VI

Opracowanie merytoryczne: mgr Beata Gębka

EROZJA WIETRZNA

Erozja wietrzna (eoliczna) stanowi, obok erozji wodnej, śniegowej,
uprawowej i ruchów masowych, jeden z głównych typów erozji
wyróżnionych przez Józefaciuków (Józefaciukowie, 1992). Jest
równocześnie jednym z najsłabiej rozpoznanych typów erozji, a
równocześnie powszechnie występującym. Szacuje się, że na obszarze ok.
28% powierzchni Polski występuje zagrożenie erozją wietrzną, co przy
znacznym udziale powierzchniowym gleb słabych, najbardziej podatnych
na ten typ erozji, stwarza istotne zagrożenie degradacji gruntów ornych.

WPROWADZENIE

Biorąc za podstawę prędkość wiatru (powyżej 5 m/s), zróżnicowanie

litologiczne i wskaźnik urzeźbienia terenu, wydziela się w krajobrazie
rolniczym Polski trzy typy regionów o różnym natężeniu procesów
eolicznych: bardzo silnym - średnio 600 t/ przemieszczanego materiału
(obszary górskie, pogórzy i wyżynne z lessami oraz pokrywami
pylastymi); umiarkowanym - średnio 300 t/ (część Sudetów, wyżyny z
pokrywami niepylastymi, bardziej urzeźbione obszary pojezierne); słabym
- średnio 100 t/ (głównie niziny środkowopolskie i Wybrzeże
Zachodniobałtyckie).

Intensywność procesów eolicznych jest stosunkowo mało poznana.

Zarejestrowane ekstremalne opady deflatów stanowiły wielokrotność
średnich sum rocznych od około 4502 t/ do około 2287 t/ . Największą
deflację notuje się w okresach czarnych zim.

Stopień degradowania gleby i upraw, jaki występuje przy różnym

nasileniu erozji wietrznej, przedstawia się następująco:

o erozja słaba powoduje tylko wywiewanie niewielkiej ilości cząstek

glebowych i minimalnie degraduje glebę;

o erozja umiarkowana zapoczątkowuje już proces redukowania

miąższości poziomu orno - próchniczego wskutek wywiewania
cząstek mineralnych i organicznych. Powoduje też zapylenie
atmosfery materiałem glebowym.

o erozja średnia powoduje wyraźne zmniejszenie miąższości poziomu

orno - próchniczego. Oprócz zapylania atmosfery może też
powodować szkody w uprawach - odsłaniać system korzeniowy,
uszkadzać mechanicznie lub zasypywać rośliny;

o erozja silna prowadząca do trwałych zmian morfologicznych gleb,

tzn. do ubytku profilu wskutek deflacji (gleby zwiewane) lub do jego
narastania w wyniku akumulacji eolicznej (gleby nawiewane).
Powoduje duże zanieczyszczenie atmosfery, zdzieranie lub

zasypywanie upraw polowych, występowanie burz pyłowych i
piaskowych oraz "czarnych zim" (nawiewanie ziemi na śnieg). Na
większych obszarach piasków sandrowych lub starych tarasów
rzecznych mogą tworzyć się wydmy;

o erozja bardzo silna dotyczy terenów rozwydmianych (wydmy

nadmorskie i śródlądowe).

Występowanie deflacji na hałdach i zwałowiskach jest bardzo

uciążliwe i często niebezpieczne (wywiewanie substancji szkodliwych) dla
otaczającego środowiska.

Erozja wietrzna (eoliczna) - przeobrażanie i degradowanie gleb pod
wpływem erozyjnego oddziaływania wiatru. Należą do niej procesy:

deflacji - wywiewanie z powierzchni gleby i przenoszenie na różne
odległości ziarn oraz cząstek glebowych i ziemnych (próchnicy, pyłu, iłu,
piasku, okruchów skalnych):

korazji - żłobienie i wygładzanie powierzchni skalnych przez piasek
niesiony wiatrem:

akumulacji - osadzanie się i nagromadzanie materiału deflacyjnego
transportowanego przez wiatr.

