G. Wójcik
Wiadomości Zootechniczne, R. L (2012), 4: 108 116
Znaczenie rolnictwa ekologicznego w Polsce
w kontekście przemian planowanych
na lata 2011 2014
Grażyna Wójcik
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Handlu i Instytucji Rynkowych,
ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków
prowadzenie twa ekologicznego - przyjaznego człowiekowi.
W Dzięki uprawie bez agrochemii, kontrolowanych
W natłoku problemów, z którymi bory- form produkcji, tytułowe rolnictwo przyczynia
kają się obszary wiejskie w Polsce, wiele prze- się do zachowania zrównoważonego rozwoju,
słanek wskazuje na to, że rolnictwo ekologiczne ochrony zasobów genetycznych oraz produko-
(ang. Organic Farming) jest, wśród wielu, szansą wania towarów rolniczych wysokiej klasy. Jest
na wielofunkcyjny rozwój oraz zaistnienie po- to jedna z szans na odbudowanie silnego i zdro-
nadnarodowe. Niestety, mimo że rolnictwo jest wego polskiego rolnictwa. Warto podkreślić, że
zasadniczym spoiwem polskiej gospodarki, cha- od czasu wstąpienia Polski w struktury Unii suk-
rakteryzuje je wiele słabych stron, z których cesywnie wzrasta zainteresowanie produktami
najważniejsze to: wysoka stopa bezrobocia, za- ekologicznymi i popyt na nie. Rośnie też liczba
cofanie modernizacyjne gospodarstw, niska ekologicznych producentów rolnych.
świadomość ekologiczna mieszkańców, słaba Celem niniejszej pracy jest próba okre-
stabilność dochodów rolniczych. ślenia znaczenia rozwoju rolnictwa ekologiczne-
Dlatego też, powstała nowa opcja roz- go na przykładzie producentów rolnych respek-
woju dla polskiego rolnictwa - produkowanie tujących produkcję w systemie ekologicznym
zgodne z procedurami rolnictwa ekologicznego, oraz wskazania kierunków przemian w przyszło-
które daje rolnikowi możliwość wytworzenia ści, z jednoczesnym promowaniem nowoczesne-
smacznych, aromatycznych i pełnowartościo- go paradygmatu rolnictwa.
wych produktów, wolnych od szkodliwych sub-
stancji. Zaangażowani w tego typu produkcję
rolnicy muszą przede wszystkim posiadać okre- Istota rolnictwa ekologicznego i instytucje
śloną wiedzę, aby produkować zgodnie z posza- wspierające jego rozwój
nowaniem naturalnych cyklów życiowych, tj. nie
stosować sztucznych środków chemicznych (np. Polskie rolnictwo wymaga znaczących
nawozy, środki ochrony roślin), a także nie przeobrażeń i reform, koniecznych do wyrów-
wprowadzać substancji szkodliwych do środo- nywania szans rozwojowych gospodarstw poło-
wiska. Stosowanie dobrych praktyk rolniczych, żonych na obszarach wiejskich o trudnych wa-
zgodnie z normami, sprzyja samooczyszczaniu runkach gospodarowania. Wielu badaczy zajmu-
się środowiska naturalnego oraz zachowaniu je się kierunkami i perspektywami rozwoju
biologicznej równowagi, korzystnej dla człowie- w rolnictwie, w tym: Kuś i Fotyma (1992), Pa-
ka i przyrody. puga (2000), Sołtysiak (1993), Stanners i Bour-
Wejście Polski w struktury europejskie deau (1995), Wieland i Marchlewski (1998),
wymaga m. in. stosowania przyjętych w Unii Maison (2010), Mebratu (2008). W obecnej sy-
norm jakościowych, także dotyczących rolnic- tuacji, aby mógł nastąpić postęp, niezbędne jest
Prace przeglądowe
108
Rolnictwo ekologiczne w Polsce
tworzenie się nowego formatu rolnictwa, tzn. wania, który kształtuje przyszłe rolnictwo.
ekologicznego. Taka sytuacja wymaga zastoso- W dalszej części pracy zamieszczono
wania nowoczesnej wiedzy potrzebnej do pro- dwie tabele (tab. 1, 2), odzwierciedlające wzrost
dukowania żywności o określonych parame- znaczenia rolnictwa ekologicznego (zwiększanie
trach, która w ostatnich czasach jest coraz bar- liczby producentów ekologicznych) wraz z po-
dziej ceniona przez konsumentów. działem na kategorie według rodzaju działalno-
Rolnictwo ekologiczne to sposób gospo- ści. Dane statystyczne zawarte w tabelach jasno
darowania, który wykorzystuje możliwości przy- dają do zrozumienia, że w Polsce następuje
rody, zapewnia trwałą żyzność gleby oraz zdro- gwałtowny (dynamiczny) wzrost popularności
wotność roślin i zwierząt. Jest to system gospo- tego sektora produkcji.
