ONTOLOGIA

BÓG A FILOZOFIA

ONTOLOGIA

BYTU KONIECZNEGO

© Jarosław Kucharski

BÓG a FILOZOFIA

Problem istnienie Boga

Przymioty boskie

Filozofia a religia

Bóg a moralność

© Jarosław Kucharski

Bóg a filozofia

Filozofia wyrasta z przekroczenia myślenia

mitologicznego

Starożytni filozofowie łączyli obecność bóstw z teoriami

filozoficznymi

Tales z Miletu

540 pne. – 545 pne

Filozofowie wczesnochrześcijańscy zwrócili się raczej ku

apologiom chrześcijaństwa, niż udowadnianiu istnienia Boga

W średniowieczu zredefiniowano funkcje filozofii: filozofia

służącą teologii.

Scholastycy przyznawali rozumowi pewną autonomię w

granicach wiary objawionej (wiara poszukująca zrozumienia)

© Jarosław Kucharski

Ontologiczny dowód na istnienie
Boga

Anzelm z Aosty (Anzelm z Canterbury)

Posiadam pojęcie doskonałego bytu

(ponad co nic doskonalszego nie można pomyśleć)

Istnienie w rzeczywistości jest bardziej doskonałe,

niż istnienie jedynie pomyślane

Anzelm z Aosty

1033 - 1109

niż istnienie jedynie pomyślane

Nieistniejący byt doskonały jest niedoskonały

(brak mu istnienia)

Byt doskonały istnieje realnie

(nic ponad niego nie można pomyśleć)

Tym bytem jest BÓG

© Jarosław Kucharski

Krytyka dowodów ontologicznych

Jan jest

łysy.

Wszyscy skoczkowie
narciarscy są szczupli.

Ż

aden skoczek narciarski

Jan

istnieje.

Wszyscy skoczkowie
narciarscy istnieją

Ż

aden skoczek narciarski

nie jest otyły.

Niektórzy piłkarze dobrze
grają w piłkę,

a niektórzy nie.

nie istnieje

Niektórzy piłkarze
istnieją,

a niektórzy nie.

© Jarosław Kucharski

Krytyka dowodów
ontologicznych

Istnienie nie jest predykatem!

I. Kant

1724 – 1804

Gdyby było predykatem, byłoby zawarte
w
definicji rzeczy

PREDYKAT – własność, cecha -

© Jarosław Kucharski

5 dróg św. Tomasza z Akwinu

Definicja Boga

Bóg – byt do którego istoty należy
istnienie

ś

w. Tomasz z Akwinu

1224-1274

ISTNIENIE

Jestem, który jestem (Ego sum qui sum)

Wiedza pochodząca z rozumu (filozofia) i wiedza
pochodząca z objawienia (wiara) nawzajem się
uzupełniają.

FORMA

MATERIA

© Jarosław Kucharski

5 dróg św. Tomasza z Akwinu

Dowód z ruchu

Istnieje ruch

Cokolwiek się porusza, jest przez coś poruszane

W szeregu poruszycieli niemożliwy jest regres w

ś

w. Tomasz z Akwinu

1224-1274

W szeregu poruszycieli niemożliwy jest regres w
nieskończoność

Istnieje Nieruchomy Poruszyciel - BÓG

© Jarosław Kucharski

5 dróg św. Tomasza z Akwinu

Dowód niesamoistności świata

Ś

wiat jest niesamoistny (nie istnieje sam przez się)

