piegus©

Page 1 of 2

PRELEKCJA II

czynniki biotyczne

1. ANTYBIOZA – interakcja międzygatunkowa antagonistyczna, wytwarzanie

przez mikroorganizmy i rośliny związków chemicznych o działaniu
bakteriobójczym lub bakteriostatycznym

a) antybiotyki
b) mikotoksyny
c) fitoncydy

2. A. Fleming 1928/1929: odkrycie pierwszego antybiotyku penicyliny;

zakażenie hodowli gronkowca złocistego grzybami pleśniowymi z rodzaju
Penicillium, Fleming wysnuł wniosek, że zahamowanie wzrostu gronkowca
spowodowały białe kryształki, które potem zostały nazwane penicyliną.
Oprócz grzybów pleśniowych antybiotyki są produkowane przez
promieniowce (bakterie) z gatunku Streptomyces griseum i in. z tego rodzaju,
produkujące np. erytromecynę.

3. Prawidłowa antybiotykoterapia – przed leczeniem wykonaj:

a) antybiogram (najczęściej wykonywana próba prążkowa)
b) próbę uczuleniową
c) wywiad z pacjentem

Antybiotyki podawaj najlepiej ze środkami grzybobójczymi.

4. Mikotoksyny – pochodzą od grzybów

a) drugorzędowe produkty przemiany materii
b) wydzielane do środowiska
c) produkowane przez wyższe grzyby pleśniowe i grzyby niedoskonałe

(Aspergillus, Penicillum, Fusarium)

d) zróżnicowana budowa chemiczna
e) niska masa cząsteczkowa
f) dobrze rozpuszczane w H

2

O

g) fitotoksyczne, mutagenne, karcynogenne, teratogenne
h) najważniejsze mikotoksyny:



aflatoksyna – najsilniejsza; wyróżniamy B1, B2, G1, G2, M1; w
produktach zbożowych, orzeszkach ziemnych, ryżu, fasoli;
zaburzenia funkcji wątroby i nerek ostre lub przewlekłe,
nowotwory wątroby; Aspergillus, np. A. flavus



ochratoksyna – Penicilium i Aspergillus uszkodzenie nerek,
rakotwórcza



trichotecyna – Fusarium jedna z najbardziej toksycznych,
karcynogenna



zearalenon – Fusarium najsilniej na układ rozrodczy, gdyż
strukturalnie podobny do estrogenu



fumozynina – Fusarium produkty zbożowe i trawy, ma
znaczenie weterynaryjne; niskie dawki powodują nowotwory
przełyku



cytrynina – żółte kryształy na Penicillium (szczególnie P.
notatum) i Aspergillus; działa rozkurczająco na naczynia i
powoduje uszkodzenia nerek



patulina – Aspergillus i Penicillium działa neurotoksycznie na UN

piegus©

Page 2 of 2

5. Fitoncydy – lotne cząstki o charakterze olejków eterycznych, wytwarzane

przez rośliny wyższe (naczyniowe)

a) działają bakteriobójczo, bakteriostatycznie, grzybobójczo i

wirusobójczo

b) olejki współdziałają ze sobą, wzmacniają się na wzajem, spektrum

działania zostaje powiększone

c) stosowane w leczeniu drogą inhalacyjną głównie górnych dróg

oddechowych

d) wykazują synergizm z antybiotykami
e) działanie na układ trawienny i kojąco na układ nerwowy
f) chrzan (Amoacia lepathifolia) i cebula (Alium cepa)
g) czosnek (Alium sativum), działanie:

 obniżenie poziomu cholesterolu we krwi
 obniżenie ciśnienia krwi
 zapobieganie chorobom serca
 zwalczanie infekcji dzięki immunostymulacji
 bakteriobójczo i -statycznie na bakterie Gram „+” i „-”
 konserwuje żywność

6. Zaraza ziemniaczana – Phytophthora infestans

a) klasa Oomycates
b) pasożyt ziemniaków, pomidorów i innych, roślin zaliczanych do

psiankowatych

c) porażenie bulw i liści, gnicie pędów
d) działa teratogennie i toksycznie głównie na OUN

7. Solanina – alkaloid; w kiełkujących bulwach ziemniaka pod skórką, także w

częściach zielonych; ciężkie zatrucie u ludzi (bóle głowy, nudności, wymioty,
biegunka)

8. Regeneracja

a) interakcja między komórkami jednego organizmu
b) dotyczy wszystkich organizmów
c) u bezkręgowców(wirki, stułbiopławy – chełbia, pierścienice, raki) duże

zdolnosci regeneracyjne

d) u ssaków niskie zdolności regeneracyjne (nerwowa i mięśniowa nie)
e) wyróżnia się regenerację fizjologiczną (krew, nabłonki) i reperatywną

(traumologiczną), która z kolei może być hipertroficzna (większy
rozmiar narządu) lub hipotroficzna (mniejszy rozmiar niż utracony)

f) regeneracja kompensacyjna – drugi narząd podejmuje wzmożoną

pracę, np. nerka

g) autotomia – umiejętność obrony, odrzucenie uszkodzonych części

ciała i ich odtworzenie

h) fazy reperatywnej:

 procesów doraźnych – zasklepienie rany, powstawanie skrzepu,

podziały komórek nabłonkowych

 odróżnicowania – napływ komórek wędrownych
 różnicowania – specyfikacja i odtworzenie utraconych narządów