I. Roczny plan dydaktyczny z historii dla klasy I gimnazjum

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

Prehistoria i historia,
czyli wst´p o czasie

1. W´drowni myÊliwi

stajà si´ rolnikami

2. Czas wielkich

przemian

1. ˚ycie nad

wielkimi rzekami

2. Od Sumerów

do wie˝y Babel

3. W Egipcie

faraonów

• poj´cia: historia, êród∏a historyczne,

epoka historyczna, prehistoria, staro-
˝ytnoÊç, Êredniowiecze, archeologia,
era, przed naszà erà, nasza era, wiek;

• sposoby mierzenia czasu.

• poj´cia: otoczaki, cz∏owiek pierwotny,

myÊlistwo, zbieractwo.

• poj´cia: epoka bràzu, epoka ˝elaza,

handel, osady.

• poj´cia: cywilizacja, Mezopotamia,

Egipt, paƒstwo, kana∏, tama, nawad-
nianie, miasto;

• gdzie powsta∏y pierwsze cywilizacje.

• poj´cia: Babilon, kodeks Hammura-

biego, zikkurat;

• daty: IV tysiàclecie p.n.e.;
• postacie: Hammurabi,

Nabuchodonozor II.

• poj´cia: faraon, kap∏ani, urz´dnicy,

pisarze, politeizm, piramida, mumia,
sarkofag;

• wymienione poj´cia;
• rol´ êród∏a historycznego w poznaniu i rekonstrukcji

przesz∏oÊci;

• rol´ archeologii w badaniu historii;
• umownoÊç rachuby czasu;
• nast´pstwo chronologiczne wydarzeƒ.

• wymienione poj´cia;
• wp∏yw odkryç i wynalazków na zmian´ sposobu

˝ycia cz∏owieka.

• wymienione poj´cia;
• wp∏yw specjalizacji na rozwój spo∏ecznoÊci ludzkich.

• wymienione poj´cia;
• dlaczego pierwsze cywilizacje powsta∏y w Mezopota-

mii i Egipcie;

• rol´ paƒstwa w organizacji spo∏ecznoÊci ludzkich.

• wymienione poj´cia;
• rol´ prawa w paƒstwie;
• zwiàzek mi´dzy zamo˝noÊcià paƒstwa a wyglàdem

jego stolicy.

• wymienione poj´cia;
• hierarchiczny uk∏ad struktury spo∏ecznej Egiptu;

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç i uporzàdkowaç chronologicznie epoki historyczne;
• odpowiedzieç na pytanie, w jakim celu nale˝y uczyç si´ historii;
• dokonaç podzia∏u êróde∏ historycznych;
• okreÊliç, które z dwóch wydarzeƒ mia∏o miejsce wczeÊniej, a które

póêniej.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• ukazaç dynamik´ zmian i zjawisk w czasach prehistorycznych;
• okreÊliç relacje cz∏owiek–przyroda w prehistorii;
• wymieniç wynalazki, które wp∏yn´∏y na ˝ycie ludzi w okresie

prehistorycznym.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wyjaÊniç, na czym polega∏y zmiany trybu ˝ycia ludzi w epoce

kamienia, bràzu i ˝elaza;

• wymieniç rodzaje narz´dzi i ozdób wykonywanych w epoce bràzu.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wskazaç na mapie miejsca, gdzie powsta∏y pierwsze cywilizacje;
• wyjaÊniç znaczenie rzek dla gospodarki pierwszych cywilizacji;
• wyjaÊniç zwiàzek mi´dzy warunkami naturalnymi a ˝yciem ludnoÊci

w paƒstwach staro˝ytnego Bliskiego Wschodu.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wskazaç na mapie Mezopotami´;
• wymieniç i opisaç osiàgni´cia cywilizacji Mezopotamii.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wskazaç na mapie Egipt i Nil;

ROZDZIA¸ I: ZANIM ZACZ¢¸A SI¢ HISTORIA

ROZDZIA¸ II: NAJSTARSZE CYWILIZACJE

Temat lekcji

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

4. W Êwiecie

Biblii

5. Od rysunków

naskalnych do
alfabetu

1. Âwiat Hellenów

2. Wierzenia

staro˝ytnych
Greków

• daty: III tysiàclecie p.n.e.

• poj´cia: Palestyna, ˚ydzi, Jahwe,

mesjasz, Biblia, dekalog, prorocy,
judaizm, monoteizm, politeizm;

• daty: X w. p.n.e., VI w. p.n.e.;
• postacie: Dawid, Salomon, Cyrus,

Moj˝esz.

• poj´cia: pismo, pismo klinowe,

hieroglify, papirus, alfabet, inskrypcje,
Fenicjanie.

• poj´cia: Hellada, Hellenowie, agora,

miasto-paƒstwo, kolonia;

• nazwy najwi´kszych miast-paƒstw

greckich.

• poj´cia: Olimp, mity, herosi, wierzenia,

bogowie, wyrocznia;

• postacie mityczne: Prometeusz,

Herakles, Tezeusz.

• przyczyny i skutki narodzin religii;
• rol´, jakà w staro˝ytnym Egipcie pe∏nili kap∏ani;
• dlaczego w Egipcie rozwin´∏y si´ takie nauki, jak

medycyna, matematyka i astronomia.

• wymienione poj´cia;
• ró˝nice mi´dzy wierzeniami ˚ydów i Egipcjan;
• rol´ Biblii jako êród∏a historycznego;
• dlaczego ˚ydzi czekali na mesjasza;
• monoteistyczny charakter religii wyznawanej przez

˚ydów.

• wymienione poj´cia;
• rol´ pisma w procesie rozwoju cywilizacji;
• znaczenie alfabetu dla rozwoju cywilizacji.

• wymienione poj´cia;
• zwiàzek mi´dzy warunkami naturalnymi a zaj´ciami

ludnoÊci.

