kręgowce - cechy ancestralne

zoologia kręgowców

jms 2015-1A

Kto jest kręgowcem? - niełatwe zadanie, formy kopalne

wspólny plan budowy

Bauplan

wspólny program rozwojowy
dziedzictwo genetyczne

matronicowate

Po co uniwersytet ? L. Kołakowski

ponad 1 mln studentek i studentów
58 % studentki

mózg i region głowowy

•

struna grzbietowa - do końca głowy *

•

brak cranium

•

prosty mózg, pęcherzyk mózgowy

brak wyspecjalizowanych narządów
zmysłów (wyj. fotoreceptory )

słabe postrzeganie na odległość
(skóra jest wrażliwa)


brak elektrorecepcji

•

głowa przed struną grzbietową

•

cranium (czaszka) - otacza mózg,
złożona z kapsuły wokół mózgu i jego
składników sensorycznych

•

mózg trzyczęściowy + złożone
narządy zmysłu (oko, n. węchu, ucho
wewnętrzne)

•

lepsze postrzeganie odległościowe:

poza oczyma i n. węchu, linia boczna
na głowie i wzdłuż ciała (ruch wody)
(śluzice słabo rozwinięty tylko na
głowie)
elektrorecepcja - prawdop. pierwotna
utrata u śluzic

strunowiec niekręgowcowy

kręgowiec pierwotny

gardziel i oddychanie

•

łuki - odżywienie przez filtrację

•

(oddychanie - dyfuzja całą pow. ciała)

•

liczne łuki/szpary skrzelowe

(do 100 par)

•

gardziel bez mięśni

(wyj. ściana atrium, zewn. jama ciała)
ruch wody przez gardziel i łuki - rzęski

łuki skrzelowe - materiał
kollagenopodobny

•

łuki skrzelowe (gardzielowe) oparcie dla
skrzel, główna funkcja oddychanie

•

mniej szpar skrzelowych (6-10 par)

skrzela o złożonej strukturze (blaszki)

gardziel z wyspecjalizowanymi mięśniami
(m. branchiomerowe)
przepływ wody dzięki aktywnej pompie
mięśniowej

•

łuki skrzelowe - chrząstka (elastyczna)
wspomaga pompowanie

odżywianie i trawienie

jelito bez mięśni; ruch pokarmu - rzęski

trawienie wewnątrzkomórkowe,
cząstki pokarmu pobierane przez komórki
wyścielające jelita

brak wyodrębnionej wątroby i trzustki:
część zwana caecum - prawodp.
homologiczna obu narządom

•

jelito umięśnione: ruch pokarmu
perystaltyka

•

trawienie pozakomórkowe: enzymy
wlewają się do światła, produkty
trawienia absorbowane przez
komórki wyścielające jelito

•

wyodrębniona wątroba i trzustka

serce i krążenie krwi

brzuszna struktura pompująca (brak
serca; skurcze naczyń; = sinus venosus
kręgowców). Dodatkowe regiony
kurczliwe w innych obszarach.

brak kontroli nerwowej; "serce" reguluje
skurcze
otwarty system krążenia: duże zatoki;
kapilary niewielkie

krew niewyspecjalizowana do transportu
gazów (tlen, dwutlenek węgla - głównie
dyfuzja) brak erytrocytów i barwników
oddechowych

•

skurcze serca położonego brzusznie,
pompują krew (dodatkowe regiony
kurczliwe u śluzic, pierwotne?)

serce trzyczęściowe (->zatoka żylna,
przedsionek, komora)
nerwowa kontrola skurczów serca
(wyj. śluzice)
zamknięty system krążenia: bez zatok
(niektóre zachowały się u śluzic i
minogów); rozległy system kapilar

krew pełni rolę transportu gazów
oddechowych. Erytrocyty z hemoglobiną
(łączy się z O

2

i C0

2

, wspomaga ich

transport)

wydalanie i osmoregulacja

brak wyspecjalizowanych nerek.
Coeloma odfiltrowywana przez
solenocyty (komórki płomykowe),
ujemne ciśnienie w ich wnętrzu.
Uwalniają przesącz do atrium
(pseudojama ciała) -> na zewnątrz przez
atriopor

płyny ciała - takie samo stężenie i skład
jonów jak woda morska. Brak potrzeby
kontroli objętości czy stężenia jonów.

wyspecjalizowane nerki z kłębuszkami;
narządy segmentalne wzdłuż grzbietowej
ściany ciała; ultrafiltracja krwi. Uwalniają
przesącz do moczowodu pierwotnego
prowadzącego do kloaki

płyny ciała mniej stężone niż woda
morska (wyj. śluzice).
Nerki regulują objętość płynów,
szczególnie w wodzie słodkiej). Jony
jednowartościowe regulowane przez
skrzela,(także miejsce wydalania azotu),
jony dwuwartościowe regulowane przez
nerki

podpora i lokomocja

struna grzbietowa główną podporą
mięśni ciała
miomery - V kształtne

brak płetw bocznych, brak płetw
medialnych poza płetwą ogonową

struna grzbietowa główna podpora mięśni
ciała; elementy kręgów wokół cewki
nerwowej (rdzenia kręgowego) u wszystkich
kręgowców, z wyj. śluzic

miomery b. złożone, W kształtne

początkowo brak płetw bocznych,
ogonowa płetwa ze skórnymi promieniami.
Płetwa grzbietowa obecna, z wyj. śluzic.