darowania o zrównoważonej produkcji roślinnej Na podstawie danych zawartych w tabe-
i zwierzęcej, z zastosowaniem naturalnych środ- lach 1 i 2, obejmujących lata 2010 i 2011, można
ków produkcji. Dzięki wykluczeniu pestycydów zauważyć pewną prawidłowość oraz wysunąć
i nawozów wytworzonych przemysłowo rolnic- podstawowe wnioski. Rolnictwo ekologiczne
two przeciwerozyjne nie powoduje zanieczysz- jest sektorem, który ma tendencję wzrostową, tj.
czenia gleby oraz wód gruntowych, ogranicza coraz więcej rolników decyduje się produkować
wypłukiwanie składników pokarmowych z gleby według ściśle określonych norm jakościowych.
- sprzyja rozwojowi życia w glebie (Zawiślak Warto zauważyć, że spośród 16 województw
i in., 1995). Zasadniczym działaniem tego rol- największą ilość producentów ekologicznych
nictwa jest produkcja żywności o bardzo wyso- skupiają trzy: zachodniopomorskie, warmińsko-
kich parametrach jakościowych, w zrównowa- mazurskie i podlaskie. Województwo zachod-
żonym środowisku przyrodniczym, w którym niopomorskie miało w 2010 r. 2392 producen-
skażenie nie przekracza przyjętych norm unij- tów ekologicznych, natomiast w 2011 roku już
nych, wykluczając jednocześnie agresywne 3113, to jest o 721 więcej rolników preferują-
technologie produkcyjne (Sołtysiak, 1995). cych ekologiczne metody produkcji żywności.
Wzrost znaczenia  bezpiecznej żywno- Dobrym przykładem wzrostu świadomości rolni-
ści czyni rolnictwo ekologiczne konkurencyjnym czej w Polsce są dane z województwa warmiń-
w stosunku do konwencjonalnego. Podejmowany sko-mazurskiego, które posiadało w 2010 r. 2288
przez rolników ekologiczny sposób gospodaro- wytwórców ekologicznych, natomiast w 2011
wania nie oznacza odrzucenia obecnej techniki, o 753 więcej, tj. 3401 rolników preferujących me-
ale próbę wskazania nowego stylu życia. tody przeciwerozyjne. Na miejscu trzecim znaj-
Według autora tej pracy, upowszechnie- duje się województwo podlaskie, w którym rów-
nie rolnictwa przeciwerozyjnego to nie tylko nież widać tendencję wzrostową, gdyż w 2010 r.
przejściowa moda, określająca nowoczesny styl miało 2040 producentów ekologicznych, nato-
życia, lecz także świadome podejście konsumen- miast w kolejnym roku już 2452. Niewątpliwie,
ta do odpowiedzialnego zakupu żywności o naj- szczególnie istotne są kategorie, które skupiają
wyższych parametrach jakościowych. Taki spo- poszczególnych producentów. Według danych
sób określenia żywności ekologicznej wskazuje, zawartych w tabelach, w latach 2010 i 2011
że konsument obdarza zaufaniem wybraną kate- pierwsze miejsce zajmowała kategoria ekologicz-
gorię produktów. Zaufanie jest znaczącym czyn- nej uprawy roślin oraz hodowli zwierząt.
nikiem akceptacji omawianej grupy żywności Warto podkreślić, że szczególny wzrost
i w efekcie zapłacenia także wyższej ceny (Kry- zainteresowania produkcją ekologiczną zauwa-
stallis i Chryssohoidis, 2005). żono wraz z wstąpieniem Polski do Unii Euro-
Rolnictwo ekologiczne to działalność, któ- pejskiej, tj. od 2004 r. Przetwórstwem produk-
ra prowadzi do równowagi produkcji roślinnej tów ekologicznych zajmowało się w tym roku 55
i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa, oparta na producentów, natomiast w 2010 już 293. Pod-
środkach pochodzenia biologicznego oraz mine- stawowym wnioskiem wynikającym z tych da-
ralnego, nieprzetworzonych technologicznie. Pod- nych jest fakt, że przodujące województwa są
stawowym zamierzeniem jest odrzucenie chemii bardziej świadome i mają większe możliwości
rolnej, weterynaryjnej i spożywczej. Niewątpliwie produkowania metodami ekologicznymi, choćby
to nowoczesny, także rozsądny model gospodaro- ze względu na posiadane walory przyrodnicze.
Prace przeglądowe
109
G. Wójcik
Tabela 1. Liczba producentów ekologicznych w Polsce w zależności od kategorii działalności,
wg stanu na 31 grudnia 2010 r.
