Leki przeciwpadaczkowe

Farmakologia

III rok

Ćwiczenie 1

Neuroprzekaźniki OUN

• Ach

• NA

• D

• GABA

• Glicyna

• Kwas glutaminowy,

kwas asparaginowy

• D

• 5-HT

• A, H

kwas asparaginowy

• Peptydy

GABA – kwas γ-aminomasłowy

Neuroprzekaźnik hamujący

Struktura receptora GABA A

Miejsce wiążące GABA i agonistów

Miejsce wiążące benzodiazepiny

Działanie:

Połączenie GABA z

receptorem zwiększa

dokomórkowy napływ jonów

Ca

2+

i powoduje jej

hiperpolaryzację. Efektem

Miejsce wiążące benzodiazepiny

(tzw. Receptor BZD)

Miejsce wiążące barbiturany,

związki pobudzające i
drgawkotwórcze

hiperpolaryzację. Efektem

jest hamowanie aktywności

komórki

GABA+receptor





napływ Ca

2+







hiperpolaryzacja





hamowanie aktywności neuronu

Receptory:

GABA A

GABA B

Kwas glutaminowy i kwas asparaginowy

Neuroprzekaźniki pobudzające

Działanie:

Powodują depolaryzację błony

postsynaptycznej i powstanie

potencjały czynnościowego.

Są przekaźnikami w około 30-

40% synaps centralnego układu

Antagoniści
receptorów

Receptory:

NMDA

AMPA-kainowe

40% synaps centralnego układu

nerwowego.

W warunkach fizjologicznych

uwalniane w niewielkich

ilościach.

Pobudzając receptory NMDA

powodują otwarcie

odpowiednich kanałów i nasilają

wnikanie jonów wapnia do

wnętrza komórki.

receptorów
NMDA:

Leki
p/parkinsonowskie
(aktywują
przekaźnictwo
dopaminergiczne)

Anksjolityki

Leki p/drgawkowe

AMPA-kainowe

Kwiskwalenowe

Cele stosowania leków

p/padaczkowych

• Zahamowanie występowania napadów

• Wydłużenie przerw między napadami

• Skrócenie czasu trwania napadu

• Skrócenie czasu trwania napadu

• Ograniczenie odogniskowego promieniowania

wyładowań

Wskazania dla leków p/padaczkowych:

• Padaczka

• Epizody maniakalne

• Schizofrenia

• Schizofrenia

• Zaburzenia zachowania – zachowanie agresywne

i agresja

• Zespoły abstynencyjne

• Neuralgie

Podział ze względu na budowę

chemiczną:

• Pochodne hydantoiny

– Fenytoina

• Pochodne iminostylbenu

– Karbamazepina

• Barbiturany

• Pochodne benzodiazepiny

– Klonazepam
– Diazepam
– Lorazepam
– Nitrazepam

• Barbiturany

– Fenobarbital
– Primidon

• Pochodne kwasu

walproinowego

– Kwas walproinowy

– Nitrazepam
– Midazolam (czasami)

• Inne pochodne

– Wigabatryna (silnie

p/świądowa)

– Lamotrigina
– Topiramat
– Tiagabina
– Lewetiracetam
– Zonisamid

Mechanizm działania p/padaczkowego

•

Blokada napięciowozależnych kanałów sodowych (powoduje ograniczenie
ciągłego i powtarzającego się wzbudzania neuronów) – hamowanie
napływu jonów Na

+

do komórki i wypływu jonów K

+

z komórki)

•

Nasilenie hamowania synaptycznego za pośrednictwem GABA

•

Zapobieganie wnikania jonów Ca

2+

(hamowanie kanału Ca

2+

sterowanego

napięciem)

•

Zapobieganie uwalnianiu aminokwasów pobudzających (kwas
glutaminowy, kwas asparaginowy)

•

Zahamowanie pobudzenia receptorów NMDA przez kwas glutaminowy

Leki działające głównie blokująco na

napięciowozależne kanały jonowe

• Karbamazepina, okskarbamazepina

• Kwas walproinowy

•

• Fenytoina

• Lamotrigina

KARBAMAZEPINA

Mechanizm działania nie do końca

poznany.

