Dzia∏ A3

Na rozdro˝u

Wyprawka Maturzysty

2005

G

∏ównym êród∏em tej si-
∏y jest jednak wiedza
o samym sobie, Êwiado-
moÊç w∏asnych mo˝liwo-

Êci i wiara w siebie. Wiedza o so-
bie pochodzi zazwyczaj od innych,
jest odzwierciedleniem tego, jak
postrzegane sà nasze dzia∏ania
i mo˝liwoÊci; a ludzie lubià – by-
wa, ˝e zbyt pochopnie – nazywaç
nasze zachowania, szufladkowaç
je i przylepiaç etykietki.

Zazwyczaj podÊwiadomoÊç za-

programowana jest na rejestrowa-
nie ocen negatywnych, bowiem ma-
∏o kto ma wysokie poczucie w∏asnej
wartoÊci. Z badaƒ wynika, ˝e w Sta-
nach Zjednoczonych, gdzie ˝yje
chyba najwi´cej ludzi pewnych sie-
bie i Êwiadomych w∏asnej wartoÊci,
tylko 37 proc. ma wysokie poczucie
w∏asnej wartoÊci, 30 proc. niskie,
a pozosta∏e 33 proc. – niewysokie.
Obserwacje pozwalajà przypusz-

czaç, ˝e w Polsce jest znacznie
mniej ludzi z wysokim poczuciem
w∏asnej wartoÊci, a wi´cej z niskim,
co daje negatywny efekt w wielu
dziedzinach ˝ycia gospodarcze-
go i spo∏ecznego.

A oto stwierdzenia powsta∏e

w wyniku zani˝onego (najcz´Êciej)
poczucia w∏asnej wartoÊci: „Ta
dziewczyna nawet na mnie nie spoj-
rzy”, „CoÊ Ty, on jest dla mnie za
przystojny!”, „Oni nie b´dà chcieli
ze mnà rozmawiaç”, „Nie przyjmà
mnie do tej szko∏y”, „Nie dam sobie
rady na medycynie”, „Nie poradz´
sobie z takà odpowiedzialnoÊcià”.

Brak poczucia w∏asnej wartoÊci

sprawia, ˝e pozwalamy innym na takie
zachowania wobec nas, które sà prze-
jawem braku szacunku lub nawet na-
ruszaniem naszej godnoÊci.

1

Poznaj

siebie

Przychodzimy na Êwiat obdarzeni si∏à
do realizacji swoich marzeƒ i pragnieƒ:
z silnà wolà, wiarà w siebie i mi∏oÊcià
do siebie. Jednak ta zdolnoÊç i moc
dzia∏ania nigdy nie pozostaje taka sama
przez ca∏e ˝ycie, bowiem kszta∏tuje jà
wiele czynników, w tym przede
wszystkim proces wychowania i bardzo
ró˝ne doÊwiadczenia ˝yciowe.

Od dziecka słyszymy stwierdzenia typu: „Jesteś uparty”,
„Jesteś mądry”, „Jesteś bardzo inteligentny”,
„Nic Ci nie wychodzi”, „Ciągle się spóźniasz”,
„Nie myślisz”, „Zawsze dopniesz swego”.

Niestety, częściej słyszymy określenia negatywne
niż pozytywne. A bardzo trudno jest wydostać się
z szufladki, do której wepchnęli nas rodzice,
nauczyciele czy otoczenie. Do tego jeszcze mamy
tendencję do dostrzegania w swoim życiu raczej
niepowodzeń niż sukcesów. Wszystko to koduje
się w naszej podświadomości.

Kluczem do skuteczności ludzkiego
działania jest bowiem wizerunek
własny; to, jak siebie postrzegamy,
na ile cenimy, szanujemy i... (tak!)
podziwiamy, wyznacza granice na-
szych osiągnięć ­ tak w wymiarze
osobistym, jak i społecznym. Ta pro-
jekcja często określa i przesądza
o tym, co człowiek może, a czego
nie może zrobić ­ także w wymia-
rze kariery zawodowej.

