PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO

NA WYDZIALE LEKARSKIM I

ROK AKADEMICKI 2015/2016

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla V roku

1.NAZWA PRZEDMIOTU

: O R T O P E D I A z elementami traumatologii

narządu ruchu

2.NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot

:

1. Katedra Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej

Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej
Klinika Chorób Kręgosłupa i Ortopedii Dziecięcej

2. Katedra i Klinika Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki

3. Katedra Ortopedii i Traumatologii

Klinika Ortopedii i Traumatologii
Klinika Ortopedii Ogólnej Onkologicznej i Traumatologii

3 . Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę

:



Adres: Katedra Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej



Tel. /Fax : tel. [phone] fax. [phone]



Strona WWW: www.ortopedia.ump.edu.pl



E-mail : [e-mail]

4. p.o. kierownika jednostki

:



Prof. dr hab. Marek Jóźwiak

5.Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I -

koordynator

przedmiotu:



Nazwisko: prof. dr hab. med. Tomasz Kotwicki



tel. kontaktowy: 602 61 3054



Możliwość kontaktu – dni robocze godz.8-9, Oddział IIE tel.: [phone]



Kontakt w godzinach popołudniowych – środa (proszę wysłać sms pod numer

602 61 30 54 celem ustalenia godziny)



E-mail: [e-mail]



Osoba zastępująca – prof. zw. dr hab. Maciej Głowacki



Kontakt – tel. [phone]

6.Miejsce przedmiotu w programie studiów

:

Rok: V

Semestr: letni (X)

7.Liczba godzin ogółem

: 61 (16 wykłady i 45 ćwiczeń)

liczba pkt.ECTS: 4

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

przedmiotu

Semestr letni liczba godzin

W

Ć

Ćwiczenia

kategoria

S

Katedra Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej

Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej
Klinika Chorób Kręgosłupa i Ortopedii Dziecięcej

7
4
3

16
10

6

C

Katedra i Klinika Traumatologii, Ortopedii i
Chirurgii Ręki

4

14

C

Katedra Ortopedii i Traumatologii

Klinika Ortopedii i Traumatologii
Klinika Ortopedii Ogólnej Onkologicznej i
Traumatologii

5
3
2

15

9
6

C

Razem:

16

45

8 .Cel nauczania przedmiotu

Diagnozowanie i leczenie wad rozwojowych, chorób układowych, zapaleń oraz
chorób nowotworowych narządu ruchu

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje –patrz Sylabus

9. SYLABUS

W załączeniu poniżej

10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów

Wykłady - Semestr letni- wykłady tylko w semestrze letnim

Tematyka wykładów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej

Wykład 1.

Specyfika badania i leczenie chorych ortopedycznych

Prof. L. Romanowski

Wykład 2.

Leczenie wad wrodzonych i schorzeń kończyn
górnych

Prof. L. Romanowski

Wykład 3.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów. Traumatologia

Prof. J. Kruczyński

Wykład 4.

Ortopedia dziecięca: wady wrodzone, choroby
biodra. Traumatologia dziecięca

Prof. M. Jóźwiak

Wykład 5.

Wady goleni i stopy. Egalizacja kończyn. Mózgowe
PD

Prof. M. Jóźwiak

Wykład 6.

Kręgozmyk. Zapalenia kości i stawów. Nowotwory u
dzieci

Prof. M. Głowacki

Wykład 7.

Wady i choroby kręgosłupa u dorosłych.
Traumatologia dorosłych

Prof. J. Kaczmarczyk

Wykład 8.

Wady i choroby kręgosłupa u dzieci.
Organizacja egzaminu z Ortopedii i Traumatologii

Prof. T. Kotwicki

Ćwiczenia - Semestr letni – ćwiczenia tylko w semestrze letnim

Tematyka ćwiczeń

Osoba odpowiedzialna

Ćwiczenie 1.

Technika badania narządu ruchu

Poszczególne Kliniki

Ćwiczenie 2.

Neuroortopedia; Preluksacja

- „ -

Ćwiczenie 3.

Wady i choroby kończyn dolnych, dysplazja stawów

- „ -

Ćwiczenie 4.

Zaopatrzenie ortopedyczne; sala operacyjna

- „ -

Ćwiczenie 5.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów; Wybrane zagadnienia
z chirurgii ręki

- „ -

Ćwiczenie 6.

Technika badania narządu ruchu; Skoliozy i choroby
kręgosłupa

- „ -

Ćwiczenie 7.

Sala operacyjna; Preluksacja

- „ -

Ćwiczenie 8.

Choroby kolana; Podstawowe zagadnienia z
traumatologii narządu ruchu

- „ -

Ćwiczenie 9.

Sala operacyjna; Zajęcia na Oddziałach

- „ -

Ćwiczenie 10.

Zajęcia na Oddziałach; Mikrochirurgia

- „ -

11.Organizacja zajęć:

PROGRAM ZAJĘĆ

I tydzień

Poniedziałek godz. 8.00-10.00 Technika badania narządu ruchu (na oddziale)
10.30-12.00 Technika badania narządu ruchu (zajęcia w Klinice)

Wtorek godz. 8.00-10.00 Neuroortopedia
10.30-12.00 Poradnia Preluksacyjna
Zajęcia w Klinice KCR
Zajęcia w Klinice KOD

Środa godz. 8.00-10.00 Wady i choroby kończyn dolnych oraz dysplazja stawów
Sala operacyjna
Zajęcia w Klinice KOT
10.30-12.00 Zajęcia w Klinice KCR
Sala operacyjna
Zajęcia na oddziałach
Zajęcia w Klinice KOT

Czwartek godz. 8.00-9.30 Zagadnienia Zaopatrzenia Ortopedycznego
10.00-12.00 Sala operacyjna; zajęcia na oddziałach