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE PROCESY EOLICZNE:

O formach i nasileniu procesów erozji wietrznej decydują fizyczno-

geograficzne cechy środowiska oraz czynniki antropogeniczne. Spośród
czynników grupy pierwszej największy wpływ wywierają wiatry, rzeźba
terenu, podatność gleb na deflację, i szata roślinna.
W przypadku działalności człowieka ważne są wszystkie czynniki
stwarzające warunki dla przesuszenia gruntu (niewłaściwa agrotechnika,
odkryta gleba, nadmierny pobór wód głębinowych, melioracje
odwadniające itp.) oraz wzmaganie procesów wywiewania (deflacji)
cząstek mineralnych - ruch drogowy, zabiegi agrotechniczne, odkrywkowa
eksploatacja surowców, zwałowiska, hałdy i inne. Poniżej omówiono
najważniejsze czynniki deflacjogenne.

Erozyjność wiatrów.

W Polsce przeważają wiatry zachodnie uznawane za mało erozyjne.

Większą siłą erodowania charakteryzują się wiatry północne i wschodnie
(najczęściej zimą i wywołujące zawieje). Najsilniejsze są oczywiście wiatry
halne (głównie południowe) i wiatry nadmorskie północne i północno-
zachodnie (bryzy).

Cechy wiatru, determinujące jego zdolność erodowania powierzchni ziemi
to siła parcia, turbulencja, porywistość i przeważający kierunek.
Prędkość wiatru wzrasta wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem
gruntu. Prędkość wiatru przy gruncie (prędkość przygruntowa) jest bardzo
mała, dość szybko wzrasta do wysokości około 3 cm (prędkość
nadgruntowa), a następnie znowu wolniej do wysokości 10 cm (prędkość
ponadgruntowa).

Charakterystykę wiatru (formę występowania, prędkość, siłę parcia,
zdolność erodowania ) w skali Beauforta przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Charakterystyka wiatru w skali Beauforta, na wysokości 10 m (Zachar, 1982;

za Troeh i in.)

Skala

Rodzaj wiatru

Oddziaływanie wiatru

Prędkość

wiatru

Siła wiatru

(parcie)

Erozja wietrzna

BF

(m/s)

(kg m-2)

0

Cisza

dym wznosi się pionowo

0 - 0,2

0

nie występuje

1

Powiew

dym wznosi się głównie
pionowo

0,3 - 1.5

0,05

nie występuje

2

Wiatr słaby

powiew na twarzy,
poruszane liście

1,6 - 3,3

0,36

nie występuje

3

Łagodny

poruszane liście i małe
gałązki

3,4 - 5,4

1,2

zapoczątkowana

4

Umiarkowany

poruszany kurz i luźny
papier, poruszane małe

gałęzie

5,5 - 7,9

2,8

słaba

5

Dość silny

zginanie małych drzew

8,0 - 10,7

5,4

umiarkowana

6

Silny

poruszane duże gałęzie,
słychać świst drutów

telefonicznych

10,8 - 13,8

9,5

średnia

7

Gwałtowny

poruszane całe drzewa,

trudne chodzenie pod
wiatr

13,9 - 17,1

15

średnia

8

Wichura

łamane drzewa,
generalnie nie jest

możliwe chodzenie pod
wiatr

17,2 - 20,7

22,3

silna

9

Silna wichura

j. w

20,8 - 24,4

31,9

silna

10

Gwałtowna wichura niszczone lżejsze

konstrukcje techniczne

24,5 - 28,4

43,6

bardzo silna

11

Sztorm

Wyrywane drzewa,

uszkadzana znaczna
część konstrukcji

technicznych

28,5 - 32,6

58,1

bardzo silna

12

Huragan

Dewastacja krajobrazu i

konstrukcji technicznych

>32,7

75,7

katastrofalna

Masy powietrza przemieszczają się ruchem turbulentnym i wirowym.

