Filozofia – umiłowanie mądrości, sztuka i odwaga do stawiania sobie ważnych pytań życiowych (pytania praktyczne, naukowe, religijne, filozoficzne), w filozofii chodzi o poznanie prawdy, jednak prawda ta jest zdobywana na wielu drogach.
− Dyscypliny filozoficzne:
◊ ontologia – nauka o bycie
◊ metafizyka – nauka o czyś głębszym
◊ epistemologia (gnostologia) – filozofia poznania
◊ aksjologia – filozofia wartości (estetyka, etyka)
2. Co to jest etyka?
− Etyka opisowa – nauka o moralności, zasadach ludzkich
− Etyka normatywna – jakie zasady powinniśmy wyznawać
− Metaetyka – refleksja nad etyką
3. Kierunki relatywistyczne
Nie ma norm moralności lub normy te są względne
− amoralizm – nie ma czegoś takiego jak dobro i zło moralne, są siła, zdrowie, piękno, intelekt
− anarchizm – postępowanie zgodnie z własnymi pragnieniami, zachciankami
− plemienna – inaczej ocenia się czyny własne (wspólnoty), a inaczej innych
◊ rasistowska
◊ klasowa
◊ nacjonalistyczna
◊ partyjna
− serca – postępowanie zgodnie z nastrojami, uczuciami
− sytuacyjna – ocena czynu jest różna w zależności od sytuacji – głównym kryterium oceny jest sytuacja 4. Kierunki eudajmonistyczne
Dobre życie = dążenie do szczęścia
− hedonizm – zdobywanie przyjemności, przyjemność ponad wszystko
− utylitaryzm – osiąganie korzyści → dobry czyn to taki, który przynosi korzyść
− etyka samorealizacji – dążenie do samorealizacji
5. Kierunki anty eudajmonistyczne
Dobre życie = coś innego niż dążenie do szczęścia (godność, szlachetność), poświęcenie życia dla wzniosłych celów
− etyka reguł/kodeksu – porządne przestrzeganie reguł, wartości
− etyka szacunku/czci dla życia – nie szkodzić, nie niszczyć życia
− etyka dialogiczna – być wrażliwym na drugiego człowieka, odpowiedzialnym za niego
− personalistyczna – zgodnie z moją godnością
− sumienia – kierować się sumieniem (istnieje niezależnie od wiary, jest częścią człowieczeństwa)
− deontologizm – imperatyw kategoryczny – czynić dobro moralne
− etyka odpowiedzialności – żyć odpowiedzialnie
− etyka życzliwości – kierować się elementarną życzliwością
− etyka miłości - kochać
6. Hedonizm i jego krytyka
Hedonizm – styl życia polegający na używaniu życia (skrajny – krótkotrwała przyjemność, umiarkowany –
długotrwała przyjemność, brak cierpienia)
W psychologii/antropologii – najgłębszym pragnieniem jest dążenie do przyjemności W etyce – miarą, zasadą, kryterium życia jest przyjemność Krytyka hedonizmu:
− antropologiczny
− redukcjonizm dążeń
− redukcjonizm emocjonalny (2 uczucia – przyjemne, przykre)
− redukcjonizm aksjologiczny (świat wartość sprowadza do: przyjemne, przykre)
− redukcjonizm antropologiczny (człowiek traktowany jak podmiot przeżywający – ekran po którym przelatują przeżycia)
− istotą hedonizmu jest dążenie do szczęścia, niekiedy można stosować tą zasadę, jeśli nie szkodzimy sobie i innym, nie niszczymy godności
1/4
− kluczem do prawdy o człowieku jest czyn
− człowiek jest istotą zdolną do samostanowienia (ja sam stanowię, stanowię o sobie samym)
− człowiek jest istotą komunijną (żyje dla siebie i innych)
− człowiek jest istotą obdarzoną godnością
− człowiek jest istotą dramatyczną (każde życie jest mniejszym lub większym dramatem) Główne tezy etyczne:
− wykracza poza spór eudajmonizm – anty eudajmonizm – łączy życie dobre z szczęśliwym
− przedmiotem dobrego życia jest realizować swoje powołanie
− w centrum pola odpowiedzialności jest świat osób (odpowiednie odnoszenie się do osób)
− realizacja powołania – cokolwiek robimy powinniśmy to robić z godnością
− żyjąc dobrze, spełniamy się
− spełniając się stajemy się ludźmi szczęśliwymi
− synteza personalizmu, perfekcjonizmu i eudajmonizmu