Podaje się wpływ na kanały jonowe (Na,

K, Ca), zmniejszenie uwalniania
asparaginianu (aminokwas pobudzający
OUN), zwiększenie GABA w OUN i in.

•

Wskazania:

–

Padaczka (napady częściowe i wtórnie
uogólnione)

–

Choroba afektywna dwubiegunowa

–

Zespoły bólowe (głównie neuralgie np.
nerwu V, neuralgii po półpaścu)

•

Przeciwwskazania

•

Działania niepożądane

–

Zaburzenia widzenia

–

Zaburzenia snu

–

Bóle, zawroty głowy

–

Nudności, wymioty

–

Bóle brzucha

–

Suchość w jamie ustnej

–

Zaburzenia łaknienia

–

Ataksja

–

Leukopenia, niedokrwistość

•

Przeciwwskazania

–

Zaburzenia funkcji wątroby

–

Karbamazepina wchodzi w liczne interakcje
jako induktor cytochromu P450 (zespołu
enzymów złożonego z wielu izoenzymów,
które metabolizują wielu leków).

–

Przyspiesza metabolizm:

•

Haloperidolu

•

Benzodiazepin

•

Trójpierścieniowych leków
przeciwdepresyjnych (TLPD)

•

Fluoksetyny

•

Doustnych środków antykoncepcyjnych

KARBAMAZEPINA

Preparaty:

–

Amizepin (0.2) tabl.

–

Tegretol (100mg/5ml) syrop

–

Tegretol CR 200 (0.2) tabl. o przedł. działaniu

–

Tegretol CR 400 (0.4) tabl. o przedł. działaniu

–

Neurotop ret 300 (0.3) tabl.

–

Neurotop 600 (0.6) tabl.

Dawkowanie:

–

0.8-1.2g/dobę

–

3x dziennie preparaty krótkodziałające

–

2x dziennie preparaty o przedłużonym działaniu

–

Zaczynamy od małych dawek

–

W neuralgii: początek od ¼ tabletki i stopniowo, powoli włączamy większą dawkę

Przykłady:

–

Amizepin- początkowo 2x200mg, potem zwiększamy dawkę o 200mg do dawki pożądanej,
np. 3x200mg (max. 1600mg/dobę)

–

Neurotop ret – początkowo 1-2x kapsułka po 300mg, potem zwiększamy do dawki
pożądanej, np. 2x600mg

KWAS WALPROINOWY

Mechanizm działania:

–

Blokuje napięciowozależne kanały
jonowe

–

Zmniejsza pobudliwość neuronów

–

Zwiększa stężenie GABA

•

Wskazania:

–

Padaczka

–

Zaburzenia psychiczne

•

Przeciwwskazania:

–

Ciężkie choroby wątroby i trzustki

•

Preparaty:

–

Depakine chrono 300 (0.3) tabl. o
przedł. działaniu

–

Depakine chrono 500 (0.5) tabl. o
przedł. działaniu

–

Convulex 150 (0.15) tabl.

–

Zaburzenia psychiczne

–

Bóle głowy, migreny

–

Zespoły abstynencyjne (alkoholowe,
lekowe)

•

Działania niepożądane:

–

Drżenie kończyn

–

Niepokój

–

Wypadanie włosów

–

Przyrost wagi

–

Brak łaknienia

–

Nudności, wymioty

–

Zaburzenia czynności wątroby

–

Convulex 150 (0.15) tabl.

–

Convulex 300 (0.3) tabl.

–

Convulex 500 (0.5) tabl.

