1. Co to jest filozofia?
Filozofia – umiłowanie mądrości, sztuka i odwaga do stawiania sobie ważnych pytań życiowych (pytania
praktyczne, naukowe, religijne, filozoficzne), w filozofii chodzi o poznanie prawdy, jednak prawda ta jest
zdobywana na wielu drogach.
− Dyscypliny filozoficzne:
◊ ontologia – nauka o bycie
◊ metafizyka – nauka o czyś głębszym
◊ epistemologia (gnostologia) – filozofia poznania
◊ aksjologia – filozofia wartości (estetyka, etyka)
2. Co to jest etyka?
− Etyka opisowa – nauka o moralności, zasadach ludzkich
− Etyka normatywna – jakie zasady powinniśmy wyznawać
− Metaetyka – refleksja nad etyką
3. Kierunki relatywistyczne
Nie ma norm moralności lub normy te są względne
− amoralizm – nie ma czegoś takiego jak dobro i zło moralne, są siła, zdrowie, piękno, intelekt
− anarchizm – postępowanie zgodnie z własnymi pragnieniami, zachciankami
− plemienna – inaczej ocenia się czyny własne (wspólnoty), a inaczej innych
◊ rasistowska
◊ nacjonalistyczna

◊ klasowa
◊ partyjna

− serca – postępowanie zgodnie z nastrojami, uczuciami
− sytuacyjna – ocena czynu jest różna w zależności od sytuacji – głównym kryterium oceny jest sytuacja
4. Kierunki eudajmonistyczne
Dobre życie = dążenie do szczęścia
− hedonizm – zdobywanie przyjemności, przyjemność ponad wszystko
− utylitaryzm – osiąganie korzyści → dobry czyn to taki, który przynosi korzyść
− etyka samorealizacji – dążenie do samorealizacji
5. Kierunki anty eudajmonistyczne
Dobre życie = coś innego niż dążenie do szczęścia (godność, szlachetność), poświęcenie życia dla
wzniosłych celów
− etyka reguł/kodeksu – porządne przestrzeganie reguł, wartości
− etyka szacunku/czci dla życia – nie szkodzić, nie niszczyć życia
− etyka dialogiczna – być wrażliwym na drugiego człowieka, odpowiedzialnym za niego
− personalistyczna – zgodnie z moją godnością
− sumienia – kierować się sumieniem (istnieje niezależnie od wiary, jest częścią człowieczeństwa)
− deontologizm – imperatyw kategoryczny – czynić dobro moralne
− etyka odpowiedzialności – żyć odpowiedzialnie
− etyka życzliwości – kierować się elementarną życzliwością
− etyka miłości - kochać
6. Hedonizm i jego krytyka
Hedonizm – styl życia polegający na używaniu życia (skrajny – krótkotrwała przyjemność, umiarkowany –
długotrwała przyjemność, brak cierpienia)
W psychologii/antropologii – najgłębszym pragnieniem jest dążenie do przyjemności
W etyce – miarą, zasadą, kryterium życia jest przyjemność
Krytyka hedonizmu:
− antropologiczny
− redukcjonizm dążeń
− redukcjonizm emocjonalny (2 uczucia – przyjemne, przykre)
− redukcjonizm aksjologiczny (świat wartość sprowadza do: przyjemne, przykre)
− redukcjonizm antropologiczny (człowiek traktowany jak podmiot przeżywający – ekran po którym

przelatują przeżycia)

− istotą hedonizmu jest dążenie do szczęścia, niekiedy można stosować tą zasadę, jeśli nie szkodzimy sobie

i innym, nie niszczymy godności

1/4

7. Etyka Karola Wojtyły
− kluczem do prawdy o człowieku jest czyn
− człowiek jest istotą zdolną do samostanowienia (ja sam stanowię, stanowię o sobie samym)
− człowiek jest istotą komunijną (żyje dla siebie i innych)
− człowiek jest istotą obdarzoną godnością
− człowiek jest istotą dramatyczną (każde życie jest mniejszym lub większym dramatem)
Główne tezy etyczne:
− wykracza poza spór eudajmonizm – anty eudajmonizm – łączy życie dobre z szczęśliwym
− przedmiotem dobrego życia jest realizować swoje powołanie
− w centrum pola odpowiedzialności jest świat osób (odpowiednie odnoszenie się do osób)
− realizacja powołania – cokolwiek robimy powinniśmy to robić z godnością
− żyjąc dobrze, spełniamy się
− spełniając się stajemy się ludźmi szczęśliwymi
− synteza personalizmu, perfekcjonizmu i eudajmonizmu
8. Etyczny spór o aborcję
− Motywy aborcji:

◊ bieda
◊ młody wiek matki
◊ zagrożenie życia lub zdrowia
◊ brak akceptacji ze strony otoczenia
◊ lęk przed macierzyństwem
◊ niechęć do posiadania dziecka

◊ wygoda
◊ lęk przed utratą atrakcyjności
◊ ciąża z gwałtu
◊ negatywne doświadczenia z dzieciństwa
◊ wpadka
◊ rodzina patologiczna

− Skutki aborcji:

◊ wyrzuty sumienia
◊ załamanie nerwowe, depresje
◊ potępienie środowiska
◊ wykluczenie z grona matek

◊ skutki zdrowotne, powikłania
◊ niemożność ponownego zajścia w ciążę
◊ łatwość przerywania kolejnych ciąż
◊ postanowienie nie wykonywania więcej aborcji

− 3 płaszczyzny poglądów
◊ religijna – różne religie różnie rozstrzygają problem
◊ filozoficzno – etyczna - różnie
◊ przyrodniczo – medyczna – najbardziej rozpowszechniony pogląd – życie osobowe od poczęcia

− Za:
◊ Argumenty związane z motywami
◊ Do pewnego momentu można, do to jeszcze nie

człowiek

◊ Kobieta ma prawo do własnego brzucha

− Przeciw:
◊ Każde życie jest święte, cenne
◊ Szczególnie bezbronne osoby zasługują na

szczególną ochronę

◊ Niezgodne z wolą Bożą
◊ Negatywne skutki aborcji

9. Etyczny spór o karę śmierci
− Za:
◊ jest tania
◊ funkcja odstraszająca
◊ zmniejszenie ilości ofiar
◊ daje poczucie bezpieczeństwa
◊ jest sprawiedliwa
◊ morderca nie powinien korzystać z logiki życia
◊ życie mordercy nie jest cenniejsze od życia ofiary

− Przeciw:
◊ każde życie jest święte
◊ nie wolno obarczać prawem wykonywania kary
◊ nie jest sprawiedliwa
◊ jest nieodwracalna, a sądy omylne
◊ odbieramy prawo do poprawy
◊ dokonywana pod wpływem presji społecznej
◊ może być zemstą/odwetem

10. Istota i interpretacje popędu seksualnego
Popęd seksualny – biologiczna siła, niekoniecznie uświadomiona, która nie determinuje zachowania w
100%, jej celem jest powołanie do życia nowej jednostki (zjednoczenie się z jednostką płci przeciwnej)
Popęd jest z natury alterocentryczny (skierowany na drugą osobę) jednak istnieje rys egocentryzmu (silne,
osobiste przeżycie)
− Interpretacje popędu:

2/4

◊ rygorystyczna (purytańska) – istotą jest płodzenie potomstwa, kobieta jest traktowana w sposób

instrumentalny

◊ hedonistyczna (libidystyczna) – istotą jest osiągnięcie przyjemności, dzieci to tylko dodatek
◊ terapeutyczna – seks dostarcza relaksu, odprężenia
◊ interpersonalna – jest językiem więzi międzyosobowych
◊ integralna – uznaje wszystkie funkcje, życie seksualne jest pozytywnym akcentem, językiem miłości,

dzieci są akceptowane, przyjemność jest nagrodą za bliskość, akceptuje się relaks

◊ metafizyczno – religijna – integralna + aktywność seksualna, a w szczególności powołanie potomstwa ma

charakter sakralny

◊ patologiczna – prostytucja, agresja seksualna, gwałt, zemsta, odwet, manipulacja
− zagrożenia:
◊ postawa anty prokreacyjna
◊ używanie drugiego człowiek
◊ autonomizowanie, wodzenie za nos
◊ patologiczne i niewłaściwe ustosunkowanie się do

popędu (homoseksualizm, pedofilia)

◊ zastępowanie formami niewłaściwymi (internet

czasopisma, film)

◊ zranienia, urazy będące źródłem cierpień

− właściwe podejście:
◊ przyjąć pełną prawdę (zaakceptować wszystkie

fakty)

◊ żyć zgodnie z tą prawdą
◊ różnice pomiędzy kobietą i mężczyzną

11. Istota zakochania się
− stan emocjonalny związany z doświadczeniem

drugiej osoby

− poza wolicjonalny (zjawisko pozaetyczne)
− ustosunkowanie się jest zjawiskiem etycznym
− przekonanie, że będzie trwać wiecznie (rozwija się,

potem wycisza)

− stan nasycony pozytywnie, ma też element

negatywny (niepokój)