PodÊwiadomoÊç

to ogromny ma-

gazyn pami´ci, do którego wcho-
dzi wszystko, z czym spotykamy
si´ na przestrzeni ˝ycia; zarówno
to, co pami´tamy, jak i to, czego
nie jesteÊmy w stanie odtworzyç
w pami´ci.

Poczucie w∏asnej wartoÊci

to

uÊwiadamiany i podÊwiadomy
szacunek dla w∏asnego cia∏a,
emocji i przekonaƒ oraz prawo do
zachowania godnoÊci, a tak˝e do-
znawania szacunku ze strony in-
nych osób. To ÊwiadomoÊç swoich
zdolnoÊci, umiej´tnoÊci i zalet.

Dzia∏ A3

Na rozdro˝u

Wyprawka Maturzysty

2005

Pami´taj! Zawsze mo˝esz byç lep-

szy – bez wzgl´du na to, ile punktów
zebra∏eÊ! Je˝eli chcesz zmieniç swój
wizerunek, zmieƒ swoje zachowanie!

Je˝eli pragniesz osiàgaç wi´-

cej, albo te˝ z mniejszym wysi∏-
kiem – zacznij Êwiadomie oddzia-
∏ywaç na swojà podÊwiadomoÊç,
programuj jà pozytywnie.

Jak to zrobiç? Oto kilka çwiczeƒ

i zadaƒ do wykonania, które mogà Ci
w tym pomóc:

Przede wszystkim przestaƒ
mówiç o sobie êle. Nie u˝ywaj
˝adnych s∏ów, które podwa˝a-
jà Twój wizerunek lub
stawiajà Ci´ w z∏ym Êwietle.
Nawet jeÊli tak nie sàdzisz,
albo po prostu ˝artujesz,
negatywne s∏owa kodujà si´
w Twojej podÊwiadomoÊci,
a wzmacnia je jeszcze s∏owo
„ja”, którego domyÊlnie
u˝ywasz mówiàc o sobie.
Wsz´dzie, gdzie to mo˝liwe,
mów o sobie dobrze. Nie wy-
wy˝szaj si´ ponad innych, ale
nie bàdê fa∏szywie skromny.
Je˝eli uwa˝asz, ˝e robisz coÊ
dobrze, mów o tym, dzi´kuj
za uznanie i przyjmuj zadania
zwiàzane z wykorzystywaniem
tej zdolnoÊci. Nie bój si´ kon-
frontacji, udowadniaj swojà
wiedz´. Nie obni˝aj wartoÊci
swoich dokonaƒ w celu uzy-
skiwania pochwa∏ za „oko-
licznoÊciowà” spolegliwoÊç.
Naprawd´ – Twoje poczucie
w∏asnej wartoÊci jest dla
Ciebie równie wa˝ne jak
ocena innych ludzi. Odrzuç
przes∏anie p∏ynàce z popular-
nego wierszyka „Samochwa∏a
w kàcie sta∏a”, bo to kreuje
postaw´ w dzisiejszych
czasach anachronicznà.
Sprawdê, ile pozytywnych
informacji na swój temat
jesteÊ w stanie napisaç
w ciàgu 5 minut. Wypisz
wszystko, co jest w Tobie
dobre. Nie porównuj si´
z innymi, nie musisz byç
od nich w czymÊ lepszy, by
uznaç, ˝e jesteÊ w tym dobry.

2

1. Czy zdarza Ci si´ g∏oÊno mówiç, ˝e „jesteÊ dobry” w jakiejÊ
dziedzinie wiedzy lub dzia∏aniach?

2. Czy cz´sto prawisz komplementy innym ludziom?

3. Czy czujesz si´ za˝enowany s∏yszàc komplement pod
w∏asnym adresem?

4. Czy czujesz si´ bardzo êle, kiedy stwierdzasz, ˝e jesteÊ
ubrany gorzej lub nieodpowiednio – w porównaniu z innymi
osobami w danym pomieszczeniu?

