9

Uk³ady i urz¹dzenia

elektroniczne kojarz¹ siê przede

wszystkim z takimi podzespo³ami,

jak uk³ady scalone,

rezystory, kondensatory, czy elementy

indukcyjne. Jednak w produkcji tych

urz¹dzeñ, ich eksploatacji, konserwacji

i serwisie, korzysta siê z ró¿nego

rodzaju preparatów

chemicznych i akcesoriów.

P

reparaty chemiczne dla elektroniki to obecnie szeroki asor-

tyment p³ynów, past, proszków, akcesoriów, o ró¿nych prze-

znaczeniach. U¿ywaj¹ ich nie tylko producenci wszelkiego

rodzaju urz¹dzeñ elektronicznych, pracownicy laboratoriów

i serwisów, lecz tak¿e hobbyœci. W artykule dokonano próby sklasy-

fikowania preparatów chemicznych i akcesoriów u¿ywanych w elek-

tronice, opisano ich w³aœciwoœci i zastosowania, a tak¿e zebrano in-

formacje o wiêkszych firmach, które te preparaty na naszym rynku roz-

prowadzaj¹. Mo¿e siê okazaæ, ¿e nie uda³o siê dotrzeæ do wszystkich

CHEMIA

DLA

ELEKTRONIKI

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001

r

PORADNIK

ELEKTRONIKA

Nazwa

Zastosowania

Producent

Dystrybutor

preparatu

Kontakt PR

Czyœci i smaruje potencjometry

AG chemia AG chemia

i inni

Kontakt PS

Czyœci oraz smaruje zestyki,

AG chemia AG chemia

z³¹cza, prze³¹czniki

i inni

Kontakt 60

Czyœci oraz smaruje zestyki,

Kontakt

TME

z³¹cza, prze³¹czniki

Chemie

SEMICON

Kontakt S

Czyœci mocno zabrudzone

AG chemia AG chemia

zestyki i z³¹cza. Usuwa tlenki,

i inni

siarczki, t³uszcze, wosk itp.

Kontakt U

Zmywa obwody drukowane

AG chemia AG chemia

z kalafonii, topnika, t³uszczów itp.

i inni

Kontakt WL

Czyœci i odt³uszcza podzespo³y,

Kontakt

TME

zestyki, obwody drukowane.

Chemie

SEMICON

Usuwa kalafoniê

Kontakt 40 AG Czyœci, smaruje, usuwa wilgoæ,

AG chemia AG chemia

uwalnia zatarte mechanizmy

i inni

Kontakt 40

Do konserwacji styków pokrytych

Kontakt

TME

metalami szlachetnymi

Chemie

SEMICON

Kontakt 61

Antykorozyjny i smaruj¹cy.

AG chemia AG chemia

Do wra¿liwych styków i napêdów

i inni

Kontakt Gold 2000 Do konserwacji styków pokrytych

AG chemia AG chemia

metalami szlachetnymi

i inni

Electro-Wash PX Do czyszczenia zestyków. Usuwa t³uszcz, Chemtronics ELFA

tlenki itp., smaruje

POW-R-Wash CZ Do czyszczenia zestyków i aparat. elektron. Chemtronics ELFA

Nie smaruje

Electro-Wash PX Do czyszczenia zestyków. Usuwa t³yszcz,

Chemtronics

Elfa

tlenki itp., smaruje.

Kontakt CD

Czyœci czytniki p³yt

AG chemia AG chemia

(IPA)

kompaktowych

i inni

Kontakt IPA

Czyœci urz¹dzenia optyczne,

Kontakt

TME

napêdy dysków, g³owic AV itd.

Chemie

SEMICON

Video spray

Czyœci g³owice AV

AG chemia

AG chemia

i inni

Video 90

Czyœci g³owice AV

Kontakt

TME

Chemie

SEMICON

Pianka do

Czyœci ekrany komputerów,

AG chemia AG chemia

czyszczenia AG szklane elementy skanerów,

i inni

kopiarek itp.

T a b l i c a 1. Aerozole

firm, które na tym rynku dzia³aj¹

lub ¿e zosta³y pominiête jakieœ

produkty. W razie potrzeby do te-

matu wrócimy.