• wymienione poj´cia;
• rol´ wierzeƒ w ˝yciu Greków;
• politeistyczny charakter religii Greków.

• wymieniç imiona kilku bogów czczonych przez staro˝ytnych Egipcjan;
• powiedzieç, dlaczego Egipcjanie uznawali nieograniczonà w∏adz´

faraona;

• wyjaÊniç, dlaczego w Egipcie balsamowano zw∏oki oraz budowano

piramidy i grobowce.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• okreÊliç po∏o˝enie geograficzne Palestyny;
• uporzàdkowaç chronologicznie omawiane wydarzenia;
• umieÊciç wydarzenia na osi czasu;
• wskazaç ró˝nic´ pomi´dzy Starym a Nowym Testamentem.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• przedstawiç histori´ pisma;
• scharakteryzowaç techniki i materia∏y stosowane podczas pisania;
• okreÊliç pozycj´ pisarza w spo∏eczeƒstwach staro˝ytnych.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• okreÊliç po∏o˝enie geograficzne Grecji i poszczególnych miast-

-paƒstw;

• omówiç zaj´cia staro˝ytnych Greków;
• wymieniç, korzystajàc z mapy, nazwy kilku miast-paƒstw greckich;
• wyjaÊniç, w jakim celu staro˝ytni Grecy zak∏adali kolonie i wymieniç

tereny, na których si´ osiedlali.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç kilku bogów greckich i dziedziny, którymi si´ zajmowali;
• opisaç wyobra˝enia Greków na temat bogów;
• okreÊliç, czym ró˝ni∏y si´ wierzenia Greków od wierzeƒ ˚ydów

i Egipcjan;

• opowiedzieç kilka mitów greckich.

Temat lekcji

ROZDZIA¸ III: GRECY

LEKCJA POWTÓRZENIOWA – NAJSTARSZE CYWILIZACJE

SPRAWDZIAN WIADOMOÂCI Z DZIA¸ÓW I i II

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

3. Igrzyska

olimpijskie

4. Zmagania

Greków
z Persami

5. W Sparcie

6. Demokratyczne

Ateny

7. Z wizytà

w antycznych
Atenach

8. W ateƒskim

teatrze

• poj´cia: igrzyska olimpijskie, agony,

laur olimpijski, pi´ciobój olimpijski,
pokój olimpijski;

• daty: 776 r. p.n.e.;
• przebieg igrzysk olimpijskich.

• poj´cia: niepodleg∏oÊç, wojna,

Maraton, bieg maratoƒski, Termopile,
hoplita, falanga;

• daty: V w. p.n.e., 490 r. p.n.e.,

480 r. p.n.e.;

• postacie: Dariusz, Miltiades, Kserkses,

Leonidas, Temistokles.

• poj´cia: Spartanie, heloci, zgroma-

dzenie, rada starszych, eforzy,
wychowanie spartaƒskie;

• sposób organizacji paƒstwa spartaƒ-

skiego.

• poj´cia: Zwiàzek Morski, demokra-

cja, zgromadzenie ludowe, stratedzy,
ostracyzm, obywatele;

• postacie: Perykles;
• sposób organizacji paƒstwa ateƒ-

skiego.

• poj´cia: akropol, Partenon, agora,

niewolnik, kultura helleƒska, sztuka,
architektura;

• postacie: Fidiasz.

• poj´cia: Wielkie Dionizje, tragedia,

komedia, amfiteatr, orchestra, koturny;

• postacie: Ajschylos, Sofokles, Eurypides;
• wyglàd staro˝ytnego amfiteatru.

• wymienione poj´cia;
• rol´ igrzysk w ˝yciu Greków;
• dlaczego Grecy uprawiali sport.

• wymienione poj´cia;
• zwiàzki przyczynowo-skutkowe zachodzàce mi´dzy

wydarzeniami;

• sens napisu: „Przechodniu, idê i powiedz Sparcie,

˝eÊmy tu polegli pos∏uszni jej prawom”.

• wymienione poj´cia;
• zasady funkcjonowania ustroju Sparty;
• powiedzenie: „wróciç z tarczà lub na tarczy”.

• wymienione poj´cia;
• zasady funkcjonowania ustroju Aten;
• odmiennoÊç ustroju Sparty i Aten.

• wymienione poj´cia;
• zwiàzek mi´dzy zamo˝noÊcià paƒstwa a wyglàdem

jego stolicy.

• wymienione poj´cia;
• rol´ teatru w ˝yciu staro˝ytnych Greków.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• pokazaç Olimpi´ na mapie Grecji;
• umieÊciç na osi czasu rok 776 p.n.e. i okreÊliç, który to wiek;
• porównaç igrzyska olimpijskie dawniej i dziÊ (okreÊliç podobieƒ-

stwa i ró˝nice).

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç na mapie miejsca bitew Greków z Persami;
• oceniç wp∏yw postaci historycznych na przebieg wydarzeƒ;
• podaç przyczyny i przebieg wojen grecko-perskich;
• wyjaÊniç pochodzenie biegu maratoƒskiego.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• okreÊliç po∏o˝enie geograficzne Sparty;
• wyjaÊniç, na czym polega∏o wychowanie spartaƒskie;
• opisaç uzbrojenie spartaƒskiego hoplity.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• okreÊliç po∏o˝enie geograficzne Aten;
• opowiedzieç, jaki przebieg mia∏o zgromadzenie ludowe i jakie spra-

wy rozstrzygali podczas niego Ateƒczycy.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• opowiedzieç o ˝yciu codziennym Ateƒczyków;
• wymieniç i opisaç najwi´ksze dzie∏a sztuki greckiej.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç rozrywki Greków;
• porównaç teatr grecki z teatrem wspó∏czesnym;
• wymieniç pisarzy greckich;
• wyjaÊniç, dlaczego symbolem teatru sà maski.