•

Dawkowanie

–

1-2x 300mg

 3-5x 500mg

•

Uważa się, że nie wpływa na
metabolizm doustnych leków
antykoncepcyjnych

FENYTOINA

Stabilizuje błony komórkowe
(w tym neuronalne)
Silnie wiąże się z białkami – efekt

działania zależny od wolnej
fenytoiny. Ze względu na
nieliniowy metabolizm wymaga

•

Wskazania:

– Padaczka
– Neuralgia n. V
– Arytmia (komorowe zaburzenia

rytmu wywołane glikozydami
naparstnicy – fenytoina wypiera
glikozydy z ich połączeń w mięśniu
sercowym)

nieliniowy metabolizm wymaga
monitorowania stężenia w
osoczu.

Jest silnym induktorem

cytochromu P450 (CYP3A4) –
osłabia działanie innych leków
metabolizowanych przez ten
cytochrom (w tym leków
antykoncepcyjnych)

– Inne leki indukujące cytochrom

P450 - Karbamazepina,
Fenobarbital

sercowym)

•

Działania niepożądane:

– Przerost dziąseł (głównie młodzi) –

bóle, krwawienia, rozpulchnienie
dziąseł

– Skórne reakcje alergiczne
– Nadmierne owłosienie

•

Preparaty:

– Phenytoinum (0.1) tabl.
– Dawka dobowa: 0.2-0.3g

LAMOTRYGINA

Wskazania:

– Padaczka

– Choroba afektywna

dwubiegunowa

• Preparaty:

– Lameptil S (0.025) tabl.

– Lameptil S (0.05) tabl.

– Lameptil S (0.1) tabl.

– Lameptil S (0.2) tabl.

– Lameptil S (0.2) tabl.

– Plexxo 25 (0.025) tabl.

– Plexxo 50 (0.050) tabl.

– Plexxo 100 (0.1) tabl.

Leki nasilające głównie działanie GABA

• Barbiturany

• Dezoksybarbiturany

•

• Benzodiazepiny

• Wigabatryna

• Tiagabina

BARBITURANY

Fenobarbital działa poprzez

receptor GABA A

Działania niepożądane:

– Silna depresja OUN
– Sedacja (uspokojenie)
– Ataksja (niezborność ruchów)

•

Preparaty:

– Luminalum (0.015) czopki

doodbytnicze

– Luminalum (0.1) tabl.

– Dawka dobowa: 0.05-0.2g

– Ataksja (niezborność ruchów)
– Nasilenie zaburzeń

charakterologicznych

Przeciwwskazania:

– Zatrucie środkami działającymi

depresyjnie na OUN

– Choroby wątroby i serca
– Wstrząs
– Porfiria

DEZOKSYBARBITURANY

Prymidon

Ulega biotransformacji do m.in.

fenobarbitalu

• Preparaty:

– Mizodin (0.25) tabl.

BENZODIAZEPINY

Mechanizm działania:

–

Agoniści receptorów GABA A (agonizm
niebezpośredni)

–

Ponadto BZD zmniejszają uwalnianie
glutaminianu – głównego
neurotransmitera pobudzającego OUN

–

Działanie p/drgawkowe mają głównie
BZD długodziałające: diazepam,
klonazepam, lorazepam, nitrazepam,

•

Wady benzodiazepin:

–

Niestety chętnie stosowane

–

Ryzyko tolerancji receptorowej

–

Ryzyko uzależnień (relanium, estazolam
– powszechne uzależnienie)

–

Liczne interakcje (także z lekami
p/padaczkowymi)

–

Wskazana terapia krótkoterminowa (2
tygodnie terapii, 2 tygodnie

BZD długodziałające: diazepam,
klonazepam, lorazepam, nitrazepam,
niekiedy midazolam

Inne działania BZD:

–

Przeciwlękowe (anksjolityczne)

–

Uspokajające (sedatywne)

–

Nasenne

–

Miorelaksacyjne

•Działania niepożądane:

–

Senność, ospałość

–

Zaburzenia mowy

–

Zaburzenia koordynacji wzrokowo-
ruchowej

–

Działanie prodrgawkowe

tygodnie terapii, 2 tygodnie
stopniowego odstawiania)

•

Długotrwałe stosowanie BZD niesie
ryzyko:

–

Uzależnienia

–

Wywołania stanu padaczkowego przy
nagłym odstawieniu

–

Wystąpienia zespołu odstawiennego

Diazepam

• Długodziałający

• Przeciwdrgawkowy

• Nie stosować dłużej niż 2 tygodnie!