5. Czy zale˝y Ci na tym, aby wszyscy Ci´ lubili?

6. Czy przeszkadza Ci to, ˝e ktoÊ inny jest od Ciebie lepszy
w sporcie, nauce, pracy, itp.?

7. Czy bardzo si´ denerwujesz, kiedy masz zrobiç coÊ nowego,
iÊç na wa˝ne spotkanie, albo wys∏uchaç oceny swojej pracy,
której poÊwi´ci∏eÊ sporo czasu?

8. Czy bardzo rani Ci´ krytyka ze strony innych ludzi?

9. Czy ∏atwo przychodzi Ci odmówiç pójÊcia z kolegami
(dla dziewczàt: z kole˝ankami) gdzieÊ, gdzie nie masz
ochoty iÊç? W ogóle – czy ∏atwo Ci im odmawiaç?

10. Czy czujesz si´ niepewnie wchodzàc do pomieszczenia,
w którym ju˝ jest sporo ludzi?

11. Czy jesteÊ mi∏y dla osób, z których us∏ug lub pracy korzystasz
– sprzedawców, woênych, osób sprzàtajàcych szko∏´, itp.?

12. Czy traktujesz z szacunkiem swoich kolegów, w jakiÊ sposób
s∏abszych ni˝ Ty?

13. Czy uwa˝asz, ˝e jesteÊ lepszy w tym, czym si´ zajmujesz
ni˝ wi´kszoÊç Twoich kolegów?

14. Czy sàdzisz, ˝e jesteÊ atrakcyjnà dziewczynà lub przystojnym
ch∏opakiem?

15. Czy uwa˝asz, ˝e dobrze sobie radzisz w stosunkach
z innymi ludêmi?

16. Czy jesteÊ zadowolony z Twoich relacji z rodzicami
i rodzeƒstwem?

17. Czy cz´sto si´ czerwienisz?

18. Czy wszczynasz czasem rozmowy z przypadkowo
spotkanymi osobami w Twoim wieku?

19. Czy dobrze znosisz krytyk´?

20. Czy uwa˝asz, ˝e masz wystarczajàco wysokie poczucie
w∏asnej wartoÊci?

TAK

/

NIE

Proponujemy Ci zabaw´ w samoocen´ swojego
poczucia wartoÊci. Odpowiedz na poni˝sze pytania:

Punktacja i wyniki: za odpowiedzi „TAK” na pytania: 1, 2, 9, 11, 12, 13, 14,

15, 16, 18, 19, 20 i za „NIE” na pytania: 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 17 przyznaj sobie
po jednym punkcie, za inne odpowiedzi –

0 punktów. Dodaj punkty i

podziel je przez 2. Je˝eli wynik jest poni˝ej

5 punktów, warto szybko zajàç

si´ podwy˝szeniem poczucia w∏asnej wartoÊci.

Dzia∏ A3

Na rozdro˝u

Wyprawka Maturzysty

2005

Pisz o swoim wyglàdzie
zewn´trznym, o tym „co
jest w Êrodku”, a tak˝e
o wyjàtkowych, tylko Tobie
w∏aÊciwych cechach.
Bez wzgl´du na to, ile
pozytywnych informacji
uda∏o Ci si´ wypisaç,
uzupe∏nij list´ do 50.
Pomo˝e Ci w tym
nast´pujàcy schemat:

Wybierz trzy najwa˝niejsze
cechy w∏asnego charakteru,
na bazie których chcesz
budowaç swoje ˝ycie.
Jak najcz´Êciej czytaj swojà
list´ 50 pozytywnych cech
i powtarzaj swoje zalety tak
cz´sto, jak to mo˝liwe.
Mo˝esz stworzyç taki „sa-
mochwalàcy si´ zespó∏”
z kolegà, kole˝ankà lub
z kimÊ z rodziny.
Nie pozwalaj ludziom
zniewa˝aç si´ i êle mówiç
o Tobie, nawet w ˝artach.
Pewnych s∏ów nie ma
potrzeby w ogóle u˝ywaç.
Chwal innych, gdy tylko na
to zas∏ugujà. W ten sposób
nie tylko przyczynisz si´ do
tworzenia mi∏ej atmosfery
i dobrego samopoczucia
innych, ale sprawisz, ˝e i Ty
cz´Êciej b´dziesz s∏ysza∏
dobre s∏owa pod w∏asnym
adresem.

