Fizyka statystyczna 12
Rozk»ad Maxwella (rozk»ad prdkoÑci czstek)
Wprowadïmy
L-przestrze½ okreÑlon przez prostoktny uk»ad
wspó»rzdnych , , . PrdkoÑci kaódej czsteczki odpowiada punkt w
L-przestrzeni. W stanie równowagowym gstoÑ tych punktów zaleóy od
(symetria sferyczna ze wzgldu na jednakowe
uprawnienie wszystkich kierunków), ale w kaódym miejscu pozostaje sta»a
w czasie.
- liczba czsteczek o
prdkoÑciach
-
g s t o Ñ p u n k t ó w w
L-przestrzeni.
-
funkcja rozk»adu prdkoÑci
czsteczek gazu.
Fizyka statystyczna 13
Znalezienie postaci f(L)
- wzajemnie niezaleóne
Fizyka statystyczna 14
Obliczenie sta»ej A
(ca»ka Poissona)
,
Obliczenie sta»ej "
ZnaleïliÑmy juó, óe
Ze zróóniczkowania wzoru na ca»k Poissona
Fizyka statystyczna 15
Funkcje rozk»adu prdkoÑci czsteczek gazu
(rozk»ad Maxwella)
Ðrednie prdkoÑci czsteczek gazu
PrdkoÑ najbardziej prawdopodobna
,
Fizyka statystyczna 16
Tlen (M = 32 g/mol, T = 300 K )
Wodór (M = 2 g/mol, T = 300 K )
Fizyka statystyczna 17
Rozk»ad energii kinetycznej czsteczek
DoÑwiadczalna weryfikacja rozk»adu Maxwella
DoÑwiadczenie Sterna (1920 r.)
Parowanie atomów srebra z powierzchni
rozgrzewanej prdem elektrycznym platynowej nici.
Szczelina w cylindrze wewntrznym powoduje
powstanie wskiego Ñladu atomów srebra na
cylindrze zewntrznym.
Po wprawieniu uk»adu w ruch obrotowy pojawia si
si»a Coriolisa
i przesuwa Ñlad na
cylindrze zewntrznym proporcjonalnie do
prdkoÑci.
Fizyka statystyczna 18
DoÑwiadczenie Lammerta (1929 r.)
Gdy tarcze obracaj si z prdkoÑci
ktow T, uk»ad przepuszcza czsteczki
o prdkoÑci
, gdzie jest
ktem jaki tworz szczeliny tarcz.
Rozk»ad Boltzmanna
Wzór barometryczny
,
- liczba czstek w jednostce objtoÑci
(koncentracja czstek)
Rozk»ad Boltzmanna.
Rozk»ad Boltzmanna jest to rozk»ad koncentracji czsteczek w dowolnym
potencjalnym polu si», o ile mamy do czynienia ze zbiorem jednakowych
czstek poruszajcych si chaotycznym ruchem cieplnym.
Liczba czstek w elemencie objtoÑci
Fizyka statystyczna 19
Prawo Maxwella-Boltzmanna
Gdy ca»kowita energia przyjmuje wartoÑci dyskretne E
1
, E
2
, ...
Makrostany i mikrostany
Makrostan
- Stan cia»a makroskopowego (sk»adajcego si
z bardzo duóej liczby czsteczek) za pomoc
parametrów makroskopowych (np. objtoÑ,
temperatura, ciÑnienie, energia wewntrzna)
Mikrostan
- Stan cia»a makroskopowego za pomoc
parametrów mikroskopowych, to znaczy tak
dok»adnie, óe znane s stany wszystkich jego
czsteczek.
Prawdopodobie½stwo
termodynamiczne
(waga statystyczna)
- Liczba róónych mikrostanów odpowiadajca
danemu ma krostanowi.