Ruch turbulentny (poziomy) umożliwia i warunkuje niszczące
oddziaływanie wiatru. Odbywa się on po nierównym i chropowatym
podłożu, z równą prędkością co powoduje intensywne mieszanie się mas
powietrza i silne tarcie. Wiatry o prędkości do 5 m/s mają słabą

turbulencję i niewielką siłę erodowania, o prędkości 5-10 m/s
umiarkowaną turbulencję i średnią siłę erodowania, a o prędkości powyżej
10 m/s silną turbulencję i dużą siłę erodowania (Klimaszewski, 1978; za
Parczewskim, 1969). Z tym ruchem jest związana porywistość wiatru,
wyrażająca się zmianami prędkości (słabszymi i silniejszymi
podmuchami).

Ruch wirowy powietrza odbywający się pionowo, jako prądy wstępujące,
ma również określony udział w przenoszeniu materiału glebowego. Wiry o
średnicy 1-100 m i prędkości do 10 m/s porywają pył i piasek do
wysokości 1000 m i więcej, a trąby powietrzne (tornado) o średnicy 100-
300 m i prędkości 50 - 100 m/s nawet do wysokości 3000 m
(Klimaszewski, 1978).

Podatność gleb na erozję wietrzną.

Morfogenetyczne (rzeźbotwórcze) oddziaływanie wiatru zależy

przede wszystkim od stanu (charakteru) podłoża, który z kolei warunkują
głównie skład mechaniczny, wilgotność, rzeźba i okrywa roślinna.
Wszystkie te czynniki są ze sobą wzajemnie sprzężone, ale w przypadku
gleby odkrytej najważniejszy jest skład mechaniczny (tab. 2).

Tabela 2. Podatność gleb na deflację , z uwzględnieniem średnicy cząstek glebowych

(Zachar,1982; za Chepilem, 1945)

Podatność gleby Przeważająca średnica ziarn, mm Krytyczna prędkość wiatru, ms-1

bardzo silna

0,1 - 0,15

3 - 4

silna

0,05 -0,1 i 0,15 - 0,5

4 - 5,5

średnia

0,01 - 0,05 i 0,5 - 1,0

5,5 - 7

słaba

0,005 - 0,01 i 1,0 - 2,0

7 - 10

bardzo słaba

< 0,005 i > 2,0

> 10

Najbardziej podatne na działanie wiatru są gleby piaszczyste, a

następnie przesuszone gleby organiczne i organiczno - mineralne Ze
wzrostem zawartości cząstek ilastych (<0,01 mm) podatność gleb maleje.
W przemieszczanym przez wiatr materiale ziemnym przeważają cząstki
0,25-0,4 mm, natomiast cząstek >0,8 mm, określanych jako
nieerodowane jest bardzo mało.

Prawie wszyscy badacze uważają, że najbardziej narażona na erozję

wietrzną jest wierzchnia warstwa gleby, do 5 cm głębokości. Jeżeli jednak
zawartość w niej cząstek > 1 mm wynosi > 60% to wówczas taka gleba
jest prawie odporna na działanie wiatru, przy zawartości 50-60% już
znacznie mniej odporna, a przy zawartości poniżej 50% wymaga zabiegów

ochronnych. Należy pamiętać, że część mało odpornych agregatów jest
dezintegrowana w wyniku mechanicznej akcji wywiewania cząstek.
Gleby Polski, biorąc pod uwagę ich cechy rodzajowe i związane z nimi
gatunkowe, można pod względem podatności na procesy eoliczne
uszeregować następująco (Józefaciukowie,1975):

o bardzo silnie podatne - piaski luźne drobnoziarniste (w tym

wydmowe), mursze na torfach, mursze na podłożu mineralnym,
gleby murszowate;

o silnie podatne - piaski luźne gruboziarniste, piaski gliniaste lekko i

silnie pylaste, piaski słabogliniaste (różne), lessy i utwory lessowate;

o średnio podatne - piaski gliniaste lekkie (z wyjątkiem silnie

pylastych), gleby pylaste, piaski słabogliniaste (różne), lessy i utwory
lessowate;

o umiarkowanie podatne - piaski gliniaste lekkie (z wyjątkiem silnie

pylastych), gleby pylaste zwykłe (z wyjątkiem wymienionych w
grupie 2).

