Liszaj płaski (LICHEN PLANUS) (LP)

Definicja: jest to przewlekła choroba skóry, często również błon śluzowych, cechująca się obecnością zmian grudkowych
i świądem.

Etiopatogeneza: prawdopodobnie autoimmunizacja - mechanizm reakcji typu przeszep przeciw gospodarzowi. Choro-
ba często współistnieje z innymi chorobami autoimmunizacyjnymi (np.przewlekłe agresywne zapalenie wątroby (HBV,
HCV), kolagenozy (toczeń rumieniowaty, zapalenie skórno-mięśniowe)). Do czynników wyzwalających zalicza się:

1. wstrząsy psychiczne

2. leki (gł. sole złota, środki przeciwmalaryczne, p-bólowe, uspokajające)

Klinika: wykwitem pierwotnym są grudki - siwobrunatne, błyszczące, wielokątne, układające się linijnie (objaw Ko-
ebnera). Ustępujące ogniska są brunatne, nie pozostawiają blizn. Występuje bardzo silny świąd.
Na powierzchni starszych wykwitów powstaje biała siateczka - siateczka WICKHAMA. Błony śluzowe jamy ustnej
są zajęte w 50% przypadków - są to linijne zmętnienia na nabłonku policzków, gł. wzdłuż zgryzu zębów. Zmiany na
błonach śluzowych narządów płciowych występują w ok. 25% przypadków (częściej u mężczyzn). Częste są zmiany w
okolicy odbytu.
Występuja charakterystyczne zmiany na paznokciach - linijne bruzdy, spełzanie płytek, pęknięcia.
Przebieg jest wieloletni.

Typowa lokalizacja:

1. okolica nadgarstka

2. powierzchnia wyprostna kończyn górnych i dolnych

3. boczne powierzchnie tułowia

Postacie:

1. pigmentowa (l. p. pigmentosus) - najczęstsza, grudki brunatne

2. przerosła = brodawkująca (l. p. hypertrophicus s. verrucosus) - zmiany gł. na podudziach, silny świąd,

brak grudek, obecne są zlewne ogniska hiperkeratozy

3. mieszkowa (l. p. follicularis) - drobne grudki przy mieszkach włosowych

4. zanikowa (l. p. atrophicus) - ścieńczenie skóry wokół zmian

5. pęcherzowa

1. pęcherze wyłącznie w obrębie zmian skórnych na dłoniach i stopach (VARIETAS ACRALIS)

2. pęcherze na skórze zmienionej i niezmienionej (LP EROSIVUS)

Kryteria rozpoznania:

1. cechy grudki

2. linijny lub obrączkowy układ zmian (układają się wokół przebarwienia lub zaniku bliznowatego)

3. typowe umiejscowienie

4. zajęcie błon śluzowych

5. świąd

6. przewlekły przebieg

7. badanie histologiczne i immunopatologiczne

Obraz mikroskopowy:

1. hiperkeratoza

1

2. przerost warstwy ziarnistej (GRANULOSIS) i kolczystej (AKANTOSIS)

3. zwyrodnienia wodniczkowe w warstwie podstawnej

4. nacieki z limfocytów w skórze właściwej sięga do granicy z błoną podstawną, kończy się równą linią w skórze właściwej

Różnicowanie:

1. łuszczyca - objaw Auspitza, brak świądu (w 50%)

2. brodawki płaskie - typowa lokalizacja (grzbiety rąk i twarz), brak świądu

Liszaj błon śluzowych - różnicować z: leukoplakią i kandydozą.
Liszaj przerosły - różnicować z: neurodermitem.
Liszaj nadżerkowy - różnicować z: pęcherzycą zwykłą, pemfigoidem

Leczenie:
Ogólne

1. wyeliminowanie czynników etiologicznych

2. leki p-świądowe

3. kortykosteroidy (Encorton) 30-40 mg/d przez kilka tygodni

4. PUVA - jeśli nie pomaga Encorton

5. Metotreksat 12.5-25 mg/1x tydz - w ciężkich postaciach

6. w postaciach pęcherzowych (wyłącznie) - Dapson 100 mg/d

Miejscowe

1. maści i kremy steroidowe - wskazane są sterydy fluorowane, pod opatrunek okluzyjny (folia) na 12-24h

2. kwas wit. A - na zmiany na błonach śluzowych

2