Table 1. Number of organic producers in Poland by activity, as of 31 December 2010
W tym: producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie
Liczba Including: organic producers specializing in
Województwo producentów
uprawa przetwórstwo wprowadzenie wprowadzenie na pozostali*
Province ekologicznych roślin produktów na rynek rynek produktów other*
No. of organic i hodowla ekologicznych produktów ekologicznych
producers zwierząt oraz importowanych (oprócz państw
plant produkcja z państw trzecich)
cultivation pasz/drożdży trzecich marketing of or-
and animal processing marketing of ganic products
breeding of organic products im- (without third
products and ported from countries)
production of third countries
feeds/yeast
Dolnośląskie 1 248 1 227 11 1 12 4
Kujawsko- 340 327 13 1 5 0
pomorskie
Lubelskie 2 013 1 962 36 1 18 13
Lubuskie 839 833 5 0 1 1
A
ódzkie 436 420 16 0 5 0
Małopolskie 2 183 2 156 27 0 16 1
Mazowieckie 2 013 1 935 47 5 46 7
Opolskie 83 79 3 0 3 0
Podkarpackie 2 127 2 091 22 1 21 11
Podlaskie 2 040 2 033 6 0 3 4
Pomorskie 665 648 15 0 5 4
Śląskie 243 228 13 0 6 1
Świętokrzyskie 1 255 1 243 10 1 4 0
Warmińsko- 2 288 2 279 10 1 1 0
mazurskie
Wielkopolskie 791 748 36 2 12 5
Zachodniopo- 2 392 2 373 23 1 10 6
morskie
Polska  Poland 20 956 20 582 293 14 168 57
y
ródło: GIJHARS - Source: Main Inspectorate of Commercial Quality of Agri-Food Products.
Na szczególne miejsce zasługuje nato- między posiadanymi zasobami naturalnymi
miast wzrost znaczenia w Polsce ekologicznej i ludzkimi jest istotny, gdyż generuje odpo-
uprawy roślin i hodowli zwierząt, gdyż w 2010 wiednie warunki do przeprowadzenia produk-
r. odnotowano 20 582 producentów ekologicz- cji ekologicznej. Jednoznaczny jest fakt, że
nych, a w kolejnym roku już o 2849 więcej. najłatwiej jest produkować z tych zasobów,
Według autora tej pracy, największe przyrosty które już posiadamy.
liczbowe w tej kategorii wynikają głównie W Polsce istnieje ogromny potencjał
z posiadanych zasobów rolniczych. Wiadomo przyrodniczy, wspomagający rolników do pro-
bowiem, że Polska posiada określone walory dukowania w tym systemie. Ponadto, duża ilość
przyrodnicze (preferujące odrębne systemy lasów, parków krajobrazowych oraz akwenów
produkcji), tzn. warunki glebowe, klimatyczne, wodnych daje możliwość produkcji naturalnie
architektoniczne i inne. Dlatego też, związek nieskażonych produktów rolnych.
Prace przeglądowe
110
Rolnictwo ekologiczne w Polsce
Tabela 2. Liczba producentów ekologicznych w Polsce, w zależności od kategorii działalności,
według stanu na 31 grudnia 2011 r.
Table 2. Number of organic producers in Poland by activity, as of 31 December 2011
W tym: producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie
Liczba produ- Including: organic producers specializing in
Województwo centów
uprawa roślin przetwórstwo wprowadzenie wprowadzenie pozostali*
Province ekologicznych i hodowla produktów na rynek na rynek other*
No. of organic zwierząt ekologicznych produktów produktów
producers plant oraz produkcja importowanych ekologicznych
cultivation and pasz/drożdży z państw (oprócz państw
animal processing of trzecich trzecich)
breeding organic marketing of marketing
products and products of organic
production of imported from products (without
feeds/yeast third countries third countries)
Dolnośląskie 1 343 1 321 11 0 11 5
Kujawsko- 385 371 12 1 6 0
pomorskie
Lubelskie 2 108 2 061 28 2 27 12
Lubuskie 1 104 1 096 7 0 1 1
A
ódzkie 489 472 12 0 7 1
Małopolskie 2 131 2 103 23 0 16 4
Mazowieckie 2 222 2 124 55 6 54 8
Opolskie 88 84 1 0 3 1
Podkarpackie 2 111 2 078 19 0 24 9
Podlaskie 2 452 2 442 6 0 5 5
Pomorskie 782 763 11 0 3 8
Śląskie 251 230 11 0 10 1
Święto- 1 310 1 297 9 1 4 1
krzyskie
Warmińsko- 3 041 3 033 7 1 1 1
mazurskie
Wielkopolskie 930 874 39 4 21 6
Zachodniopo- 3 113 3 082 16 1 10 13
morskie
Polska  Poland 23 860 23 431 267 16 203 76
y
ródło: GIJHARS - Source: Main Inspectorate of Commercial Quality of Agri-Food Products.
*Uwaga: kolumna  pozostali dotyczy producentów ekologicznych, należących do niewielkiej grupy rolników, zajmujących
się najmniej popularnymi produkcjami w rolnictwie, jak: akwakultura i wodorosty morskie, także zbiory ze stanu naturalne-
go, pszczelarstwo oraz dostawy materiału kwalifikowanego siewnego i rozmnożeniowego.