Piątek godz. 8.00-10.00 Zmiany zwyrodnieniowe stawów
10.00-12.00 Wybrane zagadnienia z chirurgii ręki

II tydzień

Poniedziałek godz. 8.00-9.30 Zajęcia na oddziałach
Technika badania narządu ruchu
Skoliozy i choroby kręgosłupa
godz. 10.00-11.45 Skoliozy i choroby kręgosłupa
Wady i choroby kończyn dolnych oraz rozwojowa dysplazja
stawów biodrowych

Wtorek godz. 8.00-10.00 Sala operacyjna
Zajęcia na Oddziałach
Poradnia Preluksacyjna
Technika badania narządu ruchu
godz. 10.30-11.45 Choroby kolana

Środa godz. 8.00-10.00 Zajęcia na Oddziałach
10.30-11.45 Podstawowe zagadnienia z traumatologii narządu ruchu

Czwartek godz. 8.00-9.45 Zajęcia na Oddziałach
Sala operacyjna
godz. 10.15-11.45 Zajęcia na Oddziałach
Sala operacyjna

Piątek godz. 8.00-9.00 Zajęcia na Oddziałach
godz. 9.30-10.30 Zajęcia na Oddziałach
Poradnia Preluksacyjna

godz. 10.30-11.45 Mikrochirurgia

REGULAMIN ZAJĘĆ:

REGULAMIN ZAJĘĆ

Zajęcia z o r t o p e d i ii t r a u m a t o l o g i i prowadzone są

w następujących Katedrach i Klinikach:

Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej (KOD)

Chorób Kręgosłupa i Ortopedii Dziecięcej (KCKOD)

Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki (KCR)

Ortopedii i Traumatologii (KOT)

Ortopedii Ogólnej, Onkologicznej i Traumatologii (KOOT)

Koordynatorem zajęć jest prof. dr hab. Tomasz Kotwicki –

Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej

1.Warunkiem rozpoczęcia ćwiczeń jest zdanie pisemnego sprawdzianu wstępnego („wejściówki”) w formie testowej
na platformie cyfrowej OLAT (

http://olat.ump.edu.pl

). Zakres wiadomości potrzebnych do zdania sprawdzianu

wstępnego obejmuje zagadnienia anatomii i fizjologii narządu ruchu. Student może rozwiązać test wejściowy z
dowolnego komputera i miejsca z dostępem do internetu.

2.Pisemny sprawdzian wstępny („wejściówkę”) zdaje się w poniedziałek w tygodniu poprzedzającym rozpoczęcie
ćwiczeń. W tym dniu o godz. 21.00 uruchomiony zostaje dostęp do testu dla danej grupy ćwiczeniowej, zgodnie z
aktualną listą studentów uwidocznioną w programie APAP. Możliwe jest tylko jednokrotne uruchomienie testu na
okres 15 minut, bez możliwości powrotu do pytań. Test składa się z 15 pytań jednokrotnego wyboru. Za
poszczególne pytania można uzyskać 1 lub 2 punkty, zależnie od konstrukcji pytania, a maksymalna możliwa do
uzyskania liczba punktów wynosi 20. Warunkiem zdania „wejściówki” jest uzyskanie minimum 12 punktów.
Ewentualne zmiany terminu zdawania „wejściówki” ustala starosta grupy studenckiej bezpośrednio z
koordynatorem przedmiotu – prof. dr hab. med. Tomaszem Kotwickim, tel. [phone], email:
[e-mail]. Zaliczenie sprawdzianu wstępnego wpisywane jest do karty ćwiczeń.

3.Studenci pierwszej grupy ćwiczeniowej w danym roku akademickim są zwolnieni ze zdawania sprawdzianu
wstępnego (nie dotyczy II półrocza).

4.Ustny sprawdzian wstępny poprawkowy zdawać można tylko u asystenta prowadzącego daną grupę ćwiczeniową
w trakcie tygodnia poprzedzającego rozpoczęcie ćwiczeń. Nie zdanie sprawdzianu wstępnego wyklucza możliwość
rozpoczęcia ćwiczeń.

5.Zajęcia w podgrupach odbywają się zgodnie z planem ćwiczeń. Ćwiczenia odbywają się w Klinice Ortopedii i
Traumatologii Dziecięcej (KOD), Klinice Chorób Kręgosłupa i Ortopedii Dziecięcej (KCKOD), w Klinice
Traumatologii, Ortopedii i Chirurgii Ręki (KCR), Klinice Ortopedii i Traumatologii (KOT),w Klinice Ortopedii
Ogólnej, Onkologicznej i Traumatologii (KOOT), w Poradniach znajdujących się na terenie O-RSK, Pracowniach
Klinik i w Zakładzie Zaopatrzenia Ortopedycznego w Poznaniu. Rozkład Klinik, Poradni i Pracowni jest dostępny
na dedykowanej stronie

www.ortopedia.ump.edu.pl

w zakładce „Jak trafić”. Wyjątkowo w razie braku możliwości

odbywania ćwiczeń w w/w placówkach prowadzenie ćwiczeń w danym miejscu i terminie przejmuje lekarz -
opiekun grupy studenckiej.

6.Przed rozpoczęciem zajęć należy pozostawić torby, okrycia i rzeczy osobiste w szafkach studenckich
udostępnianych przez Szpital. Klucze do szafek należy pobierać w szatni głównej na portierni wejście D, lub w
portierni w wejściu G (gdy szatnia jest nieczynna). Studenci zmieniają obuwie i zakładają własne czyste fartuchy
lekarskie. Studenci na oddziałach szpitalnych i w poradniach zobowiązani są nosić identyfikatory.

