OSCYLATORY_I

ANALIZA TECHNICZNA I-7

1

Oscylatory

I. Impet.

1. Definicja

Oscylatory mają u swej podstawy najważniejszy aspekt zmiany ceny, jakim jest impet.

Wyraża on tempo, w jakim ceny się zmieniają, a nie różnice cenowe. W kategoriach
rynkowych impet można zdefiniować w następujący sposób: m = ∆p/t; gdzie: ∆p to zmiana
ceny, a t to czas. Znaczenie impetu polega na informacji, jaką przekazuje on o kierunku i sile
ruchu cenowego, czyli dwóch klasycznych aspektach rynku.

•

wzrost cen o tę samą wielkość w krótkim i długim okresie – wskazuje na siłę impetu

•

silny impet oznacza zdrowy trend, natomiast słaby sugeruje, że ruch cenowy zbliża się

ku końcowi,

•

skrajne stany impetu wskazują na miejsca w których może rozpocząć się korekta

wzrostów lub spadków,

Najbardziej podstawowym wskaźnikiem impetu jest n-dniowe momentum, obliczane

jako różnica pomiędzy ceną bieżącą i ceną sprzed n-dni (najczęściej stosuje się ceny
zamknięcia). Różnica pomiędzy tymi cenami będzie dodatnia lub ujemna, w zależności od
tego, czy bieżąca cena zamknięcia jest wyższa, czy niższa od ceny sprzed n-dni. Coraz
większe wartości dodatnie oznaczają wzrost ceny w coraz szybszym tempie, natomiast
większe wartości ujemne oznaczają spadek ceny w coraz szybszym tempie

2. Charakterystyka impetu.

•

Przykład strzały.

•

Trend cenowy: najsilniejszy impet na początku po wybiciu z trendu horyzontalnego,

który potem słabnie-ceny rosną lub spadają o mniejsze wielkości, po czym ruch cen
zazwyczaj zmienia swój kierunek na przeciwny po wyczerpaniu impetu
poprzedniego ruchu. Czasami impet zmienia swój kierunek wcześniej niż cena –
dogodne narzędzie do wyprzedzania ruchów cen. (rys. 1- momentum)

•

Korzystając z oscylatorów impetu możemy określić rynek, który spada lub rośnie

zbyt szybko – przejawiający bardzo silny impet, którego nie będzie w stanie
utrzymać przez dłuższy czas. W takich sytuacjach rynek dochodzi do stref
okresowego wyczerpania, w których staje się wykupiony lub wyprzedany. Pozwala
to uczestnikowi rynku na określenie dogodnych momentów do otwierania lub
zamykania pozycji. W najprostszym ujęciu chodzi o sprzedawanie na rynku
wykupionym i kupowanie na rynku wyprzedanym. Na tym polega gra przeciw opinii
większości czy też przeciw trendowi. Chodzi tu o przewidywanie przyszłego ruchu
ceny i otworzenie pozycji przeciwnej do aktualnie panującego trendu.

•

Oscylatory wzięły swoją nazwę stąd, że oscylują (w podobny sposób do fali

sinusoidalnej) wokół poziomej linii, zwanej linią równowagi, która odpowiada
określonym poziomom cenowym i zerowemu impetowi, to znaczy punktowi w
którym impet nie rośnie, ani nie spada.

•

W przeciwieństwie do narzędzi podążających za trendem (np. średnie kroczące)

oscylatory impetu stosowane są zazwyczaj jako narzędzia służące znajdowaniu
ekstremów rynkowych, czyli do lokalizacji końcówek rynkowych w których impet
zanika.

OSCYLATORY_I

ANALIZA TECHNICZNA I-7

2

•

Zjawiskiem bardzo często pojawiającym się na oscylatorach impetu jest także

dywergencja, która pojawia się jeśli cena i wskaźnik poruszają się w przeciwnych
kierunkach, a więc nie potwierdzają wyższych szczytów lub niższych dołków. (rys.
2)

3. Konstrukcja oscylatorów impetu.

•

Podstawowym sposobem obliczenia oscylatora impetu jest znalezienie różnicy

pomiędzy ceną bieżącą, a minioną. Impet możemy przedstawić także jako stosunek
tych dwóch cen.

