piegus©
Page 1 of 2
PRELEKCJA II
czynniki biotyczne
1. ANTYBIOZA – interakcja międzygatunkowa antagonistyczna, wytwarzanie
przez mikroorganizmy i rośliny związków chemicznych o działaniu
bakteriobójczym lub bakteriostatycznym
a) antybiotyki
b) mikotoksyny
c) fitoncydy
2. A. Fleming 1928/1929: odkrycie pierwszego antybiotyku penicyliny;
zakażenie hodowli gronkowca złocistego grzybami pleśniowymi z rodzaju
Penicillium, Fleming wysnuł wniosek, że zahamowanie wzrostu gronkowca
spowodowały białe kryształki, które potem zostały nazwane penicyliną.
Oprócz grzybów pleśniowych antybiotyki są produkowane przez
promieniowce (bakterie) z gatunku Streptomyces griseum i in. z tego rodzaju,
produkujące np. erytromecynę.
3. Prawidłowa antybiotykoterapia – przed leczeniem wykonaj:
a) antybiogram (najczęściej wykonywana próba prążkowa)
b) próbę uczuleniową
c) wywiad z pacjentem
Antybiotyki podawaj najlepiej ze środkami grzybobójczymi.
4. Mikotoksyny – pochodzą od grzybów
a) drugorzędowe produkty przemiany materii
b) wydzielane do środowiska
c) produkowane przez wyższe grzyby pleśniowe i grzyby niedoskonałe
(Aspergillus, Penicillum, Fusarium)
d) zróżnicowana budowa chemiczna
e) niska masa cząsteczkowa
f) dobrze rozpuszczane w H
2
O
g) fitotoksyczne, mutagenne, karcynogenne, teratogenne
h) najważniejsze mikotoksyny:
aflatoksyna – najsilniejsza; wyróżniamy B1, B2, G1, G2, M1; w
produktach zbożowych, orzeszkach ziemnych, ryżu, fasoli;
zaburzenia funkcji wątroby i nerek ostre lub przewlekłe,
nowotwory wątroby; Aspergillus, np. A. flavus
ochratoksyna – Penicilium i Aspergillus uszkodzenie nerek,
rakotwórcza
trichotecyna – Fusarium jedna z najbardziej toksycznych,
karcynogenna
zearalenon – Fusarium najsilniej na układ rozrodczy, gdyż
strukturalnie podobny do estrogenu
fumozynina – Fusarium produkty zbożowe i trawy, ma
znaczenie weterynaryjne; niskie dawki powodują nowotwory
przełyku
cytrynina – żółte kryształy na Penicillium (szczególnie P.
notatum) i Aspergillus; działa rozkurczająco na naczynia i
powoduje uszkodzenia nerek
patulina – Aspergillus i Penicillium działa neurotoksycznie na UN
piegus©
Page 2 of 2
5. Fitoncydy – lotne cząstki o charakterze olejków eterycznych, wytwarzane
przez rośliny wyższe (naczyniowe)
a) działają bakteriobójczo, bakteriostatycznie, grzybobójczo i
wirusobójczo
b) olejki współdziałają ze sobą, wzmacniają się na wzajem, spektrum
działania zostaje powiększone
c) stosowane w leczeniu drogą inhalacyjną głównie górnych dróg
oddechowych
d) wykazują synergizm z antybiotykami
e) działanie na układ trawienny i kojąco na układ nerwowy
f) chrzan (Amoacia lepathifolia) i cebula (Alium cepa)
g) czosnek (Alium sativum), działanie:
obniżenie poziomu cholesterolu we krwi
obniżenie ciśnienia krwi
zapobieganie chorobom serca
zwalczanie infekcji dzięki immunostymulacji
bakteriobójczo i -statycznie na bakterie Gram „+” i „-”
konserwuje żywność
6. Zaraza ziemniaczana – Phytophthora infestans
a) klasa Oomycates
b) pasożyt ziemniaków, pomidorów i innych, roślin zaliczanych do
psiankowatych
c) porażenie bulw i liści, gnicie pędów
d) działa teratogennie i toksycznie głównie na OUN
7. Solanina – alkaloid; w kiełkujących bulwach ziemniaka pod skórką, także w
częściach zielonych; ciężkie zatrucie u ludzi (bóle głowy, nudności, wymioty,
biegunka)
8. Regeneracja
a) interakcja między komórkami jednego organizmu
b) dotyczy wszystkich organizmów
c) u bezkręgowców(wirki, stułbiopławy – chełbia, pierścienice, raki) duże
zdolnosci regeneracyjne
d) u ssaków niskie zdolności regeneracyjne (nerwowa i mięśniowa nie)
e) wyróżnia się regenerację fizjologiczną (krew, nabłonki) i reperatywną
(traumologiczną), która z kolei może być hipertroficzna (większy
rozmiar narządu) lub hipotroficzna (mniejszy rozmiar niż utracony)
f) regeneracja kompensacyjna – drugi narząd podejmuje wzmożoną
pracę, np. nerka
g) autotomia – umiejętność obrony, odrzucenie uszkodzonych części
ciała i ich odtworzenie
h) fazy reperatywnej:
procesów doraźnych – zasklepienie rany, powstawanie skrzepu,
podziały komórek nabłonkowych
odróżnicowania – napływ komórek wędrownych
różnicowania – specyfikacja i odtworzenie utraconych narządów