoty kredytu do wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej jej
zabezpieczenie; poziom – kompromis między bezpieczeństwem, a atrakcyjnością oferty
kredytowej; wskaźnik ryzyka; podstawa do określenia ceny kredytu
DTI (Debt to Income)
* płatność z tytułu zadłużenia do dochodu kredytobiorcy
* zasady odpowiedzialnego kredytowania wg EBOR (2007) – wysokość miesięcznej raty nie
powinna przekraczać 50% dochodów netto kredytobiorcy

13

Co to jest skoring kredytowy (credit scoring)?
Definicja:
* polega na przyznawaniu określonej liczby punktów za poszczególne cechy jakościowe, które po
zsumowaniu stanowią miarę oceny wiarygodności kredytobiorcy
* założenie – istnieje powiązanie pomiędzy społecznymi, ekonomicznymi i demograficznymi cechami
kredytobiorcy a stopniem ryzyka kredytowego
* The future is like the past
Konstrukcja systemu
* Konstrukcja systemu opiera się na założeniu, że charakterystyki i ich zależności, świadczące o
wypłacalności klientów, których sytuację i ryzyko bank zna z własnego portfela, stanowią
jednocześnie
wyznacznik zdolności kredytowej statystycznie podobnych klientów w przyszłości. Zakłada się, że z
dużym prawdopodobieństwem, że nowy klient zachowa się podobnie jak znany bankowi.
Rodzaje skoringu:
* behawioralny – bierze pod uwagę informacje zgromadzone w trakcie współpracy z klientem i
przewiduje jego zachowania
* użytkowy – nowi klienci

Jakie są podstawowe zalety i wady skoringu?
Zalety:
• wzrost liczby zawieranych transakcji kredytowych
• zmniejszenie ryzyka portfela kredytów konsumpcyjnych
• zmniejszenie kosztów badania wiarygodności kredytowej
• wzrost szybkości podejmowania decyzji kredytowych

Wady:
• możliwość dyskryminacji niektórych grup klientów (ze względu
na wiek, stan cywilny, miejsce zamieszkania)
• konieczność ciągłej aktualizacji determinant oceny ryzyka
kredytowego i ich wag

Jak badać zdolność kredytową przedsiębiorstwa?
Trzy kryteria: 1) ocena ryzyka kraju
2) ocena ryzyka branży
3) ocena ryzyka kredytobiorcy

Jaka jest rola biur informacji kredytowej?
ROLA BIUR INFORMACJI
Pomagają bankom ograniczać zjawisko asymetrii
informacji (wspierają ocenę zdolności
kredytowej)
Są to instytucje, które tworzą kompleksowe
zbiory
informacji o kredytobiorcach
Zwiększają bezpieczeństwo rynku kredytowego
Lepsza alokacja kapitału

Podstawowe korzyści
Bank
1) Mniejszy koszt badania zdolności kredytowej
2) Ochrona przed niesolidnymi kredytobiorcami
3) Zmniejszenie ryzyka powstania trudnych
kredytów
4) Możliwość różnicowania oferty kredytowej
Klient
1) Łatwiejszy dostęp do kredytów
2) Niższe ceny kredytów

14

Konsekwencje błędów podczas badania zdolności kredytowej
Najczęstsze błędy (rynek kredytów hipotecznych): coraz większy udział trudnych
• zbyt niski wkład własny kredytów
• zbyt wysoki wskaźnik DTI
• niskie wymagania w zakresie dochodów Konieczność tworzenia odpisów
Kredytobiorcy
Wzrost kosztów ryzyka

Straty

V. Podstawy bankowości hipotecznej

Cele wykładu
• Co to jest bankowość hipoteczna i kredyt hipoteczny?
• List zastawny i zasady funkcjonowania banków hipotecznych?
• Mechanizm ekspansji kredytowej i kryzysu na rynku kredytów hipotecznych?

Jakie są najważniejsze cechy rynku nieruchomości?

