made by koperek©

Ontologia

lub

metafizyka

(por. metafizyka

klasyczna)

–

podstawowy

obok epistemologii dział filozofii starający się badać strukturę rzeczywistości i zajmujący się problematyką
związaną

z

pojęciami bytu, istoty, istnienia

i

jego

sposobów, przedmiotu i

jego własności,przyczynowości, czasu, przestrzeni, konieczności i możliwości.
Dzieło literackie to takie samo dzieło sztuki jak obraz, rzeźba czy utwór muzyczny. Istnieje kilka teorii na temat
jego definicji. Kilka z nich zakłada, że dzieło literackie to:

1) nie tyko znaki graficzne na papierze, bo istnieje też liryka mówiona;
2) szereg dźwięków, jakie wydajemy przy głośnym czytaniu czy recytowaniu wiersza; jednak bez

czytania dzieło jakby nie istniało, poza tym możliwa jest nadinterpretacja i wprowadzenie
elementów obcych do utworu; recytacja to tylko odtworzenie wiersza, bo można go różnie
interpretować, zwłaszcza w przypadku literatury współczesnej, gdzie często nie ma znaków
interpunkcyjnych;

3) osobiste doświadczenie czytelnika; wprowadza elementy obce do dzieła;
4) doświadczenie wspólne innym doświadczeniom – wszystkich możliwych i minionych;

utworzenie wspólnego mianownika dla WSZYSTKICH interpretacji, również tych błędnych;

5) zamierzenie autora; gorącym zwolennikiem tej teorii był Startre, podważyli ją natomiast

surrealiści;

6) pewna uporządkowana struktura.

Roman Ingarden

opracował najbardziej logiczną teorię w swojej pracy O literackim dziele sztuki w

1931 r. Czerpał z fenomenologii (nauka o pozorach), co zakładało odrzucenie wiedzy pojęciowej na
rzecz pozorów. Potraktował dzieło literackie jako przedmiot fenomenologiczny.
Utwór literacki zawdzięcza swój byt aktom wytwórczym autora, a z drugiej strony interpretacij
czytelnika (konkretyzacja). Jest zbudowane z czterech wartsw:

1. brzmienia słownego – niezmienna;
2. znaczeniowa
3. świata przedstawionego
4. u s c h e m a t y z o w a n y c h

wyglądów;

Dzieło literackie ma charakter fazowy, realizuje się w czasie, ma początek i koniec. Jest
dwuwymiarowe: warstwa 1 i 2 zależy od jego struktury, a 3 i 4 od percepcji czytelnika.
Dzieło ukonkretyzowane jest w wymiarze POZIOMYM – skierowane do czytelnika i PIONOWYM – o
jakimś okresie czasu, np. interpretacyjnym. Inaczej bowiem będzie ono odbierane w czasie pokoju i
w czasie wojny.

Jean – Paul Sartre

był teoretykiem literatury, związany z pradem egzystencjalizmu. Według niego

dzieło literackie jest swego rodzaju porozumieniem między autorem a czytelnikiem. Twierdził, że
tekst musi być czytany i interpretowany. W zwiorze esejów Czym jest literatura z 1949r. podał teorię
o działaniu dzieła literackiego – międyz czyelnikiem a autorem musi zachodzić związek. Komunikacja
literacka jest dokonywana za pomocą warstw Ingardena. Akt komunikacji spełnia się w w momencie
czytania tekstu.

KOMUNIKACJA LITERACKA

zachodzi dopiero, gdy tekst czyta konkrenty czytelnik, znający się co

nieco na literaturze.

odnosi się do czytelnika