o słabo podatne - gliny i iły.

Woda w glebie zwiększa powierzchniowe napięcie i siłę kohezji

między cząsteczkami i dlatego określony stan wilgotności gleby wpływa w
poważnym stopniu na jej podatność na deflację (tab. 3). Największa
zależność pomiędzy wilgotnością gleb a intensywnością deflacji występuje
w glebach piaszczystych i gliniasto - piaszczystych, a ze wzrostem frakcji
gliniastych i ilastych zmniejsza się.

Krytyczna prędkość wiatru przy powierzchni gruntu, przy której następuje
już maksymalna deflacja (Pasak, 1984) wynosi: 3,3 m s-1 dla suchych
gleb piaszczystych i gliniasto - piaszczystych, 6,4 m s-1 dla suchych gleb
piaszczysto - gliniastych, 8,0 m s-1 dla wilgotnych gleb piaszczystych,
11,3 m s1 dla wilgotnych gleb piaszczysto - gliniastych, 20 m s-1 dla
wilgotnych, gleb gliniasto - piaszczystych i 22 m s-1 dla gleb gliniastych.

Rzeźba terenu.

Ponad równiną i ponad długimi łagodnie nachylonymi

powierzchniami o spadku do 1,5%, prędkość wiatru i siła parcia są
jednakowe. Przy urozmaiconej topografii są one znacznie zróżnicowane
(tab.4). Dlatego dla celów wyznaczania potencjalnej erozji wietrznej
wyróżniono cztery typy rzeźby (Józefaciukowie, 1979):

1 - współczesne doliny rzeczne i lokalne obniżenia terenu;
2 - tereny płaskie i lekko faliste
3 - wierzchowiny i zbocza na wyżynach;
4 - wierzchowiny i zbocza w górach.

W warunkach zróżnicowania rzeźby deflacja jest tym silniejsza im

teren ma większe wysokości bezwzględne (wzniesienie npm), a na
równinach o wielkości deflacji decyduje stopień przesuszenia wierzchnicy
gleby, co zwłaszcza dotyczy gleb organogenicznych - torfowych i
murszowych.

Okrywa roślinna.

Okrywa roślinna jest przedostatnim z głównych czynników wyznaczających
erozyjne zdolności wiatru. Przeciwdeflacyjna efektywność okrywy roślinnej
zależy od stanu biomasy nadziemnej, to jest od wysokości i pokrycia
projektywnego (zwarcia łodyg i liści roślin polowych i ścierni, korony drzew
i kęp krzewów) i stanu biomasy podziemnej (gęstości korzeni).
Zdolność przeciwdziałania deflacji przez polowe gatunki w przyrodniczych
warunkach Polski przedstawia. Duże możliwości w redukowaniu nasilenia
erozji wietrznej tkwią również w przyorywaniu resztek pożniwnych.

Użytkowanie ziemi.

Najbardziej odporne na erozję wietrzną są tereny zalesione, a

następnie trwale zadarnione (w przypadku torfów i murszy o odpowiednim
poziomie wód gruntowych).

Podatność deflacyjna gruntów rolnych zależy od gatunku uprawianej
rośliny (najmniej chronią okopowe, najbardziej mieszanki trawiaste) oraz
od rodzaju zabiegów agrotechnicznych.