Mów rodzicom, ˝e ich ko-
chasz i doceniasz to, co dla
Ciebie robià. Wyra˝aj swojà
wdzi´cznoÊç przyjacio∏om.
Celebruj swoje sukcesy,
zauwa˝aj je.
Powtarzaj: „Lubi´ siebie”;
to çwiczenie pomaga zaprzy-
jaêniç si´ z samym sobà.
Nie rób nic wbrew swoim
przekonaniom. Masz prawo
do w∏asnych zachowaƒ i opi-
nii, jeÊli tylko nie krzywdzà
one innych ludzi.
Dotrzymuj danych sobie
i innym ludziom obietnic.
To bardzo zwi´ksza zaufanie
do siebie i w∏asnych dzia∏aƒ.
Ucz si´, zdobywaj nowe
umiej´tnoÊci i dbaj o swój
wyglàd. To tak˝e pomo˝e Ci
w pe∏nej akceptacji siebie.

Dlaczego? To wszystko powo-

duje, ˝e wykonuje si´ prac´ lepiej,
jest si´ w nià bardziej zaanga˝o-
wanym, skutecznym w realizacji
powierzonych zadaƒ i lubianym
przez otoczenie, co w koƒcu zwy-
kle przek∏ada si´ równie˝ na pie-
niàdze. Doceniajà nas wówczas
klienci, wspó∏pracownicy i prze-
∏o˝eni. Najwa˝niejsze jest jednak
to, ˝e robiàc to, co lubimy, jeste-
Êmy szcz´Êliwsi. Dlatego trzeba
wybieraç prac´ w zgodzie z w∏a-

snymi zainteresowaniami. Kieruj
si´ wi´c w wyborze zawodu
przede wszystkim tym, co Ci´ pa-
sjonuje. Warto braç pod uwag´
potrzeby rynku i rady doÊwiad-
czonych ludzi, jednak˝e w osta-
tecznoÊci trzeba s∏uchaç „g∏osu
swojego serca”.

JeÊli ju˝ zdecydujesz, co na-

prawd´ lubisz, wybieraj zaj´cia
i prace, które zbli˝ajà Ci´ do re-
alizacji tego marzenia. Masz du˝e
szanse byç w tym dobry, a najlep-
si – w ka˝dej dziedzinie – nieza-
le˝nie od sytuacji na rynku za-
wsze b´dà mieli prac´, ˝eby zaÊ
byç najlepszym, trzeba lubiç to,
co si´ robi.

Nie zawsze wiemy, co chcemy

robiç; ˝eby dokonaç w∏aÊciwego
wyboru, warto przeprowadziç
analiz´ w∏asnych silnych stron
i s∏aboÊci, zrobiç bilans, a tak˝e
spróbowaç ustaliç, czy s∏aboÊci sà
efektem braku wiedzy lub umie-
j´tnoÊci, czy te˝ braku talentu. To
istotna ró˝nica, poniewa˝ pew-
nych rzeczy mo˝na si´ nauczyç,
natomiast inne wymagajà wro-
dzonych talentów, uzdolnieƒ, pre-
dyspozycji.

3

Jestem...

(tu przymiotniki, np.

pomys∏owy, zdolny, rozsàdny,
przystojny, odwa˝ny),

Mam...

(tu rzeczowniki z przy-

miotnikami lub same rzeczowni-
ki, np. talent pi∏karski, Êwietnà
pami´ç, dobre wyczucie rytmu,
doskona∏e zdrowie, ∏adne w∏osy),

Potrafi´...

(czasowniki lub cza-

sowniki z przys∏ówkami, np.
∏adnie rysowaç, dobrze recyto-
waç, pi´knie taƒczyç, zaprojek-
towaç wystrój wn´trza, zrepero-
waç rower).