8. Etyczny spór o aborcję
− Motywy aborcji:
◊ bieda
◊ wygoda
◊ młody wiek matki
◊ lęk przed utratą atrakcyjności
◊ zagrożenie życia lub zdrowia
◊ ciąża z gwałtu
◊ brak akceptacji ze strony otoczenia
◊ negatywne doświadczenia z dzieciństwa
◊ lęk przed macierzyństwem
◊ wpadka
◊ niechęć do posiadania dziecka
◊ rodzina patologiczna
− Skutki aborcji:
◊ wyrzuty sumienia
◊ skutki zdrowotne, powikłania
◊ załamanie nerwowe, depresje
◊ niemożność ponownego zajścia w ciążę
◊ potępienie środowiska
◊ łatwość przerywania kolejnych ciąż
◊ wykluczenie z grona matek
◊ postanowienie nie wykonywania więcej aborcji
− 3 płaszczyzny poglądów
◊ religijna – różne religie różnie rozstrzygają problem
◊ filozoficzno – etyczna - różnie
◊ przyrodniczo – medyczna – najbardziej rozpowszechniony pogląd – życie osobowe od poczęcia
− Za:
− Przeciw:
◊ Argumenty związane z motywami
◊ Każde życie jest święte, cenne
◊ Do pewnego momentu można, do to jeszcze nie
◊ Szczególnie bezbronne osoby zasługują na
człowiek
szczególną ochronę
◊ Kobieta ma prawo do własnego brzucha
◊ Niezgodne z wolą Bożą
◊ Negatywne skutki aborcji
9. Etyczny spór o karę śmierci
− Za:
− Przeciw:
◊ jest tania
◊ każde życie jest święte
◊ funkcja odstraszająca
◊ nie wolno obarczać prawem wykonywania kary
◊ zmniejszenie ilości ofiar
◊ nie jest sprawiedliwa
◊ daje poczucie bezpieczeństwa
◊ jest nieodwracalna, a sądy omylne
◊ jest sprawiedliwa
◊ odbieramy prawo do poprawy
◊ morderca nie powinien korzystać z logiki życia
◊ dokonywana pod wpływem presji społecznej
◊ życie mordercy nie jest cenniejsze od życia ofiary ◊ może być zemstą/odwetem 10. Istota i interpretacje popędu seksualnego
Popęd seksualny – biologiczna siła, niekoniecznie uświadomiona, która nie determinuje zachowania w 100%, jej celem jest powołanie do życia nowej jednostki (zjednoczenie się z jednostką płci przeciwnej) Popęd jest z natury alterocentryczny (skierowany na drugą osobę) jednak istnieje rys egocentryzmu (silne, osobiste przeżycie)
− Interpretacje popędu:
2/4
◊ rygorystyczna (purytańska) – istotą jest płodzenie potomstwa, kobieta jest traktowana w sposób instrumentalny
◊ hedonistyczna (libidystyczna) – istotą jest osiągnięcie przyjemności, dzieci to tylko dodatek
◊ terapeutyczna – seks dostarcza relaksu, odprężenia
◊ interpersonalna – jest językiem więzi międzyosobowych
◊ integralna – uznaje wszystkie funkcje, życie seksualne jest pozytywnym akcentem, językiem miłości, dzieci są akceptowane, przyjemność jest nagrodą za bliskość, akceptuje się relaks
◊ metafizyczno – religijna – integralna + aktywność seksualna, a w szczególności powołanie potomstwa ma charakter sakralny
◊ patologiczna – prostytucja, agresja seksualna, gwałt, zemsta, odwet, manipulacja
− zagrożenia:
− właściwe podejście:
◊ postawa anty prokreacyjna
◊ przyjąć pełną prawdę (zaakceptować wszystkie
◊ używanie drugiego człowiek
fakty)
◊ autonomizowanie, wodzenie za nos
◊ żyć zgodnie z tą prawdą
◊ patologiczne i niewłaściwe ustosunkowanie się do ◊ różnice pomiędzy kobietą i mężczyzną popędu (homoseksualizm, pedofilia)
◊ zastępowanie formami niewłaściwymi (internet
czasopisma, film)
◊ zranienia, urazy będące źródłem cierpień
11. Istota zakochania się
− stan emocjonalny związany z doświadczeniem
− zakochanie w obrazie osoby, nie w osobie
drugiej osoby
− zależy na emocjonalnych własnych przeżyciach
− poza wolicjonalny (zjawisko pozaetyczne)
− nie musi być wzajemne (do istoty należy pragnienie
− ustosunkowanie się jest zjawiskiem etycznym
wzajemności)
− przekonanie, że będzie trwać wiecznie (rozwija się, − moc w człowieku, że wszystko się chce potem wycisza)
− pragnienie zaprezentowania się lepszym