Fizyka statystyczna 20
Prawdopodobie½stwo termodynamiczne dla makrostanów odpowiadajcych
róónym rozk»adom N czstek w dwóch po»owach naczynia.
a) Przypadek N = 4
Fizyka statystyczna 21
b) przypadek dowolnej liczby (N) czstek
OkreÑlmy liczb mikrostanów odpowiadajcych makrostanowi, w którym w
lewej po»owie naczynia jest n czsteczek, a w prawej N - n. Liczba ta jest
równa liczbie kombinacji po n elementów z N elementów i wynosi
Zestawienie wartoÑci
obliczonych dla N = 24
Fizyka statystyczna 22
Fluktuacje
Fluktuacje
(b»dzenie
przypadkowe)
- Losowe odchylenia (
) pewnej wielkoÑci
fizycznej od wartoÑci Ñredniej
Ðrednia wartoÑ fluktuacji jest równa zero.
Ogólnie róóna od zera jest Ñrednia fluktuacja kwadratowa
lub wzgldna fluktuacja wielkoÑci
Gdy jest wielkoÑci addytywn, wtedy
- liczba czsteczek tworzcych cia»o.
Dla przypadku czterech czstek w dwóch po»owach naczynia
Prawie przez ca»y czas uk»ad znajduje si w stanach, w których odchylenia
liczby czsteczek od Ñredniej nie przewyószaj Ñredniej fluktuacji
kwadratowej.
Fizyka statystyczna 23
Stan równowagi jest stanem o maksymalnym prawdopodobie½stwie
termodynamicznym. Uk»ad pozostaje w tym stanie przez przewaóajc czÑ
czasu.
Procesy nieodwracalne s procesami przejÑcia uk»adu ze stanu o bardzo
ma»ym prawdopodobie½stwie termodynamicznym do stanu o duóym
prawdopodobie½stwie termodynamicznym. Proces odwrotny jest skrajnie
nieprawdopodobny.
Entropia
Prawdopodobie½stwo termodynamiczne nie jest wielkoÑci addytywn.
Aby to pokaza, weïmy pod uwag uk»ad sk»adajcy si z dwóch
praktycznie nie oddzia»ywujcych ze sob poduk»adów. Mamy
,
ale równieó
WielkoÑci addytywna jest
. Jako wielkoÑ charakteryzujc stan
wprowadza si wic entropi uk»adu zdefiniowan jako
(k- sta»a Boltzmanna)
G»ówne w»aÑciwoÑci entropii
1)
Entropia uk»adu odizolowanego w wyniku procesów nieodwracalnych
roÑnie (dS > 0).
druga zasada termodynamiki
Entropia uk»adu izolowanego moóe jedynie rosn.
2)
Entropia uk»adu w stanie równowagi jest maksymalna.
Fizyka statystyczna 24
Entropia uk»adu nieizolowanego
Znajdïmy zwizek przyrostu entropii
z dostarczonym do uk»adu ciep»em
. Weïmy pod uwag jednoatomowy gaz doskona»y i znajdïmy jego
entropi
jako funkcj objtoÑci i temperatury.
- stan równowagi,
- brak zewntrznych si»,
- liczba czsteczek wynosi N.
Makrostan
- okreÑlony przez wartoÑci objtoÑci i temperatury
Mikrostan
- okreÑlony przez wspó»rzdne i prdkoÑci wszystkich
N czsteczek.
- prawdopodobie½stwo termodynamiczne
makrostanu.
Obliczenie S
prz
-
Dzielimy objtoÑ na r jednakowych szeÑciennych komórek o
objtoÑci
. Mamy
. Za»oóymy
.
-
Rozwaóymy makrostan w którym w poszczególnych komórkach jest
odpowiednio
,
, ...,
czsteczek.
-
Wewntrz komórek ustalmy „miejsca”, w których bdziemy
umieszcza czsteczki, realizujc ich rozk»ad w komórkach.
Fizyka statystyczna 25
Obliczenie S
prz
, cd
-
CzÑ przestrzenn prawdopodobie½stwa termodynamicznego
rozwaóanego makrostanu moóna zapisa w postaci
-
W stanie równowagi, gdy nie ma zewntrznych pól si», liczby
czsteczek w komórkach s jednakowe i równe
. Std
-
Dalsze przekszta»cenia
(wzór Stirlinga)
Obliczenie S
prdk
-
Dzielimy L-przestrze½ na jednakowe, szeÑcienne komórki o objtoÑci
, dostatecznie duóej, aby zawiera»a duóo czsteczek.
-
W stanie równowagi gstoÑ punktów obrazujcych prdkoÑci jest
opisana rozk»adem Maxwella