Temat lekcji

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

9. Poeci i filozofowie

10. Aleksander

Macedoƒski
i poczàtek epoki
hellenistycznej

1. Republika

rzymska

2. Âwiat staje si´

rzymski

3. Od republiki do

cesarstwa

4. Cesarstwo

rzymskie

• poj´cia: filozofia, filozof, Akademia,

Iliada, Odyseja;

• postacie: Homer, Sokrates, Platon,

Arystoteles.

• poj´cia: hellenizm, kultura

hellenistyczna;

• daty: 338 r. p.n.e., III w. p.n.e.;
• postacie: Filip II, Aleksander Wielki.

• poj´cia: Lacjum, Latynowie, republika,

zgromadzenie obywateli, senat, kon-
sul, pretor, dyktator, trybun ludowy,
cenzor, legion;

• daty: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e.;
• postacie: Romulus, Remus,

Tarkwiniusz Pyszny.

• poj´cia: imperium, prowincja,

namiestnik;

• daty: 218 r. p.n.e., 202 r. p.n.e.,

II po∏owa I w. p.n.e.;

• postacie: Hannibal, Scypion Afrykaƒski.

• poj´cia: gladiator, powstanie, cesarz,

cesarstwo;

• daty: 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e.;
• postacie: Spartakus, Juliusz Cezar,

Oktawian, Marek Antoniusz, Kleopatra.

• poj´cia: romanizacja, bursztynowy

szlak, barbarzyƒca,

pax romana.

• wymienione poj´cia;
• poglàdy filozofów;
• zwroty: „koƒ trojaƒski”, „syreni Êpiew”.

• wymienione poj´cia;
• przyczyny i skutki podboju Persji przez Aleksandra;
• rol´ wybitnych jednostek w historii;
• polityk´ Aleksandra wobec podbitej ludnoÊci.

• wymienione poj´cia;
• dlaczego Rzymianie cenili sztuk´ przemawiania;
• sposób sprawowania w∏adzy w republice rzymskiej;
• dlaczego Rzymianie prowadzili wojny.

• wymienione poj´cia;
• przyczyny sukcesów armii rzymskiej;
• jakie korzyÊci czerpa∏ Rzym z posiadania prowincji.

• wymienione poj´cia;
• powiedzenia: „KoÊci zosta∏y rzucone”, „przekroczyç

Rubikon”;

• rol´ wybitnych jednostek w historii;
• skàd pochodzili niewolnicy rzymscy i jakie prace

wykonywali.

• wymienione poj´cia;
• powiedzenie: „Wszystkie drogi prowadzà do Rzymu”.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• przedstawiç poglàdy filozofów i rol´ filozofii w staro˝ytnoÊci.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• odnaleêç na mapie Macedoni´ i okreÊliç jej po∏o˝enie geograficzne;
• pokazaç tras´ pochodu wojsk Aleksandra i rozleg∏oÊç jego paƒstwa.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• pokazaç na mapie Rzym i Pó∏wysep Apeniƒski oraz okreÊliç

ich po∏o˝enie geograficzne;

• omówiç ustrój Rzymu, pos∏ugujàc si´ poznanymi poj´ciami;
• opowiedzieç, czym zajmowa∏o si´ zgromadzenie obywateli i porów-

naç jego kompetencje ze zgromadzeniem ludowym w Atenach;

• opisaç uzbrojenie ˝o∏nierzy rzymskich.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• opowiedzieç o wojnach punickich;
• wypisaç na podstawie mapy prowincje, które Rzym podbi∏

w okresie republiki i pokazaç je na mapie.

• operowaç poznanymi poj´ciami i powiedzeniami;
• porównaç sposób rzàdzenia w Rzymie w okresie republiki i cesarstwa;
• wyjaÊniç, w jaki sposób dosz∏o do zmiany ustroju w Rzymie.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• przedstwiç zakres w∏adzy cesarza rzymskiego;

ROZDZIA¸ IV: RZYMIANIE

LEKCJA POWTÓRZENIOWA – GRECY

SPRAWDZIAN WIADOMOÂCI Z DZIA¸U III

Temat lekcji

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

5. ˚ycie w Wiecznym

MieÊcie

6. Osiàgni´cia

Rzymian

7. WÊród wielu

bogów

8. Pierwsi

chrzeÊcijanie

9. Koniec Êwiata

staro˝ytnego

1. Mi´dzy staro˝yt-

noÊcià a Êrednio-
wieczem

• poj´cia: termy, arena;
• rozrywki Rzymian;
• jak mieszkali bogaci i biedni Rzymianie.

• poj´cia: stoicy, Koloseum, Prawo XII

tablic, Kodeks Justyniana, akwedukty;

• postacie: Epikur, Wergiliusz, Horacy,

Owidiusz.

• poj´cia: westalki, politeizm;
• imiona bogów rzymskich i dziedziny,

którymi si´ opiekowali.

• poj´cia: chrzeÊcijaƒstwo, aposto∏,

Nowy Testament, ewangelie, KoÊció∏;

• daty: poczàtek IV w. n.e., 392 r.;
• postacie: Herod I Wielki, Jezus

z Nazaretu, Poncjusz Pi∏at, Êw. Pawe∏,
Konstantyn Wielki, Teodozjusz Wielki.

• daty: 395 r., 476 r.;
• wewn´trzne i zewn´trzne przyczyny

upadku cesarstwa;

• postacie: Trajan, Hadrian, Odoaker,

Romulus Augustulus.

• poj´cia: hipodrom, papie˝,

patriarcha, mozaika, Bizancjum,
KoÊció∏ katolicki, KoÊció∏ prawos∏awny,
ikona, kultura bizantyƒska;

• wymienione poj´cia;
• ró˝nice pomi´dzy igrzyskami rzymskimi a greckimi.

• wymienione poj´cia;
• drog´ rozwoju prawa rzymskiego.