•

Alternatywne metody przedstawiania impetu polegają na uwzględnianiu różnicy

pomiędzy ceną, a średnią kroczącą (oscylator cenowy: P

t

-MA

t

) lub różnicy

pomiędzy dwiema średnimi kroczącymi o różnych długościach (oscylator podwójnej
średniej kroczącej: MA

s

– MA

l

). Odpowiednie wskaźniki możemy tworzyć

obliczając także stosunek tych dwóch wielkości. Oscylatory skonstruowane w ten
sposób określane są również jako wskaźniki odchylenia od trendu, ponieważ
pokazują one, jak bardzo cena oddaliła się od trendu reprezentowanego przez
średnią kroczącą.

Oscylatory posiadają kilka cech wspólnych, takich jak: linia równowagi, poziomy

wykupienia i wyprzedania oraz relacja pomiędzy długością okresu i amplitudą wahań.

•

Linia równowagi reprezentuje impet neutralny, który oddziela wartości dodatnie od

ujemnych. Kiedy impet jest dodatni i oddala się od linii zero, ceny rosną szybciej;
kiedy impet jest ujemny i oddala się od linii zero, ceny coraz szybciej spadają. Linie
równowagi mają także podstawowe znaczenie w przypadku często niedostrzeganej
roli oscylatorów jako narzędzia służącego rozpoznawaniu kierunku trendu. Kiedy
impet przekracza linię równowagi, sygnalizowana jest zmiana kierunku trendu, a
znaczenie tego sygnału zależy od długości wskaźnika (przy dłuższym okresie
poważniejsza zmiana trendu).

•

Długość okresu przy poszczególnych wskaźnikach wpływa na ich wrażliwość na

ruchy rynku. Oscylatory o krótszym okresie są bardziej czułe i chwytają więcej
szumu, uwypuklając ruchy krótkoterminowe, natomiast oscylatory o dłuższym
okresie na odwrót. Część szumu możemy wyeliminować stosując do wygładzenia
danych średnie kroczące Wiele popularnych oscylatorów takich jak RSI lub MACD
maja swoje standardowe długości okresów (zazwyczaj przewidziane przez ich
twórców), co nie oznacza, że nie możemy w swoich analizach wykorzystywać
innych okresów (optymalizacja w zależności od typu rynku).

•

Kolejną cechą wspólną oscylatorów są obszary wykupienia i wyprzedania. W

związku z tym, że dotychczas przedstawione oscylatory nie miały wyznaczonych
absolutnych maksimów i minimów musimy sami wyznaczyć te strefy bazując na
przeszłych wahaniach cen. W ten sposób ustalimy poziom, którego przekroczenie
przez oscylator będzie można uznać za skrajne położenie wskaźnika.

4. Oscylatory: podstawowe zastosowania.

•

Znormalizowany oscylator impetu ma następujące cechy charakterystyczne: linia

impetu, średnia krocząca linii impetu, górna i dolna granica, linia równowagi oraz
poziomy wykupienia i wyprzedania. (rys. 3)

•

Poziomy wykupienia i wyprzedania.

OSCYLATORY_I

ANALIZA TECHNICZNA I-7

3

-określają kiedy cena jest podatna na korektę (kiedy rynek jest wyczerpany
panującym trendem). Dają sygnał sprzedaży w strefie wykupienia i sygnał kupna w
strefie wyprzedania. Podstawowym sygnałem jest wejście w daną strefę, a następnie
powrót ze strefy skrajnej do neutralnej.
- Dają wiele fałszywych sygnałów w trakcie silnego trendu, kiedy wskaźnik przez
dłuższy czas przebywa w strefie skrajnej, a ceny nie zmieniają swojego trendu.

•

Dywergencje.

-Innym podstawowym sposobem wykorzystania oscylatora jest poszukiwanie
dywergencji pomiędzy nim a ceną, czyli sytuacji kiedy kierunek ruchu impetu i ceny
są rozbieżne. Dywergencje pokazują zazwyczaj słabość istniejącego trendu i są
wskazówką, że może on ulec zmianie.
-Wyróżniamy dywergencję pozytywną i negatywną. Negatywna zazwyczaj
występuje na szycie i sygnalizuje spadki (sygnał sprzedaży), a pozytywna w dołku i
może być pierwszym sygnałem do wzrostu cen (sygnał kupna).
- możliwe są dywergencje wielokrotne (krótkoterminowe i długoterminowe) dające
mylne sygnały- wskazana ostrożność.