− osoba jawi się jako wybrana, skarb, arcyważna
− idealizujemy obraz, nie widzimy wad, potęgujemy

zalety

− tęsknota za obcowaniem, pragnienie bliskości
− idealizacja całej rzeczywistości

− zakochanie w obrazie osoby, nie w osobie
− zależy na emocjonalnych własnych przeżyciach
− nie musi być wzajemne (do istoty należy pragnienie

wzajemności)

− moc w człowieku, że wszystko się chce
− pragnienie zaprezentowania się lepszym

(pragnienie bycia lepszym)

− skłonność do zniewolenia, przyklejenia się do

obrazka

− podejmowanie irracjonalnych decyzji
− zakochanie może neutralizować jednoznaczne

pożądanie erotyczne

− piękny, wzruszający stan, który nas okłamuje

12. Istota miłości
− kochamy realną, konkretną osobę, posiadającą

wady i zalety

− jest rodzajem energii duchowej, postawą,

umiejętnością traktowania drugiego człowieka

− kocha cała osoba – cielesno- duchowy byt
− osoba kochana przeżywana jest jako

niepowtarzalna, niezastąpiona, szczególny skarb,
szczególna wartość

− osoba jest żywo, mocno obecna w świadomości
− coś więcej niż przeżycie – adekwatna odpowiedź na

wartość i niepowtarzalność człowieka

− nie jest przeżyciem erotycznym, zakochaniem,

pożądaniem, zakochaniem, życzliwością,
szacunkiem, fascynacją

− jest sztuką, postawą, energią, umiejętnością
− skarbem nie jest cecha, lecz fakt, ze jest się sobą
− kochamy razem z wadami, pomimo wad
− odpowiedzialność za drugą osobę, troszczenie się o

obiektywne dobro, rozumieć

− wierność
− nie musi być wzajemności (ale jest pragnienie

wzajemności)

13. Istota miłości erotycznej
− wymaga wzajemności aby nie była tragiczna
− sztuka dawania i brania, dzielenia się
− darzyć zaufaniem
− jest rzeczywistością dynamiczną
− dar (wielkie szczęście) i zadanie (trzeba ją

pielęgnować)

− miłość dojrzała, to miłość człowieka wolnego

− zdolność do kompromisów, gotowość do poświęceń
− nie ma miłości doskonałej, ani doskonałych

obiektów miłości

− w miłości jest element wieczności
− oprócz miłości powinno istnieć coś stałego –

przyjaźń

− radość z bliskości, z wspólnego przebywania razem

3/4

− pragnienie totalnej bliskości
− wymaga wyłączności

− wzajemna odpowiedzialność

14. Erich Fromm – O sztuce miłości
Poruszane tematy
− miłość jest sztuką, wymaga ćwiczenia umiejętności,
zdolności
− człowiek jest z natury osamotniony, pragnie
przezwyciężyć samotność (stany orgiastyczne,
− drugi człowiek nie może być środkiem do
osiągnięcia celu
− skutki zrutynizowania życia
− zjednoczenie symbiotyczne (bierne – masochizm,
czynne – sadyzm – zjednoczenie bez integralności)
− miłość jest działaniem a nie biernym doznawaniem
− dawać znaczy brać (umiejętność dawania i brania)
− troska, odpowiedzialność, poszanowanie
− pociąg seksualny – potrzeba zespolenia
− miłość między rodzicami a dzieckiem
◊ stan narcyzmu – niemowlę
◊ jestem kochany ponieważ jestem – dziecko
◊ przezwyciężenie egocentryzmu – duże dziecko
◊ jestem kochany ponieważ kocham – miłość
dojrzała
− miłość matki - bezwarunkowa
− miłość ojca – uwarunkowana

− miłość braterska – do wszystkich ludzi
− miłość erotyczna – całkowite zespolenie
− miłość samego siebie – jako istotę ludzką
− miłość boga – matriarchalny → patriarchalny →
symbol zasad
− wschód (logika paradoksalna) miłość Boga =
uczucie doznania jedności, zachód – miłość Boga =
doznanie intelektualne
− rozbicie miłości we współczesnym społeczeństwie
zachodnim – kapitalizm
− formy patologiczne
◊ miłość neurotyczna – przywiązanie do ojca lub
matki przez jednego z partnerów
◊ miłość bałwochwalcza – uwielbienie ukochanej
osoby
◊ miłość sentymentalna – przeżywanie wspomnień,
wyobrażeń
◊ mechanizmy projekcyjne – zajmowanie się
problemami kogoś zamiast własnymi
− dezintegracja miłości boga
− Praktyka miłości – dyscyplina, koncentracja,
cierpliwość, pełne zaangażowanie się, aktywność
− miłość jest aktem wiary

4/4