− stan nasycony pozytywnie, ma też element
(pragnienie bycia lepszym)
negatywny (niepokój)
− skłonność do zniewolenia, przyklejenia się do
− osoba jawi się jako wybrana, skarb, arcyważna
obrazka
− idealizujemy obraz, nie widzimy wad, potęgujemy − podejmowanie irracjonalnych decyzji zalety
− zakochanie może neutralizować jednoznaczne
− tęsknota za obcowaniem, pragnienie bliskości
pożądanie erotyczne
− idealizacja całej rzeczywistości
− piękny, wzruszający stan, który nas okłamuje
12. Istota miłości
− kochamy realną, konkretną osobę, posiadającą
− nie jest przeżyciem erotycznym, zakochaniem,
wady i zalety
pożądaniem, zakochaniem, życzliwością,
− jest rodzajem energii duchowej, postawą,
szacunkiem, fascynacją
umiejętnością traktowania drugiego człowieka
− jest sztuką, postawą, energią, umiejętnością
− kocha cała osoba – cielesno- duchowy byt
− skarbem nie jest cecha, lecz fakt, ze jest się sobą
− osoba kochana przeżywana jest jako
− kochamy razem z wadami, pomimo wad
niepowtarzalna, niezastąpiona, szczególny skarb,
− odpowiedzialność za drugą osobę, troszczenie się o
szczególna wartość
obiektywne dobro, rozumieć
− osoba jest żywo, mocno obecna w świadomości
− wierność
− coś więcej niż przeżycie – adekwatna odpowiedź na − nie musi być wzajemności (ale jest pragnienie wartość i niepowtarzalność człowieka
wzajemności)
13. Istota miłości erotycznej
− wymaga wzajemności aby nie była tragiczna
− zdolność do kompromisów, gotowość do poświęceń
− sztuka dawania i brania, dzielenia się
− nie ma miłości doskonałej, ani doskonałych
− darzyć zaufaniem
obiektów miłości
− jest rzeczywistością dynamiczną
− w miłości jest element wieczności
− dar (wielkie szczęście) i zadanie (trzeba ją
− oprócz miłości powinno istnieć coś stałego –
pielęgnować)
przyjaźń
− miłość dojrzała, to miłość człowieka wolnego
− radość z bliskości, z wspólnego przebywania razem
3/4
− pragnienie totalnej bliskości
− wzajemna odpowiedzialność
− wymaga wyłączności
14. Erich Fromm – O sztuce miłości
Poruszane tematy
− miłość braterska – do wszystkich ludzi
− miłość jest sztuką, wymaga ćwiczenia umiejętności, − miłość erotyczna – całkowite zespolenie zdolności
− miłość samego siebie – jako istotę ludzką
− człowiek jest z natury osamotniony, pragnie
− miłość boga – matriarchalny → patriarchalny →
przezwyciężyć samotność (stany orgiastyczne,
symbol zasad
− drugi człowiek nie może być środkiem do
− wschód (logika paradoksalna) miłość Boga =
osiągnięcia celu
uczucie doznania jedności, zachód – miłość Boga =
− skutki zrutynizowania życia
doznanie intelektualne
− zjednoczenie symbiotyczne (bierne – masochizm, − rozbicie miłości we współczesnym społeczeństwie czynne – sadyzm – zjednoczenie bez integralności)
zachodnim – kapitalizm
− miłość jest działaniem a nie biernym doznawaniem − formy patologiczne
− dawać znaczy brać (umiejętność dawania i brania) ◊ miłość neurotyczna – przywiązanie do ojca lub
− troska, odpowiedzialność, poszanowanie
matki przez jednego z partnerów
− pociąg seksualny – potrzeba zespolenia
◊ miłość bałwochwalcza – uwielbienie ukochanej
− miłość między rodzicami a dzieckiem
osoby
◊ stan narcyzmu – niemowlę
◊ miłość sentymentalna – przeżywanie wspomnień,
◊ jestem kochany ponieważ jestem – dziecko
wyobrażeń
◊ przezwyciężenie egocentryzmu – duże dziecko
◊ mechanizmy projekcyjne – zajmowanie się
◊ jestem kochany ponieważ kocham – miłość
problemami kogoś zamiast własnymi
dojrzała
− dezintegracja miłości boga
− miłość matki - bezwarunkowa
− Praktyka miłości – dyscyplina, koncentracja,
− miłość ojca – uwarunkowana
cierpliwość, pełne zaangażowanie się, aktywność
− miłość jest aktem wiary
4/4