*Note:  other denotes organic producers representing a small group of farmers involved in the least popular fields of agri-
cultural production, such as aquaculture and seaweed, including harvest from natural stocks, beekeeping, suppliers of certi-
fied seed and propagating material.
Warto wspomnieć, że dobrym mierni- W dobie konstruowania wszystkich pro-
kiem katalogu szans i zagrożeń tytułowego rol- gramów odnoszących się do rozwoju i oceny
nictwa jest analiza SWOT, która jest odzwier- rolnictwa ekologicznego bardzo istotnym ele-
ciedleniem decyzji podejmowanych przez pro- mentem, stwierdzającym jego prawdziwość jest
ducentów (tab. 3). Tylko inteligentne zbadanie system kontroli i certyfikacji. System ten pozwa-
słabych i mocnych stron podejmowanej produk- la na śledzenie produktu rolniczego na każdym
cji ekologicznej przyczyni się bowiem do sukce- etapie jego produkowania (produkcja, przygoto-
su każdego producenta. wanie, dystrybucja).
Prace przeglądowe
111
G. Wójcik
Tabela 3. Analiza SWOT rolnictwa ekologicznego*
Table 3. SWOT analysis of organic farming*
Słabe strony rolnictwa ekologicznego Mocne strony rolnictwa ekologicznego
Weak points of organic farming Strong points of organic farming
plony produkcji niższe o 20% w stosunku do zrównoważony system nie obciąża środowiska
plonów otrzymanych przy pomocy metod tra- - balanced system places no burden on the
dycyjnych - 20% smaller crops in relation to environment
crops obtained using traditional methods
umożliwia przetrwanie na wsi i funkcjonowa-
wyższe koszty produkcji - higher production nie w nowych warunkach gospodarowania -
costs allows rural farmers to survive and operate in
new farming conditions
mniejsza ekonomiczna efektywność - lower
economic efficiency wyprodukowana żywność zawiera mniej hor-
monów, antybiotyków, syntetycznych dodat-
wysokie ceny produktów ekologicznych - ków itp. - food produced contains fewer hor-
high prices of organic products mones, antibiotics, synthetic additives, etc.
stan ekonomiczny kraju nie pozwala na wyższy udział w produktach ekologicznych
zwiększenie liczby konsumentów skłonnych składników pożądanych: cukrów, białek, wi-
zapłacić wyższą cenę za produkty ekologiczne tamin (B, C, Fe, Mg, P) - organic products
- Poland s economic situation prevents incre- have higher proportions of desirable compo-
asing the number of consumers ready to pay nents: sugars, proteins, vitamins (B, C, Fe,
more for organic products Mg, P)
oferta i dostępność polskiej żywności ekolo-
wspomaga wskaz
niki rentowności na wsi -
gicznej jest ograniczona - limited range and
supports rural profitability indices
availability of Polish organic foods
wykorzystanie znacznych funduszy unijnych
na potrzeby rolnictwa ekologicznego - consi-
derable EU funds are used for the needs of
organic farming
rozwój żywności ekologicznej powoduje zain-
teresowanie innymi branżami, np. kosmetycz-
ną - development of organic foods increases
the interest in other areas, e.g. the cosmetic
sector
y
ródło: opracowanie własne - Source: author s own compilation.
*Analiza SWOT  jedna z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych, służąca do porządkowania informacji.
Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego jako uniwersalne narzędzie pierwszego etapu analizy
strategicznej, może być także wykorzystywana w działalności doradczej (consulting).
* SWOT analysis  one of the most popular heuristic analytical techniques for organizing information. Used in all areas of
strategic planning as a universal tool in the first stage of strategic analysis, it can also be applied in consulting.
Wymieniony system daje podstawę kon- " Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, któ-
sumentom do wiarygodności wybranego produk-
ry upoważnia jednostki certyfikujące,
tu, który jest zgodny z wymogami unijnymi.
akredytowane w zakresie rolnictwa eko-
Według tego systemu, każdy producent musi
logicznego, zgodnie z normą PN-EN
respektować jego zasady i instytucje, które go
45011 do przeprowadzania kontroli, wy-
tworzą, tj.:
dawania i cofania certyfikatów zgodno-
Prace przeglądowe
112
Rolnictwo ekologiczne w Polsce
ści na prowadzenie produkcji według Kierunki oraz uwarunkowania rozwoju
norm ekologicznych; przemian rolnictwa ekologicznego
" Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów
Wiele przykładów świadczy o zasad-
Rolno-Spożywczych, która sprawuje
ności i celowości kultywowania rolnictwa eko-
państwowy nadzór nad upoważnionymi
jednostkami certyfikującymi w rolnic- logicznego w Polsce. W obecnej sytuacji rol-
nictwo ekologiczne czerpie z dwóch podsta-
twie ekologicznym. Jednocześnie, aby
mogło sprawnie przebiegać monitoro- wowych z
ródeł: budżetu krajowego i jedno-
wanie tej instytucji, powołano do pomo- czesnego dofinansowania z Unii Europejskiej.