Ostatnia kategoria to cechy

pozytywne nie mieszczàce si´
w trzech poprzednich, np. lubi´ lu-
dzi, dobrze znosz´ stres, ∏atwo na-
wiàzuj´ kontakt z innymi osobami.

„Rób to, co kochasz, a pieniądze
same przyjdą” ­ powiadają Amery-
kanie. Oczywiście same nie przyj-
dą, trzeba robić pewne kroki ułat-
wiające ich przypływ, ale z pewnoś-
cią łatwiej jest zarabiać pieniądze,
kiedy robi się to, co się lubi. Obo-
jętnie, czy prowadzi się własną
działalność gospodarczą, czy też
pracuje się u kogoś.

Co najbardziej
lubię robić?

Co mnie naprawdę
pasjonuje?

W jakich sytuacjach mam
najwięcej energii?

W jakich dziedzinach życia
czuję się najlepiej?

W jakich dziedzinach życia
gospodarczego i społecznego
widzę siebie w przyszłości?

Jaki zawód uważam za
najbardziej interesujący?

Co według mnie znaczy
„interesująca praca”? Jakie
warunki musi spełniać taka
praca?

Odpowiedz sobie
na pytania:

Dzia∏ A3

Na rozdro˝u

Wyprawka Maturzysty

2005

Zdania na ten temat sà ró˝ne.

Niektórzy uwa˝ajà, ˝e nawet za-
wód mened˝era wymaga wrodzo-
nych talentów. My jednak nie po-
dzielamy tej opinii. Wiele z tego,
co potrzebne jest mened˝erowi,
mo˝na si´ wyuczyç. Nawet twór-
cze podejÊcie do ˝ycia mo˝na
çwiczyç. Podobnie jest z innymi
zawodami. Natomiast ∏atwiej jest
wykonywaç zawód, do którego
predyspozycje ma si´ od dziecka.
I zapewne znasz ludzi (a mo˝e
sam taki jesteÊ), którzy ju˝ dziÊ
wykazujà si´ zdolnoÊciami do za-
rzàdzania i kierowania.

A teraz uzupe∏nij swojà list´ 50

zalet o wszystko, do czego dosze-
d∏eÊ, odpowiadajàc na ostatnie

pytania. Im wi´cej pozytywnych
informacji na w∏asny temat, tym
lepiej. One sà Twoim obecnym
kapita∏em, a çwiczone i uzupe∏-
niane wiedzà oraz nowymi umie-
j´tnoÊciami, zapewnià Ci wyma-
rzonà karier´ zawodowà. Za
ka˝dym razem, kiedy przymie-
rzaç si´ b´dziesz do jakiejÊ pra-
cy, poszukaj, czy na Twojej liÊcie
znajdujà si´ zdolnoÊci i talenty
potrzebne do jej dobrego wyko-
nywania. ¸atwiej jest znaleêç za-
trudnienie w zawodach, których
wymaganiom jesteÊmy w stanie
sprostaç.

Prac´ nad tworzeniem swojej

pozytywnej charakterystyki wy-
korzystasz najlepiej, kiedy b´-

dziesz czyta∏ t´ list´ przynaj-
mniej raz w tygodniu. Podniesie
to Twojà samoocen´, a przez to
samopoczucie i przyda si´ choç-
by do tego, byÊ szybko potrafi∏
powiedzieç osobie chcàcej Ci´
zatrudniç, dlaczego powinna to
zrobiç. ¸atwiej b´dzie Ci równie˝
pisaç ˝yciorysy i listy motywa-
cyjne oraz autocharakterystyk´,
gdy b´dziesz szukaç pracy.

Je˝eli wÊród Twoich zalet sà takie,

jak przedsi´biorczoÊç, operatywnoÊç,
pomys∏owoÊç, niezale˝noÊç, odwaga
w podejmowaniu decyzji, wytrwa∏oÊç
w dà˝eniu do celu, umiej´tnoÊç per-
swazji, ∏atwoÊç nawiàzywania kontak-
tów z innymi ludêmi, odpowiedzialnoÊç,
zdolnoÊci organizacyjne – mo˝esz tak-
˝e pomyÊleç o za∏o˝eniu dzia∏alnoÊci
gospodarczej, o w∏asnym biznesie,
pracy na swój rachunek. Nie musisz
wi´c szukaç pracy, mo˝esz jà stworzyç.
Wiedz bowiem, ˝e biznes stoi otworem
tak˝e dla m∏odych ludzi.

