BUDUJEMY DOM

3/2010

126

W Polsce dom buduje si

Ú zwykle na piÚÊdzie-

si

Èt lat, a koszty jego zbudowania to 50% wy-

datków na eksploatacj

Ú w tym okresie. Warto

wi

Úc nieco zwiÚkszyÊ te pierwsze, aby znacz-

nie zredukowa

Ê drugie.

Jak to zrobi

Ê? Przede wszystkim budowaÊ

wed

ïug dobrego projektu. Nawet jeĂli to kosz-

towny wydatek, b

Údzie jedynie maïÈ czÈst-

k

È ïÈcznych kosztów budowy. Bo przede

wszystkim od projektu zale

ĝy, czy dom bÚ-

dzie wygodny,

ïadnie wkomponowany

w otoczenie i czy jego u

ĝytkowanie nie bÚ-

dzie zbyt kosztowne.

W projektach katalogowych warto zwraca

Ê

uwag

Ú na to, czy technologia budowy umoĝ-

liwia poprawienie energetycznych parame-
trów budynku, bowiem projekty takie zazwy-
czaj nie s

È energooszczÚdne.

Z w

ÈtpliwoĂciami co do parametrów ener-

getycznych budynku, którego projekt wybra-
li

Ămy, warto zwróciÊ siÚ o pomoc do audyto-

ra energetycznego.

W rozmowach z architektem nie zadowa-

lajmy si

Ú funkcjonalnym rozmieszczeniem

pomieszcze

ñ i ïadnym wyglÈdem elewacji:

pytajmy o ilo

ĂÊ energii, jakÈ rocznie bÚdzie

zu

ĝywaï nasz dom. Najlepiej, by projektant

od razu przeliczy

ï to na zïotówki: jeĂli tego

nie potrafi, poszukajmy innego, który nie tyl-
ko zaprojektuje dom zgodny z nasz

È wizjÈ,

ale równie

ĝ zoptymalizuje projekt wedïug za-

sady: minimum zu

ĝycia energii przy zakïa-

danym poziomie kosztów budowy. Niestety
dostosowanie projektu do bud

ĝetu inwestora

nie jest spraw

È ïatwÈ, dlatego takich fachow-

ców jest niewielu.

Równie istotnym jak projekt warunkiem

energooszcz

ÚdnoĂci domu jest jakoĂÊ wy-

konawstwa. Domy energooszcz

Údne sÈ bar-

Projekt

Joanna D

Èbrowska

Wymarzony i...

energooszcz

Údny

fot. Archipelag

ENERGOOSZCZ}DNE INSPIRACJE

ENERGOOSZCZ}DNE INSPIRACJE

Z katalogów, cho

Ê jest

ich ca

ïe mnóstwo, wcale

nie

ïatwo wybraÊ dom, który

b

Údzie nam odpowiadaï

i pasowa

ï do dziaïki.

Przeróbki to dodatkowy
koszt, wi

Úc moĝe projekt

indywidualny? Architekt
mo

ĝe wkomponowaÊ dom

w otoczenie i spe

ïniÊ nasze

oczekiwania – tak

ĝe co do

energooszcz

ÚdnoĂci. BÚdzie

to oczywi

Ăcie droĝsze.

I trzeba b

Údzie wielu spotkañ

i rozmów w tej sprawie...

BD3_dom_energo.indd 126

BD3_dom_energo.indd 126

2010-02-18 14:17:31

2010-02-18 14:17:31

Projekt

BUDUJEMY DOM

3/2010

127

dziej skomplikowane od „zwyk

ïych”, a wiÚc

wymagaj

È od firmy budowlanej szcze-

gólnej staranno

Ăci. Dlatego juĝ na dïugo

przed rozpocz

Úciem budowy warto poszu-

ka

Ê sprawdzonej, rzetelnej firmy budowla-

nej, znaj

Ècej nowoczesne technologie. Warto

obejrze

Ê domy, które budujÈ, i porozmawiaÊ

z inwestorami. I rezygnowa

Ê z usïug fachow-

ców, którzy zadaj

È pytania w rodzaju: „Panie,

po co panu tyle styropianu?”.

Wst

Úpna koncepcja domu powinna powsta-

wa

Ê jako wynik rozmów, w których Ăciera-

j

È siÚ oczekiwania czïonków rodziny. Nie na-

le

ĝy lekcewaĝyÊ tego etapu: wïaĂnie z tych

rozmów i narad powinno wynikn

ÈÊ, ile ïÈcz-

nie metrów kwadratowych ma mie

Ê dom, ile

w nim ma by

Ê pokoi, a ile ïazienek, czy ga-

ra

ĝ ma byÊ poïÈczony z domem, czy teĝ wol-

no stoj

Ècy i ile samochodów bÚdzie w nim

parkowa

Ê.

Kto chce budowa

Ê i ĝyÊ oszczÚdnie, nie

powinien planowa

Ê budowy piwnicy, któ-

ra – cho

Ê przydatna – moĝe podnieĂÊ koszty

budowy o 30–50 tys. z

ï, a podczas eksploata-

cji domu – zwi

ÚkszaÊ jego zapotrzebowanie

na energi

Ú do ogrzewania. Zamiast piwni-

cy lepiej pomy

ĂleÊ o odpowiednio usytuowa-

nym pomieszczeniu na parterze (od pó

ï-

nocnej strony, je

Ăli ma tam byÊ spiĝarnia).

Mniejszych nak

ïadów inwestycyjnych wy-

maga

Ê bÚdzie teĝ garaĝ wbudowany w bry-

ïÚ domu niĝ wolno stojÈcy. Do samochodu
nie trzeba b

Údzie wychodziÊ przez drzwi ze-

wn

Útrzne, a nad garaĝem zyskamy dodatko-

w

È przestrzeñ uĝytkowÈ.

