NARZĄD WZROKU

Powstawanie na siatkówce rzeczywistego, odwróconego i pomniejszonego, ok.60 dioptrii.

GAŁKA OCZNA

Kula – d=24 mm. Od tylnej powierzchni odchodzi jednoosłonkowy nerw wzrokowy (pokryty tylko osłonką

rdzenną), który łączy gałkę oczną z mózgiem. Gałkę oczną można podzielić na odcinek przedni (komora

przednia i tylna) oraz odcinek tylny - wypełnia ciałko szkliste.

WARSTWA ZEWNĘTRZNA GAŁKI OCZNEJ

TWARDÓWKA - nieprzezroczystą błoną, pokrywa 5/6 gałki, zbudowana z tkanki łącznej włóknistej:

włókna kolagenowe(pęczki), włókna sprężyste. Głównymi komórkami – fibroblasty + komórki barwnikowe,

(melanina) – dużo w blaszce cisawej

ROGÓWKA - przezroczystym przedłużeniem twardówki w kierunku przedniej części gałki ocznej i 1/6 jej

powierzchni. Ośrodkiem refrakcji oka(R=1,376). Łączy się z twardówką rąbkiem rogówki.



nabłonek przedni - nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym, najgłębiej są

komórki walcowate(proliferacja) Warstwa środkowa to komórki wieloboczne i płaskie. Wrażliwy na

bodźce – ma zakończenia bólowe



blaszka sprężysta przednia (Bowmana) - włókna kolagenowe, jest błona podstawnej dla nabłonka

przedniego rogówki.



rogówka właściwa–najgrubsza(0,9mm), 9/10 masy, tkanka łączna blaszkowata(włókna

kolagenowe – między nimi są korneocyty - fibroblasty), włókna sprężyste, substancja podstawowa.

Brak naczyń krwionośnych – odżywione przez rąbek rogówki



blaszka sprężysta tylna (Descemeta) - włókna kolagenowe, błona podstawna



nabłonek tylny - nabłonek jednowarstwowy płaski - śródbłonkiem komory przedniej oka

WARSTWA NACZYNIOWA OKA:

NACZYNIÓWKA:



naczyniówki właściwej - duże naczynia krwionośne, żyły wirowate naczyniówki, przestrzeń

między naczyniami wypełnia tkanka łączna(włóknami kolagenowymi i elastycznymi), a

pomiędzy nimi są komórki barwnikowe



naczyniówki włosowatej - tkanki łącznej wiotkiej, naczynia włosowate



blaszki podstawnej(błona Brucha)

We wszystkich warstwach naczyniówki występują rozsiane makrofagi, limfocyty i komórki plazmatyczne

CIAŁKO RZĘSKOWE

► zgrubienie błony naczyniowej i jej przedłużenie ku przodowi gałki ocznej, zalicza się tu: mięsień

rzęskowy(akomodację) - mięsień gładki, nabłonek dwuwarstwowy sześcienny(przedłużenie siatkówki),

brak neuronów i nie uczestniczy w odbieraniu bodźców wzrokowych - ślepa. K.sześcienne(głębsza) -

przedłużenie nabłonka barwnikowego, wierzchnia – brak barwnika.

► wyrostki rzęskowe - z tkanki łącznej wiotkiej, pokryte częścią ślepą siatkówki, wydzielają cieczy

wodnistej do komory tylnej gałki ocznej, jest reabsorbowana do kanału Schlemma(prawidłowe ciśnienie).

TĘCZÓWKA – (najbardziej przednim odcinkiem błony naczyniowej oka)

► Ograniczoną przednią powierzchnią tęczówki i tylną powierzchnią rogówki = komorą przednią gałki. Do

tyłu od tęczówki leży komora tylna gałki ocznej. Tylną jej granicę stanowi soczewka. Reguluje dopływ

światła do siatkówki.