• wymienione poj´cia;
• wp∏yw podbojów na religi´ Rzymian;
• stosunek Rzymian do religii.

• wymienione poj´cia;
• czym chrzeÊcijaƒstwo ró˝ni∏o si´ od religii ˚ydów;
• dlaczego ludzie ch´tnie przyjmowali wiar´

w Chrystusa;

• dlaczego Rzymianie przeÊladowali chrzeÊcijan.

• przyczyny i skutki rozpadu imperium rzymskiego;
• z∏o˝onoÊç przyczyn upadku cesarstwa zachodnio-

rzymskiego;

• przyj´te znaczenie daty 476 r.

• wymienione poj´cia;
• wp∏yw warunków geograficznych na znaczenie

Konstantynopola;

• genez´ i skutki podzia∏u chrzeÊcijaƒstwa.

• wymieniç i pokazaç na mapie prowincje, które Rzym podbi∏

w okresie cesarstwa.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• opisaç dzieƒ z ˝ycia Rzymian;
• opisaç rozrywki Rzymian.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç najbardziej znane budowle Rzymu;
• opisaç osiàgni´cia cywilizacyjne Rzymian;
• wymieniç najwi´kszych poetów rzymskich;
• oceniç wk∏ad Rzymian w kultur´ Êwiatowà.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wskazaç charakter religii rzymskiej;
• porównaç religi´ Rzymian z wczeÊniej poznanymi religiami.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• pokazaç na mapie Palestyn´ i Jerozolim´;
• na podstawie mapy omówiç rozprzestrzenianie si´ chrzeÊcijaƒstwa;
• wskazaç przyczyny i skutki ekspansji chrzeÊcijaƒstwa w imperium

rzymskim.

• lokalizowaç na mapie omawiane wydarzenia;
• pokazaç na mapie lini´ podzia∏u cesarstwa rzymskiego na wschodnie

i zachodnie;

• wymieniç nazwy plemion naje˝d˝ajàcych terytorium cesarstwa.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• porównaç w∏adz´ papie˝a i patriarchy konstantynopolitaƒskiego;
• okreÊliç obszar cesarstwa bizantyƒskiego i jego po∏o˝enie

geograficzne;

Temat lekcji

ROZDZIA¸ V: KU NOWYM CZASOM

LEKCJA POWTÓRZENIOWA – RZYMIANIE

SPRAWDZIAN WIADOMOÂCI Z I SEMESTRU. OMÓWIENIE I POPRAWA SPRAWDZIANU

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

2. Arabowie i kultura

islamu

1. Paƒstwo Franków

2. Rzesza cesarzy

Ottonów

3. S∏owianie

i W´grzy

1. Poczàtki paƒstwa

polskiego

• osiàgni´cia kulturalne

Bizancjum.

• poj´cia: Allach, islam, Koran,

muzu∏manie, meczet, Arabowie, kalif;

• daty: 622 r., 711 r.;
• postacie: Mahomet, Umajjadzi,

Abbasydzi;

• osiàgni´cia Arabów.

• poj´cia: w´drówka ludów, koronacja;
• daty: 496 r., 800 r.;
• postacie: Chlodwig, Merowingowie,

Karol M∏ot, Pepin Ma∏y, Karol Wielki.

• poj´cia: imperium uniwersalne;
• daty: 843 r., 962 r., 1000 r.;
• postacie: Otton I, Otton III;
• postanowienia traktatu w Verdun.

• poj´cia: S∏owianie, Paƒstwo Wielko-

morawskie, g∏agolica, cyrylica;

• daty: 955 r., 1001 r.;
• postacie: Cyryl, Metody,

Rurykowicze, W∏odzimierz Wielki,
Stefan Wielki.

• poj´cia: chrystianizacja, ksià˝´, dani-

na, trybut, biskupstwo, kronika, dru-
˝yna ksià˝´ca,

Dagome iudex, gród;

• wymienione poj´cia;
• trwa∏oÊç osiàgni´ç cywilizacyjnych Arabów;
• rol´ islamu w ˝yciu Arabów;
• czym ró˝ni si´ islam od poznanych wczeÊniej religii.

• wymienione poj´cia;
• rol´ Karola Wielkiego w kszta∏towaniu zjednoczonej

Europy;

• znaczenie odnowienia tytu∏u cesarskiego;
• rol´ Karola Wielkiego w tworzeniu pot´gi paƒstwa

Franków.

• wymienione poj´cia;
• rol´ Ottonów w kszta∏towaniu zjednoczonej Europy;
• zmiany polityczne na mapie Europy;
• koncepcj´ imperium uniwersalnego.

• wymienione poj´cia;
• rol´ chrzeÊcijaƒstwa w ˝yciu politycznym Europy.

• wymienione poj´cia;
• proces kszta∏towania si´ paƒstwa polskiego;
• dlaczego Polanie, a nie WiÊlanie, zjednoczyli paƒstwo;

• wyjaÊniç, dlaczego Rzym i Konstantynopol by∏y stolicami

chrzeÊcijaƒskiego Êwiata.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;
• oceniç rol´ Mahometa w historii kultury arabskiej;
• dostrzec zwiàzki mi´dzy kulturà arabskà i kulturà wspó∏czesnà;
• wymieniç kilka obecnie istniejàcych paƒstw arabskich.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç na mapie paƒstwo Karola Wielkiego oraz Akwizgran;
• omówiç zaj´cia ludnoÊci i sposób organizacji paƒstwa Franków;
• wymieniç osiàgni´cia cywilizacyjne monarchii Karola Wielkiego.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• oceniaç postacie historyczne, wydarzenia i zjawiska;
• lokalizowaç na mapie historycznej Rzesz´ Ottonów.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• oceniaç postacie historyczne, wydarzenia i zjawiska;
• wymieniç nowe paƒstwa, omówiç ich po∏o˝enie geograficzne oraz

pokazaç je na mapie;