Powtarzalny – z katalogu

Takie projekty s

È w miarÚ tanie, dostÚpne

i uniwersalne. Je

Ăli pochodzÈ z renomowa-

nych pracowni, cz

Ústo sÈ teĝ juĝ sprawdzo-

ne: domy budowane wed

ïug nich zostaïy

ju

ĝ wybudowane, a o samym ich budowa-

niu wiele mo

ĝna siÚ dowiedzieÊ z forów in-

ternetowych. W

ïaĂciciele domów budowa-

nych wed

ïug projektów z katalogów tworzÈ

„klany” i wymieniaj

È siÚ doĂwiadczeniami

z poszczególnych etapów budowy, dziel

È

si

Ú pomysïami, dyskutujÈ i wzajemnie so-

bie doradzaj

È, pokazujÈ teĝ zdjÚcia ilustru-

j

Èce poszczególne etapy i zastosowane roz-

wi

Èzania. To bezcenna skarbnica wiedzy

z pierwszej r

Úki.

W katalogach lub na stronach interneto-
wych pracowni architektonicznych mo

ĝna

cz

Ústo obejrzeÊ tzw. wizualizacje domów

(przestrzenne ilustracje w ró

ĝnych ujÚciach)

i zapozna

Ê siÚ z przewidywanymi kosztami

budowy. Niektóre pracownie umo

ĝliwiajÈ na-

wet wirtualne przemalowywanie elewacji
i dachów wybranych projektów.
Projekt z katalogu kosztuje 1200–2000 z

ï,

ale nie s

È to wszystkie koszty zwiÈzane z do-

kumentacj

È potrzebnÈ do budowy. Do tej

kwoty trzeba doliczy

Ê koszty:

1) adaptacji projektu do warunków panuj

È-

cych na dzia

ïce: do jej orientacji wzglÚdem

stron

Ăwiata, uksztaïtowania terenu i sÈ-

siedztwa,
2) ewentualnych zmian w projekcie, np. pod-
niesienia

Ăcianki kolankowej albo zmian roz-

mieszczenia czy wielko

Ăci okien.

Nawet niewielkie zmiany w projekcie mog

È

kosztowa

Ê wiÚcej niĝ sama dokumentacja,

np. 3 tys. z

ï.

Niestety, w Polsce powtarzalne projek-
ty domów energooszcz

Údnych sÈ rzadko-

ĂciÈ. Firmy projektowe, dÈĝÈc do sprzedawa-
nia jak najwi

Úkszej liczby projektów, starajÈ

si

Ú projektowaÊ domy moĝliwie tanie, do-

st

Úpne dla jak najwiÚkszej liczby potencjal-

nych inwestorów. Prawie nie publikuj

È za-

tem projektów zawieraj

Ècych rozwiÈzania

zwi

ÚkszajÈce koszty, jakie trzeba zastoso-

wa

Ê w domu energooszczÚdnym: taki dom

mo

ĝe byÊ bowiem droĝszy 10–20% od domu

budowanego wg obowi

ÈzujÈcych przepisów.

¥ciany, dachy i podïogi w projektach z ka-
talogów s

È wiÚc ocieplone jedynie w mini-

malnym stopniu – tak, by odpowiada

ïy nor-

mom ochrony cieplnej budynków. To samo
dotyczy stolarki – w katalogach prawie za-
wsze s

È to wyroby standardowe. Raczej nie

znajdziemy te

ĝ energooszczÚdnych rozwiÈ-

za

ñ wentylacji: w projektach powtarzal-

nych jest prawie zawsze grawitacyjna. Dom
wybudowany wed

ïug takiego projektu nie

b

Údzie wiÚc odpowiadaï standardom ener-

gooszcz

ÚdnoĂci.

Indywidualny – na zlecenie

Architekt mo

ĝe przystosowaÊ projekt za-

równo do naszych oczekiwa

ñ, jak i do kon-

kretnej dzia

ïki, uwzglÚdniajÈc jej ksztaït

i ukszta

ïtowanie terenu, wybierajÈc najod-

powiedniejszy kszta

ït bryïy, rozmieszcze-

nie i wielko

ĂÊ poszczególnych pomiesz-

cze

ñ, rozmieszczenie i rozmiary okien,

a przy tym – je

Ăli takie bÚdzie nasze ĝycze-

nie – stworzy

Ê projekt wyróĝniajÈcy siÚ,

niepowtarzalny, jedyny w swoim rodza-
ju, lub przeciwnie – taki, który znakomicie
wtopi si

Ú w istniejÈcÈ zabudowÚ.

Wykonanie projektu zajmuje architek-

towi minimum sze

ĂÊ tygodni. PrzeciÚtny

koszt takiego projektu to 5–20 tys. z

ï, a za-

le

ĝy nie tylko od wielkoĂci domu czy stop-

nia skomplikowania jego bry

ïy albo wy-

branej technologii, ale tak

ĝe – od renomy

projektanta.

Wybór projektu trzeba wi

Úc dobrze prze-

my

ĂleÊ, bo cena stosunkowo taniego projek-

tu katalogowego powi

Úkszona o koszt jego

fot.

M.

Sz

ym

an

ik

Staranno

ĂÊ wykonawstwa jest niezbÚdnym

wymogiem energooszcz

ÚdnoĂci

Zwrot lub wymiana zakupionego projektu

katalogowego

Zgodnie z obowi

ÈzujÈca dyrektywÈ 97/7/WE o ochronie konsumentów projekt zamówio-

ny przez Internet lub przez telefon (umowa zawarta na odleg

ïoĂÊ) moĝna zwróciÊ bez po-

dania przyczyny w terminie 10 dni od daty jego dostarczenia. Odes

ïany projekt nie moĝe

jednak nosi

Ê Ăladów eksploatacji i musi zawieraÊ wszystkie elementy, z którymi byï dostar-

czony. Wraz z przesy

ïkÈ zwrotnÈ naleĝy odesïaÊ podpisane oĂwiadczenie (doïÈczone do wy-

s

ïanego nam projektu) o odstÈpieniu od umowy.