7.Zajęcia trwają od 8.00 do 12:00 Szczegółowy plan zajęć znajduje się na stronie

www.ortopedia.ump.edu.pl

. Zakres

i tematyka ćwiczeń są w każdym dniu inne. W przypadku jednodniowej nieobecności studenta na zajęciach
wyrównanie zaległości jest możliwe w porozumieniu z odpowiedzialnym za ćwiczenia lekarzem, w odpowiednim
dniu ćwiczeń jednej z następnych grup studentów odrabiających ćwiczenia. W przypadku dłuższej
usprawiedliwionej nieobecności wyrównanie zajęć następuje na w/w zasadach.

8.Sprawdzanie obecności na ćwiczeniach odbywa się codziennie na początku dnia ćwiczeń i pod koniec zajęć.
Spóźnienie na ćwiczenia wpisuje się do listy obecności w kratce odpowiadającej dniowi ćwiczeń. Dwa spóźnienia
równają się nie zaliczeniu dnia ćwiczeń.

9.Karty ćwiczeń studenci otrzymują w pierwszym dniu zajęć od asystenta prowadzącego zajęcia. Zaliczenie
poszczególnych zajęć na karcie ćwiczeń studenta potwierdza asystent prowadzący zajęcia podpisem i pieczątką.

10.Integralną częścią wymagań stawianych studentowi przy zaliczeniu ćwiczeń z ortopedii i traumatologii jest
nabycie umiejętności praktycznych zestawionych na załączonej liście („Lista umiejętności praktycznych”). Lista
umiejętności praktycznych dostępna jest na dedykowanej stronie

www.ortopedia.ump.edu.pl

11.Zaliczenie ćwiczeń z ortopedii odbywa się w ostatnim dniu ćwiczeń i ma postać sprawdzianu ustnego
obejmującego badanie chorego („wyjściówka”). W sprawdzianie, oprócz asystenta prowadzącego grupę, może wziąć
udział Kierownik Kliniki lub delegowany przez niego nauczyciel akademicki. Podstawą sprawdzianu „wyjściowego”
jest „Lista umiejętności praktycznych”. Oceniany jest także sposób podejścia do pacjenta oraz wcześniejsza
aktywność na zajęciach. Możliwe jest jednokrotne poprawienie niezdanego sprawdzianu „wyjściowego” u tego
samego asystenta razem z następną grupą ćwiczeniową. Brak zaliczenia ćwiczeń uniemożliwia przystąpienie do
egzaminu.

12. Wykłady z ortopedii obejmują treści, które nie są poruszane na ćwiczeniach. Treści wykładów są uwzględnione
w pytaniach egzaminacyjnych. Wykłady są nieobowiązkowe. Obecność na wykładach może być kontrolowana i
skutkować pozyskaniem przez studenta dodatkowych punktów (3 punkty za jeden wykład).

13. Egzamin z ortopedii w roku akademickim 2015/2016 dla studentów V roku będzie przeprowadzony, podobnie
jak w latach poprzednich, w formie egzaminu ustnego, zdawanego u samodzielnych pracowników nauki
zatrudnionych w Katedrach prowadzących zajęcia z przedmiotu. Lista studentów przypisanych do egzaminatora
znajduje się w Sekretariacie Katedry Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej (wejście D, I p.) oraz na stronie

www.ortopedia.ump.edu.pl

. Student uzgadnia indywidualnie z egzaminatorem termin egzaminu, poprzez sekretariat

właściwej Katedry. Na egzamin można umawiać się po zakończeniu wykładów z ortopedii. Student przystępujący do
egzaminu powinien mieć zaliczone ćwiczenia, posiadać uzupełnioną kartę ćwiczeń z ortopedii, którą składa w
sekretariacie właściwej Kliniki na 2 tygodnie przed wyznaczonym terminem egzaminu ustnego.

14 .Zakres materiału do egzaminu z ortopedii oparty jest o wykłady i ćwiczenia. Obowiązujące podręczniki:
1 „Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i
lekarzy”; pod red. Kruczyńskiego J.; Szulca A.; –PZWL, Poznań, 2015
2. „Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja” pod red. Marciniaka i Szulca, PZWL 2003
3. „Ortopedia i traumatologia” pod red. Gaździka, PZWL 2009



.

PROGRAM ZAJĘĆ

:

PROGRAM ZAJĘĆ

I tydzień

Poniedziałek godz. 8.00-10.00 Technika badania narządu ruchu (na oddziale)
10.30-12.00 Technika badania narządu ruchu (zajęcia w Klinice)

Wtorek godz. 8.00-10.00 Neuroortopedia
10.30-12.00 Poradnia Preluksacyjna
Zajęcia w Klinice KCR
Zajęcia w Klinice KOD

Środa godz. 8.00-10.00 Wady i choroby kończyn dolnych oraz dysplazja stawów
Sala operacyjna
Zajęcia w Klinice KOT
10.30-12.00 Zajęcia w Klinice KCR
Sala operacyjna
Zajęcia na oddziałach
Zajęcia w Klinice KOT

Czwartek godz. 8.00-9.30 Zagadnienia Zaopatrzenia Ortopedycznego
10.00-12.00 Sala operacyjna; zajęcia na oddziałach

Piątek godz. 8.00-10.00 Zmiany zwyrodnieniowe stawów
10.00-12.00 Wybrane zagadnienia z chirurgii ręki

II tydzień

Poniedziałek godz. 8.00-9.30 Zajęcia na oddziałach
Technika badania narządu ruchu
Skoliozy i choroby kręgosłupa
godz. 10.00-11.45 Skoliozy i choroby kręgosłupa
Wady i choroby kończyn dolnych oraz rozwojowa dysplazja
stawów biodrowych

Wtorek godz. 8.00-10.00 Sala operacyjna
Zajęcia na Oddziałach
Poradnia Preluksacyjna
Technika badania narządu ruchu
godz. 10.30-11.45 Choroby kolana