• omówiç wp∏yw powstania nowych paƒstw na sytuacj´ politycznà

w Europie.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç na mapie siedziby plemion polskich, obszar paƒstwa pol-

skiego za Mieszka I, ziemie wchodzàce w sk∏ad paƒstwa polskiego;

Temat lekcji

ROZDZIA¸ VI: POCZÑTKI ÂREDNIOWIECZNEJ EUROPY

SPRAWDZIAN WIADOMOÂCI Z DZIA¸ÓW V i VI

ROZDZIA¸ VII: POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

2. Paƒstwo

Boles∏awa
Chrobrego

3. Mi´dzy

papiestwem
a cesarstwem

4. Panowanie

Boles∏awa
Krzywoustego

1. Polska

dzielnicowa

• daty: 966 r., 968 r., 972 r.;
• postacie: Mieszko I, Jordan, Dobrawa,

Hodon;

• nazwy plemion polskich i ich siedziby;
• imiona przodków Mieszka I.

• poj´cia: koronacja, król, metropolia,

arcybiskupstwo, relikwie;

• daty: 1000 r., lata 1002–1018, 1025 r.;
• postacie: Boles∏aw Chrobry,

Êw. Wojciech;

• postanowienia zjazdu w Gnieênie

i pokoju w Budziszynie.

• daty: 1076 r., 1077 r., 1079 r.;
• postacie: Grzegorz VII, Henryk IV, Ka-

zimierz Odnowiciel, Boles∏aw Âmia∏y;

• genez´ i przebieg konfliktu cesarstwa

z papiestwem o prymat w Europie
i jego skutki dla Polski;

• przebieg sporu króla z biskupem

Stanis∏awem.

• poj´cia: misja, zak∏adnik;
• daty: 1109 r., 1116 r., 1124 r.;
• postacie: W∏adys∏aw Herman,

Zbigniew, Boles∏aw Krzywousty, Hen-
ryk V, Gall Anonim, Bernard Hiszpan,
Otton z Bambergu.

• poj´cia: testament, statut, senior,

dzielnica senioralna, seniorat;

• daty: 1138 r., 1194 r., 1227 r.;
• postacie: Kazimierz Sprawiedliwy,

W∏adys∏aw Wygnaniec, Boles∏aw

• rol´ Mieszka I w budowie paƒstwa polskiego;
• znaczenie chrztu dla sytuacji zewn´trznej

i wewn´trznej Polski;

• sposób organizacji paƒstwa polskiego.

• wymienione poj´cia;
• rol´ misji Êw. Wojciecha w Prusach;
• znaczenie zjazdu w Gnieênie i koronacji Boles∏awa

Chrobrego;

• rol´ Boles∏awa Chrobrego w umacnianiu paƒstwa

polskiego;

• znaczenie pokoju w Budziszynie.

• wymienione poj´cia;
• genez´ rywalizacji cesarstwa z papiestwem

o prymat w Europie;

• powiedzenie: „pójÊç do Canossy”;
• rol´ Boles∏awa Âmia∏ego w odbudowie królestwa

polskiego;

• zwiàzki zachodzàce w XI w. mi´dzy historià Polski

a historià Europy;

• rol´ chrzeÊcijaƒstwa i KoÊcio∏a w Êredniowiecznym

˝yciu politycznym.

• wymienione poj´cia;
• rol´ Boles∏awa Krzywoustego w przywróceniu

niezale˝noÊci Polsce i ustaleniu jej granic;

• znaczenie

Kroniki Galla Anonima dla poznania

dziejów Polski za pierwszych Piastów.

• wymienione poj´cia;
• dlaczego rozbicie dzielnicowe by∏o korzystne dla

mo˝nych;

• rol´ Krakowa podczas rozbicia dzielnicowego;
• wp∏yw rozbicia dzielnicowego na sytuacj´ politycznà

• na podstawie ilustracji omówiç wyglàd grodu;
• wymieniç sàsiadów paƒstwa Mieszka I;
• opisaç na podstawie tekstu êród∏owego dru˝yn´ Mieszka I

i bitw´ pod Cedynià.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç na mapie omawiane wydarzenia;
• podaç przyczyny i skutki wyprawy Boles∏awa Chrobrego na RuÊ;
• omówiç i pokazaç na mapie granice paƒstwa Boles∏awa Chrobrego;
• oceniç dzia∏alnoÊç Boles∏awa Chrobrego.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• oceniç przyczyny i skutki rywalizacji cesarstwa z papiestwem;
• przedstawiç program papiestwa na podstawie tekstu êród∏owego;
• omówiç skutki odbudowy paƒstwa polskiego przez Kazimierza

Odnowiciela i Boles∏awa Âmia∏ego;

• analizowaç tekst êród∏owy.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• analizowaç teksty êród∏owe;
• oceniç dzia∏alnoÊç Boles∏awa Krzywoustego;
• opisaç granice Polski za Boles∏awa Krzywoustego

i wymieniç jej sàsiadów;

• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• pos∏ugiwaç si´ drzewem genealogicznym;
• oceniç znaczenie statutu Boles∏awa Krzywoustego;
• pokazaç na mapie podzia∏ ziem b´dàcy wynikiem postanowieƒ

testamentu Boles∏awa Krzywoustego;

Temat lekcji

ROZDZIA¸ VIII: ROZBICIE DZIELNICOWE

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

2. Wyprawy

krzy˝owe

3. Sprowadzenie

Krzy˝aków
do Polski

4. Najazd

mongolski

1. Na drodze do

zjednoczenia

K´dzierzawy, Mieszko Stary, Henryk
Sandomierski;

• genez´, zasady i znaczenie statutu

Boles∏awa Krzywoustego.

• poj´cia: wyprawy krzy˝owe, krucjata,

Lewant, joannici, Krzy˝acy, Ziemia
Âwi´ta, Królestwo Jerozolimskie,
zakony rycerskie, templariusze;

• daty: 1095 r., lata 1096–1099, 1190 r.,

lata 1202–1204, 1291r.;

• postacie: Urban II.