4

1. Jakie sà Twoje wrodzone talenty i zdolnoÊci?

2. Jakie umiej´tnoÊci i kwalifikacje zawodowe uda∏o Ci si´ zdobyç?

3. W czym jesteÊ naprawd´ dobry?

4. W czym jesteÊ dobry, ale nie poÊwi´casz temu z jakichÊ powodów

dostatecznie du˝o czasu?

5. Jakie cechy Twojej osobowoÊci uwa˝asz za cenne?

6. Czy przeprowadzano z Tobà jakiÊ test uzdolnieƒ?

Czy znasz jego wyniki i zgadzasz si´ z tym opisem?

Jakie Twoje talenty on ujawni∏?

7. O jakich Twoich zdolnoÊciach mówià koledzy, kole˝anki

i rodzeƒstwo?

8. Jakie talenty i zdolnoÊci zauwa˝ali u Ciebie nauczyciele?

9. Jakie talenty i zdolnoÊci widzà u Ciebie rodzice?

10. Jakie by∏y Twoje najwi´ksze osiàgni´cia? Czy zdoby∏eÊ

w czymÊ specjalne uznanie, wyró˝nienie, nagrod´?

11. Czy lepiej czujesz si´ w kontaktach z ludêmi
czy z przedmiotami?

12. Wolisz pracowaç sam czy w zespole?

Odpowiedz teraz na kolejne pytania. Je˝eli odpowiedê
nasuwa si´ automatycznie – znakomicie, jeÊli nie –
zastanów si´ nad w∏aÊciwà odpowiedzià. Czasami trzeba
b´dzie zapytaç innych. Zrób to, naprawd´ warto!
Mówimy tu o Twoim ˝yciu, a w ka˝dym razie o jego
wa˝nej cz´Êci – pracy.

Odpowiedzi na te pytania pozwolà Ci przypatrzeç si´ sobie lepiej, tak˝e
oczami innych.

Warto znać również swoje
słabości. Odpo-
wiedz zatem
na ostatnie
już pytania:

Czego
najbardziej nie lubisz
robić? Dlaczego?

Jakie zajęcia są dla Ciebie
trudne? Dlaczego?

Co w szkole sprawiało Ci
najwięcej trudności?
Dlaczego?

W czym widzisz swoje
słabości?

Jakich cech osobowości
brakuje Ci najbardziej?

Co w Tobie krytykują Twoi
koledzy i koleżanki?

Jakie słabości widzą w Tobie
rodzice i nauczyciele?

Czego się boisz? Dlaczego?

Dzia∏ A3

Na rozdro˝u

Wyprawka Maturzysty

2005

Bàdê jednak ostro˝ny! Czasami s∏abo-

Êci nie sà trwa∏à niezdolnoÊcià czy bra-
kiem talentu, ale jedynie efektem zbyt
ma∏ego wk∏adu pracy nad samym sobà.

Mo˝e wi´c warto zwi´kszyç wy-

si∏ek i nauczyç si´ czegoÊ lepiej, za-

miast skreÊliç szans´ na ciekawà
prac´ mówiàc: „jestem s∏aby z ma-
tematyki, fizyki lub chemii”, „nie
mam zdolnoÊci do j´zyków obcych”
czy „ci´˝ko przychodzi mi obs∏uga
tego programu komputerowego”.
Zarówno konkretne umiej´tnoÊci,

jak i cechy czy niedostatki charak-
teru, takie jak np. „brak silnej wo-
li”, mo˝na çwiczyç. Proponujemy,
aby w taki sposób traktowaç t´ li-
st´ – w∏aÊnie jako punkt wyjÊcia do
doskonalenia samego siebie. ˚y-
czymy Ci powodzenia!

5