Jednoznaczne sklasyfikowanie

preparatów chemicznych stoso-

wanych w elektronice jest trud-

ne, poniewa¿ niektóre z nich, sto-

sowane do tych samych celów,

wystêpuj¹ pod ró¿nymi postacia-

mi. Na przyk³ad, lakiery do p³y-

tek drukowanych mog¹ byæ w p³y-

nie lub w aerozolu. Najbardziej

praktyczna jest chyba klasyfikacja

mieszana, grupuj¹ca preparaty

wed³ug ich postaci albo zastoso-

wania.

Aerozole

To najliczniejsza grupa chemika-

liów o ró¿nych zastosowaniach,

np. przeznaczonych do czyszcze-

nia i konserwacji zestyków, wy-

konywania i zabezpieczania ob-

wodów drukowanych, usuwania

wilgci, smarowania precyzyjnych

Aerozole firmy AG chemia

Pasta lutownicza i kalafonia

firmy AG chemia

10

r

PORADNIK

ELEKTRONIKA

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001

Nazwa

Zastosowania

Producent

Dystrybutor

preparatu

Smar

Z dodatkiem teflonu

AG chemia AG chemia,

silikonowy TF

Do precyzyjnych mechanizmów

TME

_40

o

C

÷

+200

o

C

Smar silikonowy

Ogólnego stosowania.

SERV SGT

Do elementów plastyk.

bd

TME

Odporny na wys. temper.

Smar

Do powierzchni i czêœci

WACKER

ELFA,

silikonowy 400 M

ruchomych _40

o

C

÷

+180

o

C

SEMICON

Smar syntetyczny

Do ³o¿ysk œlizgowych

SPG

i detali z tworzyw sztucznych

Electrolube ELFA

_40

o

C

÷

+125

o

C

Pasta silikonowa N Izoluje uk³ady elektroniczne,

AG chemia

AG chemia,

zapobiega przebiciom

TME

Pasta silikonowa H Termoprzewodz¹ca, u³atwia

AG chemia AG chemia,

przekazywanie ciep³a z el. elektr.

TME

do radiatora

Pasta P4

Nie topi¹ca siê silikonowa
hydrofobowa pasta

Wacker

ELFA

dielektryczna. Nie ma w³asnoœci
smaruj¹cych

Pasta P12

Silikonowa, nie topi siê,

Wacker

ELFA

termoprzewodz¹ca, izolacyjna

Pasta HTCP

Bezsilikonowa termoprzewodz¹ca

Electrolnbe ELFA

izolacyjna

Pasta HTSP

Silikonowa, termoprzewodz¹ca

Electrolnbe ELFA

z wype³niaczem _ tlenkiem metalu

Smar przewodz¹cy

Smar silikonowy z dodatkiem srebra. bd

ELFA

7100

B.dobre w³aœciwoœci smaruj¹ce.
i przewodz¹ce

Pasta silikonowa

U³atwia odprowadzanie ciep³a

AG chemia AG chemia,

termoprzewodz. Silpox z elementów mocy

TME

Pasta

U³atwia odprowadzanie ciep³a

AG chemia TME

termoprzewodz¹ca WP z elementów mocy
Smar LSM

Smaruje elementy napêdowe

AG chemia AG chemia,

sprzêtu AV

TME

Pasta lutownicza

Œrednio aktywny topnik do lutowania AG chemia AG chemia,

TME

Bezkwasowa pasta Do lutowania

Hakko

TME

lutown.
Pasta lutownicza

Cyna 62%, o³ów 36%, srebro 2%.

bd

TME

Solder SMD

Do elementów SMD

Pasta lutownicza

Do dozowników. Do monta¿u SMD. Alphametals. TME

RMA 390

W skrzykawce 10 ml

Pasta lutownicza

Do monta¿u powierzchniowego.

Multicore 10 BAS 86 62% cyny, 36% o³owiu,

Multicore

ELFA

2% srebra.