Środa godz. 8.00-10.00 Zajęcia na Oddziałach
10.30-11.45 Podstawowe zagadnienia z traumatologii narządu ruchu

Czwartek godz. 8.00-9.45 Zajęcia na Oddziałach
Sala operacyjna
godz. 10.15-11.45 Zajęcia na Oddziałach
Sala operacyjna

Piątek godz. 8.00-9.00 Zajęcia na Oddziałach
godz. 9.30-10.30 Zajęcia na Oddziałach
Poradnia Preluksacyjna
godz. 10.30-11.45 Mikrochirurgia

PROGRAM NAUCZANIA

Wymagania wstępne

Posiadanie wiedzy z zakresu anatomii i fizjologii narządu ruchu. Znajomość nomenklatury ortopedycznej.
Zdanie sprawdzianu „wejściowego”.

Przygotowanie do zajęć –

zgodnie z Regulaminem zajęć

Wymagania końcowe

Wymagania do zaliczenia ćwiczeń: zaliczenie ćwiczeń z ortopedii odbywa się w ostatnim dniu ćwiczeń
(piątek) i ma postać sprawdzianu ustnego obejmującego badanie chorego („wyjściówka”). W sprawdzianie,
oprócz asystenta prowadzącego grupę, może wziąć udział Kierownik Kliniki lub delegowany przez niego
nauczyciel akademicki. Podstawą sprawdzianu „wyjściowego” jest „Lista umiejętności praktycznych”.
Oceniany jest także sposób podejścia do pacjenta oraz wcześniejsza aktywność na zajęciach. Możliwe jest
jednokrotne poprawienie niezdanego sprawdzianu „wyjściowego” u tego samego asystenta razem z
następną grupą ćwiczeniową. Brak zaliczenia ćwiczeń uniemożliwia przystąpienie do egzaminu.

Wymagania do egzaminu z ortopedii – treści wykładów i ćwiczeń o zakresie podanym w Sylabusie.
Podstawowym podręcznikiem do egzaminu z ortopedii jest: „Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja.
Wybrane zagadnienia z chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy”; Pod red. Kruczyński J.;
Szulc A.; PZWL, Poznań, 2015

12.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny

Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,
testowy)

Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: sprawdzian „wyjściowy” z ćwiczeń

Zaliczenie – kryterium zaliczenia przedmiotu: zaliczenie ćwiczeń i zdanie egzaminu

13. Literatura:

1

. Pod red. Kruczyński J.; Szulc A.; „Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z chorób i urazów

narządu ruchu dla studentów i lekarzy” –PZWL, Poznań, 2015
2. Marciniak W., Szulc A.: „Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja” – PZWL, Warszawa, 2003
3. Gażdzik Sz.: „Ortopedia i traumatologia”, PZWL, Warszawa, 2009

14. Studenckie koła naukowe

- Katedra Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej

Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze działa od 15 lat.
Opiekunami są: prof. dr hab. med. Marek Jóźwiak

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]

i dr med. Maciej Idzior.

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]

Studenci działający w Kole corocznie przedstawiają na krajowych i międzynarodowych studenckich
konferencjach naukowych referaty będące rezultatem ich pracy..
Działalność naukowa Koła związana jest z ortopedią i traumatologią narządu ruchu ze szczególnym
uwzględnieniem tematyki mózgowego porażenia dziecięcego i biomechaniki ruchu.
Spotkania odbywają się raz w miesiącu. Na każde spotkanie zaproszony jest ekspert z danej dziedziny
ortopedii, który przedstawia problematykę, którą się zajmuje .
Studenci w podgrupach realizują programy badawcze, które są ustalane na początku każdego roku
akademickiego.

Członkowie Koła aktywnie uczestniczą w działalności klinicznej Katedry podczas odbywania praktyk
wakacyjnych, w poradni przyszpitalnej oraz asystują w czasie zabiegów operacyjnych.
Istnieje możliwość realizowania własnych pomysłów badawczych pod kierunkiem opiekunów Koła.

- Klinika Ortopedii Ogólnej, Onkologicznej i Traumatologii

Opiekunami są:prof. dr hab. med. Jacek Kruczyński
dr med. Łukasz Łapaj

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]

lek. Paweł Kokoszka
Działalność studenckiego Koła Naukowego związana jest głównie z zagadnieniami endoprotezoplastyki
stawów. Studenci uczestniczą w pisaniu prac naukowych, a także prowadzą samodzielne badania pod opieką
lekarzy z Kliniki. Prace studentów z Koła są przedstawiane na zjazdach naukowych oraz publikowane w
czasopismach ortopedycznych. Podczas spotkań omawiane są przypadki kliniczne. Studenci asystują także
do zabiegów przeprowadzanych w Klinice. Istnieje możliwość odbywania praktyk wakacyjnych.

- Klinika Ortopedii, Traumatologii i Chirurgii Ręki

Opiekunem jest: lek. Marta Ślęzak

tel. [phone]; e-mail:

[e-mail]

Spotkania Koła Naukowego odbywają się raz w miesiącu. Studenci są zaangażowani w pracę naukową,
uczestniczą w wykładach szkoleniowych i analizach przypadków klinicznych, mają możliwość ćwiczenia
w pracowni mikrochirurgicznej oraz asystowania do zabiegów na bloku operacyjnym

- Klinika Ortopedii i Traumatologii

Opiekunami są: dr hab. med. Jacek Kaczmarczyk
lek med. Piotr Staszczuk, dr med. Łukasz Kubaszewski, dr med. Tomasz Trzeciak
tel. [phone]; e-mail:

[e-mail]

Działalność naukowa koła jest związana głównie z narządem ruchu i obejmuje problemy leczenia
operacyjnego oraz nieoperacyjnego kończyn dolnych i kręgosłupa. Studenci mogą uczestniczyć w ramach
działań statutowych Kliniki w zabiegach operacyjnych jak i w pracach naukowych i doświadczalnych
realizowanych w Zespole.