CECHY WYRÓŻNIAJĄCE RYNEK NIERUCHOMOŚCI

Mała elastyczność cenowa popytu

Brak substytucyjności nieruchomości

Sztywność podaży w krótkim okresie

Związana z kapitałochłonnością i długim cyklem
inwestycji

Lokalny charakter rynku

Konkurencja charakter lokalny, ściśle związany z
terenem

Duża rola interwencjonizmu

Szczególnie silna na rynku nieruchomości
mieszkaniowych

Cykliczność

Kryzysy

Kredyt hipoteczny i jego cechy
DEFINICJA KREDYTU HIPOTECZNEGO

PODEJŚCIE PRAWNE – KAŻDY KREDYT ZABEZPIECZONY HIPOTEKĄ JEST KREDYTEM
HIPOTECZNYM
PODEJŚCIE EKONOMICZNE –WSKAZUJE CECHY TEGO INSTRUMENTU

GŁÓWNE CECHY KREDYTU MIESZKANIOWEGO (HIPOTECZNEGO)
• niska relacja dochodów kredytobiorcy do kwoty kredytu (z reguły kilka procent)
• kredyt długoterminowy (udzielany z reguły osobom młodym)
• powiązanie przedmiotu kredytu z przedmiotem zabezpieczenia
• relatywnie niskie oprocentowanie ze względu na niski stopień ryzyka kredytowego
• realne zabezpieczenie hipoteką
• możliwość sprzedaży na rynku kapitałowym

Hipoteka
• Ograniczone prawo rzeczowe
• Może być ustanowiona jedynie na zabezpieczenie wierzytelności
• Ustanowiona na nieruchomości, powstaje poprzez wpis do księgi wieczystej
• Akcesoryjność hipoteki
• Wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, kto jest
jej właścicielem
• Wierzyciel hipoteczny ma pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi dłużnika

15

• Hipoteka jest stabilnym zabezpieczeniem (niskie ryzyko utraty przedmiotu
zabezpieczenia)
• Zabezpieczenie kosztowne
• Zaspokojenie wierzyciela następuje w drodze egzekucji z wierzytelności (relatywnie
skomplikowane)

W Stanach Zjednoczonych dużą rolę odgrywa sekurytyzacja kredytów hipotecznych
Sekurytyzacja kredytów hipotecznych to proces, polegający na emisji
papierów wartościowych opartych na wierzytelnościach hipotecznych.

Bank hipoteczny versus bank uniwersalny

RÓŻNICE

BANK HIPOTECZNY

BANK UNIWERSALNY

Zawężenie zakresu działalności (katalog
czynności wąski, zasada specjalizacji)

Szeroki zakres działalności

Prawo emitowania listów zastawnych

Brak możliwości emisji listów zastawnych

Konieczność sporządzania wycena wg wartości
bankowo-hipotecznej

Nie ma konieczności

Ostrzejsze normy ostrożnościowe z uwagi na
koncentrację ryzyka

Standardowe normy ostrożnościowe

Specjalny tryb nadzoru

Nie ma specjalnego trybu

List zastawny
Definicja
List zastawny (covered bonds) to z punktu widzenia finansów papier wartościowy, którego podstawę
emisji z reguły stanowi wierzytelność zabezpieczona hipotecznie. Bank hipoteczny zobowiązuje się
do wypłaty odsetek i wykupu listu zastawnego w sposób i terminach określonych w warunkach
emisji.

Funkcje: Rodzaje:
-Lokacyjna - Hipoteczne, publiczne
-Mobilizowania kapitału -Zmienna, stała stopa
-Obiegowa - Imienne, na okaziciela
-Gwarancyjna - Postać materialna, zdematerializowana

16

Mechanizm ekspansji kredytowej na rynku kredytów hipotecznych

Mechanizm ekspansji kredytowej na rynku kredytów hipotecznych

VI. Działalność depozytowa banków

Cele wykładu:
• Jaka jest rola banków w mobilizowaniu oszczędności gospodarstw
domowych?
• Jakie są podstawowe formy depozytów?
• Jaką rolę odgrywają depozyty w finansowaniu działalności bankowej?

Oszczędzanie, oszczędności, inwestowanie
1) Oszczędzanie to dobrowolne powstrzymywanie się od
konsumpcji
2) Oszczędności to zasoby oddane do dyspozycji inwestorów
dla celów produkcyjnych
3) Oszczędzając dbamy o ochronę pieniędzy
4) Inwestując podejmujemy ryzyko w celu poszukiwania zysków

Dlaczego oszczędzamy i co wpływa na poziom oszczędności?
Motywy:
- przezornościowy (rezerwa na sytuację losową)
- utrzymanie standardu życia w okresie, kiedy nie otrzymuje się
dochodów z pracy

17

- potrzeby edukacyjne dzieci
- uzyskiwanie dodatkowych dochodów z tytułu odsetek, pomnażanie
Majątku

W jaki sposób możemy chronić i pomnażać swój majątek?
1) Poprzez sektor bankowy
2) Rynek kapitałowy
3) Dzieła sztuki
4) Nieruchomości
5) Złoto
6) Wino