• poj´cia: Zakon Kawalerów Mieczo-

wych, Prusowie, Jaçwingowie, wielki
mistrz, komturstwo;

• daty: 1226 r., 1283 r., 1309 r.;
• postacie: Konrad Mazowiecki;
• sposób organizacji paƒstwa

krzy˝ackiego.

• poj´cia: Mongo∏owie, Tatarzy, Legnica,

jar∏yk;

• daty: 1223 r., 1241 r.;
• postacie: Batu-chan, Czyngis-chan,

Henryk Pobo˝ny.

• poj´cia: starosta;
• daty: 1295 r., 1300 r.;
• postacie: Henryk IV Probus,

Przemys∏ II, W∏adys∏aw ¸okietek,
Wac∏aw II, Jakub Âwinka;

paƒstwa i jego integralnoÊç terytorialnà.

• wymienione poj´cia;
• rol´ religii chrzeÊcijaƒskiej w Êredniowiecznej Europie;
• genez´ krucjat;
• pozytywne i negatywne skutki krucjat;
• zwiàzki historii Polski z historià powszechnà.

• wymienione poj´cia;
• pozytywne i negatywne skutki sprowadzenia

Krzy˝aków do Polski;

• sprzeczny z zasadami chrzeÊcijaƒskimi sposób

post´powania Krzy˝aków i ich cele;

• dlaczego Krzy˝acy byli dla Polski niebezpiecznym

sàsiadem.

• wymienione poj´cia;
• skutki najazdu mongolskiego na Polsk´;
• dlaczego Mongo∏owie odnosili zwyci´stwa nad

wojskami europejskimi.

• wymienione poj´cia;
• przyczyny zjednoczenia ziem polskich;
• rol´ poszczególnych grup spo∏ecznych, ksià˝àt

i KoÊcio∏a w zjednoczeniu;

• rol´ koronacji w zjednoczeniu królestwa polskiego.

• wymieniç czynniki ∏àczàce ziemie polskie podczas rozbicia

dzielnicowego;

• przeanalizowaç uprawnienia seniora.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;
• wymieniç przyczyny wypraw krzy˝owych;
• opowiedzieç o krucjatach, w których brali udzia∏ Piastowie;
• analizowaç tekst êród∏owy.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• oceniç znaczenie sprowadzenia Krzy˝aków do Polski;
• lokalizowaç na mapie omawiane wydarzenia;
• wymieniç osiàgni´cia Krzy˝aków;
• analizowaç tekst êród∏owy;
• na podstawie ilustracji opisaç wyglàd zamku krzy˝ackiego.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• oceniç skutki najazdu mongolskiego;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;
• analizowaç tekst êród∏owy;
• na podstawie ilustracji omówiç przebieg bitwy pod Legnicà.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç grupy spo∏eczne zainteresowane zjednoczeniem

oraz przyczyny zjednoczenia;

• oceniç znaczenie koronacji dla paƒstwa;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;

Temat lekcji

LEKCJA POWTÓRZENIOWA – EUROPA I ÂWIAT ÂRÓDZIEMNOMORSKI W WIEKACH ÂREDNICH

SPRAWDZIAN WIADOMOÂCI Z DZIA¸ÓW VII i VIII

ROZDZIA¸ IX: ODRODZENIE KRÓLESTWA POLSKIEGO

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

2. Czasy W∏adys∏awa

¸okietka

3. Paƒstwo

Kazimierza
Wielkiego

1. Spo∏eczeƒstwo

Êredniowieczne

2. Miasto i jego

mieszkaƒcy

3. ˚ycie codzienne

na wsi

• przyczyny i przebieg zjednoczenia.

• daty: 1308 r., 1314 r., 1320 r.,

lata 1320–1321, 1331 r.

• poj´cia: uniwersytet, ˝upa, osadnic-

two, przywilej sk∏adu, RuÊ Halicka;

• daty: 1335 r., 1343 r., 1364 r.;
• postacie: Kazimierz Wielki,

Jaros∏aw Bogoria ze Skotnik;

• miejsce i warunki pokoju z Krzy˝akami;
• osiàgni´cia i pora˝ki Kazimierza

Wielkiego.

• poj´cia: stan, monarchia

patrymonialna, monarchia stanowa,
rycerz (szlachcic), mieszczanie,
kmiecie, duchowieƒstwo, Korona
Królestwa Polskiego, system
feudalny, suzeren, wasal, lenno.

• poj´cia: lokacja, zasadêca, rynek,

ratusz, patrycjat, pospólstwo, plebs,
wójt, rada miejska, burmistrz;

• daty: 1220 r., 1233 r.

• poj´cia: so∏tys, wolnizna, czynsz,

dwupolówka, trójpolówka;

• warunki lokacji wsi na prawie niemiec-

kim, prawa i obowiàzki osadników.

• zwiàzki przyczynowo-skutkowe zachodzàce

pomi´dzy wydarzeniami;

• genez´, przebieg i skutki omawianych wydarzeƒ.

• wymienione poj´cia;
• zwiàzek mi´dzy osiàgni´ciami Kazimierza Wielkiego

a pozycjà Polski na arenie mi´dzynarodowej;

• zwiàzki przyczynowo-skutkowe zachodzàce mi´dzy

wydarzeniami;

• dlaczego Kazimierz zosta∏ nazwany Wielkim.

• wymienione poj´cia;
• zasad´: „Wasal mego wasala nie jest moim

wasalem”;

• struktur´ spo∏eczeƒstwa Êredniowiecznego;
• wp∏yw urodzenia na pozycj´ spo∏ecznà.

• wymienione poj´cia;
• rol´, jakà pe∏ni∏y miasta w ˝yciu paƒstwa;
• struktur´ spo∏ecznà Êredniowiecznego miasta;
• warunki lokacji miast na prawie niemieckim.