15.Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora

Osoba odpowiedzialna za nauczanie

przedmiotu - KOD Koordynator przedmiotu

prof. dr hab. Marek Jóźwiak

prof. dr hab. med. Tomasz Kotwicki

16.Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku
przedmiotów koordynowanych)

Osoba odpowiedzialna za nauczanie

Osoba odpowiedzialna za nauczanie

przedmiotu – KCR przedmiotu KOT

prof. dr hab. med. Leszek Romanowski

dr hab. med. Prof. UM. Jacek Kaczmarczyk

SYLABUS

Nazwa
przedmiotu/modułu

ORTOPEDIA

Wydział

Lekarski

Nazwa kierunku studiów

Lekarski – nauki kliniczne zabiegowe

Poziom kształcenia

magisterski

Forma studiów

stacjonarne

Język przedmiotu

polski

Rodzaj przedmiotu

Obowiązkowy fakultatywny

Rok studiów/semestr

I  II III  IV  V  VI 



1  2  3  4  5  6  7  8  9 
10  11  12 



Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z
podziałem na formy
prowadzenia zajęć

61, w tym: 16 - wykłady, - seminaria, 45 – ćwiczenia, – fakultety

Założenia i cele
przedmiotu

Diagnozowanie i leczenie wad rozwojowych, chorób układowych, zapaleń oraz chorób
nowotworowych narządu ruchu

Symbol

efektów

kształcenia

zgodnie ze

standardami

OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Metody

weryfikacji
osiągnięcia

zamierzonych

efektów

kształcenia:

WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA)

F W1
F W10

Opanować nazewnictwo ortopedyczne. Znać zastosowanie badań pomocniczych w
ortopedii

(rtg,

usg,

KT,

MRI,

badania

elektromiograficzne,

laboratoryjne,

biochemiczne). Znać zasady leczenia bezoperacyjnego (redresji, wyciągów,
unieruchomienia, zaopatrzenia ortopedycznego, fizykoterapii) oraz wskazania do
leczenia operacyjnego.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Opisać objawy zapalenia stawów i kości u noworodków i niemowląt oraz dzieci
zwracając uwagę na źródła bakteriemii (stan pępowiny, zapalenie nosogardzieli). Znać
zasady leczenia ostrego zapalenia kości i stawów (zastosować antybiotyki o szerokim
spectrum działania a w drugim etapie antybiotyk celowany określony na podstawie
wyniku posiewu krwi, wymazu z nosogardzieli, treści czyraka, przesłanki do decyzji o
leczeniu operacyjnym). Podać wskazania do wczesnych interwencji chirurgicznych w
zapaleniu kości i stawów u noworodków i niemowląt. Znać następstwa przejścia ostrego
zapalenia w stan przewlekły i konsekwencje odległe.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1
F W10

Rozpoznać i opisać objawy młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej – zwracając
uwagę na typ konstytucyjny i ograniczenie rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym.
Znać możliwości diagnostyczne, pamiętać o konieczności wykonania radiogramu stawu
biodrowego w projekcji osiowej i umieć ocenić przemieszczenie głowy kości udowej w
stosunku do szyjki. Wymienić sposoby leczenia złuszczenia głowy kości udowej.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1
F W10

Rozpoznać objawy kliniczne zaangażowania błony maziowej w proces zapalenia stawu
biodrowego, znać „pozycję adaptacyjną” uda w stawie biodrowym. Wiedzieć, że
rutynowe badania krwi mogą nie wykazać odchyleń od normy, znać obraz zmian w
USG.
Umieć odróżnić chorobę Perthesa od innych stanów powodujących ograniczenie ruchów
w stawie biodrowym u dzieci. Znać metody oceny radiologicznej, scyntygrafii, USG,
MRI stawu biodrowego. Wiedzieć o długotrwałym przebiegu choroby; poinformować
rodziców o ewentualnej potrzebie leczenia operacyjnego.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W2

Wymienić sposoby postępowania doraźnego w przypadkach pourazowego niedokrwienia
kończyn. Opisać mechanizm powikłań i następstwa ostrego niedokrwienia kończyn w
postaci przykurczu Volkmanna i zespołu ciasnoty wewnątrz-przedziałowej.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W2
F W14

Rozpoznać i opisać stany kwalifikujące się do replantacji i rewaskularyzacji kończyn.
Znać sposoby transportu i przechowywania amputowanej kończyny.
Znać zasady mikrochirurgii i replantacji kończyn.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W3

Wymienić kryteria różnicowania anatomicznego i czynnościowego uszkodzeń nerwów.
Opisać postępowanie chirurgiczne w przypadku uszkodzenia nerwu.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W3

Wymienić kryteria różnicowania uszkodzeń ścięgien. Opisać metody leczenia uszkodzeń
ścięgien: nieoperacyjne oraz operacyjne.

F W1

Znać zasady zapobiegania zniekształceniom kończyn w ostrej fazie reumatoidalnego
zapalenia stawów. Znać możliwości leczenia operacyjnego w ostrym okresie r.z.s.
Opisać następstwa reumatoidalnego zapalenia stawów.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Znać historię naturalną skoliozy idiopatycznej oraz rodzaje skolioz nie-idiopatycznych.
Znać niekonsekwencje postępujących skrzywień bocznych kręgosłupa dla wydolności
układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. Wymienić rodzaje skolioz związane z
ich etiologią. Znać granice celowości stosowania leczenia bezoperacyjnego i zasady
leczenia operacyjnego, pojęcie spondylodezy.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1
F W10

Znać możliwości oceny stawów biodrowych przy pomocy ultrasonografii. Znać zasady
leczenia nieoperacyjnego dysplazji stawu biodrowego. Opisać następstwa nieprawidłowo
prowadzonego leczenia i braku leczenia. Znać wskazania do leczenia operacyjnego.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1


F W1

Znać przyczyny występowania kręczu szyi i możliwości diagnostyki różnicowej oraz
zasady leczenia.