Głównymi odbiorcami środków unijnych są
cy Inspekcję Weterynaryjną, Państwową
Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennic- naukowe jednostki badawcze, instytuty resor-
towe oraz placówki PAN.
twa oraz Inspekcję Handlową;
W ramach środków z budżetu krajowe-
" Polskie Centrum Akredytacji (PCA) 
go, powiązanego z budżetem Unii Europejskiej,
organ udzielający akredytacji, odpo-
producenci ekologiczni mają do dyspozycji do-
wiedzialny za akredytację jednostek
tacje dostępne w ramach Programu Rozwoju
certyfikujących w rolnictwie ekolo-
Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz
gicznym;
z mechanizmu Wspólnej Polityki Rolnej
" Jednostki certyfikujące, upoważnione
 Wsparcie działań promocyjnych i informacyj-
przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
nych na rynkach wybranych produktów rolnych
do przeprowadzania kontroli oraz wyco-
(Kachel i Żurek, 2005). Zakładając, że wprowa-
fania bądz
nadawania certyfikatów.
dzenie ekologii podnosi jakość produkcji w rol-
Wiadomo także, że podstawowym na-
nictwie, można stwierdzić, że rozwój obszarów
rzędziem, określającym pochodzenie i jakość
wiejskich z wykorzystaniem funduszy struktu-
produktów ekologicznych, są instytucje wyzna-
ralnych, promujących ochronę środowiska natu-
czone do kontroli produktów ekologicznych.
ralnego, przyczynia się znacznie do zdrowotno-
Obecnie w Polsce powołano 10 jednostek certy-
ści żywności. Wymienione działania nie tylko
fikujących: Ekogwarancja PITRE Sp. z o.o.,
wspierają rodzime rolnictwo, ale są podstawą do
PNG Sp. z o.o., COBICO Sp. z o.o., BIO-
jego zaistnienia na arenie międzynarodowej,
EKSPERT Sp. z o.o., BIOCERT MAA
OPOLSKA
jednocześnie kształtując pożądany zbyt. Warto
Sp. z o.o., PCBC S.A., AGRO BIO TEST Sp.
podkreślić, że znaczenie polityki ekologicznej
z o.o., TUV Rheinland, Polska Sp. z o.o., Centrum
jest dość obszerne i obejmuje szerokie spektrum
Jakości AgroEko Sp. z o.o., SGS Polska Sp. z o.o.
narzędzi, wpływających na kształt i rozwój rol-
Reasumując, aby tytułowe rolnictwo
nictwa ekologicznego. Jednym z wielu narzędzi
ekologiczne mogło działać w sposób prawidło-
rozwoju rolnictwa ekologicznego jest sprawne
wy, niezmiernie ważne jest posiadanie całego
zarządzanie tym sektorem, bowiem tylko połą-
pakietu instytucji, reprezentujących kontrolę
czenie wszystkich instrumentów pozwoli zmie-
i ocenę poszczególnych działań. Tylko bowiem
nić dotychczasowe myślenie w rolniczej świa-
poprzez precyzyjne sprawdzanie oraz weryfika-
domości, gwarantując określony postęp. Zarzą-
cję wprowadzonej do obrotu żywności konsu-
dzanie musi być oparte na rzetelnej wiedzy, po-
ment ma pewność, że kupowany produkt jest
partej nowoczesnymi badaniami, co sukcesyw-
bezpieczny dla jego życia i zdrowia. Ramy dla
nie przyczynia się do sukcesu każdego produ-
wszystkich szczebli produkcji, dystrybucji, kon-
centa. Według autora tej pracy, ważnym czynni-
troli i znakowania produktów ekologicznych,
kiem rozwoju omawianego rolnictwa jest korzy-
które mogą być sprzedawane i znajdować się
stanie z doświadczeń innych krajów. Przykła-
w obrocie handlowym, ustala Rozporządzenie
dowo, kraje skandynawskie i zachodnioeuropej-
Rady nr 834/2007. Wymienione postanowienie
skie cechuje najwyższa sprzedaż żywności eko-
określa ciągły rozwój produkcji ekologicznej
logicznej. Wynika to z faktu, że istnieje stałe
dzięki dokładnemu i szczegółowemu zdefinio-
zainteresowanie tymi produktami, co stanowi
waniu celów oraz zasad.
niezaprzeczalny dowód ich wysokiej jakości.