• wymienione poj´cia;
• pochodzenie nazw niektórych miejscowoÊci;
• rol´ ch∏opów jako podstawy systemu feudalnego.

• dokonaç rachunku strat (szczególnie terytorialnych), które Polska

ponios∏a w okresie rozbicia dzielnicowego.

• wymieniç sojuszników i wrogów paƒstwa W∏adys∏awa ¸okietka;
• okreÊliç zasi´g terytorialny paƒstwa W∏adys∏awa ¸okietka;
• wymieniç osiàgni´cia i pora˝ki ¸okietka;
• analizowaç tekst êród∏owy.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• oceniç znaczenie pokoju w Kaliszu;
• wymieniç osiàgni´cia dyplomatyczne, kulturalne i gospodarcze

Kazimierza Wielkiego;

• oceniç znaczenie za∏o˝enia uniwersytetu w Krakowie;
• dokonaç rekonstrukcji wydarzeƒ na podstawie tekstu êród∏owego;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• porównaç monarchi´ patrymonialnà ze stanowà;
• omówiç system zale˝noÊci w spo∏eczeƒstwie feudalnym.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• omówiç warunki ˝ycia w mieÊcie;
• korzystajàc z ilustracji i podr´cznika, scharakteryzowaç ˝ycie

w Êredniowiecznym mieÊcie;

• na podstawie planu opisaç wyglàd Êredniowiecznego miasta.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• omówiç prawa i obowiàzki osadników;
• wymieniç prawa zasadêcy;
• omówiç warunki ˝ycia na wsi;
• analizowaç tekst êród∏owy.

Temat lekcji

ROZDZIA¸ X: LUDZIE ÂREDNIOWIECZA

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

4. Kultura wieków

Êrednich

5. W cieniu

koÊcio∏ów
i zamków

1. Unia Polski

z Litwà

2. Wielka wojna

z Zakonem
(1409–1411)

3. Na soborze

w Konstancji

• poj´cia: uniwersalizm kultury Êred-

niowiecznej, asceta, giermek, schola-
styka, sztuki wyzwolone, teologia;

• postacie: Êw. Tomasz z Akwinu;
• wzorce i idea∏y Êredniowiecza.

• poj´cia: styl romaƒski, mozaika,

rotunda, gotyk, nawa, apsyda,
prezbiterium;

• cechy stylu romaƒskiego.

• poj´cia: unia, unia personalna;
• daty: 1385 r., 1386 r.;
• postacie: Ludwik W´gierski, Jadwiga,

W∏adys∏aw Jagie∏∏o.

• poj´cia: choràgiew;
• daty: lata 1409–1411, 15 VII 1410 r.,

1411 r., 1413 r.;

• postacie: Witold, Ulrich von Jungin-

gen, Henryk von Plauen.

• poj´cia: sobór, husytyzm;
• daty: lata 1414–1418;
• postacie: Jan Hus, Miko∏aj Tràba,

Zawisza Czarny, Pawe∏ W∏odkowic.

• wymienione poj´cia;
• zwiàzek mi´dzy kulturà wieków Êrednich i wspó∏czesnà;
• uniwersalny charakter kultury Êredniowiecznej.

• wymienione poj´cia;
• znaczenie osiàgni´ç kultury wieków Êrednich.

• wymienione poj´cia;
• geneza i warunki unii z Litwà;
• znaczenie chrztu Litwy dla Krzy˝aków;
• skutki unii w Krewie dla Polski i Litwy.

• wymienione poj´cia;
• znaczenie wielkiej wojny z zakonem krzy˝ackim

i bitwy grunwaldzkiej dla dalszych stosunków
polsko-krzy˝ackich.

• wymienione poj´cia;
• poglàdy Paw∏a W∏odkowica oraz znaczenie jego

wystàpienia na soborze w Konstancji.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• podaç czynniki decydujàce o uniwersalnym charakterze kultury

Êredniowiecza;

• wymieniç najstarsze uniwersytety w Europie i przedmioty, które

na nich wyk∏adano;

• opowiedzieç o ˝yciu ˝aków;
• analizowaç tekst êród∏owy.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç i opisaç wybrane zabytki sztuki romaƒskiej w Polsce;
• analizowaç tekst êród∏owy.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç przyczyny i skutki unii w Krewie;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;
• wymieniç warunki unii w Krewie;
• analizowaç tekst êród∏owy.

• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;
• wymieniç przyczyny i skutki wielkiej wojny z Krzy˝akami

oraz warunki pokoju w Toruniu w 1411 r.;

• opisaç wyglàd zamku w Malborku;
• oceniç wk∏ad W∏adys∏awa Jagie∏∏y w umacnianie paƒstwa

polskiego.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;
• analizowaç tekst êród∏owy;
• omówiç znaczenie soboru w Konstancji.

Temat lekcji

LEKCJA POWTÓRZENIOWA – ODRODZENIE I ROZKWIT ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA POLSKIEGO

SPRAWDZIAN WIADOMOÂCI Z DZIA¸ÓW IX i X

ROZDZIA¸ XI: POLSKA JAGIELLONÓW

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

4. Imperium

osmaƒskie

5. Wojna trzynasto-

letnia (1454–1466)

6. Kultura póênego

Êredniowiecza
w Polsce

1. Osiàgni´cia

paƒstw
pozaeuropejskich

2. Przyczyny

odkryç
geograficznych

3. Wielcy ˝eglarze

odkrywcy

• poj´cia: Turcy osmaƒscy, janczarzy,

haracz;

• daty: 1396 r., 1440 r., 1444 r., 1453 r.;
• postacie: W∏adys∏aw Warneƒczyk,

Jan Hunyady.