Znać zasady zaopatrzenia ortopedycznego.

F W1

Wiedzieć o możliwościach powstania zniekształceń porażennych kończyn dolnych –
omówić mechanizm ich powstania. Znać wskazania do leczenia operacyjnego
zniekształceń kończyn i kręgosłupa. Znać najczęstsze postacie zniekształceń tułowia i
kończyn u dzieci z m.p.d. Znać zasady leczenia usprawniającego dzieci z m.p.d. i
potrafić wyjaśnić rodzicom celowość wczesnego wdrożenia leczenia operacyjnego.
Orientować się we wskazaniach do leczenia operacyjnego.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Znać możliwości i ograniczenia leczenia nieoperacyjnego wad wrodzonych, orientować
się w terminach kierowania chorych z wrodzonymi wadami kończyn i kręgosłupa do
leczenia operacyjnego. Wymienić zasady leczenia operacyjnego w przypadkach wad
wrodzonych kończyn dolnych i kręgosłupa.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Znać etiologię i objawy kręgozmyku. Znać możliwości leczenia operacyjnego.
Wymienić wskazania do leczenia operacyjnego i omówić możliwości tego leczenia.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Znać budowę sklepienia stopy. Rozumieć patomechanizm powstawania stopy wrażliwej.
Wymienić możliwości leczenia ze szczególnym uwzględnieniem zasady jakie powinno
spełniać obuwie. Wiązać wymienione zniekształcenia z objawami myelodysplazji. Znać
zasady stosowania zaopatrzenia ortopedycznego oraz wskazania do operacji.
Znać mechanizmy uszkodzenia nerwu kulszowego podczas wykonywania infekcji
domięśniowej (szczególnie u dzieci i młodzieży). Wiedzieć w jaki sposób i w obrębie
jakich okolic należy wykonywać injekcje domięśniowe u dzieci. Znać metody
postępowania nieoperacyjnego i wskazania do leczenia operacyjnego porażennej,
poinjekcyjnej stopy końsko-szpotawej.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Znać lokalizację, wiek pojawienia się i dynamizm najczęściej występujących
nowotworów kości u dzieci i młodzieży (ze szczególnym uwzględnieniem okolicy stawu
kolanowego). Wiedzieć o istnieniu zmian nowotworopodobnych oraz o możliwościach
ich zezłośliwienia. Potrafić wiązać występowanie złamań patologicznych nie tylko z

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

pierwotnymi nowotworami kostnymi, lecz również z przerzutami nowotworów
złośliwych zlokalizowanych poza układem kostnym. Znać ogólne zasady rozpoznawania
zmian nowotworowych i nowotworopodobnych kości i związany z nimi sposób
postępowania (natychmiastowe wdrożenie leczenia). Rozumieć, że choroba
nowotworowa stanowi problem wielospecjalistyczny, wymagający koordynacji
postępowania.

F W1

Znać przyczyny nierówności kończyn dolnych. Omówić skutki chodzenia bez
wyrównania. Znać możliwości egalizacji kończyn.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Rozumieć istotę zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających stawów. Znać możliwości
profilaktyki zmian zwyrodnieniowych i zasady leczenia zachowawczego. Wymienić
sposoby leczenia operacyjnego. Znać mechanizm powstawania wtórnych zmian
zwyrodnieniowych i umieć powiązać je z wrodzonymi wadami kończyn oraz
następstwami nieprawidłowo leczonych urazów prowadzących do niezborności
powierzchni stawowych. Znać sposoby profilaktyki wtórnych zmian zwyrodnieniowych
stawów

(właściwe

leczenie

przyczyn

powodujących

powstawanie

zmian

zwyrodnieniowych stawów). Wymienić możliwości leczenia nieoperacyjnego.
Orientować się w możliwościach leczenia operacyjnego.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

Znać wskazania do leczenia operacyjnego w przypadkach artrogrypozy.

F W1

Znać lokalizację najistotniejszych klinicznie martwic jałowych kości. Znać zasady
prowadzenia chorych z jałowymi martwicami kości w zależności od umiejscowienia
zmian. Wymienić wskazania do leczenia operacyjnego.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W1

Wymienić przyczyny zniekształceń osi kończyn (wady wrodzone, stany zapalne,
nieprawidłowo prowadzone złamania kończyn). Omówić możliwości leczenia
operacyjnego zniekształceń kończyn.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

F W2
F W3

Znać obrazy kliniczne uszkodzenia więzadeł stawu kolanowego, uszkodzenia łąkotek,
zerwania pierścienia rotatorów. Znać wskazania do operacji artroskopowych w/w
uszkodzeń.
Wymienić następstwa urazu stawu ramiennego, łokciowego i tzw. złamania kości
promieniowej w miejscu typowym, opisać najczęstsze złamania w obrębie kończyn
dolnych (złamanie szyjki kości udowej, złamanie na wysokości 1/3 obwodowej goleni).
Wymienić skutki nieprawidłowego leczenia urazów kończyn w postaci: a) zespołu
Sudecka; b) zrostu opóźnionego; c) stawu rzekomego; d) zakażeń prowadzących do
pourazowych zapaleń kości.

Rozmowa z
asystentem.
Egzamin
końcowy

UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA)

F U1


F U2

F U3

F U4

F U5

F U7



F U8

Asystować przy typowym zabiegu operacyjnym, przygotować pole operacyjne i
znieczulić miejscowo okolicę operowaną.