Mo

ĝliwoĂÊ wymiany projektu na inny ustala siÚ indywidualnie z biurem projektowym: moĝe

ono wyrazi

Ê na to zgodÚ, ale nie ma takiego obowiÈzku.

BD3_dom_energo.indd 127

BD3_dom_energo.indd 127

2010-02-18 14:17:47

2010-02-18 14:17:47

BUDUJEMY DOM

3/2010

128

ENERGOOSZCZ

}DNE INSPIRACJE

przystosowania do konkretnych warun-
ków i naszych wymaga

ñ moĝe siÚ okazaÊ

porównywalna z kosztem projektu indywi-
dualnego, którego autora mo

ĝemy poprosiÊ

o zrealizowanie nawet najbardziej wyszu-
kanego zamówienia.

Technologia budowania

Poniewa

ĝ najwiÚcej ciepïa ucieka przez Ăcia-

ny i dach domu, przegrody te trzeba zbudo-
wa

Ê z materiaïów wysokiej jakoĂci i starannie

je ociepli

Ê. Niewaĝne, czy zdecydujemy siÚ na

beton komórkowy, ceramik

Ú, keramzytobeton,

czy silikaty. Wa

ĝne jest natomiast to, aby Ăcia-

ny mia

ïy odpowiednie parametry cieplne (

U

Ăcian domu energooszczÚdnego powinno byÊ
znacznie mniejsze ni

ĝ normowe 0,3 W/(m

2

•

K).

Domy energooszcz

Údne najczÚĂciej budu-

je si

Ú jako:

dwu- lub trójwarstwowe lub
szkieletowe, których konstrukcja u

ïatwia

zastosowanie bardzo grubej izolacji ter-
micznej.

¥ciany jednowarstwowe w domu energo-

oszcz

Údnym nie sÈ optymalnym rozwiÈza-

niem. Ale istniej

È na rynku materiaïy, które

zapewniaj

È Ăcianom wspóïczynnik przewo-

dzenia ciep

ïa

U zbliĝony (a nawet nieco niĝ-

szy) do wymaganego dla przegród w domu
energooszcz

Údnym. O materiaïach tych pi-

szemy na ostatniej stronie artyku

ïu.

Wed

ïug obowiÈzujÈcych norm wystar-

czy warstwa ocieplenia

Ăcian zewnÚtrz-

nych (styropianem lub we

ïnÈ mineralnÈ)

grubo

Ăci 12 cm. Aby dom speïniaï wymo-

gi energooszcz

ÚdnoĂci, warstwa izolacji

termicznej w zale

ĝnoĂci od zastosowanej

technologii wznoszenia scian zewn

Útrz-

Wybieraj

Èc projekt z katalogu, trzeba

pami

ÚtaÊ o kosztach jego adaptacji do warunków

panuj

Ècych na dziaïce oraz ewentualnych

zmianach w projekcie, które mog

È kosztowaÊ

wi

Úcej niĝ sam projekt

fot.

A

rc

h

ip

ela

g

Co sprawdza

Ê w projektach?

izolacja
termiczna
Ăciany noĂnej
(styropian
lub we

ïna

mineralna)

Ăciana
os

ïonowa

izolacja termiczna

(np. styropian FS 20)

szczelina
wentylacyjna

Ăciana
no

Ăna

szlichta

betonowa

Izolacja termiczna

Ăciany trójwarstwowej

ry

s

. Pr

a

c

o

w

ni

a p

ro

je

k

to

w

a

D

o

m N

a

Pi

È

tk

Ú

Izolacje termiczne przegród zewn

Útrz-

nych. Powinny by

Ê ciÈgïe i mieÊ staïÈ gru-

bo

ĂÊ.

Osadzenie stolarki. Wszystkie okna i drzwi

musz

È byÊ umieszczone w warstwie termoizo-

lacji, a nie na kraw

Údzi muru noĂnego. W nie-

licznych

Ăcianach jednowarstwowych speïnia-

j

Ècych wysokie wymagania termiczne stolarkÚ

mocuje si

Ú w Ărodku gruboĂci przegrody.

Kszta

ït bryïy domu. Im dom jest bardziej

roz

ïoĝysty i im wymyĂlniejsza jest jego forma,

tym mniejsza szansa na energooszcz

ÚdnoĂÊ.

Balkony po

ïÈczone ze stropem, taras nad

pomieszczeniem ogrzewanym, lukarny. W ta-

kich miejscach tworz

È siÚ mostki cieplne, przez

które ucieka ciep

ïo. Nawet przez dodatkowe

ocieplenie takich miejsc nie udaje si

Ú caïkowi-

cie wyeliminowa

Ê mostków cieplnych.

Przewody wentylacji grawitacyjnej. Je

Ăli

w projekcie s

È zaznaczone takie przewody,

oprócz przewodów wentylacyjnych do kot

ïow-

ni i okapu kuchennego, takiego projektu nie

mo

ĝna uznaÊ za energooszczÚdny.

Je

Ăli projekt, czy katalogowy, czy teĝ przygo-

towany na indywidualne zamówienie ma cho

Ê

trzy z wymienionych mankamentów, lepiej we-

d

ïug niego nie budowaÊ.