• poj´cia: Zwiàzek Pruski, inkorporacja,

listy kaperskie, pospolite ruszenie,
wojsko zaci´˝ne;

• daty: lata 1454–1466, 1462 r., 1466 r.;
• postacie: Kazimierz Jagielloƒczyk,

Jan Ba˝yƒski, Piotr Dunin.

• poj´cia: styl gotycki, cechy, bractwa,

turniej, honor;

• postacie: Miko∏aj Kopernik, Jakub

Parkoszowic, Wojciech z Brudzewa,
Jan D∏ugosz, Wit Stwosz, Jan
Ostroróg;

• cechy stylu gotyckiego w architekturze.

• poj´cia: Inkowie, Aztekowie,

Majowie, hinduiÊci, Quetzalcóatl,
Budda, Akbar, Tenochtitlán.

• poj´cia: kompas, karawela;
• daty: 1492 r.;
• postacie: Martin Behaim, Ptolemeusz;
• genez´ wielkich odkryç

geograficznych.

• daty: 1487 r., 1492 r., 1498 r., lata

1519–1522;

• wymienione poj´cia;
• znaczenie najazdu Turków na Europ´;
• prze∏omowoÊç daty: 1453 r.

• wymienione poj´cia;
• znaczenie wojny trzynastoletniej;
• zwiàzek miedzy osiàgni´ciami politycznymi

a rozwojem gospodarczym;

• genez´ wzrostu znaczenia Polski w XVI w.

• wymienione poj´cia;
• powiedzenie, ˝e okres panowania Kazimierza Jagiel-

loƒczyka to „z∏ota jesieƒ“ polskiego Êredniowiecza;

• dlaczego kultura póênego Êredniowiecza mia∏a cha-

rakter stanowy;

• znaczenie dzie∏a Jana D∏ugosza dla Polaków.

• wymienione poj´cia;
• znaczenie osiàgni´ç paƒstw pozaeuropejskich;
• zwiàzki mi´dzy osiàgni´ciami ludów pozaeuropejskich

a cywilizacjà wspó∏czesnà.

• wymienione poj´cia;
• zwiàzki przyczynowo-skutkowe zachodzàce mi´dzy

wydarzeniami;

• rol´ zmian technicznych w budowie okr´tów oraz

wprowadzenia nowych urzàdzeƒ nawigacyjnych.

• dlaczego ˝eglarze poszukiwali drogi morskiej do Indii;
• w jakiej kolejnoÊci nast´powa∏y najwa˝niejsze

odkrycia geograficzne.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• lokalizowaç omawiane wydarzenia na mapie;
• przedstawiç skutki najazdu Turków na Europ´;
• wyjaÊniç, czy sàsiedztwo z Turcjà by∏o dla Polski korzystne,

czy nie i dlaczego.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• analizowaç tekst êród∏owy;
• wymieniç osiàgni´cia polityczne Kazimierza Jagielloƒczyka;
• lokalizowaç wydarzenia na mapie;
• wymieniç warunki II pokoju toruƒskiego.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• rozpoznaç budowle w stylu gotyckim;
• wymieniç wybrane zabytki stylu gotyckiego w Polsce;
• porównaç cechy stylu romaƒskiego i gotyckiego;
• opisaç o∏tarz Wita Stwosza i scharakteryzowaç poglàdy

Jana Ostroroga.

• operowaç poznanymi poj´ciami;
• wymieniç osiàgni´cia paƒstw pozaeuropejskich;
• lokalizowaç na mapie omawiane wydarzenia;
• porównaç pod wzgl´dem poziomu rozwoju cywilizacje

pozaeuropejskie i Europ´.

• opisaç wyprawy wielkich ˝eglarzy;
• omówiç zwiàzki przyczynowo-skutkowe;
• dokonaç selekcji informacji z ró˝nych êróde∏ wiedzy;
• lokalizowaç na mapie omawiane wydarzenia;
• wymieniç wynalazki, które przyczyni∏y si´ do odkrycia nowych ziem.

• analizowaç tekst êród∏owy;
• przedstawiç odkrycia geograficzne w porzàdku chronologicznym;
• wymieniç nazwiska odkrywców.

Temat lekcji

ROZDZIA¸ XII: WIELKIE ODKRYCIA GEOGRAFICZNE

Uczeƒ zna, pami´ta

C

Ce

elle

e k

ks

szztta

a∏∏c

ce

en

niia

a w

w u

ujj´

´c

ciiu

u o

op

pe

erra

ac

cyyjjn

nyym

m

Uczeƒ rozumie

Uczeƒ potrafi

4. Skutki odkryç

• postacie: Bart∏omiej Diaz,

Henryk ˚eglarz, Krzysztof Kolumb,
Vasco da Gama, Amerigo Vespucci,
Ferdynand Magellan;

• przebieg wielkich odkryç

geograficznych.

• poj´cia: bank, kolonie, konkwistadorzy,

koloniÊci, tubylcy, Indianie, Cuzco;

• skutki odkryç geograficznych;
• postacie: Aleksander VI, Francisco

Pizarro, Ferdynand Cortez.

• wymienione poj´cia;
• znaczenie odkryç dla Europy i terenów nowo odkrytych;
• zwiàzki mi´dzy osiàgni´ciami ludów pozaeuropejskich

a cywilizacjà wspó∏czesnà.

• lokalizowaç na mapie omawiane wydarzenia;
• dokonaç klasyfikacji skutków odkryç geograficznych;
• wymieniç nowe szlaki handlowe i paƒstwa, które najbardziej

skorzysta∏y z odkryç.

Temat lekcji

LEKCJE POWTÓRZENIOWE: 1. STARO˚YTNOÂå, 2. EUROPA ÂREDNIOWIECZNA, 3. POLSKA PIASTÓW, 4. POLSKA JAGIELLONÓW

CA¸OROCZNY SPRAWDZIAN WIADOMOÂCI, OMÓWIENIE I POPRAWA SPRAWDZIANU