Pasta topnikowa

Bezhalogenkowy, niekorozyjny

Multicore

ELFA

450-01

topnik. Pozostawia b.ma³o resztek

Topnik w paœcie

Niekorozyjny topnik na bazie kalafonii Multicore

ELFA

Ersin R.F. 10

Topnik w paœcie

Niekorozyjny topnik do lutowania

Multicore

ELFA

F 10 P

wiêkszoœci metali. Bez chlorku cynku

Topnik w ¿elu RMA Do napraw i monta¿u SMD

bd

TME

Smar do ochrony Smar do stosowania na zestykach

Electrolube ELFA

zestyków SGB

SEMICON

Pisak dozuj¹cy

Zawiera olej do czyszczenia zestyków Electrolube ELFA

olej EML 05

SEMICON

bd _ brak danych

T a b l i c a 1. Aerozole (ci¹g dalszy)

Nazwa

Zastosowania

Producent

Dystrybutor

preparatu

Screen 99

Czyœci ekrany komputerów,

Kontakt

TME

szklane elementy skanerów, kopiarek itp. Chemie

SEMICON

antystatic AG

Usuwa ³adunki statyczne

AG chemia AG chemia

i zapobiega ich tworzeniu

i inni

Antystatic 100 Usuwa ³adunki statyczne

Kontakt

TME

i zapobiega ich tworzeniu

Chemie

SEMICON

printer AG

Czyœci mechanizmy oraz g³owice

AG chemia

AG chemia

drukuj¹ce w drukarkach ig³owych

i inni

Printer 66

Czyœci mechanizmy oraz g³owice

Kontakt

TME

drukuj¹ce w drukarkach ig³owych

Chemie

SEMICON

degreaser AG

Czyœci i odt³uszcza silnie

AG chemia AG chemia

zabrudzone mechanizmy

i inni

Degreaser 65

Czyœci i odt³uszcza silnie

Kontakt

TME

zabrudzone mechanizmy

Chemie

SEMICON

Cleaner AG

Czyœci obudowy sprzêtu

AG chemia AG chemia

komputerowego i biurowego

i inni

Surface 95

Czyœci obudowy sprzêtu

Kontakt

TME

komputerowego i biurowego

Chemie

SEMICON

transparent AG Powoduje, ¿e papier staje siê

AG chemia AG chemia

przezroczysty. U¿ywany do p³ytek druk.