Posługiwać się typowymi narzędziami chirurgicznymi.

Stosować się do zasad aseptyki i antyseptyki.

Zaopatrywać prostą ranę, zakładać i zmieniać jałowy opatrunek chirurgiczny.

Zakładać wkłucie obwodowe.

Oceniać wynik badania radiologicznego w zakresie najczęstszych typów złamań,
szczególnie złamań kości długich.


Wykonywać doraźne unieruchomienie kończyny, wybierać rodzaj unieruchomienia
konieczny do zastosowania w typowych sytuacjach klinicznych, oraz kontrolować

Ćwiczenia na
Sali operacyjnej i
zabiegowej
Ćwiczenia na
Sali operacyjnej i
zabiegowej

Ćwiczenia na
Sali operacyjnej i
zabiegowej

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Ćwiczenia w
gipsowni i Izbie

poprawność ukrwienia kończyny po założeniu opatrunku unieruchamiającego.


Opanować sposoby zbierania wywiadu w zależności od rodzaju schorzenia. Opanować
technikę badania klinicznego narządu ruchu.

Przyjęć

Rozpoznać objawy ostrego niedokrwienia kończyn. Rozpoznać objawy uszkodzenia
nerwów. Rozpoznać, ocenić objawy uszkodzenia ścięgien.

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Rozpoznać i ocenić złamanie kości. Rozpoznać i ocenić zwichnięcie stawu.
Ocenić następstwa urazu stawu ramiennego, łokciowego i tzw. złamania kości
promieniowej w miejscu typowym, opisać najczęstsze złamania w obrębie kończyn
dolnych (złamanie szyjki kości udowej, złamanie na wysokości 1/3 obwodowej goleni).

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Umieć rozpoznać w badaniu klinicznym ostry stan zapalenia stawu.
Zinterpretować wyniki badań dodatkowych.

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Rozpoznać skoliozę idiopatyczną i odróżnić ją od skrzywień funkcjonalnych.
Umieć zidentyfikować skrzywienie piersiowe, opisać mechanizmy kompensacyjne w
obrębie tułowia towarzyszące skoliozom. Ustalić rokowanie w zależności od typu
skrzywienia, wieku dziecka. Umieć rozpoznać objawy niedowładów i porażeń w
skoliozach i znać zasady postępowania w tego rodzaju powikłaniach. Umieć różnicować
skoliozy z wadami postawy i z młodzieńczą kifozą kręgosłupa (choroba Scheuermanna).

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Umieć zbadać stawy biodrowe noworodka zwracając uwagę na objaw przeskakiwania,
objaw wyważania i ograniczenia odwodzenia. Umieć zbadać stopy noworodka i doraźnie
skierować do leczenia specjalistycznego. Umieć różnicować wady wrodzone z innymi
zniekształceniami stopy. Rozpoznać kręcz szyi. W przypadku kręczu szyi pochodzenia
mięśniowego zademonstrować rodzicom ćwiczenia korekcyjne. Wdrożyć profilaktykę
zapobiegania deformacjom kończyn (znajomość ułożeń korekcyjnych, stosowania łusek
gipsowych oraz ortez). Umieć uzasadnić konieczność wielospecjalistycznej opieki nad
dzieckiem.

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Umieć rozpoznać wady wrodzone na podstawie badania klinicznego i oceny obrazu
radiologicznego (USG, MRI). Potrafić przeprowadzić różnicowanie wad wrodzonych ze
stanami pourazowymi i pozapalnymi.

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Umieć zbadać dziecko z m.p.d., ocenić wiek rozwojowy dziecka, stopień spastyczności
mięśni oraz utrudnienia dla pielęgnacji i mobilizacji dziecka wynikające z zaburzeń
bilansu mięśniowego. Skierować do specjalistycznych poradni leczniczego usprawniania
prowadzący dzieci z m.p.d.

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Umieć rozpoznać kręgozmyk na podstawie charakterystycznego obrazu chorego oraz
oceny radiogramów (z uwzględnieniem radiogramów skośnych kręgosłupa).

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Umieć rozpoznać obniżenie sklepień stopy oraz towarzyszące zniekształcenia kolan i
znać możliwości leczenia bezoperacyjnego płaskostopia oraz operacyjnej korekcji
palucha koślawego. Umieć rozpoznać porażenne tło zniekształcenia stopy (z
uwzględnieniem oceny badań elektrofizjologicznych).

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

Umieć rozpoznać zmiany zwyrodnieniowe na podstawie
a)badania klinicznego, b) badań dodatkowych (ze szczególnym uwzględnieniem
objawów radiologicznych). Umieć rozpoznać wtórne zmiany zwyrodnieniowe stawów.

Praktyczne
kolokwium
wyjściowe

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

Potrafi nawiązać i utrzymać głęboki i pełen szacunku kontakt z chorym.

Kieruje się dobrem chorego, stawiając je na pierwszym miejscu.

Interakcje:
asystent-
student-
chory

Przestrzega tajemnicy lekarskiej i praw pacjenta.

Posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność stałego dokształcania się.

PUNKTY ECTS

4

TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:

Tematyka

WYKŁADY
Wykład 1. Specyfika badania i leczenie chorych ortopedycznych
Wykład 2. Leczenie wad wrodzonych i schorzeń kończyn górnych
Wykład 3. Zmiany zwyrodnieniowe stawów. Traumatologia
Wykład 4. Ortopedia dziecięca: wady wrodzone, choroby biodra, traumatologia dziecięca
Wykład 5. Wady goleni i stopy; egalizacja kończyn. MPD
Wykład 6. Kręgozmyk. Zap. kości i stawów. Nowotwory u dzieci
Wykład 7. Wady i choroby kręgosłupa u dorosłych. Traumatologia
Wykład 8. Wady i choroby kręgosłupa u dzieci.