Musi istnieć coś, co będzie do w istnieniu
podtrzymywać

ś

w. Tomasz z Akwinu

1224-1274

podtrzymywać

Istnieje byt, który jest samoistny i podtrzymuje świat
w istnieniu - BÓG

© Jarosław Kucharski

5 dróg św. Tomasza z Akwinu

Dowód z przyczynowości

Każda rzecz ma swoja przyczynę

Nie można cofać się w szeregu przyczyn w
nieskończoność

ś

w. Tomasz z Akwinu

1224-1274

nieskończoność

Istnieje byt bez przyczyny (samoistny), będący
przyczyną innych przyczyn

© Jarosław Kucharski

5 dróg św. Tomasza z Akwinu

Dowód z hierarchii doskonałości bytów

Byty uporządkowane są hierarchicznie wg
doskonałości

ś

w. Tomasz z Akwinu

1224-1274

doskonałości

Nie można posuwać się w szeregu doskonałości w
nieskończoność

Istnieje byt doskonały - BÓG

© Jarosław Kucharski

5 dróg św. Tomasza z Akwinu

Dowód z celowości

Wszystko zdąża do celu

Skoro wszystko (byty nieożywione, ożywione i

ś

w. Tomasz z Akwinu

1224-1274

Skoro wszystko (byty nieożywione, ożywione i

rozumne) działają dla jakiegoś celu, musi być ktoś,

kto tę celowość nadał

Tym, kto kieruje wszechświatem jest BÓG

© Jarosław Kucharski

Krytyka dowodów św. Tomasza

Fizyka kwantowa i Ogólna Teoria Względności inaczej
definiują początek wszechświata, ruchy itp.

Nie ma pewności, czy byty:

Nie ma pewności, czy byty:

Są coraz doskonalsze

Istnieją niesamoistnie

Zawsze dążą do celu

Dlaczego nie można posuwać się w ciągach Tomasza
w nieskończoność?

© Jarosław Kucharski

Co udowadniają dowody?

Bóg chrześcijan:

Miłosierny

Wszechmogący

Sprawiedliwy Sędzia

Bóg udowadniany przez
dowody filozfów:

Pierwszy Poruszyciel

Istota doskonała

Sprawiedliwy Sędzia

Wszechwiedzący

Osobowy

Stwórca Świata

Byt Doskonały

…

Istota doskonała

Stworzyciel

Wszechmogący

Wszechwiedzący?

© Jarosław Kucharski

Zakład Pascala

Jak postępować w sytuacji niepewności

co do istnienia Boga?

Jeżeli nie masz pewności, czy Bóg istnieje, to zapytaj

sam siebie, co możesz zyskać lub stracić?

Jeżeli Bóg istnieje, to:

Blaise (Błażej) Pascal

1623-1662

Jeżeli Bóg istnieje, to:

Ż

yjąc zgodnie z Jego nakazami – zyskujesz wiekuiste

szczęście

Ż

yjąc przeciwnie w stosunku do Jego nakazów – wiekuiste

potępienie

Masz do wygrania życie wieczne, do przegrania życie

doczesne.

Wybór jest prosty!

© Jarosław Kucharski

Zakład Pascala

Bóg istnieje

Bóg nie istnieje

Blaise (Błażej) Pascal

1623-1662

Wierzę, że Bóg

istnieje

+ ∞

0

Nie wierzę, że

Bóg istnieje

- ∞

1

© Jarosław Kucharski

Krytyka zakładu Pascala

Wiara jest łaską, darmo daną od Boga

Jeżeli nie masz pewności, czy Bóg istnieje

– brak ci wiary.

Ż

yjąc według nakazów wiary – oszukujesz sam

Blaise (Błażej) Pascal

1623-1662

Ż

yjąc według nakazów wiary – oszukujesz sam

siebie.

W momencie, gdy udzielona zostaje ci łaska wiary –

przestaniesz się oszukiwać.

Czy wolno iść do wiary (i szczęścia wiecznego)

poprzez oszustwo?

© Jarosław Kucharski

Problemy z pojęciem Boga

Wszechmocny?

Czy Bóg może stworzyć taki kamień, którego nie będzie

mógł unieść?

Wszechwiedzący?

Skoro Bóg zna nasze przyszłe czyny, dlaczego mamy być

Skoro Bóg zna nasze przyszłe czyny, dlaczego mamy być

za nei odpowiedzialni. Nie możemy wystąpić przeciwko

wiedzy Boga (czyli postąpić inaczej, niż On wie.

