POJ

Ę

CIA PODSTAWOWE

POJ

Ę

CIA PODSTAWOWE

©

Co

py

rig

ht

20

10

Ba

rto

sz

Bu

aj,

ws

zy

stk

ie

pr

aw

a

za

str

ze

on

e.

EKOLOGIA

• oikos (grec.) – dom, logos (łac.) – nauka

• nauka zajmuj

ą

ca si

ę

wzajemnymi

powi

ą

zaniami mi

ę

dzy organizmami

ż

ywymi a

ś

rodowiskiem

• nauka o strukturze i funkcjonowaniu

ż

ywej

przyrody

• „biologia

ś

rodowiskowa” (Odum 1963)

• EKOLOGIA jest nauk

ą

o zale

ż

no

ś

ciach

decyduj

ą

cych o liczebno

ś

ci i rozmieszczeniu

organizmów (Krebs 1997)

• EKOLOGIA zajmuje si

ę

struktur

ą

i funkcjonowaniem przyrody (układów
ekologicznych = ekosystemów)

• Odró

ż

nienie EKOLOGII od OCHRONY

Ś

RODOWISKA (!!!)

Podział EKOLOGII

• AUTEKOLOGIA – dziedzina ekologii

zajmuj

ą

ca si

ę

badaniem zale

ż

no

ś

ci mi

ę

dzy

organizmami a warunkami

ś

rodowiska

(Krebs 1997)

• SYNEKOLOGIA – dział ekologii zajmuj

ą

cy

si

ę

badaniem grup organizmów i ich

oddziaływa

ń

ze

ś

rodowiskiem (Krebs 1997)

PRZYRODA

Całokształt rzeczy, zjawisk i czynników

wyst

ę

puj

ą

cych we wszech

ś

wiecie i tworz

ą

cych

ten wszech

ś

wiat.

Badaniem przyrody zajmuj

ą

si

ę

takie nauki jak:

• Biologia
• Geografia
• Chemia
• Fizyka
• Matematyka
• Astronomia
• Inne...

Nauki przyrodnicze

Ś

RODOWISKO

Jest to ogół czynników o

ż

ywionych

(biotycznych) i nieo

ż

ywionych

(abiotycznych), maj

ą

cych bezpo

ś

rednie

znaczenie dla

ż

ycia i rozwoju organizmu

danego gatunku lub jego populacji.

Czynniki

ś

rodowiska wpływaj

ą

wzajemnie

na siebie, a współdziałaj

ą

c tworz

ą

okre

ś

lony zespół warunków, w których

bytuje organizm czy populacja.

EKOSYSTEM

Układ ekologiczny

b

ę

d

ą

cy głównym

obiektem bada

ń

ekologii. Ka

ż

dy

ekosystem składa si

ę

z czynników

o

ż

ywionych (biotycznych) i nieo

ż

ywionych

(abiotycznych), podobnie jak

ś

rodowisko.

EKOSYSTEM A

Ś

RODOWISKO

• w przypadku EKOSYSTEMU interesuje

nas jak pewien fragment przyrody jest
zbudowany (zło

ż

ony) i jak funkcjonuje

• patrzymy na to niejako od zewn

ą

trz

• poj

ę

cie to jest cz

ęś

ciej stosowane

w synekologii

• w przypadku

Ś

RODOWISKA interesuje

nas jak czynniki, które tworz

ą

ten sam

fragment przyrody, oddziałuj

ą

na jaki

ś

organizm (populacj

ę

) – jakie warunki

ż

ycia

im stwarzaj

ą

• patrzymy na to niejako od wewn

ą

trz

• poj

ę

cie to jest cz

ęś

ciej stosowane

w autekologii

SIEDLISKO

Mo

ż

na zdefiniowa

ć

na trzy sposoby:

• jest to abiotyczna cz

ęść

ś

rodowiska

(ekosystemu)

• jest to suma czynników klimatycznych

i glebowych

• jest to wypadkowa poło

ż

enia

(poniewa

ż

kształtuje ono bezpo

ś

rednio

klimat, a po

ś

rednio gleb

ę

)

BIOCENOZA

• jest naturalnym zespołem organizmów

ż

ywych danego

ś

rodowiska (ekosystemu),

powi

ą

zanych ze sob

ą

przez rozmaite

czynniki ekologiczne i tworz

ą

cych

organiczn

ą

cało

ść

, która dzi

ę

ki

rozmna

ż

aniu i samoregulacji utrzymuje si

ę

trwale w przyrodzie w stanie dynamicznej
równowagi

• biocenoza składa si

ę

zazwyczaj z wielu

populacji

ró

ż

nych

gatunków

Gatunek

• Podstawowa jednostka klasyfikacyjna

w systematyce organizmów

• Obejmuje

populacje

populacje osobników blisko

spokrewnionych, podobnych do siebie
i krzy

ż

uj

ą

cych si

ę

ze sob

ą

.