Zwarta bry

ïa na planie prostokÈta, prosty, dwuspadowy dach, brak lukarn i balkonów to nie tylko

wymóg energooszcz

Údnej eksploatacji, ale teĝ oszczÚdne koszty budowy

izolacja

przeciwwilgociowa

BD3_dom_energo.indd 128

BD3_dom_energo.indd 128

2010-02-18 14:18:03

2010-02-18 14:18:03

Projekt

nych powinna mie

Ê gruboĂÊ 15–20 cm (nie

nale

ĝy jednak przesadzaÊ z gruboĂciÈ ocie-

plenia, bo powy

ĝej 20 cm mogÈ pojawiÊ siÚ

problemy
ze stabilno

ĂciÈ izolacji i z czasem mogÈ

wyst

ÈpiÊ pÚkniÚcia i odspojenia ocieple-

nia).

Poniewa

ĝ ogrzane powietrze we wnÚtrzu

unosi si

Ú, wiÚc jeszcze wiÚksze znaczenie

ma izolacja dachu – warstwa we

ïny mineral-

nej grubo

Ăci 30 cm lub wiÚcej.

Adaptacja projektu

Projektów katalogowych jest na rynku tak
du

ĝo, ĝe zazwyczaj udaje siÚ znaleěÊ taki,

który w przybli

ĝeniu wydaje siÚ odpo-

wiedni.

¿eby go przystosowaÊ do wyma-

ga

ñ i potrzeb rodziny oraz dopasowaÊ do

warunków na dzia

ïce, trzeba zwróciÊ siÚ

do architekta, który dokona odpowiednich
zmian.

Niezb

Údna jest zgoda autora projektu na

adaptacj

Ú. Zawsze wiÚc warto najpierw do

niego zwróci

Ê siÚ z pytaniem, czy zechce

podj

ÈÊ siÚ adaptacji i wprowadzenia wy-

maganych przez nas poprawek. Autor pro-
jektu ma ca

ïÈ dokumentacjÚ projektowÈ

w komputerze, w dodatku cz

ÚĂÊ zmian na

pewno ju

ĝ przerabiaï, wiÚc wszystko moĝe

zrobi

Ê szybciej i ïatwiej.

Do architekta, który podejmuje si

Ú ada-

ptacji projektu katalogowego, nale

ĝy

przede wszystkim dostosowanie go do wa-
runków panuj

Ècych na dziaïce, a w szcze-

gólno

Ăci dopilnowanie zgodnoĂci projektu

z planami zagospodarowania terenu (lub
– gdy ich nie ma z uzyskanymi przez inwe-
stora warunkami zabudowy, z którymi pro-
jekt katalogowy mo

ĝe siÚ nie zgadzaÊ; np.

ze wzgl

Údu na dïugoĂÊ budynku wzdïuĝ

ulicy, k

Èt nachylenia dachu, wysokoĂÊ

w kalenicy, powierzchni

Ú zabudowy itp.).

Autorowi adaptacji mo

ĝna zleciÊ i ta-

kie zmiany w projekcie, jak powi

Úksze-

nie powierzchni salonu czy dodatkowe
pomieszczenie dla seniora.

Wszelkie zmiany projektu wi

ÈĝÈ siÚ zwy-

kle z dodatkowymi kosztami. Nie war-
to zatem wybiera

Ê takiego projektu, któ-

ry spe

ïni nasze oczekiwania dopiero po

znacznych zmianach. Drobne korekty, np.
przesuni

Úcie okna czy drzwi, zwykle nie-

trudno wprowadzi

Ê, ale takie zmiany jak

przesuni

Úcie Ăciany konstrukcyjnej czy

pionów instalacyjnych w zwi

Èzku ze zmia-

n

È rozplanowania pomieszczeñ wymaga-

j

È tak naprawdÚ przerysowania wszystkich

plansz projektu i sporz

Èdzania nowego

projektu konstrukcyjnego, co mo

ĝe spo-

wodowa

Ê wzrost kosztów projektu nawet

o kilka tysi

Úcy zïotych.

Uwaga! Architekt, który dokonuje ada-

ptacji projektu powtarzalnego i przygoto-
wuje projekt zagospodarowania dzia

ïki,

jest uwa

ĝany za projektanta danego domu

(zgodnie z art. 20 prawa budowlanego),
przejmuj

Èc wynikajÈce z ustawy obowiÈz-

ki i uprawnienia

ïÈcznie z odpowiedzial-

no

ĂciÈ za projekt.

Wymogi energooszcz

ÚdnoĂci

W domach standardowych spe

ïniajÈcych

obowi

ÈzujÈce normy, zapotrzebowanie na

ciep

ïo wyraĝane tzw. wspóïczynnikiem se-

zonowego zapotrzebowania na ciep

ïo wy-

nosi E

A

100–120 kWh/m²

•

rok. W domach

energooszcz

Údnych wspóïczynnik ten wy-

nosi 15–70 kWh/m²

•

rok. Aby zapotrzebo-

wanie na ciep

ïo nie byïo wiÚksze, w miej-

scach potencjalnych strat ciep

ïa muszÈ byÊ

zastosowane specjalne rozwi

Èzania, które

je ogranicz

È do minimum. Najwaĝniejszym

jest w

ïaĂciwa izolacja termiczna. Decyduje

o niej projektant, którzy powinien dosto-

REKLAMA

BD3_dom_energo.indd 129

BD3_dom_energo.indd 129

2010-02-18 14:18:19

2010-02-18 14:18:19

BUDUJEMY DOM

3/2010

130

ENERGOOSZCZ

}DNE INSPIRACJE

sowa

Ê jej rodzaj i gruboĂÊ do wymaganych

przepisami warto

Ăci wspóïczynnika prze-

wodzenia ciep

ïa

U. WartoĂci wspóïczyn-

nika

U okreĂla RozporzÈdzenie Ministra

Infrastruktury w sprawie warunków tech-
nicznych jakim powinny odpowiada

Ê bu-

dynki i ich usytuowanie.