Prace przeglądowe
113
G. Wójcik
Niewątpliwie, jednym z zasadniczych nia towaru rolniczego o określonych parame-
narzędzi wspierania producentów rolnych jest trach jakościowych. Dlatego też, nieodzownym
podstawowe wsparcie merytoryczne, które pły- krokiem w tym działaniu musi być rozpo-
nie głównie z Ośrodków Doradztwa Rolniczego, wszechnianie dobrych praktyk rolniczych, zgod-
np. Centrum Doradztwa w Brwinowie. Rekon- nych z koncepcją zrównoważonego rozwoju.
strukcję polskiej wsi może wzmocnić rzetelna Wobec tego, naturalnym krokiem wspierającym
wiedza, poparta wcześniej odpowiednimi do- te działania jest rozwijanie ekologicznej produk-
świadczeniami, które wykorzystuje się w innych cji rolniczej w nowych segmentach, może to
państwach członkowskich (Żurek, 2001). dotyczyć np. chowu danieli.
Działania podejmowane w kierunku Kolejny instrument wspierający - certy-
rozwoju rolnictwa ekologicznego sformułowano fikacja oraz kontrola daje podstawę i pewność,
w specjalnym planie (Plan działań dla żywności że konsumenci kupują produkty ekologiczne
i rolnictwa ekologicznego w Polsce na lata zgodne z systemem kontroli i certyfikacji (regu-
2011 2014), w którym wyszczególniono kilka lacje prawne). Omawiany system jest dość
działań. Zatem, podstawowymi celami tego pla- skomplikowanym narzędziem (określone bazy
nu mają być między innymi: rozwój rynku, pro- danych), które ma do dyspozycji mniejsze jed-
mocja, informacja; zasady produkcji; kontrola nostki i wiąże się z pełną koordynacją podle-
i certyfikacja; badania; ochrona środowiska; głych sobie podmiotów. Znakomitym przykła-
współpraca. dem promowania wiedzy, dotyczącej certyfikacji
Wymienione narzędzia są zaręczeniem jest działalność Centrum Doradztwa Rolniczego
do lepszego zrozumienia celowości stosowania w Brwinowie, który wydało m. in. broszurkę
produkcji w systemie ekologicznym. Niewątpli-  O systemach jakości żywności .
wie, realizacja tych działań przyczyni się do Wspieranie rozwoju w omawianym rol-
znacznego rozwoju produkcji rolnictwa ekolo- nictwie wymaga prowadzenia badań nauko-
gicznego, wzrostu świadomości konsumentów, wych, które powinny być udostępniane opinii
udoskonalenia technologii produkcji oraz upo- publicznej. W tym pakiecie niewątpliwie po-
wszechnienia odpowiedniej informacji. Wdraża- trzebna jest współpraca z odpowiednimi jed-
nie nowoczesnego planu ma za zadanie wzmoc- nostkami badawczymi, zarówno z Polski, jak
nić system kontroli i jakości oraz certyfikowania i krajów członkowskich Unii. Wobec tego,
towaru rolniczego z uwzględnieniem honorowa- wspieranie jednostek badawczych, promowanie
nia środowiska naturalnego. naukowców, którzy ustawicznie muszą podno-
W pakiecie - rozwój rynku, promocja sić swoją wiedzę, między innymi poprzez pu-
oraz informacja podstawowym zadaniem jest blikacje w czasopismach międzynarodowych
rozwój rynku, preferujący produkty ekolo- (np. udział w konferencjach naukowych), to
giczne (warto tu zwrócić uwagę na działania tylko jeden z wielu kroków na drodze do pożą-
marketingowe, które realizują te wytyczne). danego rozwoju w rolnictwie.
W ramach tego pakietu zasadniczym posunię- Kolejnym zadaniem w podjętym projek-
ciem jest również nacisk na edukację dzieci cie jest ochrona środowiska przyrodniczego. Tu-
i młodzieży (np. broszurki:  Skąd się biorą taj naczelnym krokiem musi być wdrażanie in-
produkty ekologiczne ,  Szlak oscypkowy , strumentu rolno-środowiskowego jako podstawa
 Kupuję lokalnie, myślę globalnie ) oraz or- do budowania efektywnego rolnictwa ekolo-
ganizowanie konkursów promujących wiedzę gicznego. W ramach tego działania WPR okre-
ekologiczną. Ważnym krokiem w budowaniu śla, że rolnictwo ekologiczne jest jednym ze
tego projektu jest także wchodzenie w tzw. sposobów na przeciwdziałanie zmianom klima-
kooperacje partnersko-biznesowe, które po- tu, degradacji gleby oraz wpływa pozytywnie na
przez uczestnictwo w międzynarodowych tar- ochronę zasobów wodnych.
gach żywności zwiększają pożądaną wiedzę na Ostatnim pakietem, wzmacniającym rol-
temat produktów ekologicznych. nictwo ekologiczne, jest współpraca, która nie
W pakiecie - zasady produkcji podsta- musi być powiązana jedynie z Ministerstwem
wowym zadaniem jest upowszechnianie specja- Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ale także z innymi
listycznej wiedzy, niezbędnej do wyprodukowa- resortami.