• Nie stosować dłużej niż 2 tygodnie!

• Działania niepożądane (drogą dożylną)

– Zapaść

– Depresja oddechowa

Diazepam - preparaty

Relanium (0.01) amp.

– Dawkowanie:

•

Doraźnie do przerywania napadu
lęku lub stanu padaczkowego i w
premedykacji

•

Ostre stany lękowe: 2-20mg i.v., i.m.
(głęboko)

•

Stan padaczkowy: 10-20mg i.v.
(maksymalnie do 60mg – 6amp.)

Diazepam RecTubes 0.005/2,5ml

wlewka doodbytnicza

Diazepam RecTubes 0.01/2,5ml

wlewka doodbytnicza

– Wskazania:

•

Drgawki padaczkowe

•

Stan padaczkowy

•

Drgawki gorączkowe (też

(maksymalnie do 60mg – 6amp.)

•

Premedykacja: 10-15mg i.m. 30 min.
Przed zabiegiem lub i.v. tuż przed
zabiegiem

Relanium (0.002) tabl.
Relanium (0.005) tabl.

– Dawkowanie:

•

2-10mg 2-4x/dobę

Relanium (0.002/5ml) zawiesina

doustna

– Dawkowanie:

•

Dzieci: 1-2.5mg 3-4x/dobę

•

Dorośli: 2-10mg 2-4x/dobę

•

Drgawki gorączkowe (też
profilaktycznie w trakcie gorączki)

– Dawkowanie:

•

Indywidualnie od 10 do 30mg

•

Dzieci 10-15kg – 0.005

•

Dzieci >15kg – 0.01

•

Dorośli – 0.02 (2 wlewki po 10mg)

•

Przy braku poprawy po 10 min. u
dzieci dawkę można powtórzyć, a u
dorosłych podać dodatkowo 10mg.

Klonazepam

• Preparaty:

– Clonazepamum

(0.0005=0,5mg) tabl.

– Clonazepamum (0.002) tabl.

• Dawkowanie:

• Początkowo 0.5mg 3x/dobę,

Sposób działania:

Silne działanie
p/drgawkowe – hamuje
aktywność ogniska
padaczkowego i

• Początkowo 0.5mg 3x/dobę,

potem do 4-8mg 3x/dobę

– Clonazepamum 0.001 amp.

• Dawkowanie:

• 1-2amp i.v. w bolusie, potem

wlew kroplowy maksymalnie
8mg/dobę w leczeniu stanu
padaczkowego)

padaczkowego i
rozprzestrzenianie się
wyładowań

Często stosowany w
bezsenności
(nieprawidłowo)

Ogólne zasady stosowania leków

p/padaczkowych:

•

Dobór i dawka leku – indywidualna

•

Rozpoczynamy leczenie od jednego leku z powolnym dochodzeniem do
dawki docelowej (tj. najmniejszej ilości napadów przy najniższej dawce)

•

Wyznaczamy pacjentowi pory przyjmowania leku

•

Wyznaczamy pacjentowi pory przyjmowania leku

•

Leki powinny być przyjmowane o ściśle wyznaczonej porze dnia – należy
pamiętać o formach retard (przyjmowanie 2x dziennie)

•

Wybór leku u kobiet musi uwzględniać wpływ na stosowaną terapię
hormonalną i działanie teratogenne leku.