•

Przecięcia linii równowagi

- dają sygnały do zajęcia pozycji zgodnej z obowiązującym trendem krótko- lub

długoterminowym w zależności od długości okresu wykorzystanej do obliczenia
wskaźnika.

- Sygnały te podobnie jak średnie bywają fałszywe w trendach horyzontalnych.

•

Formacje i analiza trendu.

- możliwa jest analiza formacji kontynuacji i odwrócenia trendu na oscylatorach,

jednak ten sposób podobnie jak analiza formacji na wykresach jest zbyt
subiektywny i nie daje nam jednoznacznych sygnałów kupna lub sprzedaży.

- W odniesieniu do wskaźników impetu możemy stosować także techniki oparte

na podążaniu za trendem. Służy do tego linia sygnału będąca średnia kroczącą.
Kiedy impet przecina swoją średnią, wskazuje to na zmianę kierunku trendu (np.
MACD)

- Sygnały płynące z oscylatora można wykorzystać na różne sposoby: otwierania

pozycji kiedy przecięta zostaje linia równowagi (podążanie za trendem),
otwieranie pozycji po sygnale w strefie wyprzedania lub wykupienia (w
oczekiwaniu na odwrócenie trendu). Sygnały w strefie wyprzedania lub
wykupienia mogą być także sygnałami jedynie do zamykania pozycji.

II. Popularne wskaźniki impetu.

Popularność wskaźników impetu jest niewątpliwie związana z tym, że: dają one jasne

sygnały zajmowania pozycji, ich wskazania możemy stosować zarówno do inwestowania z
trendem jak i przeciw niemu, możemy je znaleźć w praktycznie każdym programie
komputerowym służącym do analizy technicznej, a ponadto sygnały na nich oparte możemy
stosować do wykresów krótko- i długoterminowych. Przyjrzyjmy się najbardziej popularnym
wskaźnikom impetu.

1. Momentum i wskaźnik zmiany ROC.

Momentum i wskaźnik zmiany ROC różnią się od siebie tylko tym, że ten pierwszy

odnosi się do różnicy cen, a drugi do stosunku pomiędzy ceną bieżącą a minioną.

Momentum (M

t

) = P

t

(cena bieżąca) – P

t-n

(cena sprzed n dni)

OSCYLATORY_I

ANALIZA TECHNICZNA I-7

4

Linia równowagi dla momentum wynosi zero, a wskaźnik przecina tę linię kiedy cena

rośnie powyżej lub spada poniżej ceny sprzed n dni.

ROC = P

t

/ P

t-n

, a niektóre programy komputerowe mnożą jeszcze ten wzór przez 100:

ROC = 100 * (P

t

/ P

t-n

)

W tym przypadku linia równowagi odpowiada wartości 1 lub 100, a odczyt impetu na

tej linii oznacza, że bieżąca cena jest taka sama jak sprzed n dni.

Istnieje jeszcze cenowy wskaźnik zmiany obliczany poprzez dzielenie zmiany ceny w

okresie n dni przez cenę zamknięcia sprzed n dni:

( P

t

– P

t-n

) / P

t-n

•

Podstawowym problemem przy interpretacji tych wskaźników jest to, że ich odczyty

są praktycznie nieograniczone (nie mają określonych stref wykupienia i wyprzedania).
W tym celu stworzono wskaźnik znormalizowany, łatwiej poddający się interpretacji.

Znormalizowane momentum = M

t

/ (D *P), gdzie:

D – dzienny limit cenowy dla danego rynku,
P – długość okresu,

Wynik następnie można pomnożyć przez pewną stałą dla uzyskania pożądanej skali.

•

Momentum i ROC możemy stosować do gry z trendem (kiedy wskaźnik przecina linię

równowagi) jak i przeciw niemu (zajmowanie pozycji w ekstremach rynkowych: w
strefach wyprzedania i wykupienia). Ponadto oscylatory te mogą służyć do klasycznej
analizy linii trendu, a przełamanie linii trendu następuje zazwyczaj wcześniej na
wskaźniku niż na wykresie cenowym. (rys. 4)

2. Wskaźnik siły względnej RSI.

RSI został opracowany przez Welles Wildera, chcącego skorygować pewne

niedoskonałości cechujące dotychczasowe oscylatory impetu (mylne sygnały i brak
zuniformizwanej skali, w związku z czym obszary wykupienia i wyprzedania były różne dla
różnych instrumentów finansowych). W związku z tym RSI zawiera wewnętrzny mechanizm
wygładzania pozwalający zmniejszyć wpływ ekstremów cenowych oraz tworzy stałą skalę osi
y od 0 do 100.