Fundamenty oraz pod

ïoga na gruncie

Zgodnie z obowi

ÈzujÈcymi przepisami

warto

ĂÊ

U fundamentów i podïogi na grun-

cie w domu jednorodzinnym powinna wy-
nosi

Ê

U d 0,45 W/(m

2

•

K). W domu energo-

oszcz

Údnym zalecana jest wartoĂÊ

U

d 0,15–0,20 W/(m

2

•

K). Tak nisk

È wartoĂÊ

wspó

ïczynnika przewodzenia ciepïa moĝ-

na uzyska

Ê dziÚki odpowiedniemu ocie-

pleniu.

Najlepsz

È i najïatwiejszÈ do uïoĝenia

izolacj

È termicznÈ fundamentów sÈ pïyty

z polistyrenu ekstrudowanego – materia-
ïu o wspóïczynniku przewodnoĂci cieplnej
λ 0,027 W/(m

•

K), a wi

Úc „cieplejszego” od

styropianu –

λ 0,037 W/(m

•

K). Do zapew-

nienia

Ăcianom fundamentowym i podïo-

dze na gruncie warto

Ăci

U = 0,15 wystar-

cz

È pïyty z polistyrenu ekstrudowanego

grubo

Ăci 14 cm lub ze styropianu grubo-

Ăci 20 cm (równieĝ w przypadku ogrzewa-
nia pod

ïogowego). Oba rodzaje pïyt dobrze

sprawdzaj

È siÚ w bezpoĂrednim kontakcie

z gruntem, znosz

È teĝ bez szkody obciÈĝe-

nie betonow

È wylewkÈ podïogowÈ. Szybko

si

Ú je montuje, moĝna przyklejaÊ je do pod-

ïoĝa bezpoĂrednio po naïoĝeniu masy hy-
droizolacyjnej, pod warunkiem

ĝe masa ta

nie zawiera rozpuszczalników organicz-
nych.

Strop nad nieogrzewan

È piwnicÈ

Wymagana przepisami warto

ĂÊ wspóï-

czynnika

U d 0,45 W/(m

2

•

K), w domu ener-

gooszcz

Údnym

U d 0,30 W/(m

2

•

K). Dla

Zakres zmian w projekcie

Architekt dokonuj

Ècy adaptacji projektu

mo

ĝe zmieniÊ bez zgody autora:

wymiary fundamentów, aby dostosowa

Ê je

do lokalnych warunków gruntowych,

zakres podpiwniczenia budynku (na przy-

k

ïad z caïkowitego na czÚĂciowe lub odwrot-

nie) – pod warunkiem

ĝe nie spowoduje to

zmiany po

ïoĝenia parteru w stosunku do po-

ziomu terenu,

materia

ïy na konstrukcjÚ budynku (Ăciany

i stropy), pod warunkiem

ĝe po zmianie za-

chowane b

ÚdÈ parametry wymagane prze-

pisami i normami oraz walory u

ĝytkowe bu-

dynku,

rodzaj stropów – pod warunkiem ĝe zacho-

waj

È parametry wymagane normami i przepi-

sami,

materia

ïy na Ăciany zewnÚtrzne (w tym izo-

lacje termiczne i przeciwwilgociowe) oraz ma-

teria

ïy wykoñczeniowe (tynki, materiaïy na

posadzki, dachówki) pod warunkiem

ĝe za-

chowaj

È zgodnoĂÊ parametrów (wytrzyma-

ïoĂÊ, ciepïochïonnoĂÊ) z obowiÈzujÈcymi nor-
mami i przepisami,

przesun

ÈÊ lub zlikwidowaÊ Ăciany dziaïo-

we i zmieni

Ê lokalizacjÚ, liczbÚ i ksztaït okien

oraz drzwi, je

Ăli zachowane bÚdÈ ich parame-

try wymagane przepisami i normami,

k

Èt nachylenia dachu – o 5 do 10% pod wa-

runkiem dostosowania jego konstrukcji do tej

zmiany i zachowania formy architektonicznej

budynku,

przekroje elementów konstrukcji dachowej

– w celu dostosowania ich do innych materia-

ïów pokrycia lub do innych niĝ zaïoĝono w pro-
jekcie stref obci

Èĝenia Ăniegiem i wiatrem,

kolorystyk

Ú elewacji, detale dekoracyjne,

kszta

ït podjazdów i tarasów,

instalacje: wodn

È, kanalizacyjnÈ, gazowÈ,

elektryczn

È i centralnego ogrzewania,

sporz

ÈdziÊ lustrzane odbicie projektu.

Powy

ĝsze zmiany powinny zostaÊ nanie-

sione na orygina

ï projektu kolorem czerwo-

nym i dokonane z zachowaniem obowi

ÈzujÈ-

cych norm i przepisów prawa budowlanego

przez osoby maj

Èce odpowiednie uprawnie-

nia. W uzasadnionych sytuacjach powinny by

Ê

sporz

Èdzone rysunki zamienne, które powin-

ny by

Ê doïÈczone jako aneks do dokumenta-

cji sk

ïadanej razem z wnioskiem o pozwolenie

na budow

Ú.

Jakiekolwiek inne zmiany ponad wyszcze-

gólnione wy

ĝej mogÈ byÊ dokonane wyïÈcz-

nie za zgod

È autora projektu lub pracowni.

Zdarza

si

Ú, ĝe juĝ po uzyskaniu pozwolenia

na budow

Ú inwestor wprowadza zmiany czy

korekty w projekcie. Je

ĝeli zmiany sÈ istotne

w stosunku do zatwierdzonego projektu, a po-

wiatowy inspektor nadzoru dowiedzia

ïby siÚ

o nich (na przyk

ïad od sÈsiadów zaintereso-

wanych now

È budowÈ), wówczas ma prawo

wyda

Ê postanowienie wstrzymujÈce budowÚ.