nabłonka przedniego - nabłonek jednowarstwowy płaski, w kącie tęczówkowo –

rogówkowym(nabłonek tylny rogówki)



warstwy granicznej przedniej - włókna kolagenowe i fibrocyty



zrębu tęczówki – fibrocyty, tkanka łączna, bezpostaciowa substancja podstawowa, miedzy nimi są

melanocyty(pigment). Są też k.mięśniowe gładkie - zwieracz i rozwieracz źrenicy, naczynia

krwionośne



warstwy granicznej tylnej (Brucha) - mięsień rozwierający źrenicę



nabłonka tylnego - część tęczówkowa siatkówki, komórki zrębowe i barwnikowe

SIATKÓWKA (części oddzielone są rąbkiem zębatym)

►Część ślepa (nabłonkowa) - pokrywa ciałko rzęskowe i tęczówkę. Zbudowana z warstw komórek:

● powierzchownej – k.walcowate(Müllera) ● sześciennych (melanina).

Brak neuronów i nie uczestniczy w odbieraniu bodźców wzrokowych.

►Część wzrokowa – ma k.nabłonkowe i nerwowe. Zbudowana z komórek fotoreceptorowych i

dwubiegunowych i zwojowych, komórki horyzontalne, amakrynowe i różnokształtne - modulujące przejście

impulsu z fotoreceptorów do komórek zwojowych, komórki podporowe (Müllera i astrocyty).

W siatkówce leżą 3 pierwsze neurony drogi wzrokowej - komórki pręciko- i czopkonośne, dwubiegunowe,

neurony wzrokowo-zwojowe

Histologicznie część wzrokowa siatkówki podzielona jest na 10 warstw:

1. Warstwa k.barwnikowych(melanina) - zapobiega odbiciom światła wewnątrz gałki

ocznej(odklejenia siatkówki). Komórki barwnikowe są na błonie podstawnej(Brucha), fagocytoza

2. Warstwa fotoreceptorów - pręciki i czopki

3. Błona graniczna zewnętrzna - łączy fotoreceptory z k.glejowymi Müllera.

4. Warstwa ziarnista zewnętrzna - ciała komórek pręcikowych i czopkowych.

5. Warstwa splotowata zewnętrzna - połączenia synaptyczne między aksonami k.pręcikowych i

czopkowych, a k.nerwowymi łączącymi

6. Warstwa ziarnista wewnętrzna - ciała k.nerwowych łączących, k.nerwowe amakrynowe(brak

neurytu). Ich dendryty wchodzą w połączenia zarówno z komórkami dwubiegunowymi jak i z trzecią

grupą neuronów drogi wzrokowej - neuronami wzrokowo-zwojowymi, komórki glejowowe Müllera.

7. Warstwa splotowata wewnętrzna - połączenia 6. z dendrytami komórek zwojowych

8. Warstwa komórek zwojowych - neurony wzrokowo-zwojowe(trzeci neuron drogi wzrokowej)

9. Warstwa włókien nerwowych - do krążka nerwu wzrokowego

10. Błona graniczna wewnętrzna - oddziela siatkówkę od ciała szklistego

►Plamka żółta - warstwy komórek zwojowych, przeważają czopki, fragment siatkówki o największej

rozdzielczości (na 1 czopek/pręcik przypada 1 k.dwubiegunowa i zwojowa.

►k.glejowe(Müllera)-1/2warstwy w części rzęskowej oraz tęczówkowej, w części nerwowej siatkówki są

między neuronami. Jądra leżą w warstwie ziarnistej wewnętrznej, ciała sięgają od błony granicznej

wewnętrznej do pręcików i czopków. Połączone są między sobą i z k.wzrokowymi.

BUDOWA WZROKOWYCH KOMÓREK ZMYSŁOWYCH

● K.pręcikowe - 130 mln są wrażliwe na nasilenie światła(widzenie o zmierzchu), długimi i cienkimi,

występują w obwodowych częściach siatkówki, są pręciki homologiczny do dendrytu - składa się dwóch

odcinków: segmentu wewnętrznego (synteza białek budujących dyski, aparat Golgiego, mitochondria) i

zewnętrznego(dyski zawierające rodopsyna: opsyna-wrażliwa na światło cis-retinalu)