Obliczania RSI polega na porównaniu średniego ruchu w górę (impetu wzrostowego)

do średniego ruchu w dół (impetu spadkowego) w danym okresie. Wilder ustalił dla RSI
okres 14 dni z poziomami wykupienia i wyprzedania na wysokości 70 i 30.

RSI = 100 – [100 / (1 + RS)] , gdzie:

RS – siła względna, czyli średnia ze wzrostowych cen zamknięcia w danym okresie

podzielona przez średnią ze spadkowych cen zamknięcia w tym okresie.

RS dla okresu 14 dni obliczamy dzieląc średnią z 14 dni wzrostowych przez średnią z

14 dni spadkowych. Wzrostowe i spadkowe ceny zamknięcia odnoszą się do zmian cen od

OSCYLATORY_I

ANALIZA TECHNICZNA I-7

5

zamknięcia. Jeśli 14-dniowy okres zawiera osiem wzrostowych cen zamknięcia i sześć
spadkowych, przyrosty z ośmiu dni są sumowane i dzielone prze 14, podobnie jak straty z
sześciu dni spadkowych (stosuje się zazwyczaj wartości bezwzględne, nie ujemne). RS jest
średnią wielkością wzrostową podzieloną przez średnią wielkość spadkową.

•

Linia równowagi dla RSI przebiega na poziomie 50. Obszary skrajne ustalone zostały na

poziomie 70 i 30. W porównaniu do ROC jest bardziej wygładzony i daje mniej
fałszywych sygnałów w strefie wyprzedania i wykupienia.

•

Zastosowania.

- sygnały kupna i sprzedaży na podstawie dywergencji pozytywnych i negatywnych,

(rys. 5)

- sygnały w kierunku trendu na podstawie przecięcia linii równowagi,
- sygnały zamknięcia pozycji w strefach wykupienia i wyprzedania,

3. Oscylator stochastyczny.

Oscylator stochastyczny jest wygładzonym znormalizowanym wskaźnikiem impetu z

dolną granicą na poziomie 0 i górną na poziomie 100. Oscylator ten spopularyzowany przez
George’a Lane’a składa się z dwóch linii: %K, która mierzy względną pozycję bieżącej ceny
zamknięcia w zakresie cenowym zdefiniowanym przez użytkownika, oraz %D, służącej jako
linia sygnału trzydniowej średniej z %K. Kiedy %K przecina %D jest to sygnał możliwej
zmiany trendu.

•

Wzór dla pierwszej linii %K jest następujący:

%K = 100 * [(C

t

– L

n

) / (H

n

– L

n

)] , gdzie:

C

t

– dzisiejsza cena,

H

n

– maksimum z ostatnich n dni,

L

n

– minimum z ostatnich n dni.

%D = Trzyokresowa średnia krocząca z %K = Średnia (%,3)

Oscylator taki nazywamy szybkim oscylatorem. W programach komputerowych stosuje

się na ogół wygładzoną wersję nazywaną wolnym oscylatorem stochastycznym. Pierwotna
linia %D staje się nową wolną liną %K; linia ta jest z kolei wygładzana przez trzydniową
średnią kroczącą dla stworzenia nowej wolnej linii %D. Dodatkowe wygładzenie wolnej
wersji zmniejsza liczbę błędnych sygnałów %K%D, jak również spowalnia reakcję
oscylatora.

•

Linia równowagi przebiega na poziomie 50, natomiast strefy wykupienia i

wyprzedania ustalane są na poziomach 80 i 20. Oscylator stochastyczna chwyta
zwykle mniej szumu niż podobne wskaźniki o tej samej długości.

•

Zastosowania.