i inni

Transparent 21 Chroni œwie¿o wykonane

Kontakt

TME

p³ytki drukowane

Chemie

SEMICON

przed œniedzi¹, u³atwia lutowanie

odkurzacz

Sprê¿one powietrze do usuwania

AG chemia AG chemia

kurzu z trudno dostêpnych miejsc

i inni

Dust Off 67

Sprê¿one powietrze do usuwania

Kontakt

TME

kurzu z trudno dostêpnych miejsc

Chemie

SEMICON

zamra¿acz

Lokalizuje usterki sch³adzaj¹c

AG chemia AG chemia

”podejrzane” elementy uk³adu do _67

o

C

i inni

Freeze 75

Lokalizuje usterki sch³adzaj¹c

Kontakt

TME

“podejrzane” elementy uk³adu do _67

o

C Chemie

SEMICON

Label killer

Usuwa papierowe naklejki samoprzylepne AG chemia AG chemia
z wszelkich produktów

i inni

Label Off 50

Usuwa naklejki samoprzylepne

Kontakt

TME

z wszelkich produktów

Chemie

SEMICON

grafit AG

Lakier grafitowy do tworzenia

AG chemia AG chemia

pow³ok przewodz¹cych pr¹d

i inni

Graphit 33

Chroni uk³ady elektroniczne przed

Kontakt

ME

wilgoci¹,temperatur¹ i wys. napiêciem Chemie

SEMICON

Lakier

Chroni uk³ady elektroniczne przed

AG chemia

AG chemia

uretanowy AG

wilgoci¹, temperatur¹ i wys. napiêciem

i inni

Urethan 71

Chroni uk³ady elektroniczne przed

Kontakt

TME

wilgoci¹, temperatur¹ i wys. napiêciem Chemie

SEMICON

lakier topnik AG Chroni œwie¿o wykonane p³ytki drukowane AG chemia AG chemia

przed œniedzi¹, u³atwia lutowanie

i inni

Flux SK 10

Chroni œwie¿o wykonane p³ytki drukowane Kontakt

TME

przed œniedzi¹, u³atwia lutowanie

Chemie

SEMICON

Kontakt PCL

Do mycia p³ytek drukowanych, usuwa

Kontakt

TME

resztki topnika, zapobiega up³ywnoœci

Chemie

SEMICON

EMI 35

Ekranuje od pól elektromagnetycznych. Kontakt

TME

Tworzy przewodz¹c¹ pow³okê

Chemie

SEMICON

na bazie miedzi

Zinc 62

Zabezpiecza elementy metalowe

Kontakt

TME

przed rdz¹. Zawiera 45% cynku

Chemie

SEMICON

smar TF

Smar silikonowy z dodatkiem teflonu

AG chemia AG chemia

do precyzyjnych mechanizmów

i inni

Kontaflon 85

Smar silikonowy z dodatkiem teflonu

Kontakt

TME

do precyzyjnych mechanizmów

Chemie

SEMICON

Cleaner 601

Nieprzewodz¹cy preparat do czyszczenia

Kontakt

TME

wra¿liwych i trudno dostêpnych elementów Chemie

SEMICON

Fluid 101

Chroni przed korozj¹ wypieraj¹c wilgoæ Kontakt

TME

Chemie

SEMICON

CRC 5-56

Wielofunkcyjny preparat smarny

CRC Industries TME

i antykorozyjny

Europe

SEMICON

T a b l i c a 2. Smary i pasty

mechanizmów, lakierów do zabezpiecza-

nia powierzchni itp.

Zestawienie aerozolowych preparatów za-

mieszczono w tablicy 1.

Smary i pasty

Obydwie grupy preparatów z uwagi na

podobn¹ konsystencjê potraktowano ³¹cz-

nie. Tak¿e wœród producentów te nazwy

stosowane s¹ zamiennie. Najprostsza kla-

syfikacja to podzia³ tych preparatów we-

d³ug zastosowañ. G³ówne rodzaje zasto-

sowañ to smarowanie mechanizmów, po-

lepszanie izolacji miêdzy elementami i ze-

spo³ami uk³adów elektronicznych, zmniej-

szanie rezystancji termicznej miêdzy na-

grzewaj¹cym siê elementem a radiato-

rem.

Osobn¹ grupê tworz¹ preparaty aktywne

chemicznie, u³atwiaj¹ce lutowanie, albo

chroni¹ce powierzchnie zestyków, np.

przekaŸników przed utlenianiem.

Ofertê smarów i past u¿ywanych w elektro-

nice zebrano w tablicy 2.

Lakiery, kleje, ¿ywice

Preparaty chemiczne wymienione w tym dziale s³u¿¹ g³ównie do prac

serwisowych _ naprawy uszkodzeñ warstw przewodz¹cych, np.

œcie¿ek obwodów drukowanych lub metalizowanych œcie¿ek w sa-

mochodowych szybach ogrzewanych. Umieszczono tu równie¿

tzw. masy zalewowe do pokrywania p³ytek z elementami elektronicz-

nymi nara¿onych na drgania, niekorzystne wp³ywy atmosferyczne,

zanieczyszczenia. Pominiêto, ze zrozumia³ych wzglêdów, kleje

epoksydowe, cyjanoakrylowe i termotopliwe, poniewa¿ s¹ u¿ywa-

ne powszechnie i dobrze znane. Preparaty z tej grupy zebrano

w tablicy 3.

Chemikalia do p³ytek drukowanych

Do wykonywania p³ytek drukowanych, zarówno metodami prze-

mys³owymi jak i jednostkowo, potrzebne s¹ specjalne preparaty che-

miczne. Œwiat³oczu³ych lakierów i wywo³ywaczy do nich, albo kwa-

soodpornych pisaków, u¿ywa siê do odwzorowania rysunków dru-

ku. Specjalne preparaty s³u¿¹ do wytrawiania zbêdnej miedzi, po-

krywania przewodz¹cych œcie¿ek innymi metalami oraz zabezpie-

czania œcie¿ek.

Czêœæ preparatów, g³ównie do ochrony i naprawy œcie¿ek przewo-

dz¹cych, omówiono wczeœniej, natomiast w tablicy 4 podano che-

mikalia u¿ywane w produkcji p³ytek.

