Główne nurty w literaturze światowej i polskiej XX wieku.
Ćwiczenia nr 3

EKSPRESJONIZM W POLSCE

Teorie polskie

a) Teoria Przbyszewskiego

- antyteza ducha i materii,jest to podst. opozycja dla pozostałych
- sztuka odzwierciedla stan duszy
- sztuka jest subiektywna, nie ma nic wspólnego z rzeczywistością
- tematem sztuki jest sztuka
- odrzucenie podst.zjawisk natury,nadanie naturze istoty

b) Teoria Hulewicza

- nawiązanie do teorii Przybyszewskiego,z różnicami
- obok opozycji treść-forma,stawia formuła-forma. Forma jest czymś dobrym,koniecznym dla
ducha, formuła zaś tym co krępuje
- w opozycjach :społeczeństwo-indywiduum,obiektywizm-subiektywizm, Hulewicz czasami
akcentuje pierwszy,czasami drugi człon
- ostatecznie rezygnuje z opozycji na rzecz harmonii
- forma jest przed treścią,z niej rodzi się duch
- sztuka jest wyrazem istoty,ducha, pomija to co przypadkowe
- prawdziwa sztuka odtwarza ruch

c) Teoria Jana Stura

- dialektyczna świadomość-istnienie opozycji,ale jednocześnie okazuje ich względność
- ekspresjonizm jest dalszym ciągiem romantyzmu („Czego chcemy”1920)
- konieczność wyrażania epoki przez sztukę
- dusza jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym,czyli bytem wewn. sprzecznym
- głównym postulatem jest harmonia
- w sztuce potrzebna jest dusza,treść,ciało i forma
- utwór powinien być zrozumiały dla czytelnika
- naczelną zasadą jest prawda
- Stur pragnie piękna tożsamego z prawdą,a nie będącego w opozycji

W Polsce próbą programowego formułowania założeń kierunku była działalność poznańskiego
czasopisma „Zdrój” skupiającego (początkowo pod patronem S. Przybyszewskiego) teoretyków i
pisarzy (

J. i W. Hulewiczowie, A. Bederski, J. Stur, Z. Kosidowski

)

Trwalsze świadectwa w literaturze polskiej szeroko rozumianego ekspresjonizmu wiążą się z
utworami pisarzy luźno współpracujących ze Zdrojem

E. Zegadłowicz, J. Wittin

bądź nawet

wyprzedzających okres właściwego rozwoju kierunku (

S. Wyspiański, W. Berent, J. Kasprowicz, T.

Miciński

); Oddziaływanie ekspresjonizmu uwidoczniło się też np. We wcześniejszej poezji

Skamandrytów, w twórczości

K.H. Rostworskiego, R. Jaworskiego, J. Kadera- Bardrowskiego, W.

Wandunskiego., B. Schulza

.

// Tutaj oglądaliśmy film

Secesja – przełom epoki, długa kręta linia, ewolucja estetyczna. Wpływy w sztuce z Francji, Włoch,
Niemczech.
Reforma w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, wpuścili artystów, którzy inaczej patrzyli na
sztukę.

Termin „Młoda Polska” po raz pierwszy użył Henryk Górski.
Zerwanie z manierą poprzedników. Szukanie nowego stylu na XX wiek. Kręte linie.
Wertykalizm. Inspiracja wschodem.
Mianem Młodej Polski określano rożne indywidualności.

Nowe nurty plastyczne. Nowe tendencje ze wschodu i zachodu. Wejście do Polski awangardy
konstruktywistycznej w 1924 r.
„Blok” - W. Strzelnicki i K. Kigro (małżeństwo), Strzuka, Powierny,
„Preasens” - od 1926 r. W skład wchodzili architekci. Uwielbienie estetyki maszyny.
1929 „Aer” - Strumiński, Komadz, Staszewski + dwóch poetów Grzeszkowska i Przyboś.
1922 -1932 „Letnim” - f. Realistyczna, stylistyka, sztuka alternatywna, odwołanie do tradycji
ludowych.
„Ład” spółdzielnia artystyczna. Projektowali rzeczy użytkowe.