Najbardziej efektywnie przeciwdziała deflacji orka o głębokości 5-10 cm,
ponieważ znacznie redukuje prędkość wiatru nad gruntem i zatrzymuje w
bruzdach transportowane wiatrem cząstki (Ambrust 1966; źródło Troeh i
in. 1980). Mówiąc o zabiegach agrotechnicznych nie można pominąć
udziału mechanizacji upraw w stwarzaniu dogodnych warunków dla
występowania procesów eolicznych. Wstępne badania wykazały, że
ugniatanie piaszczystego gruntu kołami jezdnymi ciągnika powoduje
fizyczne zmiany gleby, w rezultacie których wzrasta około pięciokrotnie
podatność gleby na erozję wietrzną (Podsiadłowski, 1987). Jest to głównie
wynikiem występowania erozji pulweryzacyjnej, która polega na
wynoszeniu pyłu w powietrze energią mechaniczną (koła, narzędzia).
Również pozarolnicza działalność gospodarcza dostarcza źródeł deflacji. Są
to między innymi hałdy, zwałowiska, wyrobiska, leje depresyjne,
piaskownie i wiele innych.

MECHANIZM PROCESÓW EROZJI WIETRZNEJ

Napór wiatru na powierzchnię gruntu powoduje porywanie cząstek

gleby i następnie ich transportowanie. Do wyruszenia cząstki gleby jest
potrzebne przekroczenie określonej prędkości wiatru zwanej: progiem
ruchliwości (Klimaszewski,1978; za Bagnoldem, 1941), krytyczną
prędkością tarcia (Klimaszewski, 1978; za Scheideggerem,1961),
prędkością poruszenia albo wleczenia (Klimaszewski, 1978; za
Książkiewiczem, 1968) lub krytyczną prędkością wiatru (Troeh i inni,
1980; za Chepilem, 1945).

Porywane ziarno jest przemieszczane wskutek pchania przez wiatr i
popychania przez ziarna uderzające, przy czym ziarna graniaste są
przesuwane, a okrągłe toczone. Toczenie się ziarna z szybkością około 200
i powyżej obrotów na sekundę zalicza się do kategorii pełzania. Pełzaniu
podlega najczęściej około 1 części całości eolicznie transportowanego
piasku (Klimaszewski, 1978: za innymi). Jeżeli ruch obrotowy jest bardzo
szybki to ziarno napotykając na jakąkolwiek przeszkodę może zostać
wyrzucone w górę. Najczęściej jednak wyrzucanie ziarna jest wynikiem,
bombardowania go przez inne ziarna spadające z góry (saltujące).
Wyrzucone w górę ziarno może podlegać saltacji - skokowemu
przemieszczeniu. Wysokość skoku ziarna zależy od siły uderzenia i
charakteru podłoża. Najwyżej , 90-200 cm, odbija się ziarno od
powierzchni skalnej, a 9-30 cm od powierzchni piaszczystej (Klimaszewski,
1978; za innymi). Długość skoku zależy natomiast od turbulencji i
prędkości wiatru zwanej prędkością uderzenia, która jest mniejsza od
prędkości krytycznej. Saltacyjnemu przemieszczeniu podlega 3/4 - 9/10
masy piasku, przy czym prędkość saltujących ziaren równa się połowie
prędkości wiatru (Klimaszewski, 1978). Część wyrzucanych w górę ziarn
głównie pyłu może podlegać suspensji - zawieszeniu i utrzymaniu się w
powietrzu, na przestrzeni od kilku metrów do kilku tysięcy kilometrów.
Transportowany wiatrem materiał może być osadzany (deponowany -
akumulowany) drogą;

o sedymentacji - powolnego opadania ziarn i pozostania w bezruchu

na gruncie;

o akrecji - spadania ziarn połączonego z saltacją i pełzaniem, a

następnie osadzaniem się przemieszczanego materiału w zacisznych
miejscach (np. zagłębieniach).

o inkursji - akumulowania przemieszczających się (pełzających,

toczących, osuwających) ziarn za załomami, zwłaszcza na stokach
odwietrznych;

o dekantacji - wytrącaniu zawieszonego pyłu.