Na powy

ĝsze postanowienie inwestorowi przy-

s

ïuguje prawo zïoĝenia zaĝalenia do wojewódz-

kiego inspektora nadzoru budowlanego. Aby

zapobiec takim niespodziankom, lepiej post

È-

pi

Ê zgodnie z przepisami, czyli uzyskaÊ nowe

pozwolenie na budow

Ú domu wedïug takiej

znacznie zmienionej dokumentacji. Za istot-

ne, czyli wymagaj

Èce takiego postÚpowania,

ustawodawca uzna

ï na przykïad nastÚpujÈce

zmiany:

lokalizacji budynku na dzia

ïce (w stosunku

do projektu zagospodarowania dzia

ïki),

kubatury, powierzchni zabudowy lub wyso-

ko

Ăci budynku,

wymiarów zewn

Útrznych budynku,

sposobu u

ĝytkowania budynku lub jego czÚ-

Ăci.

Wszelkie inne zmiany (czyli niekwalifikowane

jako istotne) wpisuje si

Ú na bieĝÈco do dzien-

nika budowy.

Ocieplenie pod

ïogi na gruncie

izolacja brzegowa

pionowa izolacja przeciwwilgociowa

Ăcian

fundamentowych – nie mniej ni

ĝ 8 cm

pozioma izolacja przeciwwilgociowa

posadzka

szlichta betonowa

zaprawa klejowa

wylewka samopoziomuj

Èca

izolacja termiczna z polistyrenu ekstrudowanego

podbudowa grubo

Ăci 15–30 cm, z zagÚszczonego grubego

ĝwiru

BD3_dom_energo.indd 130

BD3_dom_energo.indd 130

2010-02-18 14:18:39

2010-02-18 14:18:39

Projekt

BUDUJEMY DOM

3/2010

131

Architektura a energooszcz

ÚdnoĂÊ

Kszta

ït budynku i liczba kondygnacji

Dom energooszcz

Údny powinien mieÊ moĝ-

liwie ma

ïÈ powierzchniÚ przegród zewnÚtrz-

nych (

Ăcian i dachu) w stosunku do kubatury.

Najbardziej racjonalny z punktu widzenia kosz-

tów budowy i eksploatacji jest dom parterowy

z u

ĝytkowym poddaszem, najlepiej z dachem

p

ïaskim lub o maïym kÈcie nachylenia, zapro-

jektowany na planie kwadratu lub niezbyt wy-

d

ïuĝonego prostokÈta: z domów o takim ksztaï-

cie ciep

ïo uchodzi najwolniej.

Dom parterowy o takiej samej powierzch-

ni, ale bez poddasza, b

Údzie bardziej rozïoĝy-

sty, z wi

Úkszym dachem, bÚdzie wiÚc droĝszy

i mniej energooszcz

Údny.

Kto chce mie

Ê energooszczÚdny dom, nie

powinien wybiera

Ê projektu o rozbudowa-

nej bryle, z podcieniami, wykuszami, lukar-

nami i dachu o skomplikowanym kszta

ïcie,

poniewa

ĝ elementy te niepotrzebnie zwiÚk-

szaj

È powierzchniÚ przegród zewnÚtrznych.

Zbudowanie domu o prostej, zwartej bryle jest

te

ĝ ïatwiejsze i tañsze niĝ budynku o skompli-

kowanym kszta

ïcie.

Energooszcz

ÚdnoĂci sprzyja wyraěny po-

dzia

ï budynku na strefy termiczne:

22–24°C –

ïazienka;

20–22°C – pokoje dzienne, salon, pokoje dla

dzieci, gabinet;

18–20°C – kuchnia, sypialnie;

16–18°C – korytarze, pokoje do

Êwiczeñ lub

gry w bilard;

12–15°C – pomieszczenia gospodarcze:

sk

ïadzik, spiĝarnia, pralnia, weranda;

4–8°C – gara

ĝ, magazyn narzÚdzi i sprzÚtu

ogrodowego.

Ró

ĝnica temperatury pomiÚdzy sÈsiadujÈcy-

mi pomieszczeniami nie powinna przekracza

Ê

8°C, wtedy bowiem

Ăciany dziaïowe mogÈ byÊ

tanie i stosunkowo cienkie (12 cm). Je

Ăliby róĝ-

nice mia

ïy byÊ wiÚksze, Ăciany trzeba ocieplaÊ,

a wi

Úc musiaïyby byÊ znacznie grubsze.

Okna i drzwi

W

ïaĂciwe rozmieszczenie i dobre parametry

cieplne okien i drzwi to jeden z warunków ener-

gooszcz

ÚdnoĂci domu.

Izolacyjno

ĂÊ stolarki. Naleĝy zwracaÊ bacz-

n

È uwagÚ na wspóïczynnik przenikania ciepïa

U. W odniesieniu do okien miarodajna jest war-
to

ĂÊ

U dotyczÈca caïego okna, a nie samego

szklenia, gdy

ĝ ono jest zawsze „cieplejsze” niĝ

ramy. Wedle obowi

ÈzujÈcych przepisów wspóï-

czynnik ten w domach jednorodzinnych nie

powinien przekracza

Ê (w zaleĝnoĂci od strefy

klimatycznej) warto

Ăci 1,7–1,8 W/(m

2

•

K). W do-

mach energooszcz

Údnych wartoĂÊ wspóïczyn-

nika

U powinna wynosiÊ 0,8–1,1 W/(m

2

•

K).

Zgodnie z przepisami

U drzwi zewnÚtrznych

= 2,6 W/(m

2

•

K), w domach energooszcz

Údnych

zaleca si

Ú

U = 2 W/(m

2

•

K). Obecnie produku-

je si

Ú drzwi bardzo dobrze ocieplone – nawet

o wspó

ïczynniku

U lepszym, tj.:

– drewniane ocieplone styropianem

– 1,2–2 W/(m

2

•

K);

– z PVC ocieplone wk

ïadkÈ termoizolacyjnÈ

– 1,3–2,5 W/(m

2

•

K);

– aluminiowe ocieplone piank

È lub weïnÈ mi-

neraln

È – 1,1 W/(m

2

•

K).