11

Nazwa

Zastosowania

Producent Dystrybutor

preparatu

Positiv 20 Plus

Œwiat³oczu³y lakier

Kontakt TME

do wykonywania obwodów

Chemie Semicon

drukowanych

Wywo³ywacz

Uniwersalny wywo³ywacz

SENO-4007

do œwiat³oczu³ych lakierów

bd

TME

Chlorek ¿elazowy

Do trawienia p³ytek drukowanych

bd

AG chemia, TME

Œrodek do trawienia

Wytrawia dok³adniej. Wydajniejszy

bd

TME

miedzi B327

ni¿ chlorek ¿elazowy

Preparat do cynowania Do bezpr¹dowego cynowania

bd

TME

SENO-3211

obwodów drukowanych

Pisaki odporne

DAL033

bd

TME

na trawienie

MSP5

Pentel

TME

bd _ brak danych

T a b l i c a 4. Chemikalia do p³ytek drukowanych

Nazwa

Zastosowania

Producent

Dystrybutor

preparatu

Lakier grafitowy

Do uzupe³niania warstw
grafitowych i naprawy

AG chemia AG chemia,

oraz tworzenia

TME,

œcie¿ek przewodz.

SEMICON

Lakier przewodz¹cy

Do naprawy œcie¿ek

bd

TME

obwodów drukowanych

Przewodz¹ca srebrna

Do naprawy œcie¿ek

bd

ELFA

farba

obwodów drukowanych

Output 384

Klej termoprzewodz¹cy.
Do mocowania

Loctite

ELFA

elementów na radiatorach

Klej elektro-

Dwusk³adnikowy

przewodz¹cy 2400

z wype³niaczem srebrnym.

Circuit Works

ELFA

Do napraw obwodów drukow.

Klej przewodz¹cy

Dwusk³adnikowy. Do naprawy
szyb ogrzewanych

bd

TME

w samochodach

SEMICON

Kauczuk

Do mocowania, klejenia

Wacker

ELFA

silikonowy N10

i hermetyzacji

SEMICON

podzespo³ów elektronicznych

¯ywica epoksydowa

Do zalewania elementów

Electrolube ELFA,

ER 2188

elektronicznych

SEMICON

¯ywica poliuretanowa

Do zalewania elementów

VR5080

elektronicznych.

Electrolube

ELFA,

Mo¿na j¹ usuwaæ przy

SEMICON

naprawie

¯ywica

Jak wy¿ej. Po utwardzeniu

Electrolube

ELFA,

poliuretanowa VR5083 jest galaretowata

SEMICON

Lateks maskuj¹cy

Do chwilowej ochrony

Spot-On

elementów podczas

Multicore

ELFA

lutowania. Odrywa siê pincet¹

Lateks maskuj¹cy

Do ochrony wra¿liwych

Chemask W

elementów przed cyn¹

Chemtronics

ELFA

Usuwa siê dejonizowan¹
wod¹ i ultradŸwiêkami

bd _ brak danych

T a b l i c a 3. Lakiery, kleje, ¿ywice

Aerozole firmy Kontakt Chemie

Wielofunkcyjny

preparat CRC 5-56

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2001

Nazwa

Zastosowania

Producent

Dystrybutor

preparatu

Pasta miedziowa ASP

Zapobiega powstawaniu w¿er
w grotach lutownic

Electrolube ELFA, SEMICON

Preparat TTC 1

Do czyszczenia grotów lutownic

Multicore

ELFA

i pokrywania ich cyn¹

Salmiak

Do czyszczenia na gor¹co

bd

ELFA

grotów lutownic

Paski CCS

Paski nasycone czyœciwem
i olejem s³u¿¹

Electrolube

ELFA, SEMICON

do czyszczenia zestyków

Serwetki anty-

Do czyszczenia ekranów klawiatur, Electrolube ELFA, SEMICON

elektrostatyczne

kserokopiarek, wyœwietlaczy itp.