Stosunek do praw logiki i matematyki

Czy Bóg stworzył prawa logiki i matematyki, czy też im

podlega?

© Jarosław Kucharski

Problemy z pojęciem Boga

Platon

Demiurg stwarzał świat patrząc na idee,

lecz nad nimi nie panując

ś

w. Tomasz z Akwinu

Prawa matematyki istnieją w umyśle Boga.

Platon

427 pne. – 347 pne

Prawa matematyki istnieją w umyśle Boga.

Według nich Bóg stworzył świat.

ś

w. Bonawentura

Bóg mógłby stworzyć inne prawa matematyki i

przyrody. Obowiązujące prawa zależą od

woli Boga.

ś

w. Tomasz z Akwinu

1224-1274

ś

w. Bonawentura

1217-1274

© Jarosław Kucharski

Problemy Teodycei

Unde malum?

Skoro Bóg jest Miłosierny i kocha swoje
stworzenie, a jednocześnie jest Wszechmocny i
Wszechwiedzący, i Nieskończenie Dobry, to

Wszechwiedzący, i Nieskończenie Dobry, to

Skąd wzięło się zło?

© Jarosław Kucharski

Problemy Teodycei

ś

w. Augustyn z Hippony

Zło jest nie-bytem – nie zostało

stworzone

Zło nie istnieje realnie

ś

w. Augustyn Aureliusz

354 - 430

Zło nie istnieje realnie

Zło pojawia się wtedy, gdy stworzenie (człowiek)
odwraca się od miłości Boga.

Człowiek może odwrócić się od Boga – ma wolną
wolę

Więcej dobra pochodzi z istnienia wolnej woli w
człowieku, niż z jej nieistnienia.

© Jarosław Kucharski

Problem Teodycei

Gotfryd W. Leibniz

Bóg jest Wszechmogący i Nieskończenie Dobry

Wszechmogący – ma możliwość stworzenia
wielu możliwych światów

G. W. Leibniz

1646-1716

wielu możliwych światów
(możliwych=niesprzecznych)

Ten świat jest niesprzeczny (ponieważ istnieje)

Stworzył go Nieskończenie Dobry Bóg

A zatem, jest to Najlepszy Z Możliwych
Ś

wiatów

© Jarosław Kucharski

Krytyka religii

ALIENACJA

Człowiek stwarza sobie Boga (Bogów)
na własny obraz i podobieństwo

Są to wyidealizowane postacie ludzkie

Ludwig Feuerbach

1804 - 1872

Są to wyidealizowane postacie ludzkie

Stanowią wzorce dla innych ludzi

Ludzkie wytwory (Bóg/Bogowie) zdobywają władzę
nad swym stworzycielem

Człowiek staje się poddanym tego, co sam stworzył

Należy dążyć do wyzwolenia człowieka spod
władzy wytworów

© Jarosław Kucharski

Krytyka religii

Marksizm

Religia to wytwór człowieka

Służy klasie panującej do zniewalania klasy

K. Marks

1818 – 1883

Służy klasie panującej do zniewalania klasy

pracującej

Religia to opium ludu

Należy dążyć do wyzwolenia klasy pracującej

spod władzy klasy rządzącej, również poprzez

odrzucenie religii

© Jarosław Kucharski

Społeczne funkcje religii

Max Weber

Kapitalizm rozwijał się przede wszystkim w krajach

(i społeczeństwach) gdzie dominowała moralność

protestancka

Cechy moralności protestanckiej (szczególnie

M. Weber

1864 – 1920

Cechy moralności protestanckiej (szczególnie

kalwińskiej):

Zbawienie przychodzi przez łaskę

Jeżeli kogoś Bóg obdarza łaską, to również w tym życiu

Bogactwo jest znakiem przychylności Boga

Nie należy trwonić majątku na błahostki

Należy ciężko pracować dla siebie i potomnych

© Jarosław Kucharski