Wspó

ïczesne okna mogÈ mieÊ szyby ze

specjalnymi pow

ïokami, które w zaleĝnoĂci

od usytuowania budynku wzgl

Údem stron

Ăwiata sprzyjajÈ pozyskiwaniu energii przez
okna lub zapobiegaj

È jej stratom. Stosuje siÚ

w tym celu sprawdzone ju

ĝ rozwiÈzania: po-

w

ïoki niskoemisyjne lub pokrywanie szyb spe-

cjalnymi siatkami zatrzymuj

Ècymi Ăwiatïo roz-

proszone.

Wielko

ĂÊ i rozmieszczenie okien. Okna

nie powinny by

Ê zbyt duĝe, zwïaszcza jeĂli

maj

È gorsze parametry termiczne (czyli wiÚk-

sz

È wartoĂÊ

U). Tam, gdzie to moĝliwe, wska-

zane jest stosowanie okien nieotwieranych,

które s

È szczelniejsze i majÈ mniejszÈ po-

wierzchni

Ú ram w stosunku do rozmiarów

przeszklenia (ramy maj

È zwykle duĝo gorszÈ

izolacyjno

ĂÊ termicznÈ niĝ szyby).

Niezale

ĝnie od tego, czy projekt pochodzi

z katalogu, czy powsta

ï na nasze zamówienie,

trzeba go dok

ïadnie oceniÊ i uwaĝnie ĂledziÊ

wszystkie zmiany, jakim podlega – czy s

È na-

st

Úpstwem adaptacji projektu powtarzalnego,

czy te

ĝ sÈ to kolejne wersje projektu indywi-

dualnego. Warto zwraca

Ê uwagÚ na zorien-

towanie pomieszcze

ñ i ich okien wzglÚdem

stron

Ăwiata. Kaĝde okno, nawet o najlepszej

izolacyjno

Ăci termicznej, np.

U ≤ 0,8 W/(m

2

•

K)

jest zawsze pod tym wzgl

Údem gorsze niĝ prze-

groda pe

ïna – Ăciana,

U ≤ 0,2–0,25 W/(m

2

•

K)

czy dach,

U ≤ 0,15–0,2 W/(m

2

•

K).

W ogólnym rozrachunku okna s

È zawsze

mostkami termicznymi, czyli miejscami

ucieczki energii cieplnej. Najwi

Úksze stra-

ty powoduj

È oczywiĂcie okna zorientowane

na pó

ïnoc, bo zimowe straty przez okna poïu-

dniowe s

È rekompensowane przez zyski cie-

p

ïa wskutek nasïonecznienia.

Du

ĝe okna od poïudnia – korzystne zimÈ,

mog

È siÚ przyczyniaÊ latem do zwiÚkszone-

go zu

ĝycia energii na chïodzenie przegrze-

wanych pomieszcze

ñ. A warto wiedzieÊ, ĝe

ch

ïodzenie budynku moĝe pochïaniaÊ wiÚcej

energii ni

ĝ jego ogrzewanie. Jak z tego wyni-

ka, ze szczególn

È uwagÈ naleĝy oceniaÊ pro-

jekty domów, w których zaprojektowano bar-

dzo du

ĝe przeszklenia.

’Èczenie okien. JeĂli w projekcie sÈ sÈsia-

duj

Èce ze sobÈ okna, warto zwróciÊ uwagÚ

na to, czy s

È rozdzielone fragmentem muru

czy tylko ram

È, gdyĝ ma to wpïyw na wiel-

ko

ĂÊ strat ciepïa. Z dwóch okien o tej samej

powierzchni szyb, wi

Úksze straty dotyczyÊ

b

ÚdÈ okien rozdzielonych fragmentem muru.

Po

ïÈczone okna o tej samej powierzchni szyb

maj

È mniejszÈ powierzchniÚ ram i tym sa-

mym minimalizuj

È straty ciepïa zarówno na

ramach, jak i po

ïÈczeniach okna ze ĂcianÈ

budynku. Taka sama zasada dotyczy okien

po

ïaciowych.

fot.

A

rc

h

ip

ela

g

Zalecane rozmieszczenie funkcji pomieszcze

ñ

w domu energooszcz

Údnym

BD3_dom_energo.indd 131

BD3_dom_energo.indd 131

2010-02-18 15:47:45

2010-02-18 15:47:45

BUDUJEMY DOM

3/2010

132

ENERGOOSZCZ

}DNE INSPIRACJE

nadania stropowi przepisowej izolacyj-
no

Ăci naleĝy uïoĝyÊ 5–12 cm styropia-

nu lub we

ïny mineralnej; w domu energo-

oszcz

Údnym warstwa ta powinna wynosiÊ

10–12 cm. Izolacj

Ú tÚ moĝna teĝ wykonaÊ

z p

ïyt polistyrenu ekstrudowanego: wy-

starczy warstwa grubo

Ăci 8 cm.

Ocieplenie nale

ĝy przymocowaÊ po zim-

nej stronie, czyli od spodu stropu; mo

ĝna

te

ĝ zastosowaÊ sufit podwieszony i na nim

u

ïoĝyÊ odpowiednio grubÈ warstwÚ ocie-

plenia (izolacja powinna dotyka

Ê stropu

nad piwnic

È).

¥ciany zewnÚtrzne
Zgodnie z obowi

ÈzujÈcymi przepisami

warto

ĂÊ wspóïczynnika przenikania ciepïa

w domach jednorodzinnych powinna wy-
nosi

Ê

U d 0,30 W/(m

2

•

K), a w domu energo-

oszcz

Údnym

U d 0,20–0,25 W/(m

2

•

K).