Prace przeglądowe
114
Rolnictwo ekologiczne w Polsce
Plan ten zakłada bowiem współpracę nie
" honorowanie producentów rolnych wytwa-
tylko na szczeblu krajowym, ale również mię-
rzających produkty ekologiczne;
dzynarodowym. Warto tu wspomnieć o ważnym
" promowanie działań wspierających podnie-
programie Eko-Polska, w którym kraj to nowo-
sienie jakości produktów ekologicznych;
czesny partner promujący ekologiczny styl ży-
" spektakularna reforma modernizująca aktu-
cia. Dlatego można nadmienić, że promowanie
alne gospodarstwa rolne;
ekologii przyciąga do Polski turystów, wskazu-
" przekazywanie gospodarstw młodszemu,
jąc im nowoczesną drogę rozwoju nie tylko na
mobilnemu pokoleniu;
obszarach wiejskich.
" stałe dofinansowanie sektora rolnego, pro-
Gospodarowanie metodami ekologicz-
dukującego metodami naturalnymi.
nymi jest regulowane odpowiednimi normami,
tj. planem zagospodarowania przestrzennego.
Rolnictwo ekologiczne to dynamiczna
Brane są pod uwagę potrzeby środowiska, wa-
dziedzina, podlegająca przeobrażeniom, im-
runki utrzymania równowagi przyrodniczej, po-
plikowana wzrostem sprzedaży żywności natu-
prawa racjonalnego wykorzystania zasobów gle-
ralnej, rozwijająca się nie tylko w Polsce, ale
bowych oraz ochrona klimatu (Bednarek i Ma-
również na całym świecie. Plan działań w Pol-
jewski, 2000).
sce na lata 2011-2014 wytycza i podkreśla
Myśląc o rozwoju polskiego rolnictwa,
kierunki przemian, jakie czekają sektor rolni-
należy wykorzystać wszystkie narzędzia promu-
czy w niedalekiej przyszłości. Kształt przy-
jące ekologiczne produkowanie, gdyż tylko cały
szłego rolnictwa będzie zależał od wielu czyn-
pakiet działań pozwoli odnieść sukces w tak
ników, natomiast produkowanie metodami
skomplikowanym przedsięwzięciu. Jest to trudna
ekologicznymi to przede wszystkim sposób na
droga, wymagająca nowego podejścia do pro-
otrzymywanie oryginalnych, wysokogatunko-
dukcji, ale to także nowy, lepszy model życia.
wych i sprawdzonych produktów. Ponadto,
Rolnictwo ekologiczne jest to bowiem ewolu-
gospodarstwa ekologiczne nie tylko produkują
cyjny organizm, który poprzez umiejętne połą-
wysokiej klasy żywność, ale również dbają
czenie szeregu narzędzi potrafi przynieść zado-
o jakość całego środowiska, w którym funk-
walające rezultaty.
cjonują (Grykień, 2005).
Konsumenci, którzy chcą mieć pew-
ność, że kupują produkt  naturalny , powinni
Podsumowanie
zwracać uwagę przede wszystkim na oznako-
wanie. Dobrym drogowskazem wyszukiwania
Polska, będąc członkiem Unii Europej-
bezpiecznej żywności jest informacja, której
skiej, musi respektować szereg zmian, dotyczą-
można szukać w telewizji, prasie, internecie itp.
cych także metod i organizacji produkcji w rol-
Takie postępowanie pozwala zabezpieczyć inte-
nictwie. Istotną rolę w budowaniu silnego
resy konsumenta, a także obliguje producenta
i zdrowego rolnictwa ma tworzenie nowego
do wytwarzania produktów wysokiej klasy, bu-
formatu: rolnictwa ekologicznego. Doniosła rola
dując w ten sposób niezbędne zaufanie. Rozwa-
tego rolnictwa ma swoje uzasadnienie w kreacji
żając dalej, powyższe działanie sprawia, że
produktu najwyższej klasy, o wysokich parame-
konsument dokonuje świadomego wyboru,
trach jakościowych. Jednak, aby osiągnąć zamie-
gdyż jest pewny jakości i pochodzenia takiego
rzone cele w rozwoju rolnictwa, stosującego me-
produktu rolniczego.
tody ekologiczne, potrzeba określonych wytycz-
W Polsce popyt na artykuły ekologicz-
nych, tzn.: współpracy z wieloma instytucjami,
ne jest jeszcze niewielki z uwagi na wysoką
ustawicznego podnoszenia wiedzy ekologicznej,
cenę (Komorowska, 2009). Na koniec warto
stałego wspierania finansowego, nie tylko z bu-
jednak wspomnieć, że na ogół wysoka cena
dżetu krajowego, ale także unijnego.
ekologicznej żywności nie powinna być prze-
Podsumowując: aby sprawnie przepro-
szkodą w zakupie, gdyż w ślad za nią idzie od-
wadzić produkcję w systemie ekologicznym,
powiednia jakość.
istotne jest przede wszystkim:
Prace przeglądowe
115
G. Wójcik
Literatura
Bednarek A., Majewski E. (2000). Integracja celów teorii do praktyki. Stowarzyszenie EKOLAND, War-
ekonomicznych i środowiskowych w polityce rolnej. szawa, ss. 23-38.