ĆWICZENIA
Ćwiczenie 1. Technika badania narządu ruchu
Ćwiczenie 2. Neuroortopedia; Preluksacja
Ćwiczenie 3. Wady i choroby kończyn dolnych, dysplazja stawów
Ćwiczenie 4. Zaopatrzenie ortopedyczne; sala operacyjna
Ćwiczenie 5. Zmiany zwyrodnieniowe stawów; Wybrane zagadnienia z chirurgii ręki
Ćwiczenie 6. Technika badania narządu ruchu; Skoliozy i choroby kręgosłupa
Ćwiczenie 7. Sala operacyjna; Preluksacja
Ćwiczenie 8. Choroby kolana; Podstawowe zagadnienia z traumatologii narządu ruchu
Ćwiczenie 9. Sala operacyjna; Zajęcia na Oddziałach
Ćwiczenie 10. Zajęcia na Oddziałach; Mikrochirurgia

Forma

Wykłady

i

ćwiczenia

LITERATURA PODSTAWOWA:

1

. Pod red. Kruczyński J.; Szulc A.: Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z chorób i urazów

narządu ruchu dla studentów i lekarzy. PZWL Poznań 2015



2. Marciniak W., Szulc A.: Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja. PZWL Warszawa 2003
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
3. Gaździk Sz.: Ortopedia i traumatologia. PZWL Warszawa 2009

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:

Uzyskanie zaliczenia ćwiczeń zgodnie z Regulaminem zamieszczonym w Przewodniku Dydaktycznym

Lista umiejętności w zakresie ortopedii,

które powinni nabyć studenci V roku Wydziału Lekarskiego

w trakcie ćwiczeń z ortopedii w Szpitalu Klinicznym Wiktora Degi

I.

Zbadaj zakres ruchów w stawie, podaj normy:
- barkowym
- łokciowym
- biodrowym
- skokowym górnym i dolnym
- kręgosłupa szyjnego
- kręgosłupa lędźwiowego.

II. Oceń siłę mięśnia w skali Lovetta (od 0 do 5):

- naramiennego

- trójgłowego ramienia

- dwugłowego ramienia

- czworogłowego uda

- piszczelowego przedniego

- piszczelowego tylnego

- trójgłowego łydki

III. Zbadaj odruchy (powiedz na jakim poziomie zamykają się w rdzeniu):

- głębokie w kończynach górnych
- głębokie w kończynach dolnych
- patologiczne w kończynach dolnych (Babiński, Rossolimo)
- skórne brzuszne

IV. Oceń długości i obwody kończyn :

Długość względną kończyn dolnych

Długość bezwzględną uda i podudzia

Długość bezwzględną ramienia i przedramienia

Długość funkcjonalną kończyn dolnych

Zmierz porównawczo obwód uda

obwód podudzia

obwód przedramienia

V. Zbadaj (zademonstruj, objaśnij) wybrane testy diagnostyczne:

Test Thomasa

Objaw Trendelenburga i Duchenne’a

Objaw Ortolaniego i Barlowa

Objaw Fromenta

Objaw Tinela-Hofmanna

Próba Adsona

Test Childressa

VI. Wykonaj badanie:

Kąta koślawości/szpotawości łokcia lub kolana za pomocą goniometru
Kąta rotacji tułowia w skoliozie za pomocą linijki lub skoliometru

Ukrwienia ręki testem Alena

Ruchomości kręgosłupa lędźwiowego pomiarem Schobera

Ucieplenia stawu łokciowego/kolanowego i otaczających grup mięśniowych

Obecności wolnego płynu w stawie kolanowym

Mięśnia trójgłowego łydki przy podejrzeniu uszkodzenia ścięgna Achillesa

Deficytów naczyniowo-nerwowych dystalnej części kończyny

po złamaniu/zwichnięciu

VII. Wskaż za pomocą badania palpacyjnego wybrane struktury układu mięśniowo-

szkieletowego:

Wyrostek kolczysty C7

Kolce biodrowe przednie i tylne

Wyrostek kruczy łopatki

Krętarz większy kości udowej

Tabakierkę anatomiczną

Przyczep m. zginacza łokciowego nadgarstka do k. grochowatej

Przyczep m. dwugłowego uda do k. strzałkowej

Pasmo biodrowo-piszczelowe

Gęsią stopę ścięgnistą kolana

Zatokę stępu

VIII. Przeprowadź wywiad przy podejrzeniu:

Choroby zwyrodnieniowej stawu

Deformacji pourazowej

Skoliozy/Kifozy

Zapalenia stawu u dziecka

Rozwojowej dysplazji stawu biodrowego

Choroby nowotworowej narządu ruchu

IX. Podaj objawy uszkodzenia nerwu (ruchowe, czuciowe, autonomiczne):

Promieniowego

Łokciowego

Pośrodkowego
Mięśniowo-skórnego
Kulszowego
Piszczelowego
Strzałkowego wspólnego
Udowego

X. Wykonaj opatrunek gipsowy unieruchamiający kończynę górną/dolną

z uwzględnieniem:
- różnic pomiędzy opatrunkiem zamknięty a łuską gipsową
- zakresu unieruchomienia kończyny w zależności od miejsca złamania
- obrzęku okienkowego (zapobieganie)

- badanie ręki/stopy przy podejrzeniu zespołu ciasnoty powięziowej

przedramienia/goleni

- sposobu postępowania z opatrunkiem gipsowym

- sposobu chodzenia z pomocą jednej lub dwu kul łokciowych bez obciążania,

z częściowym lub pełnym obciążaniem kończyny dolnej




Uwagi proszę zgłaszać pod adresem: [e-mail]