Populacja

Grupa organizmów nale

żą

cych do tego

samego gatunku, współwyst

ę

puj

ą

cych

na okre

ś

lonym obszarze i w okre

ś

lonym

czasie.

SUKCESJA EKOLOGICZNA

• Proces zast

ę

powania jednego typu

biocenozy przez inny

• Progresywne zmiany flory i fauny, które

zmierzaj

ą

do osi

ą

gni

ę

cia

klimaksu

KLIMAKS

Stan biocenozy, w którym jest ona zdolna

do trwania w okre

ś

lonych warunkach

klimatycznych i edaficznych.

HOMEOSTAZA

Zdolno

ść

do utrzymywania stało

ś

ci lub

wzgl

ę

dnej jednorodno

ś

ci funkcji w obr

ę

bie

pojedynczego organizmu, oddziaływa

ń

pomi

ę

dzy organizmami w populacji lub

zgrupowaniu wielogatunkowym, wobec
zmieniaj

ą

cych si

ę

warunków otoczenia.

KRAJOBRAZ

• jest to zespół ró

ż

nych ekosystemów

• stref

ę

przej

ś

ciow

ą

mi

ę

dzy ró

ż

nymi

ekosystemami nazywamy EKOTONEM

BIOM

• Jest to zespół wszystkich ekosystemów

tego samego typu na kuli ziemskiej

• Rozległy obszar l

ą

du, który charakteryzuje

jednakowy klimat, a w efekcie okre

ś

lona

szata ro

ś

linna i gleby

• Klasyfikacj

ę

prowadzi si

ę

na podstawie

dominuj

ą

cych formacji ro

ś

linnych

www.junglephotos.com

www.deserts.free.fr

www.wielkopolskipn.pl

www.alaska-in-pictures.com

www.arcticatlas.org

BIOSFERA

• jest poj

ę

ciem nadrz

ę

dnym dla

KRAJOBRAZU i BIOMU

• mo

ż

na powiedzie

ć

,

ż

e wszystkie

ekosystemy na kuli ziemskiej tworz

ą

razem biosfer

ę

BIOSFERA

Układ ekologiczny obejmuj

ą

cy wszystkie

ż

yj

ą

ce na Ziemi organizmy, funkcjonuj

ą

cy

jako jedna cało

ść

, czerpi

ą

cy energi

ę

przede wszystkim z energii
promieniowania słonecznego.

BIOSFERA

BIOSFERA, jako cało

ść

, dokonuje

przemiany materii w skali globalnej
i wywiera decyduj

ą

cy wpływ na warunki

fizykochemiczne panuj

ą

ce na powierzchni

naszego globu (Weiner 1999).

polskie

obcojęzyczne

Ś

RODOWISKO lub

UKŁAD EKOLOGICZNY

siedlisko zesp. żywych org.
(cz. nieożywiona) (cz. ożywiona)



klimat gleba rośliny grzyby zwierzęta

BIOTOP lub

EKOSYSTEM

ekotop biocenoza
(el. abiotyczne) (el. biotyczne)



klimatop edafotop fitoc. fungic. zooc.

EKOFIZJOLOGIA

• Ekologia fizjologiczna

• Dział ekologii zajmuj

ą

cy si

ę

adaptacjami

fenotypowymi organizmów do warunków
panuj

ą

cych w

ś

rodowisku

• Zadaniem ekofizjologii jest okre

ś

lanie

reakcji organizmów na czynniki

ś

rodowiska i ich zmiany

Na zako

ń

czenie...

Aby wa

ż

nych poj

ęć

Aby wa

ż

nych poj

ęć

nie myli

ć

...

nie myli

ć

...

Szata ro

ś

linna

Cz

ęść

biosfery, w której wyst

ę

puj

ą

ro

ś

liny.

Ro

ś

linno

ść

Ogół zbiorowisk ro

ś

linnych z danego terenu.

Zbiorowisko ro

ś

linne

Skupienie ro

ś

lin, które mo

ż

na wyodr

ę

bni

ć

jako pewn

ą

przestrzenn

ą

, zorganizowan

ą

cało

ść

.

Flora

Ogół taksonów ro

ś

linnych wyst

ę

puj

ą

cych

na danym terenie.

Takson

Jednostka systematyczna w ró

ż

nej randze.