Jednowarstwowe. Mog

È byÊ wymurowa-

ne z nast

ÚpujÈcych materiaïów:

pustaków keramzytobetonowych
z wk

ïadkÈ styropianowÈ, np. Fortis JS,

grubo

ĂÊ 36 cm,

U = 0,19 W/(m

2

•

K);

pustaków z ceramiki poryzowanej,
np. Porotherm 50 P +W, grubo

Ăci 50 cm,

U = 0,26 W/(m

2

•

K);

betonu komórkowego, np. YTONG
ENERGO, grubo

Ăci 48 cm,

U = 0,19 W/(m

2

•

K).

To, czy

Ăciana jednowarstwowa osiÈgnie

tak du

ĝÈ izolacyjnoĂÊ, zaleĝy jednak tak-

ĝe od dokïadnoĂci jej wykonania: jeĂli ele-
menty

ïÈczy siÚ przez klejenie, waĝna jest

jak najmniejsza grubo

ĂÊ spoin (powinny

by

Ê cienkowarstwowe, bo kaĝde pogrubie-

nie czyni z nich mostki cieplne), z kolei
Ăciany murowane na zaprawie ciepïo-
chronnej powinny mie

Ê grube spoiny, (bo

w zaprawie s

È granulki izolacyjne).

Dwuwarstwowe. Dla zapewnienia wy-

maganej warto

Ăci

U d 0,25 W/(m

2

•

K) stosuje

si

Ú odpowiednio grubÈ warstwÚ ocieplenia,

zatem warstw

Ú noĂnÈ moĝna wymurowaÊ

nawet z materia

ïu o bardzo sïabej izolacyj-

no

Ăci termicznej, np. bloczków wapienno-

-piaskowych lub betonu komórkowego naj-
ci

Úĝszych odmian (na zwykïe, grube spo-

iny pionowe i poziome). Do ocieplania sto-
suje si

Ú styropian lub weïnÚ mineralnÈ.

Grubo

ĂÊ warstwy ocieplenia powinien

obliczy

Ê projektant. Orientacyjnie moĝna

przyj

ÈÊ, ĝe w domu energooszczÚdnym

za minimum uwa

ĝa siÚ warstwÚ

20–centymetrow

È (bez wzglÚdu na rodzaj

materia

ïu, z którego wykonane sÈ Ăciany).

Ocieplenie najcz

ÚĂciej pokrywa siÚ tyn-

kiem cienkowarstwowym na siatce z w

ïók-

na szklanego lub te

ĝ osïania oblicówkÈ

z desek albo sidingu winylowego.

Trójwarstwowe. W domach jednoro-

dzinnych warstwa no

Ăna takich Ăcian

mo

ĝe mieÊ zwykle nie wiÚcej niĝ 18–

20 cm. Materia

ï na tÚ warstwÚ nie musi

mie

Ê dobrej izolacyjnoĂci cieplnej, lecz

przede wszystkim dobr

È wytrzymaïoĂÊ, za-

tem stosuje si

Ú na niÈ takie same materiaïy

jak na

Ăciany dwuwarstwowe, np. silikaty.

Warstwa os

ïonowa takich Ăcian ma zazwy-

czaj – 8–12 cm grubo

Ăci i muruje siÚ jÈ na

przyk

ïad z cegieï klinkierowych, wapien-

no-piaskowych lub cementowych. U

ïoĝona

mi

Údzy warstwÈ noĂnÈ a osïonowÈ izola-

cja termiczna umo

ĝliwia wyeliminowa-

nie mostków termicznych. W domu budo-
wanym wg obowi

ÈzujÈcych norm stosuje

si

Ú 12 cm weïny mineralnej lub styropia-

nu, a w energooszcz

Údnym warstwa izola-

cji powinna wynie

ĂÊ 15–20 cm, co zapew-

ni bardzo dobr

È izolacyjnoĂÊ cieplnÈ Ăcian.

Dach i stropodach
Zgodnie z obowi

ÈzujÈcymi przepisami

warto

ĂÊ wspóïczynnika przenikania

ciep

ïa tych przegród powinna wynosiÊ

U d 0,25 W/(m

2

•

K), a w domach energoosz-

cz

Údnych

U d 0,15–0,20 W/(m

2

•

K). Na izola-

cje termiczne dachów stosuje si

Ú niemal wy-

ïÈcznie weïnÚ mineralnÈ, którÈ ukïada siÚ
w dwóch lub trzech warstwach (aby jedn

È

z nich mo

ĝna byïo ociepliÊ elementy kon-

strukcyjne). Wed

ïug wymagañ norm ïÈczna

grubo

ĂÊ izolacji powinna wynosiÊ 20–30 cm

(a pojedynczej warstwy – minimum 8 cm).
W domu energooszcz

Údnym za minimum

nale

ĝy uznaÊ 30 cm izolacji termicznej: taka

warstwa ocieplenia zapewnia uzyskanie
wspó

ïczynnika

U d 0,15 W/(m

2

•

K).

Strop wykonany z prefabrykowanych

elementów z betonu komórkowego. Zastosowanie
takiej technologii ogranicza tworzenie si

Ú

mostków cieplnych na po

ïÈczeniu stropu ze ĂcianÈ

zewn

ÚtrznÈ

fot.

A

rc

h

ip

ela

g

Dom energooszcz

Údny budowany w technologii Ăcian dwuwarstwowych: z bloczków betonu

komórkowego YTONG grubo

Ăci 24 cm, ocieplonych 20 cm warstwÈ weïny skalnej

fot.

A

rc

h

ip

ela

g

BD3_dom_energo.indd 132

BD3_dom_energo.indd 132

2010-02-18 14:20:03

2010-02-18 14:20:03