- sygnały kupna i sprzedaży na podstawie dywergencji pozytywnych i negatywnych,

(rys. 6)

- sygnały w kierunku trendu na podstawie przecięcia linii równowagi,
- sygnały zamknięcia pozycji w strefach wykupienia i wyprzedania,

4. Zbieżność i rozbieżność średnich kroczących MACD.

OSCYLATORY_I

ANALIZA TECHNICZNA I-7

6

Wskaźnik MACD stworzony przez Geralda Appla przedstawia różnicę dwóch

wykładniczych średnich kroczących wraz z dziewięciookresową średnią wykładniczą tej
różnicy jako linią sygnału. W rezultacie powstaje wygładzony oscylator który może dawać
sygnały do zawierania transakcji: przez przecięcie linii zero, dywergencje, przecięcia linii
sygnału oraz wejście w strefy wykupienia lub wyprzedania. MACD zdobył wielką
popularność ze względu na swoją elastyczność jako narzędzie do gry z trendem i przeciw
niemu.

•

Obliczanie.

Obecnie typowy wskaźnik MACD określa się jako 12-26-9, gdzie ze średnich 12 i 26-cio
dniowych oblicza się różnicę , a 9-dniowa średnia jest linią sygnału.

MACD = EMA

12

– EMA

26

Linia sygnału = EMA

9

z MACD

•

Sygnały.

- MACD łączy cechy wskaźnika trendu i oscylatora. Ponadto możemy przedstawić

dodatkowy histogram przedstawiający różnicę pomiędzy główną linią a linią
sygnału, wskazując na odchylenia od istniejącego trendu.

- Sygnały kupna lub sprzedaży powstają w momencie przecięcia MACD z linią

sygnału. Najbardziej wiarygodne są w strefach skrajnych. Sygnałem zgodnym z
kierunkiem trendu jest także przecięcie linii równowagi (0). Możliwa jest także
analiza linii trendu poprowadzonej na oscylatorze, gdzie sygnały podobnie jak
poprzednio mogą być wcześniej niż na wykresie cen. (rys. 7)

III. Oscylatory impetu: ujęcie praktyczne.

1. Podstawowe zagadnienia.

•

Zalety:

- określa trend,
- pozwala zdefiniować krótkoterminowe sytuacje skrajne oraz dywergencje,
- często wyprzeda rynek, zmieniając kierunek wcześniej niż cena,
- mniej mylnych sygnałów w trendzie horyzontalnym w porównaniu do średnich

kroczących.

•

Wpływ trendu. - w trakcie silnego trendu oscylatory mogą przez dłuższy czas

pozostawać w strefie wykupienia i wyprzedania podczas, gdy wykres cen zmierza
we wcześniej obranym kierunku bez żadnych oznak osłabienia. (rys. 5 i 6)

•

Brak sygnałów w kierunku przeciwnym do trendu

Jeśli nie pojawiają się sygnały pozwalające ponownie wejść na rynek w silnym
trendzie należy dostosować linię ekstremów lub okres wskaźnika.

•

Powtarzające się fałszywe sygnały mogą być spowodowane przez źle dobrany okres

dla wskaźnika.

2. Długość okresu.

OSCYLATORY_I

ANALIZA TECHNICZNA I-7

7

•

Krótszy okres wskaźnika – mniej odpowiedni do wychwycenia trendów

długoterminowych – więcej sygnałów (w tym fałszywych) (rys. 8 - Stochastic,
RSI)

•

Dla trendu głównego istotniejsze są wskazania długoterminowe,

•

Obszary skrajne powinny być dostosowane do odpowiednich długości okresów w

celu wychwycenia nawet mniejszych wahań cen,

•

Obszary skrajne nie muszą być symetryczne.

3. Łączenie oscylatorów ze wskaźnikami trendu.

•

ADX – wskaźnik kierunkowy Wildera szacujący ruch kierunkowy różnych rynków

na skali od0 do 100. Rosnąca linia ADX oznacza, że na rynku dominuje wyraźny
trend i można zastosować system odpowiedni w takiej sytuacji. Zniżkująca linia
ADX wskazuje na brak trendu a tym samym na konieczność zrezygnowania z
systemów podążających z a trendem.

•

W związku z tym decyzję jakie narzędzia analizy technicznej należy stosować w

danym momencie powinniśmy podjąć po określenie rodzaju trendu.

•

W silnym trendzie oscylatory jako narzędzie wspomagające decyzję zamknięcia

pozycji lub ponownego otwarcia (np. w strefie wyprzedania w trendzie
wzrostowym), a także sygnały oscylatorów zgodne z trendem.

•

W trendzie horyzontalnym sygnały oparte na grze przeciw trendowi (strefy

wykupienia i wyprzedania). (rys. 9)