Jakie są podstawowe rodzaje depozytów?
1) Bieżące i terminowe
2) Stałe, zmienne oprocentowanie
3) Kapitalizacja odsetek lub bez
4) Progresywne
5) Negocjowane
6) Rentierskie
7) Lokaty z funduszem inwestycyjnym

Ziarnko do ziarnka czyli procent składany
Lokujemy na rok 10 000 zł, oprocentowanie 5%, ile otrzymamy
za rok?
To zależy:
a) bez kapitalizacji odsetek b) z kapitalizacją miesięczną
Korzystamy z formuły:

korzystamy z formuły:

C-kapitał początkowy m liczba okresów kapitalizacji

i- roczna stopa procentowa 10 000 zł *

n- liczba lat
10 000 zł * 1,05 = 10 500 zł

Bank płaci za 100% lokaty, ale może wykorzystać w swojej działalności tylko jej część
Dlaczego?
Bank musi odprowadzić rezerwę obowiązkową do banku centralnego.
Jest to część depozytów utrzymywana na rachunku w banku
centralnym.

Cel rezerwy obowiązkowej?
1) ograniczenie środków pozostających do dyspozycji banków
2) stabilizacja najkrótszych stóp rynkowych poprzez system uśrednionej
rezerwy obowiązkowej

Ile wynosi stopa rezerwy w Polsce?
od środków złotowych i środków w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach
bankowych, od środków uzyskanych z tytułu emisji papierów wartościowych 3,5%
Oznacza to, że ze 100 zł lokaty bank może wykorzystać do udzielania kredytów
tylko 96,5 zł

18

Rezerwa obowiązkowa a mechanizm kreacji pieniądza
Mechanizm kreacji to proces, w ramach którego powstają pieniądze o
charakterze bezgotówkowym.
Najlepiej wyjaśnić to na przykładzie:
Przedsiębiorstwo A wpłaca do Banku 1 gotówkę 100 zł. Zakładamy, że
Bank 1 utrzymuje rezerwę obowiązkową 10%. Bank może udzielić kredytu
w wysokości 90 zł. Bank udziela kredytu przedsiębiorstwu B, a to decyduje
się złożyć te środki w Banku 1.

Klienci płacą podatek od dochodów z lokat
Podatek od zysków kapitałowych (w tym z lokat bankowych) wynosi 19%
Uzyskany zysk z lokaty jest automatycznie pomniejszany i na rachunek klienta przelewana jest kwota
pomniejszona o podatek

Wróćmy do naszego przykładu
Nasz kapitał po roku bez podatku wynosi 10 500 zł
...ale podatek zmniejszy nasze dochody i na koniec pierwszego roku otrzymamy tylko 10 405 zł.

Jaka jest rola depozytów w bankach?
1) Tanie źródło finansowania akcji kredytowej
2) Duża rola w finansowaniu akcji kredytowej w Polsce
3) Stabilne źródło pieniądza
4) Duża pracochłonność, zwłaszcza w przypadku lokat
gospodarstw domowych

Banki pożyczają również pieniądze między sobą
Rynek międzybankowy:
- transakcje zawierane między bankami
- transakcje do jednego roku
- transakcje o charakterze lokacyjnym (zabezpieczone, niezabezpieczone)
- krótkoterminowe instrumenty dłużne (zbywalne)

Rynek lokat niezabezpieczonych, ważny segment rynku międzybankowego, na
którym banki pożyczają sobie wzajemnie płynne rezerwy (środki na
rachunkach w banku centralnym).

Co to jest WIBOR i jaką pełni rolę?
Wyraża cenę pożyczek, które udzielane są innym bankom
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate)
Stanowi podstawę wyceny kredytów (np. mieszkaniowych)

19

Stawki:

O/N overnight, są to lokaty jednodniowe rozpoczynające się w dniu zawarcia transakcji
T/N tommorow next, są to lokaty jednodniowe, które rozpoczynają się w pierwszym dniu roboczym po
zawarciu transakcji i zapadają w następnym dniu roboczym
S/N spot next, lokaty jednodniowe, które rozpoczynają się w drugim dniu roboczym po zawarciu
transakcji i zapadają w dniu następnym (roboczym)
SW spot week, lokaty tygodniowe
2W lokaty dwutygodniowe
1M lokaty miesięczne
3M lokaty trzymiesięczne
6M lokaty sześciomiesięczne
12M lokaty dwunastomiesięczne
Fixing to działanie podejmowane w celu ustalenia stawki WIBOR, stawki wylicza się jako średnią
arytmetyczną.