● Pobudzenie pręcika polega na interakcji światła z cząsteczkami rodopsyny, która poprzez zmianę swej

konfiguracji powoduje powstanie impulsu nerwowego. Ten idzie do segmentu zewnętrznego i powoduje

rozpad rodopsyna → opsyna i retinalu cis → trans

●K.czopkowe - 7mln, krótkie, grube, w centrum siatkówki (dołek środkowy). Segment zewnętrzny -

grubszy, dyski są w ciągłości z błoną komórkową i brak rodopsyny. 3 rodzaje czopków, zawierające

barwniki wzrokowe odbierające podstawowe kolory: niebieski, zielony oraz czerwony

SOCZEWKA

● przezroczysta, dwuwypukła strukturą leżącą za źrenicą. Ds=10mm, R=1,36, otoczona jest torebką,

zbudowaną z kolagenu typu IV, glikoprotein. Wnętrze jest z włókien(brak jąder) - 2000 do 3000 składają się

z białka – krystaliny

● Pomiędzy przednią powierzchnią soczewki a torebką - nabłonek jednowarstwowy sześcienny(okolica

równika soczewki są wydłużone i przechodzą we włókna soczewki). Tylna powierzchnia – brak nabłonka.

W okolicy równika soczewka połączona jest z ciałkiem rzęskowym(=mięśniem) → akomodacja oka

CIAŁKO SZKLISTE (między soczewką a siatkówką)

● przejrzysta, galaretowata substancja: kolagen(zagęszczone na obwodzie), kwas hialuronowy(wiąże H

2

O).

● występują hialocytami i makrofagi

● ośrodek optycznym oka (R=1,334), odżywia siatkówkę oraz soczewkę, utrzymanie kształtu i napięcia

NARZĄDY DODATKOWE OKA

NARZĄD ŁZOWY - gruczoły łzowe, kanaliki łzowy, woreczek łzowy, przewodu nosowo-łzowy

GRUCZOŁY ŁZOWE

● budowę cewkową - *gruczołami surowiczymi, odcinki wydzielnicze - nabłonkiem jednowarstwowym

sześciennym(komórek surowiczych). Pomiędzy k.gruczołowymi i bł.podstawną - komórki mioepitelialne

● Cewki gruczołowe → przewód wewnątrzzrazikowy(nabłonek sześcienny) → przewody

międzyzrazikowe(nabłonek walcowaty) → przewodów odprowadzających głównych(6-12)(nabłonek

walcowaty) → uchodzą do załamka górnego powieki.

● Funkcja: wydzielanie łez(bakteriobójczy lizozym + elektrolity w stężeniu osocza)

● Przewody łzowe wysłane nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, woreczek łzowy i przewód nosowo –

łzowy - nabłonkiem wielowarstwowym walcowatym.

POWIEKI



warstwa zewnętrzna pokrytą skórą - budowę skóry owłosionej, rzęsy, gruczoły łojowe (gruczoły

Zeisa), gruczoły potowe (rzęskowymi Molla) - brak pozwijanych w kłębki odcinków

wydzielniczych, tkanka łączna luźna, brak tkanki tłuszczowej!



mięsień okrężny oka – w górnej powiece + mięsień dźwigacz powieki górnej, włókna mięśniowe

oddzielone od tarczki tkanką łączną luźną(częste obrzęki)



tarczka - tworzący szkielet powieki, z tkanki łącznej włóknistej, gruczoły łojowe(Meiboma=12-30)

uchodzą na brzegu powiek



spojówka powiekowa - nabłonkiem wielowarstwowym walcowatym: komórki śluzowe(ochrona),

komórki barwnikowe, pod tkanka łączna luźna, limfocyty, komórki plazmatyczne

HISTOGENEZA OKA

Zawiązek oka powstaje jako uwypuklenie międzymózgowia w kierunku ektodermy. Uwypuklenie=kubek

oczny połączony z mózgowiem za pomocą szypuły → nerw wzrokowy. Powstaje siatkówka oraz soczewka.

► Kubek oczny otoczony mezenchymą, z której powstaje:

●naczyniówka ●zrąb ciała rzęskowego+tęczówki ●twardówka ●rogówka właściwa(+tylny nabłonek)

► Z ektodermy: ● nabłonek przedni rogówki, spojówki ● gruczoł łzowy