mesjanizm, prometeizm, prowidencjalizm

Mesjanizm prometeizm prowidencjalizm.

Przekonanie o posłannictwie Polski wobec innych narodów było w

romantyzmie bardzo popularne .

Mesjanizm narodowy - to wiara w to , że Polska jest narodem wybranym , że

zabory - to jej męczeństwo , które odkupi winy innych krajów , że emigranci

polscy to apostołowie wolności , za którą cierpi ich ojczyzna . Słowem jest to

słynne hasło : "Polska Chrystusem narodów". Rózne ujęcia mesjanizmu

znajdujemy w utworach romantycznych :

- "Dziady" Adama Mickiewicza . Tu hasło mesjanizmu narodowego zostało

chyba najpełniej i najbardziej obrazowo zrealizowane . Mickiewicz - gorący

zwolennik tej ideologii - zamieścił wizję Polski jako Zbawiciela w Widzeniu ks.

Piotra (III Cz. Dziadów) . Ksiądz Piotr ujrzał historię Polski na kształt męki

Chrystusa - poprzez sąd , drogę krzyżową , ukrzyżowanie i wniebowstąpienie .

Proroctwo przyszłości jaką ujrzał , jest zapowiedzią wyzwolenia . Taka właśnie

interpretacja dziejów kraju jest najpełniejszą realizacją hasła mesjanizmu

narodowego .

- "Księgi narodu polskiego i Księgi pielgrzymstwa polskiego" A.Mickiewicza

stylizowane na wypowiedź biblijną , zawierają bezpośredną wykładnię

mesjanizmu narodowego . Znów dzieje Polski interpretowane są na wzór

dziejów Chrystusa , jej niewolajako cierpienie za inne narody , a polscy

emigranci (pielgrzymi) jako apostołowie wolności .

- "Kordian" J.Słowackiego - prezentuje nieco inne "wydanie" mesjanizmu

narodowego . Tu Polska jest Winkelriedem narodów europejskich . Słowacki

przywołał historię Winkelrieda- szwajcarskiego rycerza , który dla zwycięstwa

poświęcił życie . Mesjanizm w tej postaci posiada mniej boski wymiar , realia

historyczne (powstanie listopadowe) znajdują bardziej polityczne niż religijne

wyjaśnienie - lecz to taklże jest koncepcja poświęcenia się za inne kraje.

- "Marsz w przyszłość" - wiersz Ryszarda Berwińskiego , zawierający obraz

Polski jako narodu wybranego , który przez "czerwone morze krwi" podążą do

Ziemi Obiecanej . Jest to typowe ujęcie (na wzór Mickiewicza ) , nawiązujące

do Biblii , należy tylko zwrócić uwagę na rewolucyjne zakończenie utworu -

wezwanie do walki nawet wbrew Bogu .

Prometeizm - postawa człowieka , który na wzór Prometeusza poświęca się

dla dobra ogółu : narodu , państwa , grupy społecznej - nawet wbrew nakazom

Boga . Mitologiczny Prometeusz ukradł Bogom z Olimpu ogień i podarował go

ludziom , za co został okrutnie ukarany : przykuty do skały na Kaukazie , a

orzeł wyszarpywał mu wciąż odrastającą wątrobę . Prometeizm stał się

postawą modną w epoce romantyzmu ; stał się cechą przypisaną bohaterowi