W: Teraz
niejszość i przyszłość ekorozwoju w Polsce.
Dobrowolski G. (red.). Wyd. Politechniki Białostoc- Sołtysiak U. (1995). O kryteriach w rolnictwie eko-
kiej, Białystok. logicznym. W: Rolnictwo ekologiczne od producen-
ta do konsumenta. Stowarzyszenie EKOLAND,
Grykień S. (2005). Bariery rolnictwa ekologicznego Warszawa.
w Polsce. W: Funkcje obszarów wiejskich. Akademia
Świętokrzyska, Kielce, ss. 63-71. Stanners D., Bourdeau P. (1995). Europe s environment.
European Environment Agency, Copenhagen, 676 pp.
Kachel B., Żurek A. (2005). Wdrażanie wybranych
działań w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiej-
Wieland E., Marchlewski K. (1998). Przesłanki rozwo-
skich po akcesji do UE. Zrównoważony rozwój 
ju rolnictwa zrównoważonego w Wielkopolsce. Prze-
doświadczenia polskie i europejskie. Praca zbiorowa
gląd Komunalny, Wyd. Abrys, Poznań, 7 (9): 6-19.
pod red. S. Czai: Ekonomika i środowisko, Akademia
Ekonomiczna we Wrocławiu.
Zawiślak K., Szymański W., Kostrzewska M.K.
(1995). Profesor Witold Niewiadomski, członek rze-
Komorowska D. (2009). Rozwój produkcji i rynku
czywisty Polskiej Akademii Nauk. 66 lat w służbie
żywności ekologicznej. Stowarzyszenie Ekonomistów
polskiego rolnictwa. ART, Olsztyn, s. 54.
Rolnictwa i Agrobiznesu, Rocz. Nauk., XI, 3: 183-187.
Żurek A. (2001). Rozwój rolnictwa ekologicznego
Krystallis A., Chryssohoidis G. (2005). Consumers
w województwie małopolskim. Zesz. Nauk. AR
wiligness to pay for organic food: Factors that affect
w Krakowie nr 391, Ekonomika, nr 29.
it and variation per organic product type. Brit. Food
J., 107, 5: 320-343.
Regulacje prawne:
 Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie
Kuś J., Fotyma M. (1992). Stan i perspektywy rolnic-
ekologicznym (Dz. U. 09. Nr 116, poz. 975).
twa ekologicznego. Fragmenta Agronomica, Puławy;
 Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28
2: 75-86.
czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekolo-
gicznej i znakowania produktów ekologicznych
Maison D. (2010). Jakościowe metody badań marke-
z póz
n. zm.
tingowych. PWN, Warszawa.
 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008
z dnia 5 września 2008 r., ustanawiające szcze-
Mebratu D. (2008). Sustainability and sustainable
gółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady
development: historical and conceptual review. Envi-
(WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekolo-
ron. Impact Asses. Rev., 18: 493-520.
gicznej i znakowania produktów ekologicznych
w odniesieniu do produkcji ekologicznej, zna-
Papuga J. (2000). Europejskie pieniądze na ekologicz-
kowania i kontroli z póz
n. zm.
ne rolnictwo. Boss Rolnictwo, nr 11 (17.03. 2000).
Sołtysiak U. (1993). Rolnictwo ekologiczne  hi- Strona internetowa: www.arr.gov.pl 10.08.2012 (dane
zawarte w tabeli).
storyczny przegląd metod. Rolnictwo ekologiczne od
THE IMPORTANCE OF ORGANIC FARMING IN POLAND IN THE CONTEXT
OF CHANGES PLANNED FOR 2011 2014
Summary
Organic farming provides one of the many opportunities for multifunctional development and suprana-
tional presence. This gave rise to a new option for developing Polish agriculture, namely production according
to the principles of organic farming, which enables farmers to manufacture tasty, aromatic and high-value
products containing no harmful substances. Above all, the farmers involved must possess specific knowledge to
produce in harmony with the natural life cycles, i.e. without using agricultural chemicals (such as chemical ferti-
lizers and plant protection products) and without introducing noxious substances to the environment. The appli-
cation of good farming practices, in accordance with standards, favours environmental self-purification and helps
to preserve the biological balance favourable for humans and nature.
This paper attempts to determine the importance of developing organic farming using the example of
agricultural producers who follow organic production practices and to show the direction of future changes while
promoting the modern farming paradigm.
Prace przeglądowe
116