Dyskietka

Zestaw do czyszczenia stacji

czyszcz¹ca

dysków 3 1/2”

Allsop

ELFA

CD czyszcz¹ca

P³yta z 6 szczoteczkami
do czyszczenia odtwarzaczy CD

Allsop

ELFA

Karta czyszcz¹ca

Zestaw czyszcz¹cy do czytników

bd

ELFA

kart magnetycznych

Taœma samo-

Tworzy lit¹ warstwê.

wulkanizuj¹ca 2501

Do wodoszczelnych po³¹czeñ

bd

ELFA

kabli i z³¹cz

Elastyczna taœma

Taœma poliestrowa pokryta miedzi¹,

miedziana 1190

z przewodz¹c¹ warstw¹

3M

ELFA, SEMICON

przylepn¹. Do ekranowania

Taœma magnetyczna 1317

Elastyczna, samoprzylepna.
Np. do monta¿u plakietek

3M

ELFA, SEMICON

i szyldów na podk³adach ¿elaznych

Taœma termoprze-

Samoprzylepna, m.in. do mocowania

wodz¹ca 9890

elementów

3M

ELFA, SEMICON

pó³przewodnikowych do radiatorów

bd _ brak danych

T

a b l i c a 5. Ró¿ne preparaty i akcesoria

P³yta czyszcz¹ca CD

Ró¿ne preparaty i akcesoria

Oprócz œrodków chemicznych dla elektroniki, które da³o siê sklasyfikowaæ

w mniejszych lub wiêkszych grupach, istnieje pewna liczba wyrobów o bar-

dzo ró¿nych zastosowaniach albo postaciach. Tak¿e i w tym przypadku

mo¿na by³o te wyroby przynajmniej czêœciowo uporz¹dkowaæ.

Wyodrêbniono np. ró¿nego rodzaju akcesoria do czyszczenia urz¹-

dzeñ, taœmy do ró¿nych zastosowañ, preparaty do konserwacji gro-

tów lutownic. Liczba rodzajów taœm, izolacyjnych, przewodz¹cych i kle-

jowych, jest tak du¿a, ¿e wybrano tylko kilka z nich dla przyk³adu. Te

ró¿norodne akcesoria i preparaty zestawiono w tablicy 5.

Niemal w ka¿dym sklepie z podzespo³ami elektronicznymi mo¿na zna-

leŸæ preparaty chemiczne i akcesoria dla elektroniki. Natomiast w ta-

blicach umieszczono firmy dystrybucyjne o zasiêgu krajowym, oferu-

j¹ce szeroki wybór omawianych produktów.

Poni¿ej podano kontakty do tych firm, aby zainteresowanym Czytel-

nikom u³atwiæ zebranie obszerniejszych informacji o zastosowaniach

i parametrach technicznych poszczególnych wyrobów. Równie¿ infor-

macji o cenach trzeba zasiêgaæ u dystrybutorów.

n

Janusz Justat

Dystrybutorzy

AG chemia tel. [phone], ag

@

ag.net.pl

ELFA Polska Sp. z o.o. tel. [phone]

obsluga.klienta

@

elfa.se, www. elfa.se

SEMICON Sp. z o.o. tel. [phone]

info

@

semicon.com.pl, www.semicon.com.pl

TME Transfer Multisort Elektronik tel. [phone]

tme

@

tme. com. pl, www. tme.com.pl

Przewodz¹ca srebrna farba w dozowniku

12

r

PORADNIK

ELEKTRONIKA

www.uniprod.com.pl

UNIPROD - COMPONENTS

UNIPROD - COMPONENTS

44-100 Gliwice, ul. Sowiñskiego 26, tel. [phone], fax [phone]

e-mail: [e-mail]

Spó³ka z o.o.

Spó³ka z o.o.

44-100 Gliwice, ul. Sowiñskiego 26, tel. [phone], fax [phone]

e-mail: [e-mail]

Oferujemy podzespo³y nastêpuj¹cych firm:

t

t

MAXIM: analogowe uk³ady scalone

t

t

BURR-BROWN: analogowe uklady scalone

t

t

ANALOG DEVICES: analogowe uk³ady scalone

t

t

SEIKO-EPSON: kwarce, zegary RTC

t

t

MOTOROLA, DALLAS SEMICONDUCTORS

t

t

CIRRUS LOGIC (CRYSTAL)

t

t

POWER CONVERTIBLES: przetwornice DC/DC

t

t

SMARTEC: czujniki temperatury wilgotnoœci

t

t

POWERTIP: wyœwietlacze LCD

t

t

RAMTRON: pamiêci FRAM

t

t

LITTELFUSE: bezpieczniki i oprawki