W epoce romantyzmu Polska znajdowała się w specyficznej sytuacji politycznej, a mianowicie od kilkudziesięciu lat pozostawała w niewoli trzech państw zaborczych.Sytuacja polityczna zdeterminowała oblicze polskiego romantyzmu, w którym najważniejszym problemem stało się zagadnienie walki narodowowyzwoleńczej. Polska literatura romantyczna wykreowała dwie charakterystyczne postawy wobec świata - prometejską i mesjanistyczną. Obydwie zostały zaprezentowane w II cz. „Dziadów”. Romantycznym Prometeuszem jest Konrad podejmujący w samotności brazylijskiej celi dialog z Bogiem. Na wstępie mówi o swym poczuciu wielkości i siły, o tym, że jego moc stwarzania na nowo świata w poezji pozwala mu równać się z Bogiem - jako stwórcą. Dialog przeradza się w bunt, Konrad żąda od Boga„rządu dusz”, chce rządzić swym narodem przez uczucie. Konrad jak starożytny Prometeusz, buntuje się przeciwko Bogu, nazywa go carem świata. Jednocześnie wyraża swą gotowość poświęcania się za naród, w przejmujący sposób mówiąc o swym patriotyzmie, miłości do Ojczyzny.W romantyzmie funkcjonował kult jednostki niezwykłej,zbuntowanej, o wybitnej indywidualności, działającej w samotności. Z tego względu prometeizm w okresie romantyzmu urósł do rangi symbolu, stał się też jedną z charakterystycznych cech bohatera romantycznego. Także mesjanizm mógł w pewnym sensie odpowiadać romantykom. U jego podłoża tkwiło wywodzące się z judaizmu przekonanie o przyjściu bożego posłannika Mesjasza, który miał wyswobodzić z niewoli naród izraelski przywrócić mu panowanie nad światem. Polscy mesjaniści podobną rolę przypisywali uciemiężonemu narodowi polskiemu . Problem ten został przedstawiony w II cz. Dziadów w „widzeniu ks. Piotra”. Męczeństwo polskiego narodu zostało tu ukazane analogicznie do męki Chrystusa na krzyżu, gdzie rolę oprawców pełnią państwa zaborcze. Najważniejszym jednak składnikiem widzenia jest zapowiedź przyjścia jednostki niezwykłej - wskrzesiciela narodu. Ten mąż wybitny zbiegł jako dziecię z syberyjskiego transportu, poza tym dowiadujemy się o nim że:
„z matki obcej,krew jego dawne bohatery, A imię jego czterdzieści i cztery”.
Dlatego idea mesjanizmu była bliska romantykom tak jak postawa prometejska. Otóż przyniosła cierpiącemu narodowi nadzieję, że jego cierpienie nie pójdzie na marne, że właśnie przez cierpienie równe mękom Chrystusa naród polski doczeka się wolności i przyniesie ją innym, uciemiężonym narodom europejskim. W mesjanizmie można też odnaleźć inny typowy składnik postawy romantycznej - jest to wiara w jednostkę wybitną, niezwykłą, nieprzeciętną. Przecież właśnie tacy byli wielcy bohaterowie romantyczni.W III część Dziadów spotykamy się z improwizacjami. Konrad jako bohater i wyzwoliciel chce poznać losy polski, a także stać się jej wyzwolicielem.
Mała improwizacja - lecący orzeł ma powiadomić Konrada o losach Polski, ale zasłania mu kruk, natomiast w WIELKIEJ IMPROWIZACJI nasuwa się wątek patriotyczny. Konrad jako poeta najpierw rozpoczyna, że jest niezrozumiały, później ponosi go pycha, nie może pojąć niesprawiedliwości boskich w stosunku do Polski. Rozpoczyna kłótnią z Bogiem, która kończy się przekleństwami. Konrad uważa się za milion i dla milionów będzie walczył tak jak Prometeusz dla człowieka poświęcił swoje życie. Czego nie otrzymał Konrad w wielkiej improwizacji tego dostąpił ks. Piotr w swoim widzeniu.Poznał dzieje polskości, które porównane są do męki Chrystusa. Występuje Piłat, który obmywa ręce od spraw Polski. Ks. Piotr widzi tragedie polskiej młodzieży, ale jedna postać jest ocalona. Ta postać ma numer 40 i 4. postać ta jest identyfikowana z Konradem. Widzenie ks. Piotra wyraża ideę mesjanizmu. Poeta ukazał naszą ojczyznę jako mesjasza narodów i przypisał jej wyjątkowe posłannictwo. Polska odzyska wolność, a Mesjasz także wyzwoli inne narody i odtego mamy teorię zwana mesjanizmem czyli posłannictwo danego narodu uważanego za naród wybrany, który przyniósł wolność.