ROZPOZNANIE ZAGROŻENIA EROZJĄ WIETRZNĄ

(WG JÓZEFACIUKÓW)

Erozja eoliczna występuje powszechnie na obszarze Polski, jednak jej

rzeczywiste rozmiary są jeszcze niedostatecznie rozpoznane, chociaż prowadzi

się coraz więcej badań w tym zakresie.

Przedstawiona przez Józefacuków metoda oceny stanu zagrożenia erozją eoliczną
danego obszaru ma charakter przeglądowy (Józefaciukowie, 1979). Szacuje

natężenie procesów eolicznych w określonych warunkach naturalnych, ale nie
uwzględnia stopnia erozyjności wiatru (jest podobna do zastosowanej przez

Wojtanowicza, 1986).

Zaznaczyć należy, że pojęcie erozja eoliczna w tej metodzie, obejmuje deflację
(proces inicjalny) oraz transport i akumulację (procesy pochodne). W wyniku

zastosowania metody otrzymuje się mapę zagrożenia erozją eoliczną,
opracowaną na podkładzie mapy topograficznej w skali 1 : 10 000 lub 1 : 25 000

oraz dane liczbowe z planimetrowania.

Sposób wykonania mapy zagrożenia deflacją jest następujący:



na mapie topograficznej wyznacza się obszary z określoną rzeźbą terenu i

powierzchnie o różnej lesistości, według kryteriów podanych w tabeli 3
(najmniejsza powierzchnia 1 km-2);



na podkładzie mapy topograficznej (z typami rzeźby i różną lesistością) i
mapy podatności gleb na deflację wyznacza się zagrożenie erozją eoliczną

według kryteriów podanych w tabeli 3.

Tabela 3. Kryteria wyznaczania stopni zagrożenia erozją wietrzną (Józefaciukowie, 1979)

Współczesne

doliny rzeczne i

lokalne obniżenia

terenu

Tereny płaskie

i lekko faliste

Wierzchowiny i

zbocza na

wyżynach

Wierzchowiny i

zbocza w górach

Gleby wg podatności na

deflację

Lesistość (%)

>25

25-

-15

<15

>25 25-

-15

<15

>25

25-

-15

<15

>25

25-

-15

<15

Bardzo silnie podatne: piaski

luźne drobnoziarniste (w tym
wydmowe), mursze na torfach,

mursze na podłożu mineralnym,
gleby murszowate

2/3

3/4

4/5

3/4 4/5

5

4

5

5

5

5

5

Silnie podatne: piaski lużne
gruboziarniste, piaski gliniaste

lekkie silnie pylaste, piaski
słabogliniaste (różne), lessy i

utwory lessowate

1

2

3

2

3

4

3

4

4

4

4

5

Średnio podatne: piaski gliniaste

lekkie (z wyjątkiem silnie
pylastych), gleby pyłowe zwykłe

(z wyjątkiem wymienionych w
punkcie 2)

-

1

2

1

2

3

2

3

3

3

3

4

Umiarkowanie podatne: piaski
gliniaste mocne (różne), gleby

pyłowe ilaste

-

-

1

-

1

2

1

2

2

2

2

3

Słabo podatne: gliny i iły

-

-

-

-

1

-

1

1

1

1

2

/3/, /4/, /5/ dotyczy piasków wydmowych

Jak wynika z tabeli wyznacza się pięć stopni nasilenia procesów eolicznych

1 - erozja słaba - powoduje niewielkie wywiewanie cząstek glebowych i

minimalnie degraduje glebę;

2 - erozja umiarkowana - zapoczątkowuje proces ubytku poziomu orno-

próchnicznego wskutek wywiewania cząstek mineralnych i organicznych
jak również niewielkie zapylenie atmosfery materiałem glebowym;

3 - erozja średnia - wyraźnie redukuje miżąższość poziomu orno-

próchnicznego. Oprócz zapylenia atmosfery może już powodować
szkody w uprawach - odsłanianie systemu korzeniowego, uszkadzanie
mechaniczne i zasypywanie roślin;

4 - erozja silna - prowadzi do trwałych zmian morfologicznych

wyrażających się w powstawaniu gleb zwiewanych o zredukowanym
profilu oraz nawiewanych o profilu nadbudowywanym nanosami
deflacyjnymi. Powoduje silne zanieczyszczenie atmosfery, zdzieranie lub
zasypywanie upraw polowych, występowanie burz pyłowych,
piaskowych i czarnych zim oraz tworzenie się wydm;

5 - erozja bardzo silna - dotyczy terenów rozwydmianych.

Następnie dla badanego obszaru określa się stopnie pilności ochrony

gruntów przed erozją eoliczną:

stopień 1 - ochrona niezbędna: powyżej 25% użytków rolnych i

bezleśnych gruntów nieprodukcyjnych badanego obszaru jest
zagrożone deflacją o stopniu nasilenia 4 i 5;

stopień 2 - ochrona potrzebna: zagrożenie jak wyżej, lecz dotyczy 10-

25% gruntów wyżej wymienionych;

stopień 3 - ochrona wskazana lokalnie: zagrożenie jak wyżej lecz dotyczy

poniżej 10% gruntów wyżej wymienionych.

Oceny potencjalnego zagrożenia erozją wietrzną dokonano z

uwzględnieniem kilku podstawowych kryteriów determinujących
występowanie i nasilenie erozji wietrznej takich jak: typ rzeźby terenu,
podatność gleb na deflację (wywiewanie) i stopień lesistości terenu.
Z przeprowadzonych badań kartograficznych wynika, że około 28% (9,8
mln ha) ogółu użytków rolnych w kraju jest zagrożone erozją wietrzną, w
tym około 10% erozją średnią i około 1% silną. Potencjalne zagrożenie
erozją silną koncentruje się głównie w centralnej części pasa nizin
środkowopolskich i na przyległych terenach Pojezierza Wielkopolskiego i
Chełmińsko-Dobrzyńskiego oraz w pasie wyżyn południowo-wschodnich i
na Przedgórzu Sudeckim. Generalnie obszar największego zagrożenia
erozją wietrzną obejmuje centralna i południową część nizinnych terenów
Polski. Jest to wyjątkowo niekorzystne, ze względu na przewagę gleb
piaszczystych przy małej lesistości terenu oraz na postępujące
"stepowienie".

Zagrożenie erozją wietrzną gruntów rolnych w Polsce (A. Cz. Józefaciukowie. 1979)

Silne zagrożenie na niżu jest determinowane przewagą gleb lekkich,

na wyżynach i pogórzu - występowaniem gleb pyłowych oraz urozmaiconą
rzeźbą, a w jednym i drugim przypadku małą lesistością terenu. Najmniej
zagrożone erozją wietrzną są obszary pojezierzy i gór, o czym niewątpliwie
decyduje duży udział lasów.

Opracowano na podstawie:

1. Józefaciuk, A., Józefaciuk, Cz. 1995 - "Erozja agrosystemów". Państwowa Inspekcja

Ochrony Środowiska, W-wa

2. Józefaciuk, A., Józefaciuk, Cz. 1996 - "Mechanizm i wskazówki metodyczne badania

procesów erozji". Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, W-wa

3. Józefaciuk, A., Józefaciuk, Cz. 1996 - "Erozja i melioracje przeciwerozyjne".

Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, W-wa

4. Józefaciuk, A., Józefaciuk, Cz. 1999 - "Ochrona gruntów przed erozją